Status

- Angeren is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Lingewaard. T/m 2000 gemeente Bemmel.

Gezien de kaart op deze pagina, is Angeren - net als Doornenburg - begin 19e eeuw kennelijk heel even een zelfstandige gemeente geweest. Van wanneer tot wanneer dit het geval is geweest, is ons nog niet bekend (dit staat namelijk niet vermeld in (1)). Vermoedelijk is dit van ca. 1811 tot ca. 1818 geweest (omdat in dat jaar veel vergelijkbare dorps-gemeenten zijn opgeheven).

- Onder het dorp Angeren valt ook de buurtschap Boerenhoek.

Naam

Oudere vermeldingen
Begin 9e eeuw kopie 1170-1175 Angrina, eind 11e eeuw Angram, 1128-1139 Angerhem, 1290, 1331 Angheren, 1294-1295 Angere, Angeroy, 1301 Angerem, 1665 Angeren.

Naamsverklaring
Het Oudnederlandse angar betekent 'grasland, weide'. Vergelijk Angerlo. De verklaring uit Indo-Europees Anghrinâ*, bij het Oudnoorse angr (in plaatsnamen) 'enge bocht', is formeel correct maar vergezocht.(2)
* Gereconstrueerde vorm.

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Keujesgat.

Ligging

Angeren ligt W van de rivier de Nederrijn, NW van het dorp Doornenburg, N van de rivier de Linge, NNW van het dorp Gendt, NO van de dorpen Haalderen en Bemmel, ZO van het 'dorp in de stad' Het Zand, de stad Huissen en het 'dorp in de stad' Elden, Z van de stad Arnhem, ZZW van het dorp Westervoort, ZW van de dorpen Loo en Duiven en WZW van het dorp Groessen.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Angeren 104 huizen met 773 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.200 huizen met ca. 2.900 inwoners.

Geschiedenis

Archeologie
"Rijkswaterstaat laat als voorbereiding op de doortrekking van snelweg A15 van Knooppunt Ressen naar snelweg A12 archeologisch onderzoek uitvoeren op het toekomstige traject. Tijdens dit onderzoek hebben archeologen in 2020 in Angeren op 1 plek zowel resten gevonden van jagers en verzamelaars, als van de eerste landbouwers. De vondsten zijn ongeveer 7.000 jaar oud. Het is zelden dat resten van beide samenlevingsvormen gevonden worden op dezelfde plek. De opgraving geeft nieuwe, bijzondere inzichten over hoe mensen zich op 1 plek vestigden en agrariër werden. Nieuwe levenswijze. De overgang van jagen en verzamelen naar een agrarische levenswijze vindt zijn oorsprong in het Midden-Oosten, ongeveer 12.000 jaar geleden. De mens leerde tijdens deze overgang onder andere aardewerk maken en gebruiken en huizen bouwen. Die nieuwe levenswijze heeft er vervolgens ongeveer 5.000 jaar over gedaan om Nederland te bereiken. Hoe die nieuwe levenswijze precies tot stand is gekomen, daarover hebben archeologen nog altijd veel vragen.

Eerste vaste bewoners. Archeologen hebben in Angeren onder meer stukjes aardewerk en vuurstenen gebruiksvoorwerpen aangetroffen uit zowel de tijd van de jagers en verzamelaars (middensteentijd (Mesolithicum)), als de latere periode waarin de landbouw belangrijker wordt (nieuwe steentijd (Neolithicum)). Vanuit archeologisch en antropologisch oogpunt is dit een zeldzaamheid. De vindplaats betekent dat archeologen nu kunnen onderzoeken hoe onze voorouders in het Nederlandse rivierengebied de stap hebben gezet van een bestaan van jagen en verzamelen naar landbouw en veeteelt. Over de overgangsfase, waarbij onze voorouders zich voor het eerst in een gebied vestigden, is weinig bekend.

Oever van voorganger Rijn. De vindplaats ligt op een plek waar duizenden jaren geleden een oude, zeer brede zijarm van de Rijn lag. Tegenwoordig is in het landschap niets meer deze zijarm te zien. Geo-archeoloog Rijkswaterstaat René Isarin: ‘De eerste bewoners van dit gebied woonden aan de oevers van deze arm van de Rijn. Zij profiteerden van 2 landschappen: een hoog en droog gebied met een voorraad aan noten, fruit, zaden, wortels en mogelijkheden voor akkers. Daarnaast een nat gebied met vers water, vis en andere waterdieren. En niet te vergeten: mogelijkheden voor transport.’ Het team van archeologen heeft op deze plek onder meer vuurstenen, wrijfstenen om graan en zaden te malen en stukjes aardewerk van potten en pannen gevonden. De archeologische grafwerkzaamheden bij Angeren duurden tot eind 2020, waarna alle vondsten bestudeerd gaan worden.

Tweede grote archeologische vondst ViA15. Archeologisch onderzoek maakt deel uit van de voorbereidende onderzoeken door Rijkswaterstaat, in het kader van de doortrekking van de A15 en de verbreding van de A12 en A15 (project ViA15). De vindplaats bij Angeren is niet de eerste bijzondere ontdekking die hierbij is gedaan. In 2018 was het enkele kilometers verderop in Bemmel ook al raak. Toen vonden ViA15-archeologen een vrijwel intact grafveld uit de Romeinse Tijd." (bron: Rijkswaterstaat, november 2020) Zie ook deze video van Rijkswaterstaat m.b.t. de hierboven beschreven opgravingen. Zie ook de column van Joop Brons over deze archeologische vondsten in de Gelderlander, 15-11-2020.

Heemkunde
Historische Kring Angeren is in 2010 opgericht. Het aantal deelnemers groeide sindsdien van 15 tot ruim 380. Naast de publicatie van het halfjaarlijks tijdschrift Angers Verleden, houden ze zich bezig met het verzamelen en inventariseren van het fotoarchief, historische documenten, archeologische voorwerpen enz., betrekking hebbend op het cultureel erfgoed en de geschiedenis van het dorp, dat reeds in 814 of 815 als Angrina wordt genoemd in de Codex Laureshamensis van het Klooster Lorsch bij Mainz. Tweemaal per maand is hun kamer in het Dorpshuis geopend van 20-22 uur en is eenieder welkom die vragen heeft over het Angerens verleden. Voorts kan men tussentijds ook telefonisch of schriftelijk terecht met vragen die met de Angerense geschiedenis van doen hebben. De kring heeft secties Beeld en Geluid, Genealogie en Bewonersgeschiedenis, ‘Dialek’, Archeologie en Ondersteuning en Inventarisatie.

Recente ontwikkelingen

Woningbouw
"In Lingewaard is het goed wonen! Hierdoor is er veel vraag naar woningen en ligt er een flinke bouwopgave. Ook in Angeren. We willen in iedere kern bouwen zodat inwoners in hun eigen dorp of stad kunnen blijven wonen. We bouwen vooral waar behoefte aan is: woningen voor starters, doorstromers en senioren. Uit onderzoek blijkt dat er in genoemd dorp behoefte is aan zo’n 75 woningen tot en met 2030. We hebben plannen om 76 woningen te bouwen. De versnellingsopgave id om voor de komende vijf jaar 50 woningen te realiseren.

De Poel. Met de herontwikkeling van sportpark De Poel in Angeren komt er ruimte vrij voor woningbouw. Om te kunnen bouwen op De Poel moeten we het terrein opnieuw laten inrichten. Het sportpark gaat daarom eerst op de schop; er komen kunstgrasvelden voor voetballers en handballers. Daarna volgt de bouw van 44 woningen. In het voorlopige plan van de ontwikkelaar staan verschillende soorten woningen. Bijvoorbeeld rijwoningen voor starters en levensloopbestendige woningen voor ouderen. Maar ook twee-onder-een-kapwoningen. Om deze te kunnen gaan bouwen, is een bestemmingsplan nodig. We verwachten dat dit plan eind 2021 gereed is. Helaas konden we door de coronamaatregelen geen informatiebijeenkomst organiseren om belangstellenden extra uitleg te geven over het plan. Via twee video’s geven we daarom uitleg over de plannen: een video van de gemeente en een video van de ontwikkelaar.

Lodderhoeksestraat - Moalderij. Ontwikkelaar KuiperVastgoed diende een plan in voor de bouw van 17 woningen op de oude plek van transportbedrijf Koeltrans in Angeren. Het college van burgemeester en wethouders verleende hier principemedewerking aan. Dit betekent dat het college hier positief tegenover staat en dat de ontwikkelaar de plannen verder mag uitwerken. Het plan is vooral gericht op starters (gezinnen) en senioren. De ontwikkelaar werkt de plannen nu verder uit en werkt aan een bestemmingsplan. We verwachten dat het college het ontwerpbestemmingsplan in het najaar van 2021 kan vaststellen. Hierna komt het ter inzage en kunt u uw reactie geven op het plan. Kijk voor meer informatie over het plan op de website van de ontwikkelaar.

Op den Winkel. Op de hoek van de Kampsestraat en de Lodderhoeksestraat werkt een initiatiefnemer aan een Collectief Particulier Opdrachtgeverschapplan (CPO-plan).* Het is een plan voor negen levensloopbestendige woningen voor ouderen. Dit plan sluit aan op de behoefte aan woningen voor ouderen in de kern Angeren. Het plan krijgt een landelijke uitstraling met doorzichten naar het buitengebied. Het plan heeft principemedewerking van het college. Dit betekent dat het college hier positief tegenover staat. De CPO werkt met haar adviseurs nu aan de uitwerking van het bestemmingsplan. De verwachting is dat het college in het najaar van 2021 het ontwerpbestemmingsplan kan vaststellen.
* Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is een vorm van sociale projectontwikkeling waarbij toekomstige bewoners gezamenlijk opdrachtgever zijn voor hun eigen nieuwbouwproject." (bron: gemeente Lingewaard)

Dorpsplan
- Dorpsplan Angeren (2009). - Reactie gemeente op Dorpsplan editie 2013.

Bezienswaardigheden

- Angeren heeft 12 gemeentelijke monumenten.

- Mariakapel Onze Lieve Vrouw van Banneux op de RK begraafplaats.

- In juni 2012 is bij de 2 zitbankjes op de dijk tussen de 2 kerken door burgemeester De Vries het Exodusmonument onthuld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vele evacuees uit o.a. het dorp en buurkernen Elden en Huissen over de dijken getrokken om bij Huissen en Doornenburg via de ponten naar het noorden te trekken, waarbij men regelmatig werd beschoten. Nabij het Exodusmonument ligt op de begraafplaats een massagraf uit de Tweede Wereldoorlog waar 22 burgers liggen begraven uit Angeren en Elden.

- Het inlaatwerk aan de Scherpekamp tussen Angeren en Doornenburg is een sluis uit 1912, die in de jaren vijftig is omgebouwd tot een onderdeel van de Rijn-IJssellinie, die was bedoeld om Nederland te beschermen tegen een eventuele invasie van de Russen.

Evenementen en activiteiten

- Maandelijks is er in Angeren een Repair Café. "Deskundige reparatievrijwilligers staan voor je klaar om zoveel mogelijk spullen samen proberen te repareren en te redden van de afvalberg. Er kan echter geen garantie worden gegeven dat apparaten weer gemaakt worden. We vragen wel om de apparatuur voordat je het meebrengt schoon te maken en het naaigoed te wassen. Gereedschap en reparatiemateriaal is grotendeels aanwezig. Mocht er bijvoorbeeld een nieuwe rits nodig zijn voor een kapotte broek, dan moet je die wel zelf meenemen. En dit allemaal voor alleen de materiaalkosten en een vrijwillige bijdrage voor het verrichte werk. Heb je niets te repareren, maar ben je benieuwd naar het Repair Café en heb je zin in een praatje, dan ben je ook van harte welkom!"

- Maandelijks is er in het dorpshuis ook een Koffieochtend Plus. "Woon je nog zelfstandig thuis en wordt het moeilijker om contacten te onderhouden, dan is de maandelijkse Koffieochtend-Plus een welkom uitstapje. Samen koffie drinken, andere mensen ontmoeten, gezellig bijpraten! Onder het genot van een vers kopje koffie of thee maken buurtbewoners contact en kletsen met elkaar. Vrijwilligers van ParticipatiePunt zijn aanwezig en iedere koffieochtend komt iemand iets vertellen wat je wellicht interesseert. Je kunt ook als inwoner iets komen vertellen. Misschien heb je laatst een mooie reis gemaakt en wil je foto's laten zien en iets vertellen over de bijzondere plek waar je was. Of heb je een mooi verhaal gehoord wat je wilt delen. Samen maken we dit ontmoetingsmoment tot een succes, want ontmoeting is een belangrijk onderwerp in Angeren." Voor de data zie de link in de vorige alinea.

- Carnaval. - Angerens Karnaval Gezelschap AKG De Narrenpoel is opgericht in 1968. - Carnavalsgroep De Clusenarren heeft ca. 20 leden en loopt jaarlijks mee in de optochten van Herwen en Angeren.

Landschap, natuur en recreatie

- Het Nijmeegse grondstoffenbedrijf K3Delta wil samen met Caprice uit Angeren de Angerense en Doornenburgse Buitenpolder - gelegen O van het dorp - afgraven voor het winnen van keramische klei en zand. Daardoor komen er meer recreatiemogelijkheden in de uiterwaard en wordt de oude Rijnmeander gedeeltelijk hersteld en de waterstand verlaagd. Het plan wordt gecombineerd met circa 70 hectare natuurontwikkeling.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Angeren (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Angeren op Facebook. - Dorpsblad De Bazuin, dat 1x in de 3 weken verschijnt, is via de homepage van het Dorpshuis ook online te lezen (in de rechterkolom op die pagina vind je een link naar het laatst verschenen nummer).

- Belangenorganisaties: - "Platform Angeren hoort graag wat er speelt in jouw straat, buurt of wijk. Elke laatste dinsdag van de maand (met uitzondering van de maanden juli en augustus) vergaderen wij in het Dorpshuis. Hierbij is ook de gebiedscoördinator van de gemeente aanwezig. De vergadering begint om 19.30 uur. Er is een inloopspreekuur van 19.30 tot 20.00 uur, waar je als inwoner altijd welkom bent. Ben je niet in de gelegenheid om naar de vergadering te komen, dan kun je ook mailen naar platformangeren@gmail.com. Voel je je betrokken bij je dorp, dan nodigen wij je graag uit eens een keer langs te komen. Onze inzet is een mooi, veilig en leefbaar dorp. Wij kunnen je helpen met bijvoorbeeld verbeteren van straten, stoepen, veiligheid, ergernissen of ideeën."

- "In 2007 zijn stichting en vereniging Strijdbaar Angeren opgericht. Oorspronkelijk ontstaan vanuit onvrede van de Angerense bevolking over de lage prioriteit die de gemeente gaf aan de ontwikkelingen in het dorp, zoals benoemd in de structuurvisie van 2003. Inmiddels zijn we overgegaan naar een volgende fase waarin per project wordt bepaald wat de strategie is. Wij bestaan om de stem van Angerenaren te laten klinken en om gezamenlijke belangen te behartigen. Naast het bestuur is een aantal werkgroepen actief. Voor ons staan de volgende aandachtsgebieden centraal: focus op lopende projecten; A15; woningbouw; evenemententerrein; Huissense Waarden; onderhouden en actualiseren website; realisatie structurele gesprekspartner gemeente; relatie onderhouden met de politieke partijen; bezoeken van politieke avonden/raadsvergaderingen."

- Dorpshuis: - "Via onze site wil ik je graag kennis laten maken met ons prachtige gebouw en de vele mogelijkheden die wij in de 11 zalen van ons multifunctioneel sport- & cultuurcentrum Dorpshuis / Kulturhus Angeren kunnen bieden. Nagenoeg alle verenigingen en groeperingen uit het dorp zijn bij ons te gast voor hun activiteiten en als veelzijdige culturele en sportieve ontmoetingsplaats. Letterlijk en figuurlijk midden in de Angerense gemeenschap is het Dorpshuis niet meer weg te denken. Loop eens binnen om te zien wat er zich zoal afspeelt binnen onze muren of neem een kijkje op de diverse pagina's van de website om je (vooraf) te informeren. Wellicht wordt je interesse gewekt en ontdek je nieuwe vormen van in- en ontspanning. Wij streven ernaar om een culturele, sportieve, sociale en vooral ook gezellige ontmoetingsplek te zijn voor alle inwoners en de verenigingen en bezoekers die gebruik maken van onze ruimtes binnen het Kulturhus. Mede namens mijn team graag tot ziens! Simone Harmsen."

- Onderwijs: - Basisschool Marang biedt de kinderen uit Angeren en omliggende dorpen een veilige, hechte schoolgemeenschap. Een plaats waar kinderen en ouders zich thuis voelen en snel opgenomen worden. Ze worden begeleid door een kundig team van onderwijsgevenden. Marang is een katholieke school die openstaat voor andere geloofsovertuigingen. De school staat midden in het dorp en is de enige basisschool in het dorp. Het gebouw bevat 11 lokalen waar onderwijs wordt gegeven aan ca. 230 kinderen. Sinds 2010 is de school geïntegreerd in het Kulturhus. Hierin zijn ook de peuterspeelzaal, kinderopvang, buitenschoolse opvang, ouderopvang en het dorpshuis gesitueerd. De gymzaal ligt ook in het Kulturhus. Dit alles is onder één dak. Er is een ruime, gevarieerde speelgelegenheid rondom de school. Deze buitenruimte is er voor alle inwoners van het dorp.

- Jeugd: - Scouting Angeren is er voor kinderen en jeugd van 4 tot 18 jaar. Ze hebben verschillende leeftijdsgroepen: 4 tot 7 zijn de Bevers, 7 tot 11 jaar de Welpen, en 11 tot 15 jaar de Scouts. Ze hopen in de toekomst ook weer een groep te kunnen opzetten voor de Explorers (15 tot 18 jaar).

- Muziek: - Muziekvereniging St. Bavo.

- Harmonie Angeren.

- Dweilorkest De Deurdweilers.

- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Angeren.

- Handbalvereniging.

- Tennisvereniging.

- Schaatsvereniging De IJsvogels is heropgericht in 1997, en bestaat uit een club enthousiaste schaatsers en skeeleraars.

- "Balletgroep Angeren (BGA) is in 1984 opgericht en verzorgt dansplezier en bewegingslessen. De naam wekt de indruk dat we alleen balletlessen verzorgen, maar niets is minder waar. Ons uitgangspunt is dansen, muziek en bewegen, en juist de koppeling met muziek maakt het mogelijk meer te bieden. Naast dans kun je bij ons ook terecht voor een uurtje lekker sporten (uiteraard op muziek) of gezond bewegen. Voor degenen die de balans tussen lichaam en geest belangrijk vinden bieden we Body & Mind lessen aan. Alle lessen worden gegeven door goede, ervaren, opgeleide en flitsende docentes. Vanwege ons veelzijdige aanbod hebben we gezocht naar een meer passende en vooral eigentijdse naam. Deze hebben we gevonden in de naam Flow by bga. Al onze lessen staan immers in het teken van dansen en bewegen - go with the flow! Flow - Verrassend veelzijdig!"

- Zorg: - "Zorgboerderij De Amethyst in Angeren biedt dagbesteding op eigen locaties voor een deel van de bewoners van onze woonhuizen, maar ook voor mensen die elders wonen of verblijven. De activiteiten die wij bieden zijn hoofdzakelijk gericht op werkzaamheden die te maken hebben met tuin en dieren. Denk hierbij aan dierverzorging, waarbij we ons bezig houden met voeren, hokken schoonmaken en het onderhoud van de verblijven. Daarnaast zijn er mogelijkheden om mee te helpen bij het verzorgen van de koffie-/theepauze en de lunch. Het kopen van boodschappen, voer, hooi en materialen doen we bij voorkeur bij de plaatselijke winkeliers. Dit heeft als doel dat onze cliënten in goed contact blijven met de omgeving waarin zij leven. Voor iedere cliënt wordt een zorgplan opgesteld waarbij de nadruk wordt gelegd op welzijn en persoonlijke ontwikkeling. Dit plan wordt altijd samengesteld in overleg met de familie en/of zorgverlener van de cliënt, en is gebaseerd op capaciteiten, wensen en doelen."

- "Bij dagbesteding ‘De Boerderij in Angeren’ werk je onder begeleiding op een boerderij waar dieren worden gehouden en waar fruit wordt geteeld. De dieren die je op de boerderij tegenkomt zijn kippen, cavia’s, alpaca’s, pony’s, geiten en nog veel meer. Het fruit wordt geteeld in de boomgaard. Samen met de begeleiders van De Boerderij verzorg je de fruitboomgaard en de oogst van het fruit. In de zomer verkopen we het fruit aan de weg. Naast dierenverzorging en fruitteelt kun je bij ons nog veel meer leren. En we vinden het een uitdaging om samen met de deelnemers nieuwe klussen te bedenken. Kortom, handen uit de mouwen!"

- Agrarisch: - "In 2012 zijn wij, Servaas en Desiree Visser, begonnen met onze hobby van Lakenvelders. Als voormalig boer en boerin kruipt het bloed waar het niet gaan kan en kwam Servaas op een goede dag thuis met de mededeling dat Desiree niet kon raden wat hij had gekocht. Desiree raadde dat ze een bos bloemen kreeg, maar nee Servaas had drie koeien gekocht! "Wat heb je gedaan?" was Desiree's antwoord, ja drie koeien, Lakenvelders gekocht voor om de boerderij waar we nog steeds wonen in Angeren. Na een tijdje werden we benaderd door Vereniging Lakenvelder Runderen of we onze koeien niet bij Kasteel Doornenburg wilden laten lopen. Want het beheer van het Kasteel was zelf gestopt met het boerderijgedeelte. Mede daardoor zijn we zelf meer koeien gaan houden. Dit aantal hebben we uitgebreid door eigen aanfok maar ook door aankoop van koeien. We hebben nu in totaal 10 koeien, met kalveren. Zowel zwart/wit als rood-wit.

In de winter staan onze koeien op stal, thuis in Angeren. Dat is niet omdat het te koud is voor de dieren, want koeien vinden kou helemaal niet erg. De reden dat de koeien binnen staan is tweeledig: Enerzijds hebben ze niets meer te eten, want het gras groeit niet in deze tijd van het jaar en anderzijds is het slecht voor de hoeven van de dieren om in het natte gras/modder te lopen. Als het weer het enigzins toe laat komen de dames met hun kroost weer graag naar de grote wei bij Kasteel Doornenburg." Zie ook de reportage over Servaas Visser en zijn lakenvelders in de Gelderlander, 14-1-2021.

• 1. Repertorium van Nederlandse gemeenten vanaf 1812,
  van der Meer, Onno Boonstra A.
  , p.302, (2006)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)