Ald Terp is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân.
De puinweg Nijlânswei, in de buurtschap Ald Terp, gaat al snel over in een graspad, waarover je naar de N358 of naar de buurtschap Nijlân kunt lopen.
- Ald Terp is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Oostdongeradeel (van 1812 t/m 30-9-1816 gemeente Ee). In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân.
- De buurtschap Ald Terp valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Ee.
- De buurtschap Ald Terp ligt buiten de bebouwde kom en heeft witte plaatsnaamborden.
Terug naar bovenIn het Nederlands
Oudterp. Buurtschap Ald Terp heeft plaatsnaamborden met alleen de Friestalige naam (dus kennelijk is dat dan de voorkeursspelling, die wij dan ook hanteren), hoewel de dorpsnamen in de voormalige gemeente Dongeradeel formeel Nederlandstalig zijn.
Oudere vermeldingen
Vroege 16e eeuw Alderterp, Older Torp. De kaart van Eekhoff (1850) rekent ook het (zeer oude) Obbema tot de nederzetting, die dan als Oudterp wordt vermeld. Op de kaart van 1718 vind je die naam ook al, maar dan wordt Obbema (oorspronkelijk een familienaam, die een huisnaam werd) wél apart aangegeven. In de Nederlandse Familienamenbank, versie 1947, is goed te zien dat de mensen met deze achternaam in die tijd hoofdzakelijk in Fryslân woonden, en in versie 2007 is te zien dat zij zich later over het hele land hebben verspreid.
Obbema/Obama
Op het internet doet het verhaal de ronde dat de Amerikaanse oud-president Barack Obama zou afstammen van het Friese geslacht Obbema, dat vermoedelijk zijn oorsprong vindt in de buurtschap Ald Terp (zie daarvoor verder het hoofdstuk Geschiedenis). Een zekere Jelle Obbema zou eind 19e eeuw naar Kenia zijn geëmigreerd en daar een fabriek in pepermuntolie zijn begonnen. Na terugkeer zou hij de grondlegger zijn geworden van de King pepermuntfabriek in Sneek. De achternaam van zijn nakomelingen in Kenia zou zijn verbasterd tot Obama, waar de vader van Barack Obama uit voortgekomen zou zijn.
Dit blijkt echter een zogeheten broodje aap te zijn: "De bron bleek een artikeltje in de Volkskrant van 16 februari 2008*. Het bericht stond zonder contextvermelding in het normale Online Nieuwsarchief en leek daarmee een weliswaar hogelijk curieus, maar toch als serieus te beschouwen artikel. De details leken echter zo vergezocht, tot aan de zogenaamde lijfspreuk van de Obbema’s, 'Ja wy kinne' toe, dat het door mij meteen al afgeserveerd werd als een broodje aap. Nader onderzoek van mijn vriend Karel Eringa leerde verder dat geen enkele van zeven genoemde vermeende Obbema-feiten op waarheid kon berusten. Het met een vette knipoog geschreven stukje werd bovendien oorspronkelijk geplaatst in het sporthoekje-voor-prettig-gestoorden Het Nieuwste Schavot (HNS) van de Volkskrant. Vaste lezers weten dan sowieso al genoeg." Aldus Ger Bosma op zijn weblog, 14-11-2008.
* Zie hier een soortgelijk satirisch artikel in de Volkskrant d.d. 22-3-2014 en hier een soortgelijk satirisch artikel in de Volkskrant d.d. 24-10-2015. En hier een serieus - maar niet kloppend - artikel hierover op Historiën.nl, een van de vele sites die 'erin zijn gestonken' en daarmee het broodje-aapeffect hebben bewerkstelligd.
De buurtschap Ald Terp ligt NO van het dorp Ee, NO van de buurtschap Tibma, rond de splitsing Tibsterwei-Nijlânswei (een puinweg die even verder overgaat in een graspad, en daarmee doodloopt, behalve voor wandelaars). De buurtschap ligt verder NNW van het dorp Engwierum, OZO van het dorp Jouswier, ZO van de dorpen Metslawier en Morra, ZZW van het dorp Anjum en ZW van het dorp Oostmahorn en het Nationale Park Lauwersmeer.
Terug naar bovenDe buurtschap Ald Terp omvat slechts enkele panden, met circa 10 inwoners.
Terug naar bovenObbemastate
De in Ald Terp gestaan hebbende Obbema State of Obbemastate is verdwenen. Alleen de fundamenten zijn nog herkenbaar. In 1511 komt Poppe Obbema in stukken voor als eigenaar en bewoner van een stins op deze plek. In 1512 wordt deze state door de Saksen bezet wegens het gerucht dat de graaf van Oostfriesland het gebied wil aanvallen. Poppe Obbema overlijdt in 1516 als gevolg van een schot in zijn arm dat hij oploopt tijdens een gevecht in Rinsumageest. De volgende eigenaar van wie de naam bekend is, is Lijwe (Lieuwe) van Wytsma, die in stukken uit 1576 wordt genoemd als eigenaar en bewoner. Wytsma vlucht in 1580 naar het Belgische Leuven nadat is ontdekt dat hij en zijn echtgenote geheime rooms-katholieke samenkomsten houden. Wytsma weigert het oude geloof af te zweren. Na zijn dood in 1619 keert zijn vrouw terug in Ald Terp.
In de Hervormde kerk in Ee hangt een ruitvormig rouwbord van zoon Gerryt Wytsma, die in 1652, net als zijn vader, als overtuigd rooms-katholiek overlijdt. De state verdwijnt in de loop der tijd uit de vele koopakten die bekend zijn van Obbema. In de 18e eeuw is nog sprake van een ‘huizing en schuur’. Uit 1878 is een aanbesteding bekend ‘wegens het afbreken eener bestaande Huizing en Schuur en het bouwen eener nieuwe Stelphuizing'. Dat is de huidige boerderij Obbemastate (Tibsterwei 17).
Terug naar boven- De terp van Ald Terp (bij Tibsterwei 15) is een archeologisch rijksmonument en het enige rijksmonument van de buurtschap. De terp wordt gedateerd omstreeks de 7e eeuw. Het is een niet bijzonder hoge, maar wel uitgestrekte en vrijwel onbebouwde terp. Uit oude kaarten blijkt dat de bebouwing uit nooit meer dan enkele huisjes heeft bestaan. De terp is maar beperkt afgegraven, wellicht door het ontbreken van een opvaart, waarlangs de terpaarde gewoonlijk werd afgevoerd.
Terug naar boven- Wandelroute Nijlân-Dokkum (12,4 km) voert je onder andere door Ald Terp.
Reactie toevoegen