Ameide

Plaats
Dorp
Vijfheerenlanden
Alblasserwaard
Utrecht

ameide_collage_2_kopie.jpg

Ameide is een dorp in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek Alblasserwaard, gemeente Vijfheerenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Zederik, in 2019 over naar gem. Vijfheerenlanden.

Ameide is een dorp in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek Alblasserwaard, gemeente Vijfheerenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Zederik, in 2019 over naar gem. Vijfheerenlanden.

gemeente_ameide_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Ameide anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Ameide anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

1-ameide.jpg

Het pontje De Overkant bij Ameide

Het pontje De Overkant bij Ameide

ameide_plundering_fransen_1672_kopie.jpg

In 1672 is Ameide door de Fransen geplunderd en zijn vele panden afgebrand. Voor nadere informatie zie het hoofdstuk Geschiedenis.

In 1672 is Ameide door de Fransen geplunderd en zijn vele panden afgebrand. Voor nadere informatie zie het hoofdstuk Geschiedenis.

Ameide

Deze pagina wordt mede mogelijk gemaakt door:

Terug naar boven

Wonen

Mutters Makelaardij is dé specialist in de gemeenten West Betuwe, Vijfheerenlanden, Gorinchem, Culemborg en de Alblasserwaard. Al jarenlang bewijzen wij dat we het daadwerkelijk anders doen! U bent van harte welkom voor een oriënterend gesprek op onze kantoren in Leerdam, Vianen en Culemborg. Met ons motto: "Waarborg tot betrokkenheid" garanderen wij het hoge serviceniveau dat u van een makelaar mag verwachten. Wij beseffen dat het verkopen of aankopen van uw woning geen alledaagse zaak is, daarom nemen wij u bij de hand en begeleiden wij u in iedere stap van het proces.

Terug naar boven

Status

- Ameide is een dorp* in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek Alblasserwaard, gemeente Vijfheerenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Zederik, in 2019 over naar gemeente Vijfheerenlanden.
* De plaats heeft in 1277 stadsrechten verkregen en wordt daarom soms ook nog wel stadje of stedeke genoemd. In de praktijk is het vandaag de dag echter een dorp en daarom betitelen wij het ook zo, omdat die aanduiding ook lokaal gangbaar is.

- Wapen van de voormalige gemeente Ameide.

- Onder het dorp Ameide vallen ook een klein, N deel van de buurtschap Broek, een deel van de buurtschap Hogewaard en de buurtschap Sluis.

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
Termei, Ter Mey.

Oudere vermeldingen
1266 Ameyde, 1277 kopie 15e eeuw Ameyde, 1286 tot der ameyde van din waterganc jn den seric, 1314 Ameide, 1400 Ameyda, 1426 en 1427 van der Ameyde, 1665 Ameijde.

Naamsverklaring
Het Middelnederlandse ameide, hameide betekent 'zware slagboom, draaibaar hekwerk, hamei'. Ontleend aan het Oudfranse hamede, hameide, geworden tot het Nieuwfranse hamée (vooral in het Noorden van Frankrijk bekend), dat wel teruggaat op het Oudnederlandse hamiþa* 'omheining, afsluiting', een afleiding van ham 'hoek aangeslibd land in de bocht van een waterloop'. In Vlaanderen en Brabant komt het toponiem regelmatig voor, meestal als benaming voor hofsteden die met een hamei waren afgesloten.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Ameide ligt WZW van de stad Vianen en het dorp Lexmond en grenst in het N aan de rivier de Lek en het dorp Lopik. Het dorp ligt nog net in de Ablasserwaard; het O hiervan gelegen dorp Lexmond (met de W daarvan gelegen buurtschap Achthoven) valt onder de streek Vijfheerenlanden.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Ameide, die alleen het dorp omvat, 114 huizen met 1.115 inwoners (dat is gemiddeld bijna 10 mensen in 1 huis, dat was ook voor die tijd uitzonderlijk hoog, gemiddeld was 6 tot 8 mensen in 1 huis, gemeentebreed gezien). Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.200 huizen met ca. 3.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De eerste keer dat deze nederzetting in de geschiedenis is vastgelegd is in 1021, in een oorkonde waarin Huis ter Amonde wordt beschreven. Rond 1200 is het gebied rond het dorp geheel ontgonnen. Er wordt druk gehandeld in het dorp, dat in 1277 stadsrechten krijgt van Floris V, omdat het op een strategische plaats ligt. Deze stadsrechten worden echter weer ontnomen in 1527 als de Van Brederodes, die het gebied besturen, strijd leveren met de Van Arkels. Dit omdat de Heer van Herlaer, die vaandrager is van de bisschop van Utrecht en leenheer van Ameide, vindt dat de plaats steeds zelfstandiger probeert te worden. Het dorp was verbonden met de heerlijkheid Vianen, maar maakte er geen deel van uit.

