Babyloniënbroek

Plaats
Dorp
Altena
West-Brabant Land van Heusden en Altena
Noord-Brabant

babylonienbroek.jpg

Babyloniënbroek is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gemeente Altena.

Babyloniënbroek is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gemeente Altena.

gemeente_meeuwen_hill_en_babylonienbroek_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.n

Gemeente Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.n

babylonienbroek_collage.jpg

Babyloniënbroek, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Babyloniënbroek, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

babylonienbroek_plaatsnaambord_kopie.jpg

De inwoners van het dorp Babyloniënbroek zijn trots op hun inwoner Marianne Vos, die hier, in 2018, bij de ingang van het dorp wordt geëerd omdat zij een gouden medaille heeft gewonnen op de Olympische Spelen.

De inwoners van het dorp Babyloniënbroek zijn trots op hun inwoner Marianne Vos, die hier, in 2018, bij de ingang van het dorp wordt geëerd omdat zij een gouden medaille heeft gewonnen op de Olympische Spelen.

babylonienbroek_3.jpg

Het langgerekte dorp Babyloniënbroek, hoofdzakelijk gelegen rondom de Hillstraat en Broekstraat

Het langgerekte dorp Babyloniënbroek, hoofdzakelijk gelegen rondom de Hillstraat en Broekstraat

babylonienbroek_4.jpg

De Hervormde kerk van Bayloniënbroek en tevens verenigingsgebouw "De Korenschoof"

De Hervormde kerk van Bayloniënbroek en tevens verenigingsgebouw "De Korenschoof"

babylonienbroek_2.jpg

Heel veel boerderijen staan er in Babyloniënbroek, in een uitgestrekte polder met heel veel landbouw

Heel veel boerderijen staan er in Babyloniënbroek, in een uitgestrekte polder met heel veel landbouw

babylonienbroek_5.jpg

Babyloniënbroek ligt te midden van uitgestrekte polders en toch is het dorp nog wel knus te noemen

Babyloniënbroek ligt te midden van uitgestrekte polders en toch is het dorp nog wel knus te noemen

Babyloniënbroek

Terug naar boven

Status

- Babyloniënbroek is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gemeente Altena. T/m 31-7-1908 gemeente Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek, die per 1-8-1908 van naam wijzigt in gemeente Meeuwen. In 1923 over naar gemeente Eethen, in 1973 over naar gemeente Aalburg, in 2019 over naar gemeente Altena.

- Onder het dorp Babyloniënbroek vallen ook de buurtschappen Biesheuvel en Hill (grotendeels).

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
In de regio wordt het dorp kortweg Broek genoemd.

Oudere vermeldingen
1131 en 1161 Babilonia, 1e kwart 13e eeuw Babylonia, 1292 kopie 1347 palude Babiloniae, 1347 Babilonienbroec, 1381-1383 Babilonienbroec, 1636 Babilonien Broeck, Broeck, 1840 Babiloniënbroek.

Naamsverklaring
Deze nederzetting is omstreeks 1130 ontstaan als een ontginning van het klooster Sint Truiden. De naam is een vernoeming naar Babylon in Irak, in de middeleeuwen vooral bekend door de bijbelse ballingschap, later uitgebreid met broek 'moerassig, drassig gebied'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Babyloniënbroek ligt N van Waalwijk, W van Wijk en Aalburg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Babyloniënbroek 40 huizen met 250 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De laatste winkel van het dorp, Bakkerij Damen, is er rond 2000 mee gestopt. Dankzij de moderne technieken hoeft dat geen probleem te zijn. Op de vraag aan inwoner Margo Beem of ze de winkel niet mist, zegt ze: "Nee hoor, bij een lege koelkast stuur ik een app aan de groenteboer in Veen die de boodschappen thuis bezorgt." (bron: zie de alinea hierna)

- Lokale politieke partij Progressief Altena heeft in april 2018 haar PA-rticipatiepenning toegekend aan Margo Beem in Babyloniënbroek, voor haar inzet voor het dorp en omgeving.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Babyloniënbroek heeft 8 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, Het Fort of Slotje, vier 19e-eeuwse boerderijen van het Altenase dwarsdeeltype (Broeksestraat 75 en Hillsestraat 2/4/6), een 19e-eeuwse boerderij van het middenlangsdeeltype op Broeksestraat 77, en de vroeg-19e-eeuwse boerderij Eben Haëzer op Hillesestraat 46.

- Van de Hervormde kerk van Babyloniënbroek (Broeksestraat 7) dateert het koor uit de tweede helft van de14e eeuw. Het is waarschijnlijk opgebouwd uit het puin van een veel oudere kerk. Het rietgedekte koor is uniek in Nederland. Het schip van de kerk verkeerde ten tijd van het begin van de Reformatie in zo’n slechte staat dat de godsdienstoefeningen in het koor werden gehouden. Het heeft tot 1664 geduurd voor dat men met de herbouw van het schip van de kerk kon beginnen, getuige een gedenksteen boven de toegang van de kerk: “Als men schreef 1664 int’ gemeen. Soo heeft Jan Willemsen van Emmekoven uyt den naem van sijn vader als kerckmeester van Broeck en den Hill aen dese wederopgebouwde kerck geleyt den eersten steen en Gerrit Rogge kerckmeester van Hil en Broeck den tweeden steen tot stichtinghe van alle mensen op de 16 May 1664”.

In vroeger jaren werd de kerk ook gebruikt als vluchtplaats voor mens en vee ten tijde van overstromingen. De laatste keer dat het als zodanig gebruikt werd, was in1809. In 1805 reeds had men uit voorzorg voor de steeds hogere waterstanden de vloer van het koor opgehoogd met aarde. Vier jaar later kwam dit goed uit. Een maandlang vonden 59 mensen een schuilplaats in het koor wegens een doorbraak van de Maasdijk aan de Nol bij Rijswijk.

Kennelijk heeft aan de westzijde van de kerk een echte toren gestaan, daar de moeten nog duidelijk in het muurwerk zichtbaar zijn. In 1971 vond een volledige restauratie plaats van het schip en in 1976 volgde die van het koor. Toen is ook de dichtgemetselde toog tussen schip en koor verwijderd en de kansel verplaatst naar de zijkant. De oorspronkelijke toestand is zo weer hersteld. De laatste renovatie heeft plaatsgevonden in 2005. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente van Babyloniënbroek en Hill, waar wij ook deze informatie aan hebben ontleend.

- Het Slotje van Babyloniënbroek, ook wel Het Fort (nabij Broeksestraat 13) is een gebouwtje uit 1609 met resten van een ouder gebouw, waar de 'heren' van deze vroegere ambachtsheerlijkheid hebben gewoond en dat mogelijk ook een uithof van de Abdij van Berne is geweest.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oranjevereniging Babyloniënbroek organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten.

- Feestweek (juni), georganiseerd door de Oranjevereniging, met o.a. Timmerdorp voor de kinderen van basisschoolleeftijd.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Juliana Babyloniënbroek.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Natuurgebied Andels Broek / Pompveld* is van oudsher een laaggelegen en dus nat gebied, met bossen en eendenkooien. Bij extreme hoosbuien, die steeds vaker worden verwacht, leidt dat tot hoge waterstanden. In het natuurgebied is dat prima, maar in de naastgelegen polder Den Duijl leidt dat tot wateroverlast. Door extra waterberging aan te leggen, wordt dat risico beperkt. Door meer water vast te houden in het natuurgebied, worden daar tevens de natuurwaarden versterkt. Dat is belangrijk omdat Andels Broek / Pompveld als Natura2000 gebied onderdeel is van de Ecologische Hoofdstructuur en bovendien een Natte Natuurparel. Bijzondere soorten als de bittervoorn en de kleine en grote modderkruiper komen hier voor.
* Het grootste deel, het gebied Pompveld, ligt N van en valt onder het dorp Babyloniënbroek. Het Andels Broek W hiervan valt voor het N deel onder het dorp Giessen en voor het Z deel onder het dorp Almkerk.

Als eerste is het natuurgebied in 2017 uitgebreid met 7 ha waterberging. Die meet 21.000 kubieke meter bij een stijging van het waterpeil van 30 centimeter. De waterberging bestaat deels uit open water, deels uit een kleinschalig slotenpatroon zoals dat al eeuwen hier bestaat. Tegelijk wordt onderzocht hoe het gehele natuurgebied meer water kan vasthouden, meer water kan ontvangen en verdroging kan worden tegengegaan. Het gebied krijgt ook meer variatie in landschappen: van vochtig hooiland tot essenbos en moeras. (bron: Waterschap Rivierenland)

Na de aanleg van nieuwe waterberging in het gebied Andels Broek / Pompveld N van Babyloniënbroek, hebben Brabants Landschap en Waterschap Rivierenland in 2019 ingezet op versterking van de natte natuur. Deelgebieden zijn tot één geheel gemaakt, historisch landschap is teruggekeerd en het gebied is toegankelijker geworden voor recreanten. Een belangrijke maatregel in dit kader was het omleggen van een hoofdwatergang die voorheen nog een scheiding vormde tussen twee delen van het Pompveld. Door de watergang langs de oostelijke rand van het gebied te leggen, vormen de gebiedsdelen nu één leefgebied voor bijzondere soorten. De overige grondverzetswerkzaamheden bestonden onder meer uit het optimaliseren van het helofytenfilter, het afgraven van de bovenlaag en het uitgraven van sloten. Verder zijn er bomen geplant zijn er nieuwe wandel- en ruiterpaden aangelegd, een parkeerplaats en een uitzichtpunt. (bron: Brabants Landschap, 12-7-2019)

Midden in het gebied ligt een eendenkooi. Daarvan liggen er nog maar 14 in Brabant en dik 100 in heel Nederland. Buiten ons land komen ze haast niet voor. Beheerder Brabants Landschap is er daarom erg zuinig op. De kooi is op aanvraag te bezichtigen. Gediplomeerde kooikers laten je dan zien hoe het kooibedrijf vroeger in zijn werk ging. Het lage, natte gebied rond de eendenkooi staat in de winter blank, waar smienten en ganzen van profiteren. En onder water houdt de grote modderkruiper zich schuil. Je krijgt hem waarschijnlijk nooit te zien, maar deze vis is wél internationaal beschermd!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Babyloniënbroek door Kees Wittenbols uit Breda.

Terug naar boven

Links

- Onderwijs / dorpshuis: - Openbare basisschool Den Biekûrf is een kleine maar veelzijdige school gelegen in het prachtige dorp Babyloniënbroek. Iedereen is bij hen welkom, ongeacht levensovertuiging, geloof, cultuur of geaardheid. Ze werken hard aan een goede inrichting van het onderwijs. Ze vinden het echter ook heel belangrijk dat leerlingen zich ontwikkelen op allerlei andere gebieden, zodat ze met relevante kennis de maatschappij in gaan. Sinds 2014 werken ze met tabletonderwijs. De leerlingen verwerken de oefenstof van taal, rekenen en spelling op de tablet. Zij krijgen meteen feedback op hun werk, doordat het systeem het gemaakte werk direct nakijkt. De leerkracht kan elke leerling volgen via het dashbord op haar computer en ingrijpen waar nodig.

De tablets zijn adaptief en bevorderen het zelfstandig en samenwerkend leren. Na het maken van de basisstof gaat de leerling verder met het werk op zijn of haar eigen niveau. Dit betekent dat leerlingen die herhaling of uitdaging nodig hebben, dit ook krijgen via gemakkelijkere of juist moeilijkere opgaven. Op de tablet kan de leerling ook aan de doelen van zijn leerjaar werken. Het kan zelf zien welke doelen al behaald zijn en zo zijn eigen ontwikkeling bijhouden. Nog nooit sloot een methode zo goed aan bij de ontwikkeling van je kind! Basisschool Den Biekûrf vervult een belangrijke sociale functie in het dorp (en fungeert tevens als dorpshuis). Vrijwel alle kinderen uit het dorp bezoeken de school. Daarnaast is de school ook heel aantrekkelijk voor kinderen van buiten Babyloniënbroek. Onder de link lees je waarom dat zo is.

- Bekende inwoner: - De beroemdste inwoner van Babyloniënbroek is zonder twijfel wielrenner Marianne Vos, die een reeks NK's, EK's en WK's in diverse klassen op haar naam heeft staan. Inwoners hebben het initiatief opgevat om in het dorp een Marianne Vos Museum te realiseren. "Ontelbare bekers, kampioenstruien en foto's staan tot onze beschikking", aldus Arjens Boom van de Dorpsraad. Het is de bedoeling dat het museum onderdak krijgt in het pand van Basisschool Den Biekûrf. Kunstenaar Aad Voorhoeve vereeuwigde de wielrenster in haar regenboogtrui. Het schilderij hing geruime tijd in de raadszaal van het gemeentehuis in Wijk en Aalburg. Voorhoeve wilde dat het schilderij daar een blijvende plek kreeg en besloot het te schenken aan de gemeente. Burgemeester en wethouders hebben de gift geaccepteerd, op voorwaarde dat het in het nog op te richten Marianne Vos Museum komt te hangen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Babyloniënbroek, met foto's van de grafzerken. - De Doop-, trouw- en begraafregisters (DTB-boeken) van de Nederduits-Gereformeerde Gemeente Babyloniënbroek en Hill zijn te doorzoeken in het Streekarchief Langstraat Heusden Altena.

Reactie toevoegen