Asch

Plaats
Dorp
Buren
Betuwe
Gelderland

asch_collage.jpg

Asch, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Asch, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Asch. (2).JPG

In Asch, vlakbij de kerk

In Asch, vlakbij de kerk

asch_basisschool_de_wegwijzer.jpg

De basisschool van Asch heeft helaas na afloop van schooljaar 2017-2018 de deuren moeten sluiten. De school is gefuseerd met de Ds. Derksenschool in Ravenswaaij, waar de kinderen uit Asch in het vervolg naar school gaan.

De basisschool van Asch heeft helaas na afloop van schooljaar 2017-2018 de deuren moeten sluiten. De school is gefuseerd met de Ds. Derksenschool in Ravenswaaij, waar de kinderen uit Asch in het vervolg naar school gaan.

asch_midzomer.jpg

Oranjevereniging Asch organiseert diverse evenementen door het jaar heen, zoals het Midzomerfeest op de langste zaterdag van het jaar.

Oranjevereniging Asch organiseert diverse evenementen door het jaar heen, zoals het Midzomerfeest op de langste zaterdag van het jaar.

Asch

Terug naar boven

Status

Asch is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Buren.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
As, 889 kopie 2e helft 13e eeuw Aske, 1288 Aske, 1315 Asche, 1645 Ast, 1741 Asch of Ast.

Naamsverklaring
In de plaatsnaam Asch schuilt misschien een variant van de boomnaam es met de betekenis 'bij de es'. Een andere verklaring knoopt aan bij Asse (B) 1106-1110 Ascha, een oude waternaam. De lokalisering van de oudste vorm Aske is onzeker; het kan ook om een niet nader te bepalen plaats in de buurt van Heemskerk (NH) gaan. Bovendien heeft een latere kopie (ca. 1420) Alke.(1)

Terug naar boven

Ligging

Asch ligt NW van Buren, ZO van Beusichem, Z van Zoelmond. Het dorp is erg fraai landelijk gelegen midden tussen de boomgaarden en boerderijen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Asch 37 huizen met 278 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 150 huizen met ca. 360 inwoners, en is daarmee de kleinste kern in de gemeente Buren.

Terug naar boven

Geschiedenis

Kerkelijk
Reeds in 1335 staat er een godshuis in Asch, in de vorm van een kapel. De kapel valt vermoedelijk onder de moederkerk in Erichem. Later, waarschijnlijk sinds 1435 maar dat kan ook 1395 zijn, behoort het tot de parochie Buren. In 1516 wordt er voor het eerst over een koor geschreven. Onduidelijk is of het toen gerestaureerd is of gebouwd. Omstreeks 1518 wordt de kerk tot parochiekerk verheven er wordt er een pastoor benoemd.

Er is weinig bekend over het verloop van de hervorming in Asch. In 1609 is in het dorp door de strijdende partijen grondig huisgehouden. Daarbij wordt de kerk door brand zwaar beschadigd, zodat zij opnieuw moet worden opgebouwd. In 1616 krijgt het dorp zijn eerste gereformeerde predikant. In 1664 komt er een pastorie of zoals het in die tijd ook wel heet 'predikantenhuis'.

In 1809 wordt Asch door een zware watersnood getroffen. In 1820 wordt het dorp opnieuw getroffen door een zware watersnood. In de kerk bouwt men een stellage, waarop 28 mensen zich hebben kunnen redden. Het loopt alsnog bijna fataal af als de stellage dreigt te kantelen door het inzakken van de graven. Ook de pastorie is er slecht aan toe zodat de predikant moet vluchten. Op 4 december 1820 worden kerk en pastorie buiten gebruik gesteld. Het dorp gaat dan kerkelijk samen met Buren, omdat er niet voldoende inwoners zijn (op dat moment 220) om aanspraak te kunnen maken op een eigen predikant.

In 1823 wordt de kerk van Asch ingericht als wijkplaats bij watersnood. Toren en pastorie worden afgebroken en het koor en schip worden op zodanige hoogte gebracht, dat men er zelfs bij de hoogste waterstand veilig kan schuilen. Het meubilair wordt verwijderd, de glasramen worden uitgebroken en de raamopeningen worden dicht gemetseld. Tevens wordt er een klokje net boven het dak onder een laag kapje geplaatst als noodklok. In de archieven is niet terug te vinden of de kerk nadien daadwerkelijk nog als schuilplaats heeft gefunctioneerd.

Gesteund door oud-dominee Van Schaik (1811-1815) én door koning Willem I himself, die het verzoekschrift goedkeurt, verzoekt de kerkelijke gemeente, met handtekeningen van alle 250 gemeenteleden, om weer een eigen predikantsplaats te krijgen. Dit wordt goedgekeurd, mits het dorp zelf zorgdraagt voor herstel van de kerk. Dat is nog een flinke klus voor zo'n kleine gemeenschap. Gezien de hiervoor beschreven inrichting tot schuilplaats in 1823, moet men immers allerlei onderdelen weer opnieuw aanschaffen of (laten) maken. Zo schenken vrienden een preekstoel, komen er 18 kerkbanken, worden er weer ramen in de gevels gemaakt, en wordt er een nieuwe pastorie gebouwd voor de nieuwe dominee. In december 1839 wordt de kerk weer in gebruik genomen. - Nadere informatie over de kerkelijke geschiedenis van Asch.

Onderwijs
Vanaf 1840 ondernemen de inwoners van Asch pogingen om weer een eigen school te krijgen in het dorp. Vooralsnog zonder resultaat, omdat er maar 39 kinderen in de leeftijd tussen 5 en 13 jaar zijn. Pas in 1853 wordt het verzoek toegekend, mits de inwoners zelf voor beschikbare grond zorgen. De Hervormde Gemeente verkoopt dan voor 200 gulden de pastoriehof. In 1856 komt er een school met onderwijzerswoning.

- Teunis van Blijderveen heeft 2 boeken geschreven over zijn leven in het dorp. In 2007 verscheen deel 1, 'Mijn dorp Asch, maar het begon met Esther', in 2009 deel 2 'Mijn dorp Asch. Het vervolg'. De anno 2009 84-jarige heer Van Blijderveen schreef zijn manuscripten nog met de balpen. Zijn dochter werkte het uit op de computer. De boeken zijn gedrukt bij drukkerij Spijker in Buren. De opbrengst was voor de kankerbestrijding. Zie ook de videoreportages over dhr. Van Blijderveen anno 2008 en anno 2010.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Anno 2021 onderzoeken we de verkeerssituatie in Asch. We kregen klachten dat het verkeer te hard door de bebouwde kom rijdt. We verkennen maatregelen om de snelheid van te hard rijdend verkeer te verminderen. Na de zomer 2021 weten we welke maatregelen we uit kunnen voeren. Onderzoek verkeerssituatie. In 2019 voerden we werkzaamheden van groot onderhoud uit aan de N834 tussen Buren en de kruising met de N320 (bij Zoelmond). Daarin waren geen aanvullende maatregelen voor de kom van Asch voorzien. Op verzoek van bewoners onderzoeken we alsnog de verkeerssituatie in de bebouwde kom van dat dorp. Hierbij zijn bewoners, gemeente Buren en de politie betrokken. De belangrijkste knelpunten die naar voren komen, zijn: een te hoge snelheid, een te smal profiel en onveiligheid bij langzaam verkeer. Maatregelen. We verkennen maatregelen waarmee we de snelheid van te hard rijdend verkeer kunnen verlagen. Voorbeelden van snelheidsremmende maatregelen zijn drempels en wegversmallingen. We maakten een ontwerp met de meest passende maatregelen voor de situatie in de bebouwde kom van het dorp. In de afbeelding onder deze link ziet u de voorgestelde maatregelen inclusief locatie. In het ontwerp worden deze maatregelen toegelicht.

Ontwerp. We stellen 4 maatregelen voor, die we hierna toelichten. 1. Kommaatregelen: Door de kommaatregelen willen we de grenzen van de bebouwde kom van Asch beter aangeven, zodat weggebruikers bewuster merken dat ze de bebouwde kom inrijden. Ook willen we met middengeleiders en verhoogde wegvlakken de snelheid verminderen. 2. Eenrichtingsverkeer: We stellen eenrichtingsverkeer naar de Krupheulstraat voor. Daarbij is het niet mogelijk om vanuit het zuidelijke deel van de Krupheulstraat de N834 (Culemborgseweg) op te rijden. Vlakbij dat kruispunt stellen we namelijk een verkeerssluis voor. Met eenrichtingsverkeer naar de Krupheulstraat is er een betere doorstroom van verkeer op de N834. 3. Verkeerssluis: Op de N834 Culemborgseweg willen we tussen de Krupheulstraat en de Meenstraat de rijbaan versmallen en verhogen. Fietsers rijden daarlangs. 4 . Inhaalverbod: Tussen de Meentstraat en de Achterstraat stellen we een inhaalverbod voor. Het zicht is namelijk beperkt in de bocht. Daarnaast draagt een inhaalverbod bij aan het beheersen van de snelheid van verkeer." (bron: Provincie Gelderland)

- Basisschool De Wegwijzer heeft helaas na afloop van schooljaar 2017-2018 de deuren moeten sluiten. In het laatste schooljaar waren er nog maar 7 leerlingen, die allemaal naar het voortgezet onderwijs gingen. En de laatste 4 jaar waren er geen geboorten in het dorp. Dan houdt het op... De school is gefuseerd met de Ds. Derksenschool in Ravenswaaij, waar de kinderen uit Asch in het vervolg naar school gaan. De school was natuurlijk een belangrijk bindend element in het dorp. Naast de kerk is er nu alleen nog het dorpshuis als ontmoetingsgelegenheid.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Asch heeft 8 rijksmonumenten, zijnde boerderij Ruimzicht uit 1864 op Achterstraat 9 (dat zijn met toebehoren alleen al 4 rijksmonumenten), boerderij Visschershof uit 1816 op nr. 10, boerderij Buitenlust uit midden 19e eeuw op nr. 11, boerderij 't Hanenest uit 1809 op Culemborgseweg 9, en de Catharinakerk.

- Asch heeft 7 gemeentelijke monumenten, zijnde de boerderij met hooiberg op Achterstraat 6, het woonhuis op nr. 7, de hooiberg op nr. 10, de boerderij op Culemborgseweg 19, de pastorie op Kerkpad 1 en de boerderijen op nr. 5 en 7.

- De 15e-eeuwse Hervormde (PKN) Catharinakerk (Kerkstraat 6) staat op een vluchtheuvel en maakt tegenwoordig deel uit van de Protestantse Streekgemeente Tussen Lek en Linge. De toren is in 1823 gesloopt bij de ombouw van de kerk tot schuilplaats in geval van watersnood (zie verder bij Geschiedenis). Eenbeukig, laatgotisch gebouw met driezijdige sluiting en houten torentje. Klokkenstoel met klok van Petit en Fritsen uit 1823.

De kerk is in 1993 voor het laatst grondig gerestaureerd. Het meest in het oog springende van de kerk is de lichte okerkleur die het daarbij weer heeft teruggekregen. Was het kerkje voorheen verscholen achter de bomen, tegenwoordig komt het kerkje weer in al zijn glorie tevoorschijn. Het daktorentje heeft de vroegere ruit versiering weer terug gekregen. Het dakje ervan is in koper uitgevoerd. Ook de dakgoten zijn van koper. Opvallend op het kruis op de dakruiter is de fiere koperen haan. Minder opvallend maar ook heel bijzonder is de op het koor aangebrachte windvaan, voorstellende de naamheilige van de kerk, de H. Catharina. Zij staat erop met haar symbolen het zwaard en het (folter)rad. Ook is er een wiel met een naaf aangebracht: het wapen van Asch.

Door de vele bouwsporen uit vroeger tijden die bij de laatste restauratie zijn aangetroffen, heeft men een indruk gekregen van hoe de kerk er in de loop der eeuwen uit moet hebben gezien. Een frappant voorbeeld van hoe de kerk er in de 16e eeuw ongeveer moet hebben uitgezien is te vinden in Lopikerkapel. Wie echt álles van deze kerk wil weten, kan zich uitleven middels het boekje 'De geschiedenis van de St. Catharinakerk te Asch. Mij spreken de stenen een tale' (N. Berghuijs, 1996).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oranjevereniging Asch organiseert diverse evenementen door het jaar heen, zoals Koningsbal (op de zaterdag voor Koningsdag), - Koningsdag en - Midzomerfeest (op een zaterdag in juni).

- "Het Ten(t)slottefeest (op een zaterdag eind september) is een geweldig tentfeest in Asch, betaalbaar en met onbetaalbare gezelligheid! Het Ten(t)slottefeest is het tentfeest waar iedereen vanaf 16 jaar welkom is om te kunnen feesten, muziek luisteren, dansen, bier drinken, friet eten, wijn borrelen, frikandellen eten, plassen, poepen en ouwehoeren, kortom: om helemaal los te gaan!" Aldus de organisatie van het feest op haar site.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Asch, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Dorpshuis: - Dorpshuis Asch.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Asch, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen