Broeksterwâld heette vanouds gewoon Broek. Maar omdat er daar meer van zijn, zette men er dan bij 'o.d. Akkerwoude' oftewel 'Broek onder het dorp Akkerwoude' (hier op een brief uit 1943). Het heeft daarom ook wel Akkerwoudsterbroek geheten.
Broeksterwâld, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
Het landschap bij Broeksterwâld
- Broeksterwâld is een dorp* in de provincie Fryslân, gemeente Dantumadiel.
* Sinds 1964. Voorheen viel het als buurtschap Broek onder het dorp Akkerwoude. De dorpsstatus en vermoedelijk ook de huidige plaatsnaam zijn dus in 1964 toegekend.
- Het dorp Broeksterwâld werkt op veel gebieden samen met het kleinere buurdorp De Falom. Zij worden gezamenlijk ook wel als tweelingdorp beschouwd. Formeel, d.w.z. voor de plaatsnaamborden, postadressen e.d., zijn het nog wel aparte plaatsen.
Terug naar bovenIn het Nederlands
Broeksterwoude. Overigens zijn de plaatsnamen in de gemeente Dantumadiel sinds 2009 officieel Friestalig.
Oudere vermeldingen
1877 Broeksterhuizen. Als buurtschap heette de plaats doorgaans Broek, ook wel 'Broek onder Akkerwoude' of Akkerwoudsterbroek, naar het nabijgelegen dorp Akkerwoude waar het als buurtschap onder viel (en dat in 1971 is opgegaan in het nieuwe dorp Damwâld). Waarschijnlijk om verwarring met het dorp Broek bij Joure te voorkomen.
Naamsverklaring
Betekent het Nieuwfriese wâld 'moerasbos, zompig bos' bij de plaats Broek, vermeld in 1452 als Broeck, in 1580 Broeick, wat 'moerassig, drassig land' betekent. Gelegen in een gebied waar van oudsher vele namen op -woude voorkomen: Dantumawoude, Akkerwoude, Murmerwoude (in 1971 samen opgegaan in het nieuwe dorp Damwoude, tegenwoordig officleel Damwâld geheten) en Wouterswoude (tegenwoordig officieel Wâlterswâld geheten).(1) Het naamdeel -sterwoude zal uit nostalgische overwegingen - en geïnspireerd op de hiervoor genoemde, omliggende dorpen - zijn gegeven: een zompig bos was hier in 1964 immers allang niet meer.
Het dorp Broeksterwâld ligt NW van de dorpen De Falom en De Westereen, N van het dorp Feanwâlden, NNO van het dorp Feanwâldsterwâl, ONO van het dorp Readtsjerk, NO van de dorpen Mûnein en Oentsjerk, ONO van het dorp Aldtsjerk, ZO van het dorp Rinsumeageast, Z van het dorp Damwâld en de stad Dokkum, ZW van de dorpen Wâlterswâld en Driezum, ZW van het dorp Westergeest, W van het dorp Triemen en WNW van het dorp Kollumerzwaag.
Terug naar bovenHet dorp Broeksterwâld heeft ca. 500 huizen met ca. 1.200 inwoners.
Terug naar boven- Broeksterwâld heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de Grote Molen en de Broekmolen.
- De Gereformeerde Kerk van Broeksterwâld (als kerkelijke gemeente) is ontstaan in 1887. In 2004 heeft zij zich als 'bezwaard lid' aangesloten bij de PKN. De huidige Gereformeerde kerk (Dominee Feitsmawei 2) dateert uit 1956, maar heeft diverse voorgangers gehad, waarover je hier kunt lezen. In 1988 is een vergaderlokaal tegen de kerk aangebouwd. De pastorie is in 1995 door vrijwilligers afgebroken en in hetzelfde jaar is een nieuwe pastorie gebouwd.
- In de jaren negentig deed zich een scheuring voor in de Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK) te Broeksterwâld, wat resulteerde in het ontstaan van twee CGK-gemeenten, die beide in hetzelfde gebouw uit 1952 op Kavelwei 39 bleven kerken: de Andreasgemeente en de Petrusgemeente. In 2007 stelde de kerkenraad van de Petrusgemeente een boedelscheiding voor. Dat leidde er, in goed onderling overleg, toe dat de Petrusgemeente in het gebouw in het dorp blijft kerken en dat zij de Andreasgemeente uitkocht. Die heeft vervolgens in 2010 de kerk van de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (GKV) in Damwâld gekocht, die in dat jaar was opgeheven.
- De Grote Molen (Boargemaster Nautawei 4a) is in 1887 gebouwd voor het bemalen van polder De Broek, nadat een voorganger was afgebrand. De molen is tot 1943 op windkracht in bedrijf gebleven; daarna nam een elektrische pomp het werk over. De molen bleef intact dankzij restauraties in 1959, 1975, 1994 en 2010. De molen is maalvaardig in een circuit gemaakt, omdat door waterstaatkundige veranderingen in de polder de molen als maalwerktuig niet langer te handhaven was. De molen voert het water op met een vijzel (tot 1934 waren dat er twee). Een vrijwillig molenaar laat de molen zeer regelmatig malen en geeft les aan aankomende vrijwillige molenaars.
- De Broekmolen (Fries: Broekmûne) (Schwartzenbergloane 2a) is een grondzeiler, in 1876 gebouwd voor de bemaling van de Broekpolder. In 1961 krijgt de molen een nieuwe vijzel, die wordt aangedreven door een motor. Enkele jaren later is de molen buiten bedrijf gesteld. Sindsdien kan hij alleen nog malen in circuit. De Broekmolen is in 1975 gerestaureerd en is sinds 1977 eigendom van Stichting De Fryske Mole. Hij is op afspraak te bezichtigen.
Terug naar boven- Activiteitencommissie Broeksterwâld / De Falom organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten in de beide dorpen.
- Toneelvereniging It Moat Kinne brengt jaarlijks in maart een nieuw stuk op de planken.
- Doarpsfeest Broeksterwâld / De Falom (weekend in juni). - Video optocht Dorpsfeest 2016 (zie ook de link op die pagina naar een fotoserie van de optocht).
- Sake van der Wal heeft in 2017 achter zijn hoveniersbedrijf de fraaie Teatertún Broeksterwâld gerealiseerd. Een hele grote tuin, met een vijverpartij, wandelpaden, en een tribune met ca. 200 zitplaatsen. "En zo is het dus mogelijk dat het dorp opnieuw op de kaart wordt gezet door toneel/theater, en straks misschien ook thuishoort in het rijtje met openluchttheaters als Rijs, Burgum en Jorwert. Misschien, want het realiseren van een tuin is één ding, de invulling van een programma is natuurlijk weer heel iets anders. Want naast de praktische kant als personeel etc. is er ook nog het feit dat het een nieuwe locatie is. Maar gezien zijn ruime ervaring op het gebied van toneel e.d. zal dit wel los lopen." Aldus inwoner Bert Kooistra in het artikel onder de link. In 2018 is in de Teatertún onder meer het machtige openlucht theaterstuk Rêdbâd opgevoerd. De middeleeuwen kwamen tot leven en de oude Friese koning is voor even teruggekeerd. Na het enorme succes van deze voorstellingen zijn er in mei en juni 2019 wederom vier voorstellingen van dit stuk geweest. In totaal 12 uitverkochte voorstellingen!
Terug naar boven- De familie Bouma in Broeksterwâld (Schwartzenbergloane 3) stelt hun meer dan 5.000 m2 grote strúntún De Kikkersprong open voor bezichtiging. De kikker staat centraal in de tuin en is dan ook in groten getale aanwezig. Dit zijn zowel echte als decoratieve kikkers die je overal verspreid kunt tegenkomen. In de tuin komen het hele jaar rond veel dieren voor, vooral vogels vinden er in het voorjaar een nestplek en ook in de winter komen veel groepen trekvogels een kijkje nemen in de tuin en eten dan natuurlijk van de vele zaden die door de verschillende beplanting aanwezig zijn. In de zomer bij mooi weer is het een drukte van belang en kun je vlinders en andere insecten vinden. De tuin is aangelegd in verschillende fasen rond 2 grote en 3 kleinere vijvers. Geopend op afspraak of wanneer bij mooi weer de vlag uithangt. Entree €2,00 / drankjes €1,00.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Broeksterwâld, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Broeksterwâld, door inwoner Bert Kooistra. Het dorp wordt door hem en volgens hem ook door andere inwoners ook wel Broekcity genoemd. Dat is dan ook de naam van zijn site.
- Belangenorganisatie: - "Doarpsbelang Broeksterwâld behartigt de belangen van het dorp en zijn inwoners. Het bestuur is de schakel tussen de inwoners en de overheid. Met name de gemeente, provincie en het waterschap. Waar praten wij over met de overheden?: voorzieningen en dienstverlening; bestemmingsplannen; infrastructuur; verkeersbeleid en veiligheid; sport en recreatie; landschap en beheer; water en milieubeheer; historische en culturele zaken; onderwijs en opvang."
- Dorpshuis: - Doarpshûs De Pipegael in Broeksterwâld is het leukste dorpshuis van Fryslân (aldus hun site). Het dorpshuis is recentelijk gerenoveerd. Het pareltje is de prachtige foyer. Het beschikt onder meer over een biljart, een tweetal dartborden, een loungehoek met grote TV en een royaal aantal zitplaatsen. Het dorpshuis is de thuisbasis van een aantal lokale verenigingen. Daarnaast is het een geschikte locatie voor trouwerijen, personeelsfeesten e.d.
- Onderwijs en kinderopvang: - "Onze visie is dat we op Basisschool De Wel in Broeksterwâld de kinderen de best mogelijke voorbereiding willen geven voor hun toekomst. Onze missie is dan ook: De basis op orde met de blik vooruit! Een veilige leeromgeving is voor ons de basis van het leren van onze kinderen, we besteden daar veel aandacht aan. Onder andere door onze bijbellessen uit Kind op Maandag, door de Kanjertraining en door bewust te werken aan executieve vaardigheden. Wij willen het lees, taal en rekenonderwijs op De Wel op het hoogst mogelijk niveau aanbieden en daar verbeteren we onszelf voortdurend in. Daarnaast willen we onze kinderen kennis laten maken met de wereld om hen heen zoals die was, zoals die is en zoals die kan worden. Dat doen we met onze lessen wereldoriëntatie en techniek. We gebruiken moderne middelen bij ons onderwijs. In elke klas hebben we een touchscreen met veel mogelijkheden tot interactief onderwijs en ook heeft elk kind vanaf groep 3 een chromebook. We wisselen het gebruik van chromebooks en werken met pen en papier af, omdat we geloven dat de inzet van zoveel mogelijk zintuigen en de sensomotorische input een belangrijke rol speelt bij het leren." - Peuteropvang De Pjuttekroade.
- Muziek: - Zangkoor Ta Gods Eare is het koor van de lokale Gereformeerde kerk. Het koor is opgericht in 1948 en heeft dus in 2018 het 70-jarig bestaan gevierd.
- Popkoor Samar is een swingend, enthousiast en eigentijds koor uit Broeksterwâld en De Falom.
- Sport: - Keatsclub Sla Raek is opgericht in 1987.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Broeksterwâld.
Reactie toevoegen