Status

- IJzeren is een buurtschap in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Valkenburg aan de Geul. T/m 30-9-1940 grotendeels gemeente Oud-Valkenburg (per 1-10-1940 over naar gemeente Valkenburg-Houthem), t/m 1981 tevens gedeeltelijk gemeente Wijlre; in 1982 in zijn geheel over naar gemeente Valkenburg aan de Geul.

- De buurtschap IJzeren valt onder het dorp Sibbe, met dien verstande dat Sibbe geen eigen postcode en postale woonplaats heeft en beide derhalve voor de postadressen 'in' Valkenburg liggen.

- De buurtschap IJzeren heeft officiële, blauwe plaatsnaamborden en heeft daarmee een bebouwde kom.

Naam

In het Limburgs
Iêzere.

Oudere vermeldingen
1603 Yseren, 1631 Iseren, ca. 1775 Yseren, 1840 Iseren, 1842 Yzeren.

Naamsverklaring
- Herkomst en betekenis onbekend. Misschien te vergelijken met IJzeren (België, bij Halen), ca. 1050 kopie eind 11e eeuw Iserna, 1166 kopie midden 13e eeuw Isern 'nederzetting aan de IJzer*' (andere naam voor de Gete?).(1)
* Gereconstrueerde vorm.

- G.D. Franquinet schrijft in 'Plaatsnamen in Limburg' (jaarboekje van Limburg, 1873, blz. 200): "Nog twee namen, die op den bodem betrekking hebben, dienen vermeld te worden. Deze zijn Bree en Yzeren, Yzeren, gehucht van Oud-Valkenburg, en Iseren, gehucht van Wylré. De eenige namen van ons gewest, die betrekking hebben op 't mineraal gebied. In 't Latijn vertaalde men hen door ferrum; want de adellijke familie van Yzeren wordt in Latijnsche akten van de 14e eeuw De Ferro vermeld; onder anderen Lisa de Ferro in 1356 (Chr. Quix, Geschichte von der ehemaligen Rechtsabtei Burtscheid, Aachen, 1834, Urkunde)."

Ligging

De buurtschap IJzeren ligt direct ZO van het dorp Sibbe, rond de wegen Kruisstraat, Limietstraat, Groenstraat en Kapelstraat, en rond het W gedeelte van de Heerstraat en het N gedeelte van de Margraterweg, en ligt verder NW van het dorp Scheulder en N van het dorp Margraten.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap IJzeren 34 huizen met 160 inwoners in de gemeente Oud-Valkenburg en 5 huizen met 36 inwoners in de gemeente Wijlre. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 120 huizen, enkele bedrijfsgebouwen en een handvol verblijfsaccommodaties, met ca. 300 inwoners.

Geschiedenis

In IJzeren ligt de Heerstraat (die in de Topografische atlas Limburg (2) als aparte buurtschap wordt gezien maar dat lijkt ons wat overdreven), een oude heerweg van Maastricht naar Aken, wellicht zelfs van Romeinse oorsprong. Of de buurtschap daarmee ouder is dan Sibbe valt niet te zeggen, aangezien er geen archeologische opgravingen hebben plaatsgevonden. Of de naam van de buurtschap is afgeleid van ijzer, dat zich hier in de grond zou bevinden, is evenmin ooit vastgesteld.

Bezienswaardigheden

- IJzeren heeft 5 rijksmonumenten. Naast deze rijksmonumenten staan in de buurtschap nog meer boerderijen van mergel en in vakwerk.

- Kapel uit 1955, gewijd aan Maria, Maagd van Lourdes.

- Drie oude waterputten (bij Groenstraat 1, bij Groenstraat 9 en bij de kapel).

Links

- Nieuws: - Facebookgroep Suub-Iezere, voor inwoners en mensen die er gewoond hebben.

- Belangenorganisatie: - Stichting Samenwerkende Verenigingen Sibbe-IJzeren is opgericht in 2014, met als belangrijkste doel het bevorderen en versterken van het verenigingsleven in deze kenen. Leden van de stichting zijn afgevaardigden van verenigingen, instellingen en groepen die actief zijn binnen deze gemeenschappen. De stichting is voortgekomen uit de organisatie van de 1e Dorpsdag in juni 2013, waarbij onder het motto "Kiek wat veer kinne!" door de verenigingen, kunstenaars en hobbyisten werd getoond wat zij "in huis hebben". In 2016 heeft de 2e Dorpsdag plaatsgevonden en in 2017 hebben ze een Mini Dorpsdag georganiseerd, waarbij de deelnemers ook de mogelijkheid hadden om bij elkaar op bezoek te gaan. In 2018 was er een 2e Mini Dorpsdag, en in zomer 2019 een Grote Dorpsdag. Een andere activiteit van de stichting is het jaarlijks agenda-overleg met de verenigingen, om de evenementen op elkaar af te stemmen, teneinde doublures zo veel mogelijk te voorkomen.

- Buurtvereniging: - "Stichting Buurtschap IJzeren heeft als doel het versterken van de saamhorigheid tussen de inwoners. Wij versieren elke 2 jaar de kapel en de straten i.v.m. de processie in de buurtschap. We plaatsen elk jaar de kerststal aan de kruising Kapelstraat-Kruisstraat-Groenstraat en de kerstden bij de kapel. Wij verkopen broodjes gezond op de St. Rosamarkt. Wij bezorgen attenties bij geboorte, jubileum etc. Bij het binnenhalen van de St. Rosa-den, tracteren wij de Joonkheid op een verfrissing. Tenslotte zijn wij mede-organisator van het Buurtfeest."

- Jongeren: - Jonkheid Suub Iezere is opgericht in 1993.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Topografische Atlas Limburg,
  
  , (2004)