Broek op Langedijk

Plaats
Dorp
Dijk en Waard
West-Friesland
Noord-Holland

NH gemeente Broek op Langedijk in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Broek op Langedijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Broek op Langedijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Broek op Langedijk

Terug naar boven

Status

- Broek op Langedijk is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Dijk en Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1941. Per 1-8-1942 over naar gemeente Langedijk, in 2022 over naar gemeente Dijk en Waard.

- Wapen van de voormalige gemeente Broek op Langedijk.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
12e eeuw kopie ca. 1420 Broec, 1216 Franlorebroech, 1338 Broec, 1414 Broec, 1424 Broeck opten dijck, 1639 Brock, Langhendyck, 1680 herdruk 1745 Broeck.

Naamsverklaring
Betekent broek 'moerassig, drassig land' gelegen aan de Langedijk (1309 van den Langedicke, 1343 Langhendijc) van Sint Pancras noordwaarts.(1)

Terug naar boven

Ligging

Broek op Langedijk ligt NO van Alkmaar, N van Heerhugowaard.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Broek op Langedijk, die slechts het dorp omvat, 153 huizen met 700 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.100 huizen met ca. 5.200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

BroekerVeiling
De BroekerVeiling / Langendijker groentenveiling in Broek op Langedijk was wereldwijd de eerste doorvaargroenteveiling en de eerste veiling waar tuinbouwproducten werden geveild volgens de afslagmethode. De veiling is in 1887 ontstaan bij de Bakkersbrug. De veiling verhandelde voornamelijk kool, dat per schip naar onder meer Amsterdam werd getransporteerd. De veiling vond plaats in de open lucht. Er werd een steiger en een vaargeul toegevoegd waardoor de veiling ordentelijker kon verlopen. In 1907 kreeg de veiling een treinverbinding via de spoorlijn St. Pancras - Broek op Langedijk, waardoor ook vervoer naar onder meer Rotterdam mogelijk werd.

In 1912 is het oude veilinggebouw vervangen. Het veilinggebouw is boven het water op houten palen gebouwd, waardoor de tuinders met hun schuiten beladen met groenten, door de afmijnzaal (veilingzaal) konden varen. Het werd daarom ook wel een doorvaarveiling genoemd. In de afmijnzaal werd de mechanische veilingklok uit 1903 boven de doorvaart geplaatst. Deze klok kan gestopt worden via knoppen bij de 100 zitplaatsen voor opkopers. Veilingen verliepen per bootlading. De volgorde van de boten kwam via loting tot stand. In 1922 is het gebouw uitgebreid met een lighal boven het water voor de boten. Het fungeert als een overdekte haven, waardoor de producten tijdens het wachten niet langer aan felle zon, regen en andere weersinvloeden werden blootgesteld. In 1925 werden een invaart en een tweede lighal gebouwd waardoor er in totaal 200 ligplaatsen ontstonden. Door de ruilverkaveling in de jaren zestig nam het belang van vervoer over water af. De veiling in Broek op Langedijk fuseerde in 1968 met de veiling van Warmenhuizen en Noord-Scharwoude tot Veiling Langedijk en Omstreken, en verkoos het veilinggebouw in Noord-Scharwoude als hoofdvestiging. De doorvaartveiling is in 1973 opgeheven. De veilingactiviteiten fuseerden later met veiling West-Friesland-Oost, tegenwoordig de Greenery.

De herinnering aan de veiling wordt sinds 1974 levend gehouden door Museum BroekerVeiling, met het historische veilinggebouw en de markante lighallen die boven het water zijn gebouwd. In het seizoen vinden er dagelijks rondleidingen plaats en kun je meedoen aan een echte veiling in het afmijnlokaal. Kleine porties fruit en groente kunnen tegen de in de veiling tot stand gekomen prijs door de snelste bieder worden meegenomen. Op bepaalde tijden kun je een bezoek brengen aan de smederij en het palingroken meemaken. Ook het buitenmuseum is prachtig. Met akkers, een boomgaard, dieren, een schuitenhelling en oorspronkelijke bruggetjes. Een picknick waard! Op het land staan de producten van het seizoen. Bloemkool, aardappelen, uien, bieten, prei, witte kool, rode kool en boerenkool.

Vanuit de lighallen vertrekt op vaste tijden een rondvaartboot die bezoekers meeneemt door de Oosterdel, een - hieronder in het hoofdstuk Landschap etc. beschreven - natuurgebied, dat een indruk geeft van de landbouwakkers van het Rijk der Duizend Eilanden. In 2009 is het museum uitgebreid met een entree- en tentoonstellingsgebouw, waar je via interactieve objecten meer te weten komt over het Rijk der Duizend Eilanden, de geschiedenis van de veiling, land- en tuinbouw en het belang van gezonde voeding. Op het buitenterrein wordt een indruk gegeven van de landbouw, ambachten en leefomstandigheden rond de eilandjes.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Broek op Langedijk heeft 3 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk van Broek op Langedijk (Dorpsstraat 72) is in hoofdzaak gebouwd in de 16e eeuw. Het oudste gedeelte is het koor uit de 15e eeuw. In de Franse tijd is de kerk door de Fransen als paardenstal gebruikt. Karakteristiek aan deze eenbeukige laatgotische zaalkerk is het houten torentje met ingesnoerde spits van een jongere datum. In de klokkenstoel bevindt zich een klok uit 1504 van Geert Wou. In de kerk staan een preekstoel uit 1709, een doopboog uit de 17e eeuw en een tiengebodenbord uit 1642. Het orgel dateert uit 1884 en is gebouwd door de Duitse orgelbouwersfirma Gebrüder Euler.

- Molen D in Broek op Langedijk (Oosterdijk 1) is een van de poldermolens van de polder Geestmerambacht, die samen met 10 andere molens afdeling D van de polder bemaalde op de Raaksmaatsboezem. De voorganger van deze molen stond aan het zuideinde van het dorp en is in 1867 afgebrand. Omdat de biotoop van de molen al was verslechterd, is besloten hem niet op dezelfde plaats maar aan de noordzijde van het dorp te herbouwen. Wegens bepalingen van de brandverzekering moest de molen wel in dezelfde plaats worden herbouwd. In 1924 is de molen buiten gebruik genomen op proef, wat in 1926 definitief is geworden. De molen heeft vlak na de Tweede Wereldoorlog nog gemalen. Na een restauratie in 1974/1975 draait en maalt de molen weer regelmatig. De molen is bewoond en is niet te bezoeken.

- In de wijk Mayersloot in Broek op Langedijk bevindt zich een moderne overhaal of overtoom, om inwoners met hun boot vanuit hun lagergelegen sloten de hogergelegen wateren in de omgeving te kunnen laten bevaren.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- In Broek op Langedijk is Koningsdag onderdeel van de Broeker Feestweek, met in de dagen voorafgaand aan Koningsdag ook allerlei festiviteiten.

- Het BroekerBouwdorp is een 4 dagen durend knutselfestijn voor ca. 250 kinderen in de basisschoolleeftijd aan het eind van de schoolvakantie. Dankzij vele sponsoren krijgen de kinderen ook allerlei lekkers te eten en te drinken.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Winkelcentrum Broekerveiling in Broek op Langedijk omvat meer dan 35 winkels, van de bekende landelijke formules tot minder bekende, maar zeker niet minder aantrekkelijke kleinere winkels. Het winkelcentrum biedt een grote productdiversiteit, vergelijkbaar met het artikelaanbod in de binnensteden. Bovendien parkeer je gratis de auto en zijn ze perfect bereikbaar met het openbaar vervoer.

- Samen met meer dan 1000 vrijwilligers beheert hulpverleningsorganisatie Dorcas meer dan 30 kringloopwinkels door heel Nederland. Hier verkopen ze tweedehands goederen die niet geschikt zijn voor hun hulpverlening in het buitenland, zoals boeken, speelgoed, spellen, serviesgoed, meubelen e.d. Met de opbrengst ondersteunen zij verschillende projecten in Oost-Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Er is ook een Dorcas-winkel in Broek op Langedijk.

- Aan Stichting Veldzorg Oosterdel is de Zilveren Maanprijs 2010 toegekend. Deze prijs beloont jaarlijks baanbrekende activiteiten of het meest geslaagde project op het gebied van natuur, milieu of landschap in Noord-Holland. Stichting Veldzorg Oosterdel is namens eigenaar Staatsbosbeheer de beheerder van de Oosterdel, een waterrijk gebied O van Broek op Langedijk, in het O grenzend aan Heerhugowaard. De hoofddoelstelling van Stichting Veldzorg Oosterdel is het cultuurhistorisch landschap bij het dorp te behouden door het karakteristieke patroon van land en water intact te houden en daar waar nodig in de oude staat terug te brengen. Het landschapsreservaat Oosterdel is onderdeel van Natuurnetwerk Nederland (voorheen Ecologische Hoofdstructuur). Het gebied maakt deel uit van de Blauwe Loper.

In 2005 heeft de stichting met Staatsbosbeheer een convenant ondertekend met een looptijd van 10 jaar. In deze periode is het landschap weer langzaam veranderd in het cultuurlandschap dat de Oosterdel eens was. Het is het laatste stukje onverkaveld gebied van het Geestmerambacht. Elk akkertje is een eiland op zich, gelegen in een waterrijk veenweidegebied. De stichting werkt aan het cultuurhistorisch herstel van de eilandjes door het verwijderen van vuil en ruigte, het verbeteren van de bodemstructuur en daar waar nodig herprofileren van het eilandprofiel. De landschapstructuur is hersteld door het openmaken van een deel van de dichtgegroeide sloten. Waar nodig zijn gronddammen hersteld en plasdras zones aangelegd. In 2009 is bovendien besloten om in het hele Oosterdelgebied in één keer om te schakelen naar biologische landbouw. Volgens Veldzorg is dit beter voor de natuur. Daarnaast zouden de tuinders een betere prijs kunnen krijgen voor hun producten. Professionele tuinders zullen in de toekomst elk jaar andere gewassen verbouwen op de kleine akkers in het gebied.

"In september 2020 zijn vier Landscape and Environment Management-studenten van Hogeschool Inholland Delft van start gegaan met het vraagstuk vanuit het Oosterdelgebied. Zij hebben in opdracht van Stichting Veldzorg onderzocht hoe het afkalven van de oevers van het Oosterdelgebied bij Broek op Langedijk gestopt kan worden. Het Oosterdelgebied is verdeeld over 80 hectare land, waarin 200 eilanden verspreid liggen. Sinds het begin van deze eeuw treedt er schade op aan de oevers van de eilanden. Daarnaast heeft het gebied last van een grote toename van de geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft. Volgens Stichting Veldzorg is dit de voornaamste oorzaak van de afkalving. De oeverafkalving zorgt ervoor dat de waterkwaliteit achteruit gaat. Er komen teveel voedingsstoffen in het water terecht. Het Oosterdelgebied heeft een belangrijke rol als verbindingspunt voor trekvogels.

De afgelopen jaren hebben vrijwilligers van Veldzorg al het nodige gedaan om de aangetaste oevers te beschermen. Zo heeft de stichting geëxperimenteerd met matjes van wilgentenen, waarmee de aangetaste oevers onder water worden beschermd. Daarnaast wordt er in de grootste gaten riet geplant. De studenten stelden vast dat niet de rivierkreeft, maar vermoedelijk de woelrat de schade aan oevers veroorzaakt. Daarnaast zorgen voorbijvarende boten voor schade. Ze adviseren om het maaibeheer aan te passen, zodat het riet daadwerkelijk blijft staan en door verschillende dieren kan worden gebruikt. Verder kan de oevervegetatie worden gestimuleerd. Via aangepast baggerbeheer zullen de oevers minder steil zijn. De groep heeft beschermingsmaatregelen aan de oever en verschillende systeemmaatregelen verwerkt in een pilot. Er worden 4 variaties van oeverbescherming aangebracht en getest. Er wordt gekeken welke van de aangedragen maatregelen het beste aanslaan." (bron: Hogeschool Inholland, februari 2021) De gemeente Heerhugowaard investeert 28.000 euro in de redding van het Oosterdelgebied bij Broek op Langedijk en de gemeente Langedijk draagt 21.000 euro bij.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Broek op Langedijk, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Broek op Langedijk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - "De Phoenix is een openbare basisschool voor daltononderwijs, met locaties in Broek op Langedijk en Sint Pancras. Beide locaties zijn een officiële daltonschool, gecertificeerd door de Nederlandse Dalton Vereniging. Op De Phoenix ontdekken kinderen hun talenten. Wij geven hen een stevige basis op cognitief en sociaal-emotioneel gebied. Je kind stroomt uiteindelijk met een goedgevulde rugzak vol kennis en vaardigheden door naar het vervolgonderwijs. Het heeft vertrouwen in zichzelf, weet wat zijn of haar kwaliteiten zijn en gaat zelfverzekerd de toekomst tegemoet. Daar zijn wij meer dan trots op!

Op onze school leren wij van en met elkaar, zowel op leerling- als op leerkrachtniveau. Je kind wordt gestimuleerd om oplossingsgericht te leren denken. Bij vragen kiest het zelf zijn hulpbronnen, bijvoorbeeld de leerkracht, een leerling uit een hogere groep of het maatje aan wie het per week gekoppeld wordt. Zo is ieder kind actief in zijn of haar leerproces. Op De Phoenix is iedereen welkom. Je kind leert van jongs af aan dat iedereen verschillend is, op een andere manier leert, gelijkwaardig is en erbij hoort. We gaan respectvol om met ieders levensbeschouwing of godsdienst. Op onze school werken kinderen, leerkrachten en ouders intensief met elkaar samen."

- Muziek: - "Muziekvereniging Advendo uit Broek op Langedijk heeft ca. 50 leden en speelt muzikale werken in uiteenlopende genres: lichte muziek, musical, klassiek, jazz & big band muziek en popmuziek. Wij zijn een bloeiende vereniging en daar zijn wij erg trots op. Advendo is een orkest met een warme klankkleur. De grond daarvoor wordt gelegd door de “zware mannen”: de bassen, baritons en trombones. Op die bodem leggen de lichtere secties: de bugels, hoorns, saxofoons en trompetten hun akkoorden en melodieën. Het ritme wordt met veel verschillende instrumenten geaccentueerd door de slagwerkers. Advendo staat onder leiding van dirigent Betty Bakker. Advendo en Betty, dat is een goede combinatie. Daar is die chemie aanwezig die je niet precies kunt uitleggen maar wel allemaal voelt. Als het je wat lijkt om bij ons muziek te komen maken, kom dan gerust eens kijken bij een repetitie. Wij oefenen elke woensdagavond (behalve de kerst- en zomervakantie) van 19:30-21:30 uur in de J.D. van Arkelschool."

- Sport: - Voetbalvereniging Csv BOL in Broek op Langedijk is een zaterdagvereniging waar gezelligheid en sportiviteit hand in hand gaan.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Broek op Langedijk.

Reactie toevoegen