Status

- Aalbeek is een buurtschap in de provincie Limburg, in de regio's Heuvelland en Parkstad, gemeente Beekdaelen. T/m 1981 grotendeels gemeente Hulsberg, deels gemeente Wijnandsrade. In 1982 over naar gemeente Nuth, in 2019 over naar gemeente Beekdaelen.

- De buurtschap Aalbeek valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Hulsberg.

- De buurtschap heeft officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) en heeft dus een eigen 'bebouwde kom'.

Naam

In het Limburgs
Aolbaek.

Oudere vermeldingen
Albeek, Albeeck, 1324 Oelbeek, 1410 Aelbeke, 1596 Oelbeek, 1603 Albeeck, 1840 Aelbeek of Aalbeek.

Naamsverklaring
De vormen met oel wijzen op ôle ‘laagliggend land, vochtige plek’, beek ´natuurlijke waterloop´. In Aalbeke (B), 1136 Albeccam, ca. 1175 Albeca vermoedt men het Germaanse alha* 'eland' of aal 'paling'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

De buurtschap Aalbeek ligt tussen de dorpen Schimmert en Nuth, ZW van Nuth, in een droogdal, omringd door land- en tuinbouwgebieden en natuur.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de buurtschap Aalbeek 57 huizen met 294 inwoners in de gemeente Hulsberg en 8 huizen met 36 inwoners in de gemeente Wijnandsrade. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 280 inwoners (bron: buurtvereniging).

Geschiedenis

Klooster
De recente geschiedenis van Aalbeek is nauw verbonden met het jezuïetenklooster. In 1896 breiden de jezuïeten het mergelstenen landhuis uit met een bakstenen aanbouw. Dit is de eerste helft van het latere klooster. In 1911 wordt het landhuis en de oude zuidelijke tuinvleugel geheel gesloopt om plaats te maken voor de tweede helft van het klooster. Het koetshuis blijft behouden en krijgt, voorzien van een spits torentje op het dak, gedurende 80 jaar de functie van kloosterkapel. Sinds 1939 doet het klooster dienst als grootseminarie van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën en als retraitehuis.

Nadat het klooster rond 1970 wordt gesloten, volgen jarenlange leegstand en verval. Voor de inwoners van de buurtschap wordt er wel nog wekelijks de mis opgedragen door de pastoor of kapelaan van Hulsberg, eerst nog in het klooster, en tot 1981 in de kloosterkapel. In 1992 wordt het klooster gesloopt, waarna het koetshuis als Villa Aalbeek wordt herbouwd.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze buurtschap, kun je terecht bij de volgende sites:

- Geschiedenis van Aalbeek op Wikipedia.

- Diverse uitvoerige artikelen over de geschiedenis van Aalbeek op de site van de buurtvereniging.

Bezienswaardigheden

- Aalbeek heeft 5 rijksmonumenten.

- Villa Aalbeek (Aalbekerweg 91) is het voormalige koetshuis van het oorspronkelijke, gelijknamige landhuis. Dat landhuis is in 1896 gesloopt om plaats te maken voor een jezuïetenklooster, dat op zijn beurt in 1992 is gesloopt. De villa heeft ook nog als kapel voor het klooster gefunctioneerd.

- Burgemeester Chris Rutten van Nuth liet bij de herindeling van 1982 een zuil plaatsen vlakbij de hiervoor vermelde villa, met het Latijnse opschrift 'Aalbeek centrum orbis' ('centrum van de wereld'). De redenering was dat deze buurtschap middenin de gemeente Nuth lag, die een centrale positie in Zuid-Limburg innam, welke regio destijds middenin de EEG en West-Europa lag, kortom middenin Europa, het centrum van de Oude Wereld.

- Mariakapellen: Kapel Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart (Nieuwenhuysstraat) en Mariakapel (kruising Aalbekerweg/Nieuwenhuysstraat).

- Wegkruis, tevens overdekte draaiput aan de Haasdallerweg.

- Wegkruis op de hoek Puttersweg/Achterste Lange Gats.

Evenementen

- Kwekerij Bastin in Aalbeek organiseert door het jaar heen regelmatig plantgerelateerde evenementen. Voor de rest van 2019 zijn dat: zaterdag en zondag 11 en 12 mei de Onvergetelijke Groentedagen: groenteplanten, eenjarige kruiden, markt met zaden en boeken. “Die vergeten groenten zijn niet voor niets vergeten.” Zaterdag en zondag 15 en 16 juni Mediterrane Plantendagen: vakantiegevoel met winterharde zuidelijke planten en kruiden in de hoofdrol, artisanale markt. Zaterdag en zondag 6 en 7 juli Lavendeldagen: grote markt, terras en muziek, veel vrolijk geurend vakantiegevoel met lavendel. Zaterdag en zondag 24 en 25 augustus Salvia- en Prairieplantendagen: Indian Summer, langbloeiende planten en siergrassen en heel veel Salvia soorten. Zaterdag en zondag 28 en 29 september Pompoen Parade: verschillende pompoenkwekers met vele tientallen verschillende pompoensoorten, kalebassen, siervruchten, pompoensoep, pompoenbrood en pompoenmarkt.

- De Straatkermis (op de 1e zondag van juli, alleen in de even jaren, de volgende keer is dus in 2020) is sinds 1982 iedere twee jaar weer een gezellige boel, met Limburgse cultuur en veel artiesten en livemuziek, een rommelmarkt (geen commerciële kramen) en natuurlijk eten en drinken, koo-sjiete en schaapgewicht raden.

Landschap, natuur en recreatie

- Wandelroute Hellerrondje (4,5 km) start in Aalbeek en komt verder door de buurtschap Helle. Het Hellerrondje is een initiatief van de in de buurtschap woonachtige familie Omloo, in het kader van de ommetjesprijsvraag van de Provincie Limburg. Dit mooie project met inbreng van mensen die direct betrokken zijn bij de natuur in deze omgeving is mede mogelijk gemaakt door Stichting IKL. De gemeente Nuth, de lokale Buurtvereniging en Landgoed Puttersdael hebben ook een bijdrage geleverd. De wandelroute loopt grotendeels over gronden van particulieren en van de voormalige gemeente Nuth. Je wandelt door een dalenlandschap met graften, hellingbossen, holle wegen, hoogstamboomgaarden en meidoornheggen, rond de Platsbeek in het Geleenbeekdal. Veel dieren die je hier kunt zien staan op de rode lijst en zijn dus beschermd. Onder meer vliegend hert, hazelworm en das. En planten als blauwe knoop, dotterbloem en orchissoorten.

Onderdeel van het Hellerrondje is het Omlooppad, een verbindingspad tussen de 'Aalbeker Hel' en de 'Nuther Hel'. Toen het bestuur van Buurtvereniging Aalbeek hoorde dat de familie Omloo grond ter beschikking stelde voor de route, was men laaiend enthousiast over dit initiatief. Het verbindingspad betekende namelijk dat men eindelijk een rondje door de omgeving kon lopen. Ook Natuurmonumenten stelde meteen haar grondgebied open om door te kunnen lopen. Het bestuur van de buurtvereniging vond dat het pad ook een naam moest krijgen en stelde voor het te vernoemen naar de familie Omloo. Als 'Omloopad' werd een verzoek tot naamgeving van het pad ingediend bij de gemeente Nuth. De reactie van de gemeente was: "Het is niet gebruikelijk dat een straat of pad vernoemd wordt naar iemand die nog in leven is." Gelukkig kwam een buurtbewoner met een creatief alternatief: het Omlooppad met twee p’s verwijst zowel naar de familie Omloo als naar een 'omloopje'. Deze naam werd direct geaccepteerd als officiële naam voor het pad.

- Eind maart 2017 is een dassenburcht buiten de bebouwde kom van Aalbeek volgestort met gier, waarschijnlijk vanaf een aangrenzende akker. Het is aannemelijk dat de dassen daardoor de burcht niet meer zullen betrekken. Eerder die maand gaf Stichting Das&Boom al aan dat de sfeer jegens de beschermde das almaar grimmiger wordt. In groten getale zijn dassenburchten vernield, geëgaliseerd, uitgegraven of anderzijds ernstig verstoord en worden er zelfs dassen geschoten. Dat constateert de stichting naar aanleiding van een uitgebreide steekproef van dassenburchten in Limburg. Ze heeft aangekondigd bedreigde dassenburchten te gaan bewaken met camera's. (bron o.a. BNNVARA's Vroege Vogels)

Links

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Aalbeek wil een verbindende factor zijn voor de inwoners van de buurtschap, door lief en leed te delen, samen gezellige activiteiten te houden, het Pöthuuske als accommodatie beschikbaar te stellen voor zowel activiteiten van de buurt als individuele buurtbewoners, en via het bestuur de belangen van de buurt zowel binnen de buurt als naar derden te behartigen.

- Buurthuis: - De buurtschap heeft een eigen gemeenschapshuis, 't Pöthuuske, waar diverse periodieke activiteiten plaatsvinden. Het pand is ook te huur voor vergaderingen, feesten e.d.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)