Bakkum

Plaats
Dorp
Castricum
Kennemerland
Noord-Holland

bakkum_collage.jpg

Bakkum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Bakkum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

bakkum_noord_collage.jpg

Gezien de naam zou je denken dat Bakkum-Noord een latere uitbreiding is van het dorp Bakkum, maar het is net andersom: het huidige Bakkum-Noord is het oude dorp Bakkum, en de huidige dorpskern Bakkum is een latere uitbreiding... (© Jan Dijkstra, Houten)

Gezien de naam zou je denken dat Bakkum-Noord een latere uitbreiding is van het dorp Bakkum, maar het is net andersom: het huidige Bakkum-Noord is het oude dorp Bakkum, en de huidige dorpskern Bakkum is een latere uitbreiding... (© Jan Dijkstra, Houten)

bakkum_en_schulpstet_e.o._kuijperkaart_1867_kopie.jpg

Op deze gemeentekaart van Castricum, uit 1867, is goed te zien dat de huidige dorpskern van Bakkum en de buurtschap Noord-Bakkum dan nog niet bestaan, en dat de in dat jaar net gereedgekomen spoorlijn Alkmaar-Uitgeest de buurtschap Schulpstet doorsnijdt.

Op deze gemeentekaart van Castricum, uit 1867, is goed te zien dat de huidige dorpskern van Bakkum en de buurtschap Noord-Bakkum dan nog niet bestaan, en dat de in dat jaar net gereedgekomen spoorlijn Alkmaar-Uitgeest de buurtschap Schulpstet doorsnijdt.

bakkum_op_kaart_tot_ca._1960.jpg

Rond 1900 ontstaat in het N de buurtschap/plaatsnaam Noord-Bakkum, waardoor men het oude dorp Bakkum Zuid-Bakkum gaat noemen. Het huidige dorp Bakkum bestaat dan nog niet; het buurtje aldaar heet vanouds Duinbuurt. (© Kadaster)

Rond 1900 ontstaat in het N de buurtschap/plaatsnaam Noord-Bakkum, waardoor men het oude dorp Bakkum Zuid-Bakkum gaat noemen. Het huidige dorp Bakkum bestaat dan nog niet; het buurtje aldaar heet vanouds Duinbuurt. (© Kadaster)

bakkum_kaart_tot_jaren_tachtig_kopie.jpg

Sinds de jaren zestig is Castricum fors gegroeid, is het huidige dorp Bakkum uit de grond gestampt; op de kaarten heet het oude dorp Bakkum weer 'gewoon' Bakkum en het 'nieuwe' dorp Bakkum blijft tot in de jaren tachtig, op de kaarten althans, naamloos.

Sinds de jaren zestig is Castricum fors gegroeid, is het huidige dorp Bakkum uit de grond gestampt; op de kaarten heet het oude dorp Bakkum weer 'gewoon' Bakkum en het 'nieuwe' dorp Bakkum blijft tot in de jaren tachtig, op de kaarten althans, naamloos.

bakkum_en_noord_en_aan_zee_kaart_kopie.jpg

Tegenwoordig is er dus het dorp Bakkum, met direct N daarvan de oude dorpskern, die op kaarten nu Bakkum-Noord heet (voorheen was dat dus (Zuid-)Bakkum!), en N dáárvan de buurtschap Noord-Bakkum. (© Google)

Tegenwoordig is er dus het dorp Bakkum, met direct N daarvan de oude dorpskern, die op kaarten nu Bakkum-Noord heet (voorheen was dat dus (Zuid-)Bakkum!), en N dáárvan de buurtschap Noord-Bakkum. (© Google)

Bakkum

Terug naar boven

Status

- Bakkum is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland, gemeente Castricum. Wat nu Bakkum-Noord heet, is tot 1812 een zelfstandige gemeente geweest en in dat jaar opgegaan in de gemeente Castricum.

- Wapen van de voormalige gemeente Bakkum.

- Het dorp Bakkum heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het in dat jaar ingevoerde postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Castricum.

- N van de huidige dorpskern, N van de N513 (Zeeweg) - maar wel binnen de bebouwde kom van het dorp en niet middels eigen bebording herkenbaar - ligt de buurt Bakkum-Noord, en N dáárvan ligt de (eveneens helaas plaatsnaambordloze) buurtschap Noord-Bakkum. En W van het dorp ligt het badplaatsje Bakkum aan Zee. Verder is/was er in het NO van de huidige dorpskern nog de grotendeels onder het dorp vallende buurtschap Schulpstet, tegenwoordig voor het grootste deel getransformeerd tot bedrijventerrein en sportvelden.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Eind 11e eeuw kopie 1420 Bachem, 1130-1161 kopie 1420 Bakkem. De oude dorpskern ligt N van de Zeeweg. De huidige dorpskern, die pas na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan, ligt Z van de Zeeweg. Op kaarten staat dat als dunbebouwde buurtschap tot eind 19e vermeld met de plaatsnaam Duinzijde, sinds begin 20e eeuw als Duinderbuurt, sinds ca. 1950 als Duinbuurt. De plaatsnaam Bakkum voor de huidige dorpskern op die plek verschijnt pas in de jaren negentig op de kaarten. De oude dorpskern N van de Zeeweg staat sindsdien op de kaarten - helaas ter plekke niet als zodanig kenbaar gemaakt - als Bakkum-Noord.

Naamsverklaring
Vroeger verklaard als heem 'woonplaats' van de persoon Bakke (de Friese roepvorm van namen als Bertold etc.). Tegenwoordig voert men het eerste deel terug op het Germaanse baka* 'welving, hoogte'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Bakkum ligt direct W van Castricum. De kernen zijn in de loop der tijd aan elkaar gegroeid, hoewel ze door de spoorlijn wel fysiek van elkaar gescheiden zijn en blijven.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Bakkum 22 huizen met 176 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.200 huizen met ca. 3.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De historische kern van Bakkum is in de middeleeuwen ontstaan op een 'geest' die met dijken werd beschermd. Aangezien geesten in het duingebied liggen was er altijd het gevaar dat de geest onder een pakket stuifzand terecht kwam. De heersende windrichting, zuidwest, deed het zand vooral in noordoostelijke richting opstuiven. De bewoning was daarom aan de westzijde van de geest gesitueerd.

Je zou gezien de naamgeving denken dat het huidige Bakkum-Noord - wat alleen zo in atlassen e.d. staat, ter plekke staat het helaas niet expliciet met die naam aangegeven - gezien de naam een later ontstane buurt van de huidige dorpskern is. Maar het blijkt net andersom te zijn: dit dorpsdeel, gelegen N van de Zeeweg, is het oude dorp. Later, pas na de Tweede Wereldoorlog, is Z hiervan de huidige dorpskern ontstaan, waarna men het dunner bebouwde oude dorp(sdeel) Bakkum-Noord is gaan noemen. Gezamenlijk is dit één 'bebouwde kom'.

In Bakkum-Noord heeft een RK kapel uit 1350 gestaan (Heereweg/Achterlaan). De kapel heeft ook nog gefunctioneerd als rechthuis en schooltje. Het gebouw is in 1870 gesloopt.

- In het Regionaal Archief Alkmaar bevindt zich het archief van de heerlijkheden Castricum en Bakkum.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het actuele Bestemmingsplan Bakkum-Noord is in 2013 vastgesteld.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bakkum-Noord heeft 1 rijksmonument, zijnde het voormalige kindertehuis St. Antonius (Heereweg 114) uit 1934. Opdrachtgever is de Christelijke Vereniging voor Kinderuitzending in Amsterdam, die echter tijdens de bouw failliet gaat. Vervolgens is het project overgenomen door de eveneens in de hoofdstad gevestigde Stichting Katholieke Kinderuitzending. Deze stichting exploiteerde meerdere koloniehuizen (o.a. in Boxtel en op de Veluwe) waaronder een oud pension aan het Pompplein in Egmond aan Zee. Hiervoor in de plaats komt dit nieuwe koloniehuis dat de naam St. Antonius krijgt. Tot ver na de oorlog blijft het gebouw in gebruik als vakantie- en rustoord voor jongens en meisjes ("bleekneusjes") van katholieke huize. Later wordt in het pand een medisch kinderhuis gevestigd.

Bij het ontwerpproces van het koloniehuis speelt de zonligging een belangrijke rol: de slaap-, speel- en eetzalen worden gesitueerd op het zuiden, de keukens, toiletten, garderobes en overige dienstruimten op het noorden. In de markante architectuur met zijn flauw hellende schilddaken met ruim overstek is duidelijk de invloed herkenbaar van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Het kindertehuis met bijbehorend interieur is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorisch waarde als merendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een koloniehuis uit de jaren dertig van de 20e eeuw, opgetrokken in Wrightiaanse stijl. De RK kapel van het kindertehuis bestaat niet meer (gesloopt).

- Doordat veel forenzen vanuit Amsterdam, de Zaanstreek en de IJmond zich hier vestigen, breiden Castricum en Bakkum zich in de jaren vijftig uit van een klein tot een middelgroot tweelingdorp. Deze sterke groei maakt een langgekoesterde wens van de katholieke Bakkummers tot werkelijkheid: in 1951 kan de eigen parochiekerk Maria ten Hemelopneming aan de Brederodestraat worden gebouwd. In 1965 wordt de parochie Bethlehem gesticht, die na een verblijf in een noodkerk aan het Kortenaerplantsoen haar definitieve plaats krijgt in ontmoetingscentrum Geesterhage (Geesterduinweg 3). Door teruglopend kerkbezoek en oplopende lasten moeten enkele kerken in de regio in de jaren negentig sluiten. Daarom wordt Geesterhage sinds oktober 1995 niet langer als kerk gebruikt. Het is verkocht aan Stichting Ontmoetingscentrum Geesterhage.

De kerk Maria ten Hemelopneming, die sinds 2006 deel uitmaakt van fusieparochie De Goede Herder (Castricum / Heemskerk / Uitgeest), heeft het nog volgehouden tot 2015. In dat jaar is ook die kerk gesloten wegens een te zeer teruglopend aantal bezoekers. De overgebleven parochianen gaan nu naar de Pancratiuskerk in Castricum. De kerk, de aangrenzende pastorie en ontmoetingsruimte De Eenhoorn zijn in 2015 verkocht. De pastorie wordt een woonhuis, in De Eenhoorn komen mogelijk 2 seniorenwoningen en de kerk krijgt waarschijnlijk een kantoorfunctie. Een deel van de kerk wordt benut door Stichting Instituut voor Familie Archieven.

- Het Strandvondstenmuseum omvat een enorme hoeveelheid gejutte spullen, bijeen vergaard door Thijs Bakker, die 40 jaar lang hulpstrandvonder voor de gemeente Castricum is geweest (sinds 2005 hebben zijn zoons Dirk en Frank dat overgenomen).

- Gevelstenen in Bakkum.

Terug naar boven

Evenementen

- Onder de titel 'Jazz in Bakkum' zijn er van september tot april ca. maandelijks jazzconcerten in Hotel Fase Fier. Welke concerten er de komende maanden op stapel staan, kun je vinden onder de link.

- Ringsteken (laatste zondag van juni) met paarden en oldtimer trekkers.

- Internationaal jeugdtennis op wereldtopniveau is te zien tijdens het jaarlijkse Dutch Junior Open in Bakkum (begin juli).

- Het Bakkum Dubbeltoernooi (tennis, week eind juli) staat bekend als het gezelligste toernooi in de regio (aldus de organisatie).

- Bakkum Vertelt (4 dagen begin augustus) is een gratis festival vol met theater en muziek.

- Kermis (weekend in oktober).

- Op kerstavond (24 december) speelt Muziekvereniging Emergo, voor de gelegenheid in Dickens-stijl gekleed, kerstliedjes bij de kerstboom op het pleintje in Bakkum. De teksten worden met een beamer op een groot scherm geprojecteerd, zodat je kunt meelezen én meezingen. Nieuw was in 2017 dat iedereen die dat wilde een kerstwens in de kerstboom mocht hangen. Emergo nodigde de bezoekers uit om een kleine foto van een dierbare mee te nemen. Op kerstavond kon je die bij het kraampje in een doorzichtige weersbestendige - door Emergo beschikbaar gestelde - kerstbal doen en tijdens de samenzang in de kerstboom hangen. De kerstboom wordt jaarlijks door PWN ter beschikking gesteld. Je bent vanaf 19.00 uur van harte welkom om tegen een kleine vergoeding de kelen alvast te smeren met warme chocolademelk en glühwein. Het kerstensemble van Emergo begint om 19.15 uur met spelen. Om 19.30 uur begint de samenzang.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Kinderboerderij 't Dierenduintje zet zich in voor: natuureducatie: leren omgaan met flora en fauna; het houden van allerlei soorten dieren: geiten, schapen, varkens, kippen, duiven, eenden; het planten van bloemen en planten die aan het verdwijnen zijn of zeldzaam in de natuur voorkomen: vlindertuin, boomgaard en een moestuin; door het tentoonstellen van een verzameling van oude boerenwerktuigen en -gereedschappen het leven op een boerderij uitleggen.

- Rondwandelingen door en rond Bakkum-Noord (3 tot 5 km).

- Sinds 2018 is er van mei tot begin oktober wekelijks de Bakkumse Streekmarkt, elke woensdag van 11.00-16.00 uur, op het pleintje voor restaurant Apicius. Het aanbod is niet alleen aantrekkelijk voor de eigen inwoners, maar ook voor campinggasten uit de omgeving die graag gezond eten. Bak’m - de ambachtelijke bakker op landgoed Duin en Bosch - staat er met verse broodsoorten, koek en taart. Er wordt gewerkt met natuurlijke grondstoffen en een eigen desem. Bak’m biedt bovendien dagactiviteiten aan cliënten met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hotel Fase Fier biedt elke week een nieuw marktbroodje als lunch aan in samenwerking met Bak’m en de Groene Slager. Hans van Borre, de Groene Slager van Castricum, is van de partij met biologisch vlees en huisgemaakte vleeswaren, waarmee hij al vele malen in de prijzen viel. De kaasboer is Kaashandel Van Bemmel.

Op een hectare grond aan de Voorweg in Heemskerk nabij de duinen kweekt de eveneens op de markt aanwezige Duintuin groenten, klein fruit en kruiden zonder daarbij kunstmest en bestrijdingsmiddelen te gebruiken. En er zijn prachtige versgeplukte bloemen van Jolanda. Zij heeft bloemenstalletje Duinbloem op de Van der Mijleweg, waar ze tulpen en lelies van de volle grond uit haar eigen tuin verkoopt. Op de streekmarkt biedt ze ook bloemen uit de regio aan, en planten en decoraties. Verder woonaccessoires, cadeautjes en meer van Geluk in Wonen, heerlijke sappen en overige producten van de Blauwe Bessenshop, verse dadels en noten van House of Palmyra, en koffie & thee van Gebrand op Smaak. Last but not least biedt Snackbar De Klomp alle woensdagen tot 16.00 uur kroketten aan voor slechts één euro. De streekmarkt is een van de resultaten van het programma ‘Versterking winkel- en verblijfsgebieden Castricum’ en is bedacht door de werkgroep Bakkum binnen dit programma.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bakkum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Castricum en Bakkum.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bakkum (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs en kinderopvang: - Het Stokpaardje is een professioneel, kleinschalig, agrarisch kinderdagverblijf dat plaats biedt aan maximaal 14 kinderen per dag in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Het Stokpaardje is bijzonder vanwege de kleinschaligheid, de agrarische kenmerken, de ruimte en de ligging in het buitengebied van Bakkum, dichtbij de natuur. Door deze opzet zijn ze in staat om kinderopvang te bieden van hoogwaardige kwaliteit.

- Sport: - Al meer dan 90 jaar staan bij TC Bakkum (opgericht in 1926) het beleven van plezier aan de tennissport en een gezellige clubsfeer hoog in het vaandel. Zowel de prestatiegerichte speler als de puur recreatief ingestelde tennisser wordt een ruime keus aan tennismogelijkheden geboden. De thuisbasis van de vereniging is Tennispark Vinkebaan aan de Sifriedstraat. Een accommodatie met 9 verlichte gravelbanen en een gezellig clubhuis met verhoogd terras staan de ca. 850 leden ter beschikking. Voor de jeugd is er een minitennisbaan met aparte oefenmuur.

Bij TC Bakkum wordt op verschillende niveaus door zowel senior- als jeugdleden aan de voorjaarscompetities van de KNLTB (de Nederlandse tennisbond) meegedaan. Competitiespelen kan zowel door de week als op zaterdag en zondag. Het 1e zondagteam speelt hoofdklasse. Gekwalificeerde trainers verzorgen tennistrainingen voor zowel competitiespelers, recreatiespelers als jeugdleden. De actieve Commissie Jeugdtennis organiseert voor alle jeugdleden van 6 tot en met 17 jaar tal van activiteiten. Er is veel aandacht voor een goede tennisopleiding. Zowel in de zomer als in de winter worden tennislessen gegeven.

Voor de recreatiespeler biedt TC Bakkum voldoende mogelijkheden om aan zijn “tennistrekken” komen. Het vrij spelen gaat met een geautomatiseerd baanreserveringssysteem. De speeltijd is drie kwartier. Elke maandagavond is er voor seniorleden een inloop tennisavond onder leiding van de baancommissaris. Daarnaast worden gedurende het seizoen verschillende onderlinge wedstrijden georganiseerd. - Facebookpagina Jeugd TC Bakkum.

- "In 1983 ontstaan als vriendenclub, is Schaakclub Bakkum inmiddels uitgegroeid tot een van de gezelligste denksportclubs uit de omgeving. De club is aangesloten bij de Noord-Hollandse Schaakbond, en speelt met twee teams mee in de externe competitie. Er is een interne competitie, en eens per maand worden er twee kortere partijen per avond gespeeld, de dubbelschaak- en bekercompetitie. Door de gehanteerde laddersystemen speel je tegen spelers van ongeveer gelijke speelsterkte, of tegen hen die door prestaties bij je in de buurt staan. Al met al kun je het hele jaar door schaken. Nadere inlichtingen kun je verkrijgen bij Bob Bakker, tel. 0251-655191, e-mail bobbakker63@gmail.com. Voor 2019 hadden we een locatie in eigen dorp. Sinds 2019 spelen we in het in dat jaar gerealiseerde Buurt- en Biljartcentrum in Castricum (Van Speykkade 67)."

Reactie toevoegen