Status

- Abbenwier is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1983 gemeente Rauwerderhem. In 1984 over naar gemeente Boarnsterhim, in 2014 over naar gemeente Leeuwarden.

- De buurtschap Abbenwier valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Jirnsum.

- Buurtschap Abbenwier heeft witte plaatsnaamborden (met alleen de Friese naam erop) en ligt buiten de bebouwde kom.

Naam

In het Nederlands
Abbengawier. Overigens is de plaatsnaam officieel Friestalig.

Oudere vermeldingen
Abbegawier, Abbeweer, 1448 Abbingweer, 1466 Abbinghawier, 1543 Abbinga staten (huisnaam), 1664 Abbenwierster zyl, 1718 e.v. Abbenwier, kaart Eekhoff (19e eeuw) Abbengawier, 1840 Abbingawier.

Naamsverklaring
Het tweede element van de naam is wier (namen met wier verwijzen naar een geografisch bepaald type nederzetting of een vroeger versterkt huis), het eerste gaat terug op de familienaam Abbinga, afgeleid van de persoonsnaam Abe.(1)

Ligging

De buurtschap Abbenwier ligt Z van het dorp Jirnsum, nabij en rond het einde van de Abbengawiersterdyk (curieus dat in de straatnaam wél de Nederlandse spelling van de plaatsnaam wordt gebruikt, in de voormalige gemeente Boarnsterhim die qua plaatsnamen formeel Friestalig was).

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Abbenwier 3 huizen met 15 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd slechts enkele panden, met een handvol inwoners.

Geschiedenis

Stinzen en stinswieren
Bij twee van de drie boerderijen van Abbenwier lag vroeger een stinswier. Na de verwoesting van zijn stins te Westhem, in 1443, vestigde Hessel Albada zich te Jirnsum. Zijn waarschijnlijke zoon Doitse Albada maakte in 1466 zijn testament op. Hij liet toen twee goederen te Abbingawier na: "Dat groete guedt toe Abbinghawier en dat gued daer Ids op woent." Bovendien lag ook zijn Idsingha gued te Jirnsum. Hoogstwaarschijnlijk mogen de stinswieren wel met de machtsposities van de Albada’s in verband worden gebracht. In de Donia-oorlog vochten de Albada’s dikwijls met de Douwema’s die eveneens een stins te Jirnsum hadden. Ook Doitses zonen en zijn kleindochter Jel Reniksdr - gehuwd met Hessel Kempez Jongema - bezaten goederen te Jirnsum; zijn achterkleinzoon Kempo Jongema verkocht Idsinga vóór 1531.

"Voormalige stins. In het jaar 1462 werd zij door de Vetkoopers onder Jano Douwama, nadat deze eene volkomene overwinning op de Schieringers behaald hadden, geheel uitgeroeid. Thans vindt men daar ter plaatse eene buurt van denzelfden naam."(2)

Eendenkooi
Er is ook een eendenkooi in deze buurtschap geweest.

Atje Keulen-Deelstra
Vanaf begin 20e eeuw woonden de gezinnen Hofstra, Keulen en Sikkema in de drie boerderijen van Abbenwier. Kees Keulen trouwde later met de schaatster Atje Deelstra, die beroemd is geworden als Atje Keulen-Deelstra.

Recente ontwikkelingen

- In juni 2011 heeft iemand illegaal een boom gekapt aan de dijk in Abbenwier, waardoor een buizerdkuiken, dat in een nest in de boom zat, om het leven is gekomen. Zie ook de videoreportage van Omrop Fryslân hierover. Het was dat jaar al het 105e geval van roofvogelvervolging in Fryslân (zie hier nog meer voorbeelden). De daders menen vaak dat zij op deze manier de weidevogels helpen. Buizerds heten in het Fries trouwens mûzebiters. Waarom dat zo is, kun je hier lezen én zien.

• 1. Friese plaatsnamen. Alle steden, dorpen en gehuchten.,
  Gildemacher, dr. K. F.
  , p.288, (2007)
  
• 2. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden,
  van der Aa, A.J.
  , p.ca. 10.000, (1851)