- Boven-Haastrecht is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in de streek Lopikerwaard, gemeente Krimpenerwaard. T/m 1984 gemeente Haastrecht. In 1985 over naar gemeente Vlist, in 2015 over naar gemeente Krimpenerwaard.
- De buurtschap Boven-Haastrecht valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Haastrecht.
Terug naar bovenNaamsverklaring
De buurtschap Boven-Haastrecht is genoemd naar de ligging boven (= stroomopwaarts of oostelijk van) Haastrecht.
De buurtschap Boven-Haastrecht ligt O van Haastrecht, WZW van Oudewater, rond de Provincialeweg Oost.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Boven-Haastrecht 60 huizen met 481 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.
Terug naar boven- Een van de markante complexen in Boven-Haastrecht is klooster Sint Gabriël (Provincialeweg 62) van de Congregatie der Passionisten, het enige klooster van deze congregatie in Nederland. Deze paters behoren tot een kloosterorde die sinds 1721 bestaat en officieel de Congregatie van het Lijden van Jezus Christus heet. Het in rode baksteen opgetrokken complex is gebouwd in 1922. Aanvankelijk was in het gebouw een ruimte in gebruik als kapel, maar in 1928 verrees naast het klooster een nieuw kerkgebouw.
Tot aan het eind van de jaren vijftig is het gebouw in gebruik geweest als ‘klein seminarie’. In dit internaat kregen jongens met een leeftijd tussen 12 en 18 jaar een inleidende opleiding tot geestelijke. Er woonden toen zo’n 80 leerlingen en ruim 20 docenten. Nadat het klein seminarie verhuisde naar Mook, kreeg het gebouw de functie van klooster. Thans wonen hier ca. 15 kloosterlingen. Achter het klooster bevinden zich een boomgaard, moestuin en kleine begraafplaats voor de kloosterlingen.
Tot 1992 verzorgden de paters op zondag een veerdienst over de Hollandse IJssel. De parochianen die aan de noordzijde van de rivier woonden, konden met dit voetveer ter kerke. Doordeweeks was een pontje in Hekendorp in bedrijf. Nadat in 1992 de Wilhelmina van Pruissenbrug over de Hollandse IJssel in gebruik werd genomen, werd het pontje overbodig. De paters organiseren regelmatig workshops, avonden en bezinningsdagen op het gebied van religie, kerk en samenleving.
- Verder staan er in Boven-Haastrecht nog 2 gemalen, waaronder het Gemaal Polsbroek, Groot- en Klein-Keulevaart, in 1881 gebouwd als stoomgemaal. In 1914 kreeg het een dieselmotor, in 1942 volgde de elektrificatie. Het gemaal is in 1990 overbodig geworden door de bouw van een nieuw gemaal (zie hierna). Het oude gebouw is in gebruik gebleven als reparatiewerkplaats van het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden. - In 2002 is het gemaal gerestaureerd.
- Enkele tientallen meters oostelijk van dit gemaal staat de voormalige oorspronkelijke machinistenwoning. In de jaren vijftig van de 20e eeuw is westelijk van het gemaal een nieuwe machinistenwoning gebouwd, die door haar lagere ligging en afwijkende architectuur nauwelijks als zodanig herkenbaar is. De woning is met het oog op de bouw van het nieuwe gemaal een stukje naar achteren verplaatst.
- Het Gemaal van Hoenkoop ligt niet in Hoenkoop maar N ervan in de buurtschap Boven-Haastrecht (Provincialeweg Oost 67), circa 200 meter oostelijk van de Hoenkoopse Rijweg. De oorspronkelijke afwatering van Hoenkoop vond plaats via de Neder- of Oude Vliet. In de loop van de 15e eeuw werd windbemaling ingevoerd en in 1638 tweetrapsbemaling, waartoe de Achtermolen en Voormolen werden gebouwd. In 1883 stichtte het Waterschap Hoenkoop een gemaal, waarna de beide molens werden afgebroken. In 1894 is het waterschap gefuseerd met het oostelijk gelegen Waterschap Vliet en Dijkveld, zodat ook de daarbij behorende Vijselmolen kon worden afgebroken (1895). De beide boezems werden drooggelegd en de Hoenkoperzijl werd gedicht. Het gemaal is in 1946 geëlektrificeerd. In 1990 is het overbodig geworden door de ingebruikname van het nieuwe gemaal De Keulevaart in de nabijgelegen buurtschap Boven-Haastrecht. De oorspronkelijke machinistenwoning staat buitendijks. Het achterste deel van het gemaal deed aanvankelijk dienst als ketelhuis, maar is later verbouwd tot machinistenwoning. (214)
De molens van Rozendaal zijn allang verdwenen. In 1925 zijn zij vervangen door een ruwoliemotorgemaal, dat op zijn beurt in 1962 is vervangen door het huidige eenvoudige gemaal van Rozendaal, dat ongeveer een kilometer oostelijk van het gemaal van Hoenkoop is gelegen. De oude Rozendaalse boezem is nog duidelijk herkenbaar aan de verkaveling en de kaderesten in het weiland. Opmerkelijk is ook het driehoekige verkavelingsgebied, te verklaren doordat de boezem een restgebied vormde als resultaat van twee verkavelingsrichtingen met de bochtige IJssel als ontginningsbasis. Ook dit gemaal is in 1990 overbodig geworden door de ingebruikname van het nieuwe gemaal De Keulevaart in de buurtschap Boven-Haastrecht (waarvoor zie de volgnde alinea). Het geheel - de machinevliet met voormalige boezem en kades en de buitenwatergang - heeft grote landschappelijke waarde. Daarentegen is het gemaalgebouwtje niet van architectonische betekenis. Alleen de gedenksteen uit 1864 verdient vermelding. (214)
- Als onderdeel van de Ruilverkaveling Lopikerwaard, die in 1979 is vastgesteld, zijn de toenmalige 16 gemalen vervangen door 4 nieuwe gemalen. Eén daarvan is het gemaal De Keulevaart in Boven-Haastrecht, dat in 1990 in gebruik is genomen. Het gemaal heeft twee gesloten schroefpompen met een capaciteit van elk 160 kubieke meter per minuut en een opvoerhoogte van circa 2,85 meter bij een gemiddelde stand van de Hollandse IJssel. Het bemalingsgebied is 3.130 hectare groot. Door de ingebruikname van dit gemaal, hebben de volgende gemalen hun functie verloren: De Hooge Boezem achter Haastrecht (1871) te Haastrecht, Polsbroek, Groot en Klein Keulevaart (1881) te Boven-Haastrecht, Hoenkoop (1883) te Hoenkoop en Vlist-Oostzijde (1935) te Vlist. (214)
- Verder heeft Boven-Haastrecht nog een aantal monumentale boerderijen, waaronder de rijksmonumenten op Provincialeweg Oost nr. 57 (Elisabethshoeve, 18e eeuw), nr. 63 (18e eeuw of ca. 1800), nr. 85 (17e-18e eeuw), nr. 87 (Josephina's Hoeve, ca. 1800) en nr. 91 (ca. 1800 woongedeelte en 18e eeuw bedrijfsgedeelte).
- Op de deel van boerderij Woelvliet (Provincialeweg-Oost 61) bevindt zich nog een oude rosmolen (karnmolen).
Terug naar boven- Ooievaarsbuitenstation Het Doove Gat aan de Zijdeweg te Boven-Haastrecht is opgericht in 1982 en opgeheven in 2007. Sinds de start zijn meer dan 300 jongen grootgebracht. De herintroductie ‘in het wild’ verliep succesvol. Er waren ook 'standvogels', dat zijn ooievaars die niet meer op trek gaan. De ooievaars werden bewust beperkt bijgevoerd om de trekdrang te stimuleren en ze zelfstandig te leren leven. Het broedsucces is verder verbeterd door verhoging van het aanbod van natuurlijk voedsel. Door verruiging van graslanden en de aanleg van poelen en plas-drasbermen zijn er namelijk meer muizen, insecten, amfibieën, vissen en regenwormen gekomen als voedsel voor de ooievaars. Ook de weidevogels profiteren daarvan.
Het terrein van het station is eind 2007 overgedragen aan Het Zuid-Hollands Landschap, die het geheel heeft geïntegreerd in een herinrichtingsplan voor de boezem waar het ooievaarsbuitenstation in lag. Hierbij is ook rekening gehouden met verbetering van het leefgebied voor de ooievaar. De ooievaarsnesten zijn nog grotendeels aanwezig.
Vanaf dit punt kun je een prachtige wandeling van ca. 7 km. maken over de Tiendweg tussen de weilanden door naar Oudewater. De Tiendweg, die zuidelijk parallel aan de Provincialeweg van Haastrecht naar Oudewater loopt, is een van de weinige nog bestaande onverharde paden in de regio. De weg is voor fietsers (en zelfs voor mountainbikers) ontoegankelijk en dus een paradijs voor de wandelaar. Al lopende geniet je hier van een weids uitzicht met slechts boerderijen aan de horizon. De weg maakt onderdeel uit van het Graaf Floris V-pad en de Hollandse IJsselroute, maar je kunt dit traject ook prima afzonderlijk afleggen. Tip: neem buslijn 180 van en naar Gouda.
Terug naar boven- Zorg en welzijn: - Zorgboerderij Cornelishoeve in Boven-Haastrecht (Provincialweg Oost 91) is een melkveehouderijbedrijf dat dagbesteding biedt aan mensen met een beperking. Mensen kunnen bijvoorbeeld meenhelpen met het verzorgen van groot en klein vee, de tuinen en het erf onderhouden, gebouwen, machines en gereedschappen onderhouden, met allerlei materialen in de werkplaats werken, en werken op en om het weiland.
- "Zorgboerderij Het Boere Erf in Hekendorp maakt ook gebruik van de Kloostertuin aan de Provincialeweg Oost in buurtschap Boven-Haastrecht. Deze plek is uniek gelegen aan de IJssel, met een prachtige wandeltuin met oude notenbomen en rustieke paden waar je volop van de natuur kunt genieten. In het klooster maken wij gebruik van de ruimte die voorheen als refter diende. Een groep leerlingen van de examenklas van de Meanderschool in Gouda heeft geholpen deze ruimte opnieuw in te richten. Deze ruimte heeft nu een gezellige huiskameruitstraling. Daarnaast is er een lekkere ouderwetse keuken. Dit biedt ons ruime mogelijkheden om ook binnen activiteiten te organiseren. De ruimtes zijn rolstoelvriendelijk en er is een invalidentoilet."
Reactie toevoegen