Status

- Billinghuizen is een buurtschap in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. T/m 1998 gemeente Gulpen.

- De buurtschap Billinghuizen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Gulpen.

- De buurtschap Billinghuizen heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

- De grens tussen deze buurtschap en buur-buurtschap Waterop is niet hard afgebakend, omdat er geen plaatsnaamborden staan. Kijkend naar het kaartbeeld, lijken de panden op Slenakerweg 1-11 en 2-6 ons tot buurtschap Billinghuizen te behoren en de hogere huisnummers tot buurtschap Waterop.

Naam

In het Limburgs
Billinghoeze.

Oudere vermeldingen
Billenhuizen, 1840 Billinghuisen, 1843 Billinghuizen.

Naamsverklaring
Betekent: bij de huizen ‘nederzetting’ van de lieden van de persoon Bilo. Billinghausen bij Trier (D) wordt in 1036 Bilinchuson genoemd.(1)

Ligging

De buurtschap Billinghuizen ligt ZW van de buurtschappen Euverem en Pesaken en het dorp Gulpen, rond de Slenakerweg. De buurtschap ligt verder N van de buurtschap Waterop en het dorp Slenaken, ONO van het dorp Banholt, OZO van het dorp Reijmerstok, ZO van het dorp Margraten, WZW van het dorp Partij en W van het dorp Mechelen.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 worden de buurtschappen Billinghuizen en het direct Z daarvan, eveneens aan de Slenakerweg gelegen Waterop samen geteld (30 huizen, 145 inwoners). Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 10 huizen (plus ca. 10 verblijfsaccommodaties) met ca. 25 inwoners.

Bezienswaardigheden

- Hoeve Groenendaal in buurtschap Billinghuizen (Slenakerweg 3) is een overblijfsel van het kasteel Groenendaal en Ophem. Het goed was een Brabants leen, in 1312 verheven door Jan van Ophem. Van 1398 tot 1525 was het in handen van de familie Van Eynatten. In 1774 is het door de weduwe van Jan Bogaert verkocht aan de familie Preiser, waarna in 1774/1775 een nieuw herenhuis is opgetrokken. Van het herenhuis is nog enig muurwerk bewaard, als onderdeel van de huidige stallen, links achter de hoeve.

- De Groenendaalsmolen (ook gespeld geweest als Groendalsmolen) (Pesaken 21) is een voormalige watermolen. De molen verkreeg water via een molentalk van de Gulp die een vergaarvijver voedde. De watermolen hoorde bij landgoed Groenendaal. In 1871 is de staat van de molen en de bijbehorende woning zo slecht geworden dat ze zijn gesloopt en herbouwd. In 1891 vindt er een verbouwing plaats, waarbij het houten gangwerk is vervangen door een gietijzeren en het houten waterrad met kanjel is vervangen door een van plaatijzer. In 1951 brandt de molen af, waarna deze weer wordt hersteld en herbouwd. In 1966 is de Groenendaalsmolen verkocht aan de familie Gerrekens. Inmiddels had de molen geen water meer door het verleggen van de beek waaraan hij oorspronkelijk lag. Desondanks duurde het acht jaar voordat de familie toestemming kreeg om het gebouw tot woning te verbouwen, omdat het pand zelfs zonder water om te kunnen draaien van grote landschappelijke waarde werd geacht.

- Vakwerkhuizen.

- Wegkruis bij het Karsveldervoetpad.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)