Rampjaar 1672
In de zomer van 1672 rukten de Franse legers van koning Lodewijk XIV de Nederlandse republiek binnen, en wisten in dit rampjaar tot aan de Hollandse Waterlinie te komen. Aldaar stopte de opmars. Maar dat liet kernen als Sluis en Ameide niet buiten de oorlog, toen ze plotseling in de frontlinie lagen. Franse troepen overvielen het dorp en plunderden het*, en bestormden de schans bij Sluis.
* Onder de link vind je hier diverse artikelen over, op de site van de lokale historische vereniging.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1991 opgerichte Historische Vereniging Ameide en Tienhoven. De vereniging heeft ruim 650 leden. De vereniging houdt zich actief bezig met het bestuderen van de plaatselijke en regionale geschiedenis en het bevorderen van de belangstelling daarvoor. Genealogisch onderzoek legt daarbij een verbinding tussen de historie en de bewoners. Hierbij komen archiefonderzoek en literatuuronderzoek aan de orde. De vereniging realiseert haar doelstellingen door tal van activiteiten. Oudere jaargangen van hun periodiek Nieuwsblad zijn via de link ook online te lezen, alsmede bevolkingsregisters en volkstellingen, oude kranten uit de regio (tot uit de 19e eeuw aan toe) en doop-, trouw- en overlijdensregisters (tot zelfs uit de 17e eeuw). Verder zijn in de loop der jaren vele publicaties verschenen over deze dorpen, waarvan een deel nog is te verkrijgen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Tuinhof
Veel jongeren willen graag in hun dorp Ameide blijven wonen, maar krijgen de kans niet omdat er geen betaalbare huizen voor ze zijn. "Vrijwel alles gaat weg naar mensen uit de stad, die al overwaarde op hun eerste huis hadden en zo meer ruimte hebben om te overbieden", zo stelde een van hen in het voorjaar van 2021. Hun boodschap maakten ze al veelvuldig duidelijk aan het college van de gemeente Vijfheerenlanden. En dat gaat nu vruchten afwerpen: "We hebben er bij de projectontwikkelaar van nieuwbouwproject de Tuinhof voor gepleit om eigen inwoners op een of andere manier voorrang te geven. En dat gaat nu gebeuren", aldus wethouder Huib Zevenhuizen in oktober 2021.

De Tuinhof krijgt 8 starters- en 14 andersoortige woningen. Die voorrang voor eigen inwoners komt enerzijds doordat er eerst lokaal geadverteerd zal worden, maar bovenal door het toewijzingsproces. "Als gemeente kunnen we daar geen rol in spelen, maar de ontwikkelaar heeft aangegeven eerst de inschrijvingen van inwoners uit Ameide en Tienhoven aan de Lek te gaan behandelen." Ook proberen ze de eigen starters nog meer te beschermen door een zelfbewoningsplicht voor 3 jaar op de starterswoningen in te stellen. De wethouder geeft aan dat de gemeente bewust meer wilde betekenen voor inwoners die dolgraag in hun gemeente willen blijven wonen. "Die moet je koesteren. En een handje helpen, zeker op deze markt. Voorrang geven wordt op deze manier volgens mij nog niet al te vaak gedaan, maar wij wilden er alles aan proberen te doen om inwoners te steunen."

Prinsengracht
De Prinsengracht in het centrum van Ameide was in 2017 toe aan een opknapbeurt, omdat de bestrating rommelig en versleten was. De gemeente vond dat een goede gelegenheid om meteen de kwaliteit van de openbare ruimte op te waarderen. Na afweging van diverse alternatieven, die in dit rapport worden geschetst, heeft de Prinsengracht na de herinrichting in 2017 haar profiel met gescheiden rijbanen en een groene middenberm behouden. De meerderheid van de Zederikse gemeenteraad koos voor deze variant, die gezien wordt als een verwijzing naar het verleden toen hier nog een gracht was, ook vanwege de voorkeur van de meeste inwoners, de historische vereniging en het Paardenmarktcomité. Wethouder Goof Bos hield nog een hartstochtelijk pleidooi voor een variant met een verbrede groen- en voetgangersstrook en samenvoeging van de rijstroken: "Dat is een echte kwaliteitsimpuls, de andere optie een knipoog naar het verleden", maar dat mocht niet baten.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ameide heeft 47 rijksmonumenten.

- Ameide heeft 18 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde kerk (Kerkstraat 10) is een driebeukige pseudobasilicale kerk met vijfzijdig gesloten koor, zuidtransept en een toren van vijf geledingen met balustrade en ingesnoerde spits. De laat-romaanse toren verrees eind 13e eeuw. De bovenste geleding is in de 17e eeuw gewijzigd en de twee onderste geledingen zijn in 1837 aan de westzijde voorzien van schuine steunberen. In de toren hangt een door Henricus Meurs in 1608 gegoten klok. Het laat-gotische schip en koor zijn rond 1500 tot stand gekomen. Tegen de noordzijde van het koor staat een consistorie uit 1858. Bij de restauratie in 1954-1955 van de in 1953 geheel uitgebrande kerk heeft men het zuidtransept toegevoegd en de bovenzijde van de toren gereconstrueerd en verhoogd. De kerk maakt deel uit van de Hervormde Gemeente Ameide & Tienhoven. - Foto's en beschrijving van het orgel in de Hervormde kerk.

- Het prachtig gedecoreerde, markante, voormalige Ambachtshuis / Waterschapshuis van de Alblasserwaard op Voorstraat 5 dateert uit 1760. Bijzonder fraaie historische gevelelementen in empire stijl.

- Gevelstenen in Ameide.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- 1x in de 5 jaar is er de Feestweek. De eerstvolgende keer is in 2023.

- Koningsdag.

- Rommelmarkt (op de zaterdag na Hemelvaartsdag).

- Wielerronde Ameide en Dikke Banden Race (Weekend in september).

- De Paardenmarkt Ameide (2e donderdag van oktober) is er in 2019 maar liefst voor de 362e keer.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In september 2019 is Stichting Waterfront Ameide en Tienhoven aan de Lek opgericht. De stichting beoogt het verbeteren van de waterzijde van de Lek in deze omgeving, zodat het waterfront meer mogelijkheden biedt voor bewoners, recreanten en waterverkeer. Ze onderzoeken de mogelijkheden voor (meer) steigers, aanlegplaatsen, strandfaciliteiten en horeca, afgestemd op de ontwikkelingen op recreatieterrein Salmsteke aan de overkant van de Lek en op de op handen zijnde dijkaanpassingen. Op 20 januari 2020 zullen de eerste plannen worden gepresenteerd in Het Spant, waarbij alle inwoners welkom zijn en vragen kunnen stellen of commentaar leveren.

- Sinds 1995 kun je van begin april tot begin oktober met voetveer De Overkant over de rivier de Lek naar Lopik v.v. Van oudsher is er in deze omgeving al een verbinding tussen de twee 'overkanten' van de rivier de Lek. Zo voer er van 1875 tot 1965 1 kilometer stroomafwaarts dagelijks een veerpont tussen Tienhoven en Lopik. Dankzij de inspanningen van donateurs, sponsors, verschillende overheidsinstanties en niet te vergeten enthousiaste vrijwilligers, is deze verbinding weer in ere hersteld voor recreatieve doeleinden. Per overtocht kunnen 80 voetgangers of 40 fietsers worden overgezet.

- ZO van het dorp ligt het natuurgebied Zouweboezem, dat wordt beschreven bij de buurtschap Sluis.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ameide, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ameide (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- MFC: - Het huidige Multifunctioneel centrum MFC Het Spant is in 2009 gereed gekomen, als opvolger van het vorige, verouderde dorpshuis. Het is het thuishonk van vele lokale verenigingen. Daarnaast zijn er zalen te huur voor activiteiten en evenementen. "Naast sporten kunt u bij ons terecht voor bruiloften, partijen, seminars, vergaderingen en vele andere zaken. U kunt bij ons terecht in 9 verschillende zalen met een oppervlakte variërend van 23m² tot maar liefst 672m². Onze accommodatie wordt gebruikt door diverse (sport)verenigingen, scholen, organisaties en particulieren. Het huidige gebouw is een vervanging van het oude Spant dat ruim 30 jaar aan de Paramasiebaan heeft gestaan. Ons nieuwe onderkomen voldoet volledig aan de eisen van deze tijd en is uiteraard ook toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Het beheer van Het Spant is sinds 2009 in handen van bedrijfsleider David Middelkoop. Hij is betrokken bij alle activiteiten in het multifunctioneel centrum. Het gebouw is eigendom van Stichting Dorpshuis Ameide - Tienhoven."

- Onderwijs: - Basisschool Hendrik van Brederode. - Basisschool De Kandelaar.

- Jeugd: - Stichting Jong Termei organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten voor de jeugd in het dorp.

- Muziek: - Aan het eind van de jaren zeventig en het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw wordt steeds duidelijker dat de levensvatbaarheid van de twee muziekverenigingen van Ameide "Unie" en "Crescendo" na tachtig jaar in het gedrang komt. Om te voorkomen dat beide verenigingen zouden verdwijnen, hebben de besturen elkaar in 1983 opgezocht om tot een nauwere samenwerking te komen. Eerst worden er een aantal gezamenlijke concerten georganiseerd, waarbij de beide dirigenten bij toerbeurt de leiding hebben. Later in 1983 worden de muzikale activiteiten gecombineerd en wordt er een overkoepelend bestuur gevormd. Op 14-08-1984 wordt de huidige muziekvereniging Ameide's Fanfare Korps opgericht. De vereniging omvat het groot-orkest AFK, het Opstaporkest, de blAFKapel en de leerlingen.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Ameide is opgericht in 1945 en heeft ruim 500 leden.

- Volleybalvereniging AVVA. "We merken als bestuur dat er behoorlijk wat inwoners van Ameide en Tienhoven zijn die weliswaar zelf niet actief volleyballen, maar onze vereniging wel een warm hart toedragen. Dit is de afgelopen jaren natuurlijk mede ontstaan door het altijd gezellige AVVA Beachvolleybaltoernooi, waar vele niet-volleyballers ieder jaar weer aan deelnemen. Verder zijn er ook niet-leden die het leuk vinden om regelmatig een wedstrijd in Het Spant te bezoeken en dat schept uiteraard ook een band met AVVA. Om deze band nog sterker te maken is er nu de mogelijkheid om voor 15 euro per jaar lid te worden van de “Vrienden van AVVA”. Als Vriend van AVVA wordt je een paar keer per jaar geïnformeerd over activiteiten, een leuke/spannende AVVA Thuisdag en de AVVA Heldendag, de inmiddels traditionele slotdag van het seizoen waarbij er een BBQ gehouden wordt met aansluitend een slotfeest. AVVA leden en Vrienden van AVVA betalen hiervoor een gereduceerd tarief. Ieder seizoen wordt er een bestedingsdoel bepaald voor de opbrengst van de Vrienden van AVVA. Bestedingsdoelen Vrienden van AVVA: 2014/2015: nieuwe wedstrijd- en trainingsballen; 2015/2016: Jeugdkamp; 2016/2017: Nieuwe wedstrijdtenues."

- "Postduivenhoudersvereniging PV de Snelvlucht Ameide is opgericht in 1930. Wij zijn een vereniging met ca. 40 leden waarvan 23 "vliegende hokken". Wij vliegen in afdeling 7 midden Nederland. Sinds 2010 vliegen wij in regio 3B met bijv. verenigingen uit Leerdam, Gorinchem en IJsselstein. Sonds 2014 is dit regio B geworden en zijn we ook samengegeaan met o.a. Utrecht. Via onze site willen wij je kennis laten maken met de club en zullen wij onze verenigingsuitslagen aanbieden. Tevens zullen wij de (eind)standen van de belangrijkste kampioenschappen vermelden. De eerst 100 van de uitslagen in ccg verband van de afgelopen week zijn terug te vinden op de homepage van het rekencentrum Compuclub van Balveren. Dit is natuurlijk alleen in het vliegseizoen."

- Zorg: - "Zorgboerderij bijBram is iets voor jou als je te maken hebt met: bemoeienis door de GGZ, uitsluiting en verveling, gebrek aan initiatief, of meerdere teleurstellingen in het leven. Het team van bijBram bestaat uit Bram, Chantal en Willem. Wij zien mensen zoals ze zijn en brengen ze graag in beweging. Vooral die mensen die door anderen als moeilijk worden ervaren. Welke diagnose je hebt is niet het belangrijkste. Het gaat ons erom dat je bent wie je bent. Wij bieden je de mogelijkheid om je eigen invulling te geven aan je dagen. Je krijgt bij ons ruimte, groen, grote klussen en kleine klussen. Aandacht als je dat wilt en rust als dat belangrijk is. bijBram is volop in ontwikkeling. Soms met grote stappen en soms langzaam. Jij kunt onderdeel zijn van bijBram en je eigen stappen nemen. Zo klein en zo groot als je wilt. Centraal staan respect, gelijkwaardigheid en ondersteuning. We hebben een fantastische plek, 't Verre Land. Aan de rand van het dorp Ameide, lekker rustig met veel ruimte om met anderen aan de slag te gaan.

bijBram vindt iedereen van betekenis. Door je problemen vinden anderen je nog wel eens ‘een lastig mens’. Je ziet jezelf geconfronteerd met uitsluiting. bijBram gelooft dat uitsluiting erger is dan ziekte en dat uitsluiting zelfs ziek kan maken. bijBram werkt op jouw tempo aan je herstel. Stap voor stap en soms door een pas op de plaats te maken. Maar altijd vertaald naar concrete doelen en met concrete werkzaamheden. Kom kennismaken. Vrijblijvend een dagje meelopen kan altijd. We heten je graag welkom!"

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ameide, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen