Assendelft

Plaats
Dorp
Zaanstad
Zaanstreek
Noord-Holland

NH gemeente Assendelft in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Assendelft in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Assendelft in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Assendelft

Terug naar boven

Status

- Assendelft is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de regio Zaanstreek, gemeente Zaanstad. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1973.

- Wapen van de voormalige gemeente Assendelft.

- Onder het dorp Assendelft vallen ook het grootste deel van de buurtschap Nauerna, een deel van de buurtschap Busch en Dam en de buurtschappen Noordeinde, Vaartdijk, Vrouwenverdriet en Zuideinde. Bij elkaar zijn dit 6 buurtschappen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1e helft 11e eeuw Asmedelf, 1063 kopie 12e eeuw Ascmannedelf, 1105-1120 kopie ca. 1420 Eskmadelf, Eskendelf, Esknemendelf, 12e eeuw kopie ca. 1530 Ascendelf, 1156 Ascamannasdelf, 1343 Assendelf, 1514 Assendelft.

Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudnederlandse delf 'gegraven of vergraven waterloop' en Askmanna 'van de Noormannen'. Andere verklaringen gaan uit van een genitief meervoud van de Friese persoonsnaam Askman* (vergelijk het Oudhoogduitse Ascman en het Oudengelse Aescmann), of van een Friese geslachtsnaam Askema* of Askmanna in de betekenis 'lieden uit Assum'. Een voormalige buurschap bij Berlicum (NB) heette Assendelft, mogelijk naar de predikant Philippus van Assendelft.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Assendelft ligt N van het Noorzeekanaal, O van de dorpen Velsen-Noord en Heemskerk en de stad Beverwijk, Z van het dorp Krommenie, ZW van het dorp Wormerveer, W van de dorpen Westzaan en Koog aan de Zaan en NW van de steden Zaandam en Amsterdam. Met een lengte van 7,2 km heeft dit dorp de langste Dorpsstraat van Nederland (van het Noordzeekanaal in het Z tot Krommenie - bij de N203 - in het N).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Assendelft 418 huizen met 2.808 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 378/2.454 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Nauerna (W deel) 24/198, Vrouweverdriet 4/50, De Korteheid 7/70 en Den Dam (Dijk en Dam) 5/36. Tegenwoordig omvat het dorp ca. 10.000 huizen met tegen de 24.000 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het ontbreken van een goede oost-westverbinding tussen de A8 (die nu nog ophoudt N van Westzaan) en de A9 (ter hoogte van Beverwijk en Heemskerk) zorgt dagelijks voor files op de provinciale wegen N203 en N246. Dit leidt in Krommenie en Assendelft tot ernstige overlast, van onder meer sluipverkeer, geluidhinder en slechte luchtkwaliteit. Een betere verbinding tussen de A8 en A9 is van groot belang om deze problemen op te lossen. De provincie Noord-Holland, de Vervoerregio Amsterdam en de gemeenten Zaanstad, Uitgeest, Heemskerk, Beverwijk en Velsen onderzoeken samen de mogelijkheden om de doorstroming en de leefbaarheid voor nu en voor de toekomst te verbeteren.

Gedeputeerde Staten (GS) gaan in overleg met de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een Landschapsplan maken om de beoogde verbinding tussen de A8 en de A9 zo goed mogelijk in te passen in het UNESCO-werelderfgoed de Stelling van Amsterdam. Bij die inpassing wil de provincie de waarde van de Stelling van Amsterdam zo goed mogelijk behouden en op verschillende plekken herstellen. In dit Landschapsplan worden de eerdere richtinggevende aanbevelingen over herstel en inpassing van een verbinding van het adviesorgaan van UNESCO, ICOMOS, meegenomen. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan het herstellen van de inundatiekeringen en aan het herstellen van het verloren gegane gedeelte van de Groenedijk. Ook het verbreden van de waterloop van de voormalige zeearm de Kil en in de omringende Kilzone een vorm van ecologisch landbouwbeheer ontwikkelen met een hogere grondwaterstand en meer soortendiversiteit zou daar bijvoorbeeld aan kunnen bijdragen, aldus ICOMOS. ICOMOS sprak zich in november 2017 uit over de effecten van een wegverbinding A8-A9 op de Stelling van Amsterdam.

Om het Landschapsplan te kunnen opstellen, moeten GS in 2018 over een voorkeursalternatief voor de verbindingsweg besluiten. De provincie vindt het van belang dat er een oplossing komt voor het vraagstuk van leefbaarheid en bereikbaarheid in het gebied tussen de A8 en A9. Zij vindt het uitdrukkelijk ook belangrijk dat de uitzonderlijke universele waarde van het UNESCO-werelderfgoed van de Stelling van Amsterdam behouden blijft. Het Nul-plusalternatief, het Golfbaanalternatief en het Heemskerkalternatief waren in beeld voor een verbinding A8-A9*. Van die 3 biedt het Golfbaanalternatief de beste kansen om de weg optimaal in te passen in het landschap rondom de Stelling van Amsterdam. Dat is de variant waarbij de A8 in een rechte lijn wordt doorgetrokken naar de A9, dus tussen de beide kernen van Assendelft door, en aan het eind door of langs de Heemskerkse golfbaan. De provincie Noord-Holland en het ministerie van OCW nemen in 2019 een besluit over het Landschapsplan.
* Voor een afbeelding van die 3 alternatieven zie het kaartje onder de link in de vorige alinea.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Assendelft heeft 5 rijksmonumenten.

- Assendelft heeft 24 gemeentelijke monumenten.

- De eerste Sint Odulpuskerk in Assendelft is rond 1410 gebouwd. Tijdens de Reformatie gaat de kerk in 1582 over naar de protestanten. De katholieken in het dorp maken in de eeuwen daarna gebruik van schuilkerken, tot in 1853 een nieuwe kerk wordt gebouwd. Deze waterstaatskerk blijkt echter al na enkele decennia te klein en bouwvallig, waardoor in 1883 wordt besloten een nieuwe kerk te bouwen. Architect Adrianus Bleijs ontwerpt de huidige RK Sint Odulphuskerk (Dorpsstraat 572), die in 1888 gereedkomt. Het is een driebeukige kruiskerk in neoromaanse stijl, met een grote klokkentoren met naaldspits op de noordoostelijke hoek. Rijk gedecoreerd interieur, dat voor een groot deel intact is gebleven. Prachtig, uniek, houten gewelf boven middenschip en transept. De 14 kruiswegstaties en 2 andere muurschilderingen zijn in 2016 gerestaureerd. Mooi orgel op galerij, afkomstig uit de eerdere Sint Odulphuskerk.

- De huidige Hervormde (PKN) kerk van Assendelft (Dorpsstraat 364) dateert uit 1895 en is gebouwd ter vervanging van de vorige kerk, die uit 1853 dateerde en in 1893 is afgebrand. Om die reden bezit de kerk slechts een beperkt aantal voorwerpen uit vroeger eeuwen, waaronder een tekstbord uit 1659 en het avondmaalszilver. Deze voorwerpen hebben nog een plaats gehad in de kerk die in 1852 wegens bouwvalligheid gesloopt is. Deze kerk was omstreeks 1410 gebouwd en gewijd aan St. Odulphus. In 1582 ging de kerk over in protestantse handen. De huidige kerk is ontworpen door de architecten Wolf en Foreest te Beverwijk. De kerk had glas-in-loodramen, maar deze zijn in 1941 vervangen door gewoon glas.

Omdat het kerkgebouw voor een kleiner wordende gemeente te groot werd, is het in 1962 opgedeeld door het plaatsen van een muur. Het meubilair in het grootste gedeelte, aan de kant van de toren is verwijderd en afgevoerd (inclusief de preekstoel) en vervolgens is de ruimte verhuurd aan de firma Flentrop, orgelmakers te Zaandam. Alleen de vloer met een aantal zerken is bewaard. Deze zijn echter niet zichtbaar vanwege een daaroverheen gelegde houten vloer. Op de orgelgalerij is voor de kerkelijke gemeente een kerkzaal ingericht. Het belangrijke Bakker & Timmenga-orgel, dat als grootste orgel in de Zaanstreek bekend staat, bevindt zich daardoor in mogelijk de kleinste kerkzaal van de streek. Rondom de kerk bevindt zich een begraafplaats, die eigendom is van de kerkvoogdij. Ten behoeve van uitbreiding van de begraafplaats zijn in 1942 het weeshuis met woonhuis en het diaconiehuis aangekocht van de Diaconie en vervolgens afgebroken.

- Assendelft heeft 1 provinciaal monument, zijnde Fort Zuidwijkermeer, gelegen in het uiterste ZW van het dorpsgebied, ZO van het Beverwijkse bedrijventerrein Wijkermeer en de A7. Het fort ligt aan de noordoever van het Noordzeekanaal. en is onderdeel van UNESCO Werelderfgoed Stelling van Amsterdam. Bij de aanleg van het Noordzeekanaal eind 19e eeuw zijn grote delen van het IJ, ten noorden en ten zuiden van het kanaal, ingepolderd. Het meest westelijke deel, Wijkermeer, had vruchtbare kleigrond en was geschikt voor landbouw en veeteelt. Binnen de stelling moest voedsel worden verbouwd en besloten werd alleen het westelijk deel van de polder te inunderen. Hiervoor werd een lange dijk aangelegd, de Liniewal, die eveneens deel uitmaakt van de Stelling van Amsterdam. De wal diende als inundatiekering en hierachter liep een weg waarover troepen en materieel ongezien verplaatst konden worden. De erlangs lopende weg heet Vuurlinie. Dijk en weg lopen van het Fort aan de Sint Aagtendijk in het N tot Fort Zuidwijkermeer in het Z.

Het Noordzeekanaal is sinds de aanleg een aantal malen verbreed, waardoor een nevenbatterij ten zuiden van het fort is verdwenen. Het fort is gebouwd op zware klei, waardoor er niet geheid hoefde te worden. Het fort (model A) kwam gereed in 1903 en had tot doel de verdediging van het acces gevormd door het Noordzeekanaal met de daarlangs lopende dijken. Bijzonder aan dit fort is dat zich onder beide keelkazematten kelders bevinden. Deze kelders zijn bekleed met geglazuurde tegels en werden gebruikt voor de opslag van vlees, dat over het Noordzeekanaal werd aangevoerd en vanuit dit fort naar andere forten werd gebracht. De drinkwaterreservoirs liggen, net als Fort bij Vijfhuizen, buiten het fort onder een aarden dekking. Voor het fort ligt de houten kringenwetboerderij De Eersteling, die in geval van oorlogsdreiging direct uit het schootsveld kon worden verwijderd.

Na de Tweede Wereldoorlog is het fort tot in de jaren tachtig gebruikt als magazijn voor springstoffen van het Nederlandse leger. Nadien lag er een deel van de collectie van het EYE Film Instituut Nederland. Deze films moeten koel en in relatief vochtige ruimten worden opgeslagen. De stalen deuren zijn verwijderd en de ramen zijn dichtgemetseld. Vanwege de gevoeligheid van het filmmateriaal was het fort niet toegankelijk voor publiek. Tegenwoordig is het fort met omgeving een natuurgebied, dat wordt beheerd door Landschap Noord-Holland.

Na het vertrek van de films is in 2017 gestart met restauratiewerkzaamheden. Het fort wordt geschikt gemaakt voor de opslag van kaas. Voor dit project is Landschap Noord-Holland een samenwerking aangegaan met Bourgondisch Lifestyle uit Beverwijk. Deze 'kaasaffineur' was namelijk op zoek naar een bedrijfspand met een hoge luchtvochtigheid en een constante lage temperatuur, en daar voldoet het fort uitstekend aan. Bourgondisch Lifestyle bewerkt zeer hoogwaardige kazen, heeft winkels in Beverwijk, Haarlem en Amsterdam en levert aan gerenommeerde restaurants. In het fort worden de kazen gerijpt, bewerkt en opgeslagen. En er komen proeverijen.

- Gevelstenen in Assendelft.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "In een zeer lang langgerekt lintdorp als Assendelft kom je elkaar niet zo snel tegen. Wellicht zijn daarom de wandelgroepen zo populair. Voor de wandelgroep verzamelen iedere maandagochtend Assendelvers zich bij Gezondheidscentrum Saendelft of Buurtcentrum A3. Een wandelgroep bestaat al snel uit 25 deelnemers. Huisartsen, fysiotherapie, thuiszorg en het sociaal wijkteam kwamen met het idee voor de wandelgroepen, omdat ze signaleerden dat er behoefte was aan een actieve toegankelijke activiteit waarvoor ze mensen uit hun praktijk kunnen doorverwijzen. Het is goed dat Assendelvers zo in de benen komen, maar het sociale aspect is wellicht nog wel het belangrijkste. Doordat het iedere week is, is het een stok achter de deur om te gaan lopen. Vanaf de start was er al een groep van 28 mensen. Iedereen was verbaasd dat er zoveel belangstelling voor was. We zijn allemaal Assendelvers. Hier groet iedereen elkaar op straat. Je komt hier ook mensen tegen die je normaal alleen van gezicht kent. Tijdens de wandeltochten worden allerlei nieuwtjes uitgewisseld." (bron en voor nadere informatie zie de reportage over de wandelgroep in De Zaanse Verhalen, 5-12-2018)

- Sinterklaasintocht Assendelft.

- Als het 's winters hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Assendelft.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In zomer 2018 zijn Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de provincie Noord-Holland gestart met zogeheten sinusbeheer op de Assendelverzeedijk (formeel Zeedijk geheten), die W parallel aan de lintbebouwing van Assendelft loopt. De Assendelverzeedijk heeft geen waterkerende functie meer, wat kansen biedt om te 'experimenteren' met ecologisch beheer van de dijk. Ook is de dijk een ecologische verbindingszone: een landschapslint dat verschillende natuurgebieden met elkaar verbindt. Samen met Provincie Noord-Holland heeft het hoogheemraadschap sinusbeheer toegepast op twee proefvakken van vijfhonderd meter. Sinusbeheer is een 'slingerende manier van maaien', waarbij je in de eerste maaironde de helft van de vegetatie laat staan en in de tweede maaironde de andere helft. Hierdoor ontstaat een gevarieerde plantengroei, anders dan bij het reguliere beheer waarbij de dijk tijdens elke maaibeurt volledig wordt gemaaid. Zo wordt de biodiversiteit op een vrij simpele manier gestimuleerd, wat goed is voor onder andere vlinders, bijen en vogels. De Vlinderstichting monitorde de effecten van het sinusmaaien en heeft in 2018 drie veldbezoeken aan de Assendelverzeedijk gebracht. In totaal troffen zij er 24 dagvlinders van elf verschillende soorten en vier wilde bijen van één soort aan.

Er zijn meer dagvlinders gezien in de sinusproefvakken dan in de overige vakken. Het is aannemelijk dat dit komt door het sinusbeheer: er zijn gedurende een langere periode bloeiende planten beschikbaar, ook wanneer er gemaaid is. De wilde bijen zijn alleen in de sinusproefvakken aangetroffen. Vier exemplaren van één bijensoort is echter onvoldoende om dit als effect van het beheer te bestempelen. Het is ook het eerste jaar en de effecten van dit beheer zullen de komende jaren beter beoordeeld kunnen worden. Een leuke 'bijvangst' is het paartje patrijzen dat beschutting zocht in het sinusproefvak. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) ondertekende in 2016 de Green Deal Infranatuur en zet zich waar mogelijk in voor een duurzamere leefomgeving. Uit het nog beperkte experiment in Assendelft lijkt het dat het sinusbeheer nu al positief uitpakt, met name voor dagvlinders. HHNK zet het sinusbeheer de komende jaren dan ook voort. (bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en De Vlinderstichting, 3-12-2018)

- De Kreekrug in Assendelft is in oktober 2016 op de monumentenlijst geplaatst. Het is een overblijfsel van een kreek uit de prehistorie. In de prehistorie slibden de kreken dicht en raakten overwoekerd met veen. Door de ontginning van de Zaanstreek is het veen verdwenen en kwamen de kreken weer tevoorschijn. "Bij monumenten denken mensen snel aan gebouwen, maar deze Kreekrug is van grote waarde en dient daarom beschermd te worden. Deze Kreekrug is namelijk in de Zaanstreek, mogelijk zelfs in heel Noord-Holland, het laatst overgebleven zichtbare deel van het prehistorische krekenlandschap. Waarschijnlijk zijn rondom de Kreekrug resten van menselijke activiteiten uit de IJzertijd en Romeinse tijd bewaard gebleven", aldus wethouder Addy Verschuren. (bron: ANP)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Assendelft, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Assendelft.

Terug naar boven

Links

- Onderwijs en kinderopvang: - Sport BSO Babino is gevestigd op het sportterrein van v.v. Assendelft. Op deze bijzondere locatie worden allerlei activiteiten georganiseerd die gericht zijn op sport en spel, waar het presteren niet centraal staat maar juist het plezier met elkaar zo belangrijk is. Ze hebben een huiselijke groepsruimte, daarnaast maken ze gebruik van het kunstgrasveld en de overige sportvelden. Er is één verticale groep van maximaal 20 kinderen, die begeleid wordt door een sportinstructeur en een pedagogisch medewerker.

- Muziek: - Het Saens Harmonie Orkest is in 2002 ontstaan uit een fusie van Muziekgezelschap Harmonie uit Assendelft en Harmonie Wormerveer. "Heb je interesse in muziekles of heb je al enige ervaring en ben je op zoek naar een gezellige muziekvereniging? Kom dan eens vrijblijvend kennismaken op een repetitie. Wij repeteren op dinsdagavond: opleidingsorkest van 18.45-19.45 uur en Groot orkest van 20.00-22.15 uur."

- Sport: - "Voetbalvereniging v.v. Assendelft is opgericht in 1912 en daarmee een van de oudste verenigingen van de Zaanstreek. Aanvankelijk een omnivereniging (atletiek) en later specifiek voetbal voor zowel prestatief als recreatief ingestelde sporters. De voetbalvereniging staat centraal in de dorpsgemeenschap en de sociale cohesie stelt onze vereniging in staat, mede dankzij een groot vrijwilligerskorps en een sterk jeugd- en seniorenkader, tal van activiteiten te organiseren die de gemeenschapszin bevorderen. Zoals een groots opgezet darttoernooi, een toernooi voor de basisgroep van alle Assendelftse scholen (met ca. 600 deelnemers), klaverjastoernooien etc. Daarnaast heeft elke jeugdgroep een eigen activiteit, variërend van een bezoek aan een interlandwedstrijd, het deelnemen aan internationale toernooien, het spelen van voorwedstrijden bij profclubs of een authentieke Sinterklaasavond voor onze jongste pupillen.

Onze eigen jeugdafdeling vormt de voedingsbodem voor de latere doorstroom naar het 1e elftal. Ons 1e team bestaat voornamelijk uit eigen jongens. Vanwege de goede jeugdopleiding is ons 1e herenteam doorgestoten naar de 1e klasse. Onze accommodatie is volledig op orde en deze mag mede door de inzet van veel vrijwilligers gezien worden. De authentieke ligging tegen de Veenpolderdijk past bij onze vereniging. Assendelft is een moderne vereniging die voldoet aan de hedendaagse normen, waarbij het echte dorpse karakter behouden is gebleven. Vanuit die optiek is het prettig toeven bij onze vereniging. Voor de echte Assendelvers is dit geen geheim; voor de nieuw ingezetenen een uitdaging om daar lid van te mogen zijn."

- "Voetbalvereniging SVA ligt centraal in Assendelft. Deze mooie vereniging koppelt een grote aandacht voor voetbal aan het hebben van plezier. Beide zijn nodig om tot grote voetbalprestaties te komen en enthousiast te blijven. Het eerste elftal speelt nu in de 3e klasse. Naast verschillende seniorenteams beschikt SVA over een grote jeugdafdeling voor spelers in de leeftijd van 5 t/m 19 jaar. Het SVA-complex is geheel gerenoveerd. Er zijn 2 gloednieuwe kunstgrasvelden aangelegd naast de reeds bestaande 2 (kunstgras- en gras)velden. In 2015 is de splinternieuwe kantine met bijbehorende kleedkamers in gebruik genomen. SVA is meer dan alleen een voetbalvereniging. Gedurende het jaar worden vele verschillende nevenactiviteiten voor de leden georganiseerd. Hierdoor wordt het verenigingsgevoel en de saamhorigheid versterkt. De enthousiaste activiteitencommissie organiseert o.a. stadionbezoek, voorwedstrijden, Sinterklaasfeest, sport- en spelmiddagen, ouder-kindtoernooi, dart-, klaverjas- en voetbalquizavonden en het prachtige Kampioenenbal."

- De clubavond van de senioren van Schaakclub Assendelft is op maandag in de Koppiebar. Er wordt dan onderling op de 64 velden strijd geleverd. Daarnaast neemt er een team deel aan de externe NHSB competitie. Na afloop van de partij wordt er meestal nog even kort geanalyseerd over de andere (betere) varianten. De junioren schaken op maandagavond in buurthuis A3. Iedereen krijgt een half uur training volgens het stappenplan van de schaakbond. Daarna wordt er een wedstrijd van een half uur voor de interne competitie gespeeld.

- Zorg: - Mensen in dit dorp met geheugenproblemen, die niet meer in staat zijn om zelfstandig te wonen, kunnen sinds 2013 terecht in een vestiging van de Herbergier, een landelijke formule van kleinschalige woonzorgcentra. Het complex heeft 16 appartementen en is gevestigd in een geheel nieuwe boerderij, gelegen op de Veenpolderdijk, direct achter het dorp Assendelft. Vlakbij de boerderij is een brug over de Delft waarmee zeer gemakkelijk de dorpskern kan worden bereikt. Het sociale leven van de bewoners speelt zich volop af in en rondom de Herbergier. Er is voldoende ruimte om te wandelen in en rondom de boerderij.

- "De medio 2020 te realiseren nieuwbouw Zorgvilla Assendelft met luxe afwerking is ontwikkeld in een stijl die naadloos aansluit op de omgeving. De zorgvilla wordt opgebouwd uit aaneengeschakelde ‘Zaanse huisjes’ die een sfeervolle blikvanger vormen, waarbij een grote Zaanse stolpboerderij het hart van de zorgvilla vormt. Rond de villa wordt een ruime tuin aangelegd met zitjes en wandelpaden voor de bewoners. De 30 zorgappartementen, waarvan een groot deel ook geschikt is voor echtparen, worden behang- en tapijtklaar opgeleverd. De inrichting ervan laten we geheel aan de nieuwe bewoners over, zodat men echt een warm en prettig thuis kan maken van het eigen appartement."

- Welzijn: - Ben je op zoek naar hulp, ondersteuning, zorg of een luisterend oor? Heb je vragen over welzijn, zorg, werk, financiën, wonen, dagbesteding, (geestelijke) gezondheid of relaties? Maak je je zorgen over een buur of kennis? Of kun je iets heel erg goed waar anderen iets aan kunnen hebben? Sociaal Wijkteam Assendelft - Westzaan pakt problemen én kansen graag samen met jou aan om je (weer) op weg te helpen. Kom eens langs voor een vrijblijvend gesprek.

Reactie toevoegen