Terug naar boven

Status

Budel-Dorplein is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Cranendonck. T/m 1996 gemeente Budel.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
De nederzetting heette aanvankelijk Nieuwdorp en in de volksmond de Aauw hei. 1893 Dorplein, 1899 (drukfout) Dorpplein.

Naamsverklaring
"Budel-Dorplein is genoemd naar fabrikant Emile Dor, die rond 1893 bij de nieuwe zinkfabriek woningen voor met name Waalse gastarbeiders liet bouwen. De naam Dorplein, met daarin plein 'open ruimte in de bebouwde kom', is in 1893 bij raadsbesluit door de gemeente Budel vastgesteld."(1)

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Heiknuuterrijk.

Terug naar boven

Ligging

Budel-Dorplein ligt Z van Budel en grenst in het W aan België (Hamont), in het Z en O aan de provincie Limburg (het buitengebied van het dorp Altweerterheide) en in het N aan Budel-Schoot.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Budel-Dorplein heeft ca. 550 huizen met ca. 1.400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De nederzetting Budel-Dorplein ontstaat direct na de vestiging van de zinkfabriek in 1892. Een citaat over het ontstaan van de fabriek en waarom juist hier, van de aan het eind van het hoofdstuk Geschiedenis gelinkte website: "Nu zou je niet zeggen dat het gebied waar de zinkfabriek van Nyrstar staat - oorspronkelijk N.V. Kempensche Zinkmaatschappij Budel (KZM) - vroeger nauwelijks toegankelijk was. Moerassige gebieden met vennen en heidevelden. Hier en daar wat karresporen, doch vrijwel "gene harde weg". Een witte vlek op de kaart, wat echter veranderde met de aanleg van de Zuid Willemsvaart, de spoorrails van de IJzeren Rijn en in 1868, de eerste verharde weg in Budel. Precies wat Lucien en Emile Dor samen met François Sepulchre zochten. Zij wilden eigenlijk in de Belgische Kempen een zinkfabriek bouwen, doch kregen geen concessie voor de bouw in België. Daarom besloten ze de mogelijkheden aan de andere kant van de grens te onderzoeken. In Weert vonden hun vragen ook geen weerklank, doch in Budel hadden zij meer succes. Op 9 juli 1892 bericht het weekblad Kanton van Weert: 'Donderdag 7 juli is alhier 628 ha grond verkocht aan de Heer Emile Dor voor de somma frs. 50.000 ten einde aldaar eene zinkfabriek op te bouwen.'"

De plaatsnaam komt voort uit de naam van twee van de stichters van de fabriek: de gebroeders Dor. Een van die broers, Emile Dor, ontwerpt zelf het stedenbouwkundig plan. Dat plan draagt de naam "Le Projet de Dorplein". Het is een klassiek fabrieksdorp. Het huisvest de arbeiders en de eigenaren wonen er zelf ook. De grond waarop het dorp staat is eigendom van de fabriek, evenals de woningen. De fabriek zorgt voor de faciliteiten en het onderhoud. Er wordt voorzien in een electriciteitscentrale voor het dorp, parken en pleinen voor ontspanning, verenigingsleven, theaterzaal, en ook een boerderij voor de nodige vitamines en mineralen. Een zelfvoorzienend geheel dus. Dorp en fabriek waren één. Dat blijft zo tot 1968, het jaar waarin Dorplein door de fabriek aan het publieke domein wordt overgedragen en een van de kernen van Budel wordt: Budel-Dorplein. De bewoners krijgen de gelegenheid om de huizen te kopen en de voorzieningen vallen vanaf dat moment onder het beheer van de gemeente (destijds Budel, sinds 1997 Cranendonck).

Dorplein ligt midden in het groen. De fabriek, gemoderniseerd en nog altijd functioneel, en het dorp zijn omringd door unieke natuurgebieden zoals het Ringselven. Het dorp is gebouwd in de Waalse stijl en bevat bouwkenmerken die in Nederland nergens voorkomen behalve in Dorplein. Het is een weids opgezet dorp, met ruim zicht rondom. Hoewel de woekerende natuur ze deels terug heeft genomen, zijn de parken en lanen die er omheen liggen nog altijd in het landschap herkenbaar. (© Kerngroep Dorplein)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende papieren en e-literatuur:

"Tot dusver is in Nederland weinig aandacht besteed aan de ontwikkeling, in de late 19e eeuw, van planmatig aangelegde, sobere fabrieksdorpen als het Brabantse Budel-Dorplein. De veelal geïsoleerde ligging, ver van de Randstad, zal daaraan mede debet zijn geweest. De nabije toekomst echter levert voor dit dorp een vorm van eerherstel op, te weten aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht. Het is dan ook zinvol de geschiedenis van deze plek in een breder perspectief te plaatsen." Aldus Esther Wessel, die dat dan ook doet in haar artikel 'Budel-Dorplein, het fabrieksdorp en de zinkfabriek' (in 'Jaarboek Monumentenzorg 1994. Monumenten van een nieuwe tijd. Architectuur en stedebouw 1850-1940').

- Nog een artikel over de geschiedenis van Budel-Dorplein en over de monumentale objecten in het dorp.

- Christian Dor, kleinzoon van de oprichters van de zinkfabriek, heeft in maart 2010 symbolisch de website over de historie van Budel-Dorplein en de zinkfabriek geopend. Een werkgroep van 7 personen is 2 jaar bezig geweest met het verzamelen van historische foto's, anekdotes en schriftelijke bronnen. De website behandelt de periode vanaf de oprichting van de zinkfabriek in 1892, tot aan het einde van het thermische productieproces in 1973.

- "Aan de rand van mijn dorp Budel-Dorplein staat een fabriek, een zinkfabriek. Een enorme kolos van stalen buizen, vaten en gebouwen. In de avond lijkt hij een beetje op een cruiseschip. Honderden lichtjes deinen in een wolk van stoom . Als het net geregend heeft en de lucht rood kleurt, lijkt het alsof hij de natuur die eromheen ligt in brand zet. Altijd is hij weer anders, nooit saai. Mijn boek 'La Place Dor' gaat over schoonheid. La Place Dor is prachtig, niet alleen door de fabriek die er staat, maar ook door de bewoners, de natuur en het industrieel erfgoed. De fabriek, die niet vanzelfsprekend als mooi wordt gezien, heeft iets moois gecreëerd. Een dorp, met mensen en verhalen. Ik ben op zoek gegaan naar die verhalen in mijn dorp. Op zoek naar schoonheid, op een plek waar dat niet vanzelfsprekend is. Wil je ook een exemplaar van La Place Dor bestellen? Neem dan contact met mij op." Aldus kunstenaar en auteur Angeline Maas over haar in 2013 verschenen boek 'La Place Dor'. Zie ook enkele aanbevelingen van lezers.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De toekomstige uitbreiding van Budel-Dorplein wordt over enkele jaren gerealiseerd aan de Sint Servaasstraat. Op het terrein, waar vroeger een autosloperij was gevestigd, verrijzen in totaal 31 koopwoningen. Buurtbeheer Dorplein Uniek is blij met het initiatief, want in het Dorpsontwikkelingsplan staat woningbouw met stip bovenaan. (okt. 2010)

- Tegenwoordig is zinkfabriek Nyrstar milieubewust en op sommige vlakken zelfs vooruitstrevend bezig. Maar van het eind van de 19e eeuw tot halverwege de jaren zeventig van de 20e eeuw is dat wel anders. Via lozingen komen zware metalen in de beken en in het grondwater terecht. En de eveneens schadelijke zinkassen - een restproduct van de fabriek - worden gebruikt voor de aanleg van paden en wegen in de wijde omgeving. Daarom is een wijde omtrek rond Budel-Dorplein van 2000 tot 2015 gesaneerd. Beken zijn afgegraven, tuinen zijn omgespit, kilometers asfalt zijn vervangen. In totaal zijn ruim 50.000 vrachtwagens met afval afgevoerd. Project-directeur Henri Schouten van Actief Bodembeheer De Kempen: "We hebben beken afgegraven, tuinen omgespit en kilometers asfalt vervangen. Het was echt een enorme klus, maar nu is het eindelijk klaar. De Kempen is weer gezond." Het was de grootste Brabantse schoonmaakoperatie ooit. Het project heeft 150 miljoen euro gekost.

Studenten van de toenmalige wetenschapswinkel van de Technische Universiteit Eindhoven ontdekten de verontreiniging, nadat verontruste omwonenden monsters uit hun tuinen kwamen brengen. Een van die studenten was Lex Lemmens. "We riepen toen al vrij snel dat het hele gebied De Kempen op de schop moest. Dat vonden de autoriteiten toen maar niets, maar uiteindelijk is dat toch gebeurd. En dat is maar goed ook." Toch is het onmogelijk om alle zware metalen in de streek te saneren. Het gehalte zink en cadmium is in de Kempische grond dan ook nog altijd vele malen hoger dan in de rest van het land. Schouten: "We raden dan ook nog altijd niemand aan om een moestuin te beginnen in dit gebied of om zelf grondwater op te pompen."

- O van Budel-Dorplein wordt de komende jaren bedrijventerrein Metalot (aanvankelijk bekend als Duurzaam Industriepark Cranendonck (DIC)) gerealiseerd. Vlak naast zinkfabriek Nyrstar komt, na 20 jaar van voorbereidingen en bijstellen van de plannen, een industrieterrein waar bedrijven zich vestigen die een bijdrage leveren aan een circulaire economie door het duurzaam gebruik van metalen en energie. Het plan omvat onder meer een bedrijventerrein (Metalot Site), een campus voor open innovatie genaamd Circularity Center Cranendonck (Metalot 3c), een belevingscentrum (Metaluon) en een mega-zonnepark. Het bestemmingsplan is op 20 september 2017 vastgesteld.

- "De Multimodale Terminal De Kempen speelt een belangrijke rol als draaischijf, precies gelegen op de grens van Limburg en Brabant wordt invulling gegeven aan de laatste witte vlek op de logistieke kaart van deze regio. Kostenefficiënt en een duurzaam alternatief voor vrachtwagens over de weg. De Kempen is van start gegaan op een perceel van 2 hectare dat gereed is gemaakt voor op- en overslag van containers. Het gehele terrein is omheind en met de modernste technieken beveiligd. Het doel is om de containerterminal binnen drie tot vijf jaar te laten groeien naar een jaarlijkse overslag van circa 10.000 containers voor bestaande bedrijven in de regio. Dit staat gelijk aan zo’n 20.000 vrachtwagenritten en een besparing van 80 ritten per dag. Dit fenomeen wordt ‘modal shift’ genoemd en is gericht op het verminderen van het dichtslibben van wegen en het behalen van milieuwinst. Gelet op de verwachte groei van de logistiek en e-commerce activiteiten is de terminal een ideale connectie van en naar mainports Antwerpen en Rotterdam en het achterland." Aldus de firma GVT Intermodal op haar site.

Het terrein ligt aan de Zuid-Willemsvaart, deels in de ZO hoek van het dorpsgebied van Budel-Dorplein, deels op grondgebied van Weert. GVT is na de zomervakantie van 2018 begonnen met de eerste fase van de bouw van een loods van 18.000 m2. Hierdoor kan direct vanaf het schip overgeladen worden. Alleen waren de vergunningen nog niet verleend. Stichting Industrieel & Cultureel Erfgoed Le Projet de Dorplein is mordicus tegen de plannen en wil desnoods doorprocederen tot aan de Raad van State. "Er ligt een vergunning voor bebouwing van twintig procent van het perceel. Maar de hallen beslaan vele malen meer vierkante meters", adus de stichting. In 2019 wil GVT beginnen met de derde fase: een uitbreiding van het grondgebied van de terminal naar 60.000 m2.

- In gebouw De Cantine was een Asielzoekerscentrum (AZC) gevestigd. In 2011 gesloten wegens overcapaciteit, in 2014 heropend, en per 1-4-2017 wederom gesloten wegens overcapaciteit. Er waren ruim 200 opvangplaatsen. Gemeente en COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) betreuren het dat dit besluit moest worden genomen. Eveneens in 2017 heeft de gemeente besloten dat de andere opvanglocatie in de gemeente, de Nassau-Dietzkazerne (NO van Budel tegen de A2 gelegen en nog net onder dat dorp vallend), nog voor minstens 10 jaar open blijft. Deze locatie heeft max. 1700 opvangplaatsen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Budel-Dorplein heeft 13 rijksmonumenten.

- Budel-Dorplein heeft 2 gemeentelijke monumenten.

- Het bijzondere geheel van weidsheid, natuur, industrie en unieke bouwstijlen heeft er toe geleid dat de oude, kenmerkende delen van het dorp in 2011 zijn aangewezen tot beschermd dorpsgezicht. Citaat uit de toelichting op de aanwijzing: "Budel-Dorplein is een karakteristieke fabrieksnederzetting in het zuiden van de gemeente Cranendonck nabij de rijksgrens met België. Een marginaal deel van het te beschermen gebied ligt in de gemeente Weert. De naam Dorplein is de vertaling van de oorspronkelijke benaming "Place Dor" naar de stichting in 1892 door de zinkfabriek Societe Anonyme Des Zinc de La Campine, waar de gebroeders Dor uit Wallonië de directie voerden. Het gebied is vooral van belang als 19e-eeuwse fabrieksnederzetting. Het oorspronkelijke concessiegebied waarin de N.V. Kempense Zink Maatschappij zich vestigde omvat een groter gebied dan het beschermde dorpsgezicht. Grote delen van het concessiegebied zijn nooit verder of anders ontwikkeld dan de concessie voor ogen had. Een groot deel heeft thans een agrarische bestemming of is natuurgebied. Daarom beperkt de omvang van het beschermd dorpsgezicht zich tot de essentiële onderdelen van de fabrieksnederzetting.

Het beschermd dorpsgezicht Budel-Dorplein omvat overwegend het gebied van fabrieksterrein en woonkern die een planmatige opzet hebben. Het direct omliggende natuurgebied behoort functioneel tot de fabrieksnederzetting vanwege de aanwezigheid van de vennen die in de toenmalige behoefte van water voorzag en vanwege het maatschappelijke met de fabrieksnederzetting verbonden gebruik. Het vennengebied ten zuiden van de fabriek en het dorp valt dan ook binnen het beschermde gezicht. Tevens valt de insteekhaven met spoorwegtrace naar de fabriek in het beschermde dorpsgezicht als een belangrijke infrastructuurvoorziening, die voor de fabriekvestiging van belang is geweest, eveneens binnen de begrenzing. Het fabrieksterrein zelf is vooral vanwege haar functie als zodanig van belang evenals de van oorsprong nog aanwezige beeldbepalende fabrieksgebouwen.

Voor de stedenbouwkundige opzet van de woonkern Budel-Dorplein is de hand van Emile Dor bepalend geweest. Karakteristiek werd deze gericht op de toegang tot de fabriek. Als bij vele fabrieksnederzettingen uit deze tijdperiode was er meestal sprake van een ruimtelijke relatie tussen fabriek en dorp, al was er wel een zekere afstand tussen fabriek en dorp. Het dorp huisvestte zowel de lagere als hogere werknemers en directieleden zelf. De woonhuizen hebben voor de keuze van stijl en bouwmateriaal een markante Waalse uitstraling, verwijzend naar de Belgische stichters. Dorplein is een van de weinige vrijwel in tact gebleven overblijfselen in Nederiand van de periode waarin de Waalse economie en industrie dominant was. De Franse benamingen in het Dorp (de oorspronkelijke directievoertaal was Frans) zijn hierdoor ontstaan, vandaar dat het plan uit 1893 'Le Projet de Dorplein' heette."

Sinds de aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht is het aantal toeristen dat Budel-Dorplein komt bekijken duidelijk toegenomen. Lokale gidsen organiseren regelmatig rondleidingen. Rondleider Peter Van den Heuvel: "In 2012 hebben we ter gelegenheid van Open Monumentendag wandelingen georganiseerd. De belangstelling was zo groot dat we dit verder hebben uitgebouwd." Hij schat het aantal excursies dat vanuit het platform Dorplein Uniek wordt gehouden op minimaal vijftig per jaar. Ook door andere gidsen worden er rondleidingen verzorgd. Van den Heuvel: "De groepen variëren van seniorenverenigingen en families tot oud-brandweercommandanten en burgemeesters."

- Het dorp Budel-Dorplein was aanvankelijk volledig gericht op de fabriek en was grotendeels zelfvoorzienend. Het dorp had echter vele decennia geen kerk; erediensten werden gehouden in de kapel op het fabrieksterrein. Bij gebrek aan een kerkklok werden de diensten aangekondigd door de fluit van de fabriek. Pas in 1952 werd een definitieve kerk gebouwd, naar een ontwerp van de bekende architect N. Pontzen. Pontzen was aanhanger van de Bossche School, onder invloed van Dom Hans van der Laan. De Jozefkerk (Hoofdstraat 201) was in eerste instantie eigendom van de fabriek, maar ging in 1963 over naar het bisdom, die ter plaatse een zelfstandige parochie oprichtte. Door een afnemend aantal kerkgangers is besloten om de kerk te sluiten. Sinds de fusie van de Cranendonckse parochies in 2014 is de kerk niet meer in gebruik.

In dat zelfde jaar heeft het Cuypersgenootschap de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verzocht de kerk van Budel-Dorplein als rijksmonument te kwalificeren. De minister is hier in eerste instantie in meegegaan, maar heeft in juli 2014 toch de status van rijksmonument van de Sint-Jozefkerk weer ingetrokken. