Status

- Buchten is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Westelijke Mijnstreek, gemeente Sittard-Geleen. T/m 2000 gemeente Born.

- De voormalige buurtschap Klein-Holtum (1840 6 huizen, 36 inwoners) is tegenwoordig als gelijknamige straat in het dorp Buchten opgegaan.

- Het dorp Buchten heeft geen officiële, blauwe bebouwde-komborden, wat wel ongebruikelijk is voor een dorp, maar, in plaats daarvan, slechts witte plaatsnaamborden. Er lijkt in dit geval niet mee te worden aangegeven dat de bebouwing van het dorp zodanig dun is, dat dit witte plaatsnaamborden rechtvaardigt (dit komt voor bij enkele dorpen in Nederland, maar dit dorp lijkt toch niet bijzonder dun bebouwd te zijn, bovendien zien wij binnen het dorp 30-km-zones), maar aan te geven dat het dorp al binnen de bebouwde kommen van Born en Holtum - of mogelijk alleen Holtum - ligt. Waar precies binnen welke bebouwde kom is niet overal duidelijk, omdat er, voor zover wij dat hebben kunnen nagaan, binnen of aan de rand van het dorpsgebied van Buchten geen borden zijn die de overgang van de bebouwde kommen van Born en Holtum - of het begin van die van Holtum - aangeven.

Naam

In het Limburgs
Buchte.

Oudere vermeldingen
1031 Butines, 1147 vals ca. 1175 Buhthe, ca. 1170-1180 Buhtene.

Naamsverklaring
Het Nieuwnederlandse bocht, in dialect bucht betekent ‘gesloten omheining’.(1)

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp 't Louverriêk.

Ligging

Het dorp Buchten ligt direct N van het dorp Born, direct O en direct Z van bedrijventerreinen van Born en Holtum, O van het Julianakanaal en de dorpen Schipperskerk en Grevenbicht-Papenhoven, ZW van de dorpen Holtum en Susteren en W van de A2 en het dorp Nieuwstadt.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Buchten 55 huizen met 288 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.

Geschiedenis

Rond het jaar 900 is koning Swentibold (zie bij Born) in de Slag aan de Maas bij Buchten gesneuveld.

In de 11e eeuw komt de kerk van Buchten met de bijbehorende Laathof in het bezit van het kapittel. Vanaf de 12e eeuw valt de staatkundige geschiedenis van het dorp samen met die van Born.

In de mijnwerkperiode beschikt Buchten over een enorme kolenoverslaghaven in het Julianakanaal; 500 meter lang en 110 meter breed. De Berghaven, van 500 meter bij 250 meter, diende als ligplaats van de grote Rijnaken.

In 1934 wordt in Buchten Settela Steinbach geboren, een Sinti-meisje dat in de Tweede Wereldoorlog in Auschwitz is vermoord. Zij is bekend van filmbeelden waarin ze naar buiten kijkt tussen de wagondeuren van de trein die naar Polen vertrekt. In de parochiekerk waar ze is gedoopt, is in 2009 een monumentje onthuld dat aan haar herinnert.

In 1976 voeren amateurarcheologen onder leiding van de toenmalige Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) op een terrein W van het dorp een noodopgraving uit. Tijdens het veldwerk komen de restanten van een heiligdom uit de Romeinse tijd en een vroegmiddeleeuwse begraafplaats aan het licht. Dankzij fondsen van de Provincie Limburg konden de destijds verzamelde gegevens in 2015 door een team van specialisten worden onderzocht. Van de resultaten wordt verslag gedaan in het boek 'Een Romeins heiligdom en een vroegmiddeleeuws grafveld bij Buchten. Verslag van een archeologisch noodonderzoek in 1976' (218 pag., 2015), dat via de link ook online is te lezen.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Buchten, kun je terecht bij Heemkundevereniging Bicht (zie wat verderop in het hoofdstuk onder de link).

Recente ontwikkelingen

- Bestemmingsplan Born - Buchten - Holtum.

Bezienswaardigheden

- Buchten heeft 2 rijksmonumenten.

- Buchten heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- In de 11e eeuw verrijst in Buchten de eerste kerk, in romaanse stijl. Dit kerkje raakt eind 18e / begin 19e eeuw dusdanig in verval, dat het vervangen moet worden. In 1837 komt de volgende kerk gereed, een bakstenen kerk in neoclassicistische stijl naar ontwerp van architect Beugels uit Oirsbeek. De toren uit de 13e eeuw blijft daarbij behouden. In 1858 wordt er een doopkapel aangebouwd. In 1961 wordt begonnen met de bouw van een nieuwe kerk (omdat de oude te klein geworden was) naar ontwerp van architect Frits Peutz. In 1963 wordt deze kerk voltooid. De klok in de H. Catharinakerk stamt uit de 12e eeuw en is daarmee de oudste klok van Nederland. De klok heeft een diameter van 45,5 centimeter en is het handwerk van een anonieme klokkengieter. De kerk valt tegenwoordig onder Parochiefederatie Born.

Jaarlijkse evenementen

- In 1977 wordt voor het eerst gesproken over een mogelijke "gezamenlijke carnavalsactiviteit van de 4 buurten". De 4 buurtverenigingen zijn Buurtvereniging Het Anker, Buurtvereniging Centrum Buchten, Buurtvereniging ’t Rattenenj en Buurtvereniging Achter de Hegge. De eerste gezamenlijke carnavalsactiviteit met optredens van buitenaf en optredens verzorgd door mensen uit de eigen buurt is op 22 januari 1978. Het wordt gepresenteerd als een carnavalszitting. De eerste keer dat er gesproken wordt over een revue avond is 1979. Door iedere buurt worden groepen gevormd met spelers die een 2-tal stukken bedenken en tot uitvoering brengen. Deze 8 stukken vormen uiteindelijk de "4 Buurten Revue".
Door het wegvallen van de buurten in 2003 is de Buchter Revue een zelfstandige stichting geworden. De spelersgroepen per buurt zijn aanvankelijk gebleven. Uiteindelijk zijn in 2007 alle individuele buurtgroepen samengevoegd tot één grote spelersgroep.

Vandaag de dag heeft de Buchter Revue een 40-tal spelers en medewerkers, die bijna het gehele jaar door met de revue in de weer zijn. Het is één grote familie en daar zijn we trots op! Bezoekers van de Buchter Revue kunnen onder het genot van een drankje genieten van een gevarieerd avondvullend programma met komische sketches, muziek en dans. De Buchter Revue vindt traditiegetrouw ieder jaar plaats twee weken voor de carnaval, op vrijdag- en zaterdagavond. Op zaterdagavond wordt de revue vereerd met een bezoek van carnavalsvereniging De Louvermen met in hun midden de Prinselijke Hoogheden van Buchten."

- Carnaval. - Karnevalsvereiniging KV De Louvermen (spreek uit als Lauvermen) heeft in 2016 haar 7x11-jarig bestaan gevierd (in de carnavalswereld rekent men voor jubilea in eenheden van 11 jaar). - Carnavalsvereniging 't Keuninklik Auwt Viefde. - Mansluujzitting Buchte.

- Koningsdag.

- Taptoe (op een zaterdag in juni).

- "De in 1966 opgerichte Stichting Wielercomité Buchten organiseert jaarlijks gedurende 3 dagen in juni wieleractiviteiten voor professionals tot en met recreanten en jeugd. De jaarlijks terugkerende wieleractiviteiten worden mede mogelijk gemaakt dankzij de ruimhartige steun van het bestuur van deze ‘wielersport-minded’ gemeente. Daarnaast mogen wij ons elk jaar verheugen op de uitgebreide steun die wij ontvangen van alle sponsoren en begunstigers. En tot slot, zeker niet te vergeten, de intensieve medewerking van lokale vrijwilligers en verenigingen! De ruim twintig leden van ons comité leveren elk jaar, na maandenlange voorbereidingen, een enorme inspanning om dit grootschalige evenement telkens weer een klinkend succes te laten worden, zowel voor de wielerliefhebbers langs de kant, de inwoners van de regio alsook de deelnemende sporters.

Ons inmiddels nationaal en zelfs internationaal bekende wielerevenement bestaat uit: Finish 3e etappe van de ZLM Tour, Start 4e etappe van de ZLM Tour, diverse wielercriteria, Decathlon Dikke Banden Race voor de jeugd, Mulleners Vastgoed Cycling Tour. Dit alles wordt omlijst met een meerdaags spectaculair muzikaal evenement dat zich afspeelt in de gezellige contreien van de mega Feesttent op de Markt."

- Kindervakantiewerk Holtum - Buchten.

- Najaarsconcert (op een zaterdag eind september) van het Buchter Mannenkoor. Locatie: Gemeenschapshuis, Kerkvonderen 9.

- Kermis (rond een weekend in november).

Links

- Algemeen: - Site van en over Buchten.

- Nieuws: - Nieuws uit Buchten op Facebook.

- Lokale links: - Linkspagina Buchten en Holtum.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Het Avontuur. - Peutercentrum Ukkepuk.

- Jeugd: - Jong Nederland Buchten organiseert allerlei activiteiten voor de jeugd in het dorp, zoals spelen, ravotten, sporten, knutselen, spannende speurtochten lopen, geheim agent spelen, toneelstukjes opvoeren, spelletjes, op kamp gaan en nog heel veel meer. Ook door de overkoepelende organisatie Jong Nederland Limburg worden tal van leuke activiteiten georganiseerd, zoals ruige outdoordagen (o.a. in Swalmen en de Belgische Ardennen), toernooien en nachtelijke hikes met spannende opdrachten.

- Muziek: - Fanfare Sint Jozef.

- De Sjöttekapel in Buchten is in 1981 ontstaan vanuit de drumband van Schutterij St. Joseph. Eigenlijk uit een soort baldadigheid van enkele muzikanten die ook eens een ander soort muziek wilden maken als de gebruikelijke marsen van de schutterij. Hun eerste nummer was, hoe toepasselijk, "de beste sjöt". Naarmate de tijd vorderde werd de kapel een steeds meer eigentijdse groep die tegenwoordig in bijna niets meer met de schutterij verbonden is, ondanks dat veel muzikanten nog steeds lid zijn van de schutterij. Momenteel bestaat de kapel uit een 20-tal muzikanten, waarvan enkele vanaf oprichting, die voor hun plezier muziek willen maken onder het motto “alles mag en niets moet”. Het repertoire is veelomvattend; van Schlager tot Smartlap, van Wals tot Boogie-Woogie en van Regionaal tot Pop. Door dit uitgebreide repertoire kunnen diverse gevarieerde activiteiten muzikaal worden aangekleed zoals revues, zittingen, optochten en recepties maar ook seniorenavonden en overige jaarevenementen als Koningsdag en Het Buchter Wielerfestijn.

- Sport: - Volleybalclub Trivoc '75.

- Voetbalvereniging HBC '09 is in 2009 ontstaan uit de combinatie van Holtum en Buchten. De club heeft ruim 300 leden. Thuisbasis van de vereniging is sportaccommodatie Het Anker in Buchten, die centraal tussen de twee kerkdorpen in ligt.

- WV (= Watervrienden) Neptunus Born is een NCS zwemvereniging met ca. 300 leden. Zij zwemmen in zwembad 't Anker te Buchten. Ze leiden op voor alle zwemdiploma's, vanaf het kikkerbadje naar het Zwem-ABC tot en met de zwemvaardigheidsdiploma's. Verder is er voor volwassenen de mogelijkheid om recreatief te zwemmen. Naast het leszwemmen hebben ze ook een wedstrijdploeg die diverse avonden per week traint en WV Neptunus vertegenwoordigt op nationale en internationale wedstrijden.

- Overige verenigingen: - Schutterij Sint Joseph.

- Toneelvereniging Blitz.

- Veiligheid: - Op Facebookpagina 'Holtum - Buchten alert' houden de inwoners elkaar op de hoogte van verdachte situaties in deze dorpen.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)