Op deze kaart uit ca. 1960 is nog sprake van de buurtschappen Berkum-Brinkhoek, -Veldhoek, -Bruggenhoek en -Poepershoek. Enkele jaren later, vermoedelijk na de herindeling van 1966, is Poepershoek van de kaart verdwenen en heet sindsdien 'gewoon' Berkum.
- Berkum is een wijk voorheen dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 31-7-1967 gemeente Zwollerkerspel.
- Berkum staat tegenwoordig te boek als wijk van Zwolle. Vanouds een buurtschap en later een dorp, wordt het tegenwoordig als wijk van Zwolle beschouwd omdat het binnen de bebouwde kom van die stad is komen te liggen (rond de wijk staan ook komborden Zwolle). Geografisch bijzonder is dat de wijk nog altijd los van de stad Zwolle ligt en je het in die zin nog steeds als dorp zou kunnen beschouwen. Het wordt namelijk van de (rest van de) stad gescheiden door de N35 in het W. Oneenduidig is ook dat op richtingborden in de buurt Berkum nog wel als plaatsnaam wordt aangegeven (want wit op blauw). De kern wordt door de gemeente ook wel een 'tuindorp' genoemd, maar heeft wel een wijkvereniging, dus laten we het toch maar op 'wijk' houden.
- Om de huidige wijk heen is nog sprake van de buurtschappen dan wel wijken of buurten Berkum-Brinkhoek, -Bruggenhoek en -Veldhoek. Zowel Berkum als -Brinkhoek, -Bruggenhoek en -Veldhoek vallen voor de postadressen onder de stad Zwolle.
- Geen van de kernen Berkum-Brinkhoek, -Bruggenhoek en -Veldhoek heeft plaatsnaamborden, en ze hebben ook geen van drieën een gelijkluidende straatnaam - wat bij veel buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je deze kernen binnenkomt en weer verlaat.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1233? Barkmen, 1364 Bircmede, 1456 Berkman, 1801 Berkmen, 1840 Berkum.
Naamsverklaring
- Berkum: een samenstelling met berk (boomnaam). Tot in de 16e eeuw wordt de plaats Bircmede 'berkenweide'? gespeld. Indien de oude vorm uit 1233 correct is, dan wisselde het gebruik van men en mede al vroeg. Dezelfde onstandvastigheid van men is ook van andere namen bekend, waar men wisselt met munde en mende (zie ook bij Bathmen).(1) "De naam verwijst naar het weidegebied met berken waar de woonwijk is ontstaan. Daarom wordt de wijk ook wel 'het groene tuindorp' genoemd." (bron: gemeente Zwolle)
- Brinkhoek: volgens de gemeentenatlas van 1867 was Berkum onderverdeeld in Brinkhoek, Bruggenhoek, Poepershoek en Veldhoek. In 1364 wordt hier een erve Brinckyng vermeld, waarin brink '(gras)rand, erf om boerenhoeve, dorpsplein'.(2)
- Poepershoek (oudere vermeldingen: Poepenhoek, Volkstelling 1840 (3) Goepenhoek [dat is wellicht een drukfout], Poepershoek is de oude naam van wat nu Berkum heet). Over de herkomst van de naam Poepershoek schrijft het Historisch Centrum Overijssel: "In Zwollerkerspel was in de 18e eeuw meer dan 90 procent van de grond eigendom van de adel, terwijl maar liefst 1/3 deel van de bevolking zich in leven moest zien te houden als dagloner. De 18e eeuw is dan ook een periode van sterke migratie. Ten eerste was er een grote trek van dienstboden naar Holland. Ten tweede trokken jaarlijks hannekemaaiers en marskramers in textiel uit de streek rond Mettingen naar Holland. Via het naar hen genoemde Poepershoek bij Zwolle (die Duitse seizoensarbeiders werden 'poepen' genoemd, red.), gingen zij naar Friesland en Holland om daar als seizoenarbeiders te werken. Niet alleen profiteerden de Zwolse herbergen van die jaarlijkse trek, maar ook bleven er heel wat Duitsers hangen, bijvoorbeeld door huwelijk, waarna hun kinderen of kleinkinderen naar Holland trokken. Zwolle kan in die tijd dus gelden als een genealogische doorlaatpost."
- Zowel de wijk Berkum als de buurtschappen Brinkhoek, Bruggenhoek en Veldhoek liggen O van de stad Zwolle. Brinkhoek en Bruggenhoek liggen direct N van de wijk en de A28 en ZO van de buurtschap Langenholte; ten opzichte van elkaar liggen deze twee buurtschappen NW en ZO, en aangrenzend. Berkum ligt direct Z en Veldhoek Z van de A28; tussen de wijk en deze buurtschap ligt het water de Nieuwe Vecht, de buurtschap ligt Z van de wijk en NW van de spoorweg en de buurtschap Herfte. Het geheel van wijk en buurtschappen ligt verder NW van de dorpen Wijthmen en Hoonhorst, WZW, W en WNW van het dorp Dalfsen, ZW van de rivier de (Overijsselse) Vecht, ZZO van de stad Hasselt en ZO van de rivier het Zwarte Water.
- De buurtschap Brinkhoek ligt rond de wegen Brinkhoekweg (het Z deel), Haersterveerweg (de W zijde), Agnietenbergweg, Hoevebrink, Kloosterbrink, Spiekerbrink, Nemelerbergweg, Van Blankenheimlaan en Wessel Gansfortlaan; de buurtschap Bruggenhoek ligt rond de wegen Haersterveerweg (de O zijde), Bergkloosterweg, Kloosterakker en Kranenburgweg (de N tak); de buurtschap Veldhoek ligt rond de wegen Herfterlaan (het westelijkste deel, W van de spoorweg), Kuyerhuislaan (de delen O van het water de Westerveldse Aa), Helmhorstweg, Kiekeboslaantje, Gooseveldweg, Roodhuizerpad en Tussen de Verlaten.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Berkum in totaal ca. 500 inwoners, verdeeld in de buurtschappen Brinkhoek 15/102 (= huizen/inwoners), Bruggenhoek 23/133, Poepershoek 22/137 en Veldhoek 21/134. Tegenwoordig heeft de wijk (exclusief de op deze pagina behandelde en hierna genoemde buurtschappen) ca. 1.400 huizen met ca. 3.500 inwoners, de buurtschap Brinkhoek ca. 200 huizen met ca. 500 inwoners, de buurtschap -Bruggenhoek ca. 80 huizen met ca. 200 inwoners, en de buurtschap -Veldhoek ca. 80 huizen met ca. 200 inwoners.
Terug naar bovenDe Berkumerbrug over de Vecht is in 1451 door de stad Zwolle aangelegd.
Berkum grenst aan de Nemelenberg, waarop vroeger het klooster Agnesberg lag.
Van buurtschap naar dorp
Wat nu Berkum heet, heette oorspronkelijk Poepershoek. Deze buurtschap werd een dorp door de bouw van de protestantse kerk in de jaren twintig van de 20e eeuw aan de Kranenburgweg, ter hoogte van het huidige Kerkepad, dat nog aan die kerk herinnert. Eind jaren vijftig is deze kerk opgevolgd door de kerk aan de Campherbeeklaan.
Postale gegevens
Van 1961-1972 was er een postkantoortje genaamd Zwolle / Berkum / Campherbeeklaan. Toen werd de kern kennelijk nog als 'plaats' beschouwd. Medio 1972 is die naam veranderd in Zwolle / Campherbeeklaan, waarna het kantoortje nog in dat jaar is gesloten. Een afstempeling met die naam is dus zeldzaam want is dus maar heel kort in gebruik geweest.
- De Hervormde (PKN) Emmaüskerk (Campherbeeklaan 53) uit 1957 is na het samengaan met de Sionsgemeente in de Aa-Landen in september 2015 aan de eredienst onttrokken. De kerk wordt afgebroken. De bedoeling is dat op deze plek een complex komt met 29 levensloopbestendige appartementen. Omwonenden vonden dat geen goed plan met name vanwege de parkeeroverlast die ze ervan verwachten. Daarom hebben ze hier in januari 2018 actie tegen gevoerd. Medio 2018 meldde ontwikkelaar Resido dat ze het bouwplan wilden aanpassen om de buurt tegemoet te komen. In plaats van 29 komen er 27 appartementen en parkeren wordt op een andere manier geregeld, zodat de buurt er minder last van heeft. De formele aanvraag voor dit bouwplan is in december 2019 ingediend. In juni 2020 heeft de gemeenteraad het bouwplan goedgekeurd.
- In de landelijke buurt Berkum-Veldhoek zouden volgens het Structuurplan 2030 van de gemeente Zwolle ca. 2.000 woningen moeten komen. Volgens wethouder Hennie Kenkhuis is de kans dat dit ook daadwerkelijk gaat gebeuren echter klein. Er moet waarschijnlijk wel een weg komen voor de ontsluiting van de N35, maar het meest logische is om die mee te laten lopen met het treinspoor, aldus Kenkhuis. Dat zei hij bij de feestelijke opening van de Westerveldse Aa in december 2009. Deze verwaarloosde beek is in 2009 in oude glorie hersteld. Bij de feestelijke opening werd met het plaatsen van een ooievaarsnest de zege van de natuur op de verstedelijking gevierd.
- In het jaarlijkse onderzoek van weekblad Elsevier naar de aantrekkelijkste woongemeenten en -buurten van Nederland, is Berkum-Brinkhoek in 2012 verkozen tot aantrekkelijkste woonbuurt van Nederland.
Terug naar boven- Ichtuskerk (Gereformeerd vrijgemaakt).
Terug naar boven- De Berkumloop (op een dinsdagavond in september) trekt 1.500 deelnemers. Het is kennelijk een populair evenement want de inschrijving, die half juni start, is vaak al in ruim een uur volgeboekt. De loop bestaat uit twee recreatielopen (van 5 en 10 kilometer) en een KNAU-wedstrijdloop van 10 kilometer.
- Berkum Blues Night (op een zaterdag in november).
Terug naar boven- Berkum ligt aan de rand van Zwolle, tegen het buitengebied met de Overijsselse Vecht, de Nieuwe Vecht aan. Voor wijkbewoners een uitgelezen mogelijkheid om te recreëren in de natuur, te sporten of de rust te zoeken. Binnen handbereik ligt aan de overkant van de Kranenburgweg het bosgebied Kranenburg, Agnietenberg en Vegtluster Bos.
- Het duurzame Zwembad De Vrolijkheid in Berkum (Ossenkamp 7) biedt: een recreatiebad van 365 m2 in speelse vormen met onder meer een glijbaan, whirlpools, wildwater kreek en een klimmuur; apart peuterbad van 100 m2 van ca. 31 graden; een 8-baans wedstrijdbad van 25x21 meter; een multifunctioneel 6-baans wedstrijdbad van 25x15,4 meter met beweegbare bodem; twee duikplanken en een duikkuil van 3,8 meter diep; een bad voor groepslessen van 20x10 meter met gedeeltelijk beweegbare bodem; Optisport Health Club: een basic fitness ruimte; horeca en vergaderfaciliteiten.
Voor de nieuwbouw van het zwembad in 2012 is een pakket duurzaamheidmaatregelen samengesteld met betrekking tot energie- en waterbesparing, warmteopwekking en onderhoud. Zo worden onder andere de volgende maatregelen toegepast: zonnepanelen, verhoogde isolatie, warmteterugwinning van spoelwater en koelsysteem, grijswatercircuit, LED-verlichting en extreem energiezuinige motoren op luchtbehandelingskasten. Door deze maatregelen is het zwembad het meest energiezuinige zwembad dat anno 2012 kon worden gerealiseerd.
- "Op avontuur dwars door de uiterwaard van de Vecht bij de Zwolse woonwijk Berkum; te voet of te paard. Dat kan nu de uiterwaard veranderd is in een 'struinwaard'. Natuur, recreatie en water krijgen meer ruimte in de uiterwaard. De begroeiing is ruiger en door water- en rietzones wordt het gebied gevarieerder. Natuurterrein. De Struinwaard is een natuurterrein in de uiterwaarden van de Vecht. Door de invloed van de Vecht is het een dynamisch afwisselend terrein. 's Winters loopt het gebied onderwater en in de zomer kun je er heerlijk aan de Vecht zitten. Het terrein bestaat uit een afwisseling van grasland, enkele laagtes met rietruigtes en bosopslag, We willen deze Struinwaard graag met betrokkenheid van de buurt beheren.
Kom speuren en struinen in de Struinwaard. Ruimte om lekker te struinen langs het water, natuur en waterberging komen samen in de unieke Struinwaard. Een bijzonder gebiedje in de uiterwaarden langs de Vecht. Hier mag je echt struinen. Dus van de paden af en vooral dichtbij de natuur. Jong en oud kunnen hier echt op ontdekkingstocht. Onderweg genieten van het uitzicht vanaf de stenen heuvel of de stilte ervaren aan de rand van de oever. Zijn jouw kinderen speurneuzen? Voor hen is er het kinderpad. Genieten van de Struinwaard kan al fietsend of wandelend vanaf de dijk. Leuker is het natuurlijk om lopend dwars door dit gebied te struinen. Dat kan en mag hier. Praktische informatie. De Struinwaard bevindt zich langs de Vecht ten noorden van Berkum, en is het beste te bereiken per fiets. Parkeren kan aan het begin van de Maatgravendijk in Zwolle." (bron: Waterschap Drents Overijsselse Delta)
Terug naar boven- Algemeen: - Pagina van de gemeente Zwolle met allerlei uiteenlopende informatie over Berkum.
- Nieuws: - Het maandelijkse wijkblad De Berkumer is via de link ook online te lezen. - Nieuws uit Berkum van de Wijkvereniging op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Wijkvereniging Berkum is een actieve, creatieve en betrokken wijkvereniging die functioneert als verbindende schakel voor de inwoners van de wijk. De wijkvereniging telt momenteel bijna 900 leden (wooneenheden). Het bestuur is in eerste instantie verantwoordelijk voor de jaarlijkse organisatie van een mix aan activiteiten voor jong en ouder. Hiermee beoogt het bestuur de leefbaarheid van de wijk te bevorderen. Daarnaast is de vereniging verantwoordelijk voor de exploitatie en het beheer van wijkcentrum De Weijenbelt en de kinderboerderij. Ook is de wijkvereniging, als belangenbehartiger van de inwoners, gesprekspartner voor de externe partijen in de wijk en er buiten, zoals zorgcentrum Berkumstede en de voetbalvereniging, de gemeente Zwolle en de Provincie Overijssel. Het bestuur heeft namens de inwoners veel contact met de gemeente met betrekking tot wonen, werken, recreëren in de wijk. Het bestuur voert deze taken uit met ondersteuning van vele vrijwilligers die betrokken zijn bij de wijk. Onder verantwoordelijkheid van de wijkvereniging zijn een aantal zelfstandige verenigingen actief: Kinderboerderij, Loopgroep, Moestuinen, Bridge, Klaverjasvereniging Wijkcentrum De Weijenbelt."
- Wijkcentrum: - De Weijenbelt is het centrale middelpunt van de wijk. Hier worden tal van activiteiten georganiseerd. Verder biedt de Weijenbelt onderdak aan diverse clubs en verenigingen die hier hun repetitie of wedstrijdavonden doorbrengen zoals de bridge- en dart-avonden, koor- en bingoavonden. Ook de wijkvereniging gebruikt de Weijenbelt voor tal van activiteiten en evenementen. Verder zijn diverse zalen te huur voor bijvoorbeeld reünie’s, personeelsbijeenkomsten, vergaderingen, tentoonstellingen en exposities.
- Sport: - Voetbalvereniging VV Berkum.
- Zorg: - "Woonzorgcentrum Berkumstede is een veelzijdige locatie die de verbinding met de wijk en het dorpse karakter weet vast te houden. Betrokken en gastvrij zijn termen die passen bij deze locatie in de rustige groene woonwijk Berkum dichtbij rivier de Vecht in Zwolle. De locatie kent een nieuwer gedeelte (2013) en een gerenoveerd deel. Bij binnenkomst valt meteen het restaurant en de ontmoetingsruimte met boekenkast en piano op. Je bent van harte welkom voor een kop koffie!"
- Welzijn: - "Burenhulp is goed buurschap. Daarom organiseren we samen het beetje hulp vooral in de buurt zelf, laagdrempelig en persoonlijk. De kracht van dit initiatief? Met elkaar... voor elkaar! Wij koppelen buurtgenoten aan elkaar voor eenvoudige klusjes of sociaal contact. Wil je af en toe je buren helpen met een klusje in huis of tuin, een bezoekje of een boodschap? Dan is Burenhulp Berkum echt iets voor jou! Wij verbinden je aan mensen in je straat of buurt die jouw hulp goed kunnen gebruiken. Om laagdrempelig en persoonlijk hulp te geven zie je om naar de mensen in je eigen buurt. Je helpt al door af en toe een kleine hulpvraag te bedienen. Door de inzet van vele Burenhelpers in overzichtelijke buurten (maximaal 10 tot 15 adressen) zien we met elkaar om naar buurtbewoners die een steuntje in de rug goed kunnen gebruiken. Ben je al een goede buur in jouw straat? Heel mooi, sluit je dan aan bij ons initiatief!"
- Duurzaamheid: - Het Repair Café is een initiatief van Duurzaam Berkum en wordt gerund door vrijwilligers uit de wijk. Heb je een apparaat dat defect is? Dan kunnen de medewerkers van het Repair Café het misschien weer nieuw leven inblazen. Bijvoorbeeld een bladblazer die nog best goed is maar het aan/uitknopje doet het niet meer. Een prima schop waar de steel van los zit. Of een stofzuiger met een draadbreukje. Gooi ze niet weg, laat ze ook niet werkloos staan om een nieuwe aan te schaffen. Probeer eerst de mannen van het ‘Repair Café’. Elke 1e zaterdag van de maand van 10.00-12.00 uur houden ze zitting in de kelder van Berkumstede.
- "De komende jaren maken we stapsgewijs de overgang naar een energieneutrale wijk. Maar kan dat eigenlijk wel? Wat is daarvoor nodig? Wat is haalbaar? En wie gaat dat betalen? Een interessante zoektocht waar in 2018 een start mee is gemaakt en in de komende jaren zal worden vervolgd. Via de website Berkum Energieneutraal (BEN) kun je de zoektocht volgen en kun je meepraten over de (on)mogelijkheden. Ook vertellen wijkbewoners over energiebesparende maatregelen die zij al hebben genomen en hoe ze samen overschakelen van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. Heb je zelf ook een initiatief of deel je graag je eigen ideeën? Of mogen we eens bij jou binnenkijken? Mail dan naar info@berkumenergieneutraal.nl en wie weet bellen we je!
Het initiatief had aanvankelijk als ambitie om de wijk eind 2025 alle verbruikte energie in de wijk zelf te laten opwekken. Het ambitieuze plan dat in 2018 samen met partijen als de wijkvereniging en de voetbalvereniging is opgezet, heeft echter niet de benodigde geldstromen toegekend gekregen om grote stappen te kunnen maken. Berkum Energieneutraal in 2025 lijkt hierdoor niet haalbaar. Het is echter wel een ambitie waar we nog altijd met alle partijen achter staan en wat, ook al is het met kleinere stappen, nog altijd haalbaar is. In maart 2019 is het Wijktransitieplan 2019-2020 opgeleverd. Dit plan voorziet ook in een hoofdstuk over inzet van capaciteit en budget. Achter de schermen hebben we hard gewerkt om die benodigde capaciteit en middelen vlot te trekken. Tot op heden is het niet gelukt om dat rond te krijgen zoals we in het plan hebben voorzien.
Echter met de toezeggingen van vooral de gemeente en provincie die wel zijn gedaan gaan we in 2020 starten. We moeten het oorspronkelijke plan daarvoor wel aanpassen. We zien kansen, waarbij de eerdere scope, zoals benoemd in het wijktransitieplan, wordt afgeschaald in tempo en massieve uitvoering. De strategie blijft overeind. Een en ander wordt nu uitgewerkt in een plan van aanpak. Grofweg gaat BEN zich inzetten voor: vergroten energiebewustzijn in de hele wijk; een geconcentreerde pilot om ervaring op te doen met verduurzamen van ca. 50 woningen; het aanhaken bij grootschalige opwek van energie; actief participeren bij de keuze van het wijkenergiesysteem door de gemeente Zwolle. Verder is in nauwe samenwerking met gemeente Zwolle en andere Zwolse initiatieven gewerkt aan een plan dat heeft geresulteerd in de toekenning van een subsidie (regeling reductie energieverbruik). Dat geeft ons armslag om al in 2020 van start te kunnen gaan met een aantal acties. Verder gaan we ons opnieuw klaarmaken om de subsidieaanvraag ‘2e ronde aardgasvrije wijken’ aan te vragen, die we in 2018 zijn misgelopen."
Reactie toevoegen