Status

- Biezelinge is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Kapelle.

- Het dorp Biezelinge heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Kapelle.

- Onder het dorp Biezelinge valt ook de buurtschap Eversdijk.

Naam

In het Zeeuws
Biezelienge.

Naamgeving gemeente
De gemeente Kapelle heeft vroeger ook ‘Kapelle, Biezelinge en Eversdijk’ geheten.

Oudere vermeldingen
1246 Byzelinge, 1248 Biselingen, 1267 Biselinghe, 1352 Bieselinge, 1424 en 1425 Biezelingen, 1573 Biesslinge, 1655 Bieselingen, ca. 1750 Bieselinge, 1840 "Biezelinge, Bieselinge, ook wel Biezingen".

Naamsverklaring
Wel verklaard als een afleiding met het suffix -ing- van de persoonsnaam Bisilo met als betekenis 'bij de lieden van Bisilo'. Anderen zien in Biezelinge de mogelijkheid van een oude waternaam.(1)

Ligging

Het dorp Biezelinge ligt Z van het dorp Kapelle, N van de A58 en het water de Westerschelde, NW van de dorpen Schore en Hansweert, NO van het dorp 's-Gravenpolder en ZO van de stad Goes en het dorp Kloetinge.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Biezelinge 82 huizen met 516 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ca. 2.300 inwoners (bron).

Geschiedenis

Biezelinge is op een heel andere manier ontstaan dan Kapelle. Het is geen kastelendorp of boerennederzetting, maar een havenplaats. Het kreekje de Tieringe stroomde vanaf Kapelle in zuidelijke richting naar de Honte of Westerschelde. Waarschijnlijk heette dit gedeelte van de kreek (dat later Molenwater werd genoemd) de Biezelinge en dankt het dorp daaraan zijn naam. Archeologische vondsten wijzen erop dat ook dit water, net als de Tieringe bij Kapelle, al vóór de systematische bedijking van Zuid-Beveland is afgedamd. Toen omstreeks 1150 de definitieve bedijking tot stand kwam, is de dam, de tegenwoordige Hoofdstraat, in de dijk opgenomen. De buitendijkse kreek vormde nu een natuurlijke haven, die begrensd werd door het Oudedijkje en De Klinker. Op de dam moet al spoedig enige bebouwing hebben gestaan, met name op de hoek Hoofdstraat-Marktplein tegenover de Noordstraat. Later zou dit de dorpsherberg worden.

Aan de buitenzijde van de dam werd een gedeelte aangeplempt tot dijkhoogte, waardoor een buitendijks marktplein ontstond, waar de per schip aangevoerde goederen konden worden opgeslagen en markt kon worden gehouden. Vanaf dit plein is het Havendijkje aangelegd naar De Klinker; in die hoek werd aldus een spuikom gevormd, de Achterhaven, die door een sluisje met de haven verbonden was en diende om de haven bij eb door te kunnen spoelen. In verscheidene publicaties wordt vermeld dat Biezelinge ook een getijdemolen moet hebben gehad. Dit vindt zijn oorzaak in het feit dat het kreekrestje tussen het dorp en buurdorp Kapelle later bekendstond als het Molenwater. Van zo’n molen is echter nergens een spoor te bekennen; ook in oude bronnen wordt hij niet genoemd. Het Molenwater is waarschijnlijk eenvoudig genoemd naar de windmolen aan de Biezelingsestraat, waar het watertje vlak langs stroomde.

Gedurende de middeleeuwen verdiepte en verbreedde de Westerschelde zich steeds meer. Dat was gunstig voor het dorp, want daardoor werd het een ideale haven voor de scheepvaart naar de Vlaamse steden. Het ontwikkelde zich dan ook voorspoedig en groeide Kapelle, waarvan het kerkelijk en bestuurlijk nog steeds afhankelijk was, over het hoofd. Net als in Kapelle bloeide ook hier de lakennijverheid. In 1339 verleende graaf Willem III het dorp het privilege van een wekelijkse vrije graanmarkt. Kort daarna, in 1346, wordt een kapel aan de haven vermeld. In tegenstelling tot soortgelijke havenplaatsjes als Tholen en Brouwershaven kreeg Biezelinge nooit een eigen bestuur. De ambachtsheren van Kapelle hielden dit tegen. Wel kon er, na lange strijd, in 1529 een eigen parochie worden gesticht, al werd de begrenzing daarvan bewust zo klein mogelijk gehouden. De grens met Kapelle lag aan ’de witte steentjes’, even ten noorden van de huidige spoorwegovergang. De kerk werd gebouwd op de plaats waar nu nog de Hervormde Kerk staat. Door het streven naar onafhankelijkheid van het welvarende Biezelinge ten opzichte van het machtige Kapelle, is de verhouding tussen de bewoners van beide dorpen nooit erg goed geweest; nog altijd is er een zekere rivaliteit.

Een belangrijke rol in de geschiedenis van het dorp speelde het Victorinnenklooster Jeruzalem. Dit was gelegen aan de rand van het Vroonland, nu juist ten noorden van de spoorweg. Het werd gesticht in 1246 door Heer Wolfert van Maelstede. Het was een bescheiden klooster, dat zijn inkomen hoofdzakelijk had uit grondschenkingen op Zuid-Beveland. Toen in 1580 de Reformatie ook Biezelinge bereikte, werd het klooster verlaten en afgebroken; de nonnen hebben nog een tijdlang in Goes gewoond. Dat hier een vrouwenklooster stond was wel bijzonder. Plattelandskloosters kwamen in Zeeland maar weinig voor; alleen in Vrouwenpolder was nog een mannenklooster.

In de loop van de 17e eeuw verzandde de haven steeds meer. Hij verloor zijn functie en werd in 1717 bij de Zwarte Weel afgedamd, waardoor het poldertje ’Haventje van Biezelinge' ontstond. De economische bedrijvigheid neemt hierdoor sterk af. Het werd nu een echt landbouw- en fruitteeltdorp, maar het karakter van havenplaats bleef nog wel zichtbaar in de compacte bebouwing langs Hoofdstraat, Marktplein en Noordstraat. Typisch voor het dorp zijn de buurtjes langs achterweggetjes als de Blaaspoort en het Schelpenwegje. In 1756 wordt ten zuiden van het dorp een grote nieuwe polder ingedijkt, de Willem-Annapolder. Het dorp profiteerde van de aanleg van de spoorlijn. In de late 19e eeuw doet de moderne fruitteelt zijn intrede. Voor Biezelinge en buurdorp Kapelle brengt dit grote veranderingen met zich mee. De landelijk bekende firma Coroos conserven, in 1957 gestart door Cor Oostrom senior, heeft in het dorp zijn hoofdvestiging, op bedrijventerrein De Smokkelhoek. In het begin van de 20e eeuw zijn de bebouwde kommen van deze dorpen vrijwel aan elkaar vastgegroeid. (bron o.a. 'Kleine monumenten in Kapelle, Biezelinge, Eversdijk en Schore', door M.J. de Regt, uitg. Heemkundige Kring De Bevelanden, Goes, 2004)

- Korenmolen De Grenadier is in 1919 gesloopt.

- Geschiedenis van e.a. wetenswaardigheden over Biezelinge, door journalist Willem Staat.

Recente ontwikkelingen

- Bestemmingplan Kapelle-Biezelinge.

Bezienswaardigheden

- Biezelinge heeft 4 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk op Noordstraat 4 met Z van de kerk een familiegraf met 4 graven, aan de Kloosterhoek een archeologisch monument namelijk een terrein waarin overblijfselen van het jonkvrouwenklooster Jeruzalem, en op Marktplein 20 de oorspronkelijk dorpsherberg uit 1863, later Pastorie van de Hervormde gemeente, tegenwoordig woonhuis, sinds 1955 genaamd De Haven.

- Hervormde (PKN) Mozeskerk (Noordstraat 4). Een eerste kapel in Biezelinge is op dezelfde plaats gebouwd toen in 1246 het Jonkvrouwenklooster Jeruzalem werd gesticht. De kapel is in 1459 uitgebreid tot een kerk met een toren en twee koren. In 1529 is een parochiekerk gebouwd, gewijd aan Sint Barbara. Na de reformatie namen de protestanten in 1659 bezit van de kerk. De neogotische toren is in 1877-1878 gebouwd naar ontwerp van J.H. Hanninck te Goes, ter vervanging van de oude toren. In 1908 is de vervallen kerk uit het einde van de middeleeuwen afgebroken en is een nieuwe kerk gebouwd, naar ontwerp van architect Jan Verheul te Rotterdam, waarbij de toren bewaard bleef. In 2002 is de kerk een eerste maal gerestaureerd en in 2013 volgt weer een restauratie.

De kerk is een gesloten zaalkerk met een ongelede kerktoren, die overgaat in een achtkantige lantaarn met frontalen en torenspits. In de toren hangen twee klokken uit respectievelijk de 15e en 16e eeuw. Het schip heeft details uit de neorenaissance en aan de achterzijde bevindt zich een nieuwe consistorie. De muren zijn witgepleisterd, gedekt door een houten tongewelf met langs de randen trekbalken en sjabloonschilderingen. In de kerk bevinden zich een herenbank uit 1641 en een in 1909 door de firma C. van Dam & Zn. uit Leeuwarden gebouwd pijporgel. Ten zuiden van de kerk ligt het familiegraf van de familie Saaymans Vader met vier graven, van onder meer J.H. Saaymans Vader, M.E. Pompe van Meerdervoort en G.L. van Rijswijk, de twee echtgenotes van P.H. Saaymans Vader, die zelf in Eversdijk begraven ligt. Het graf kreeg in 1997 de status van rijksmonument wegens zijn cultuurhistorisch belang en zijn ensemblewaarde. De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Kapelle - Biezelinge - Eversdijk.

- De voorheen Gereformeerde kerk (Biezelingsestraat 67) dateert uit 1917, is in september 2013 als zodanig gesloten wegens de fusie met de Hervormde kerk tot PKN, en sindsdien in gebruik als Koptisch Orthodoxe Kerk. De vorige Gereformeerde kerk (Noordstraat bij 28) dateerde uit 1869.

- De voormalige kerk van de Gereformeerde Gemeente (Jufferswegje 31) dateert uit 1952 en is als zodanig in 1995 buiten gebruik gesteld. In 1997 is het pand herbestemd tot Restaurant en zalencentrum De Heyzon. Het voorgaande pand van deze kerkelijke gemeente dateerde uit 1927.

- De huidige, moderne Christelijke Gereformeerde Opstandingskerk (Biezelingseweg 6) dateert uit 1990. De vorige kerk van de CGK (Nieuwe Kerkstraat 18) dateerde uit 1917 en is in 1990 buiten gebruik gesteld.- Site Christelijke Gereformeerde Kerk Biezelinge.

- Oorlogsmonument op het Marktplein, ter herdenking van de 8 inwoners die tijdens de bezettingsjaren zijn omgekomen.

- Het Fruitteeltmuseum in Biezelinge is een ontdekkingsreis door de geschiedenis van fruit en fruitteelt. Luiken, kijkkasten, authentiek gereedschap en een werkende veilingklok maken het museum tot een beleving voor jong en ouder. Het Fruitteeltmuseum is mei 2018 heropend na een metamorfose te hebben ondergaan. Rondom de thema’s Bloei, Groei, Oogst en Snoei zijn er open opstellingen geplaatst. Niet alleen in de museumtuin, maar ook in het museum zijn er nu “bomen” te vinden. Door de interactieve schermen kan een bezoek een individuele belevenis worden. Daarnaast is er aandacht voor “Oral History”, de mondelinge kennisoverdracht. De werkende veilingklok is uitgebreid met een digitale veilingmeester, die ook als er geen echte veilingmeester aanwezig is kan uitleggen hoe veilen werkt.

De museumtuin, op natuurlijke basis, is in alle seizoenen een lust voor het oog. Er is voor wie goed kijkt in elk seizoen wel iets te beleven. Er staan 170 verschillende voornamelijk oude appel- en perenrassen. In de museumwinkel zijn diverse streekproducten te koop en in het uitgebreide museumcafé of op het buitenterras is het genieten van koffie met appeltaart. Kinderen kunnen met een binnen- of buitenspeurtocht zelf op ontdekking gaan. Voor groepen zijn er op aanvraag speciale arrangementen beschikbaar.

Evenementen

- 2x per jaar is er een Kleding- en Speelgoedbeurs in Biezelinge. Je mag o.a. kinder- en positiekleding, jassen, schoenen, schaatsen (in oktober), speelgoed en stepjes inleveren. De helft van de opbrengst is voor jezelf en de andere helft is voor een goed doel (een telkens wisselend goed doel en de kerk).

- Avondvierdaagse (eind mei / begin juni).

- Op de 2e zaterdag van augustus organiseert het Fruitteeltmuseum jaarlijks de Fruitteeltroute, een fietstocht van ca. 35 km door en rond Kapelle en Biezelinge. Tussen 9.00-12.00 uur kun je starten vanuit het Fruitteeltmuseum. Kosten € 6,50 p.p. Gezin met 2 kinderen € 12,50. Inclusief museumbezoek. Tijdens de route zijn er 9 stops, waar iets te beleven valt. De route is zeer gevarieerd, zo fiets je langs het water en natuurlijk de boomgaarden. Diverse bevriende fruittelers openen die dag hun bedrijf voor bezoekers en kunnen je enthousiast vertellen over het werk dat zij doen en de machines die zij daarvoor gebruiken. Natuurlijk is er ook aandacht voor de inwendige mens en is er op sommige punten een hapje en een drankje. Daarnaast is er aandacht voor oude ambachten en zijn er diverse andere demonstraties.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Biezelinge (online te bestellen).

Links

- Onderwijs en kinderopvang: - "De Linge is het kindcentrum van Biezelinge. Samen met kinderopvangorganisatie Kibeo bieden wij basisonderwijs en kinderopvang voor kinderen van 0 t/m 13 jaar. Wij zijn een kleine, overzichtelijke en laagdrempelige basisschool met ca. 100 kinderen. De kinderopvang telt ca. 12 kinderen. Samen met Kibeo creëren wij de hele dag door een sprankelende, rijke en uitdagende speel-leeromgeving voor kinderen. De kern van ons kindcentrum is veiligheid en vertrouwen als basis voor spelen, leren en leven. De sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen staat bij ons centraal. Vanuit passie geven wij modern, vernieuwend onderwijs en opvang. Wij richten ons op de kwaliteiten van kinderen en hebben positieve verwachtingen van hen. Onze inzet is gericht op 21e eeuwse vaardigheden als samenwerken, kritisch denken, ICT en culturele vaardigheden. Wij zien ouders als gelijkwaardige partner. Samen zijn we sterk in het belang van de ons toevertrouwde kinderen."

- Muziek: - "Jongerenkoor en -combo Nova Melodica uit Biezelinge heeft ongeveer 40 leden, in de leeftijd van 12 tot 40 jaar. Nova Melodica, wat "Nieuwe Melodie" betekent, is opgericht in 1970. Graag willen wij met onze muziek het verhaal van "Geloof, Hoop en Liefde" overbrengen aan de mensen om ons heen, mensen zoals jij en ik, kinderen van dezelfde God. We zingen vooral gospelmuziek en hedendaagse christelijke muziek, maar ons repertoire bevat ook een aantal popnummers die qua tekst binnen het geloof te plaatsen zijn. Ook hebben we een uitgebreid combo bestaande uit een piano en keyboard, drums, basgitaar en (elektrische) gitaar. Bij een aantal nummers wordt dit combo nog aangevuld met andere instrumenten zoals dwarsfluit, trompet of viool. Gemiddeld 3 keer per twee maanden hebben we een optreden. Deze optredens zijn vaak tijdens kerkdiensten in kerken binnen en buiten Zeeland. Nieuwsgierig naar ons koor? Kom eens luisteren naar een van onze optredens of loop eens binnen op een repetitieavond, elke donderdagavond in de Mozeskerk."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Biezelinge, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)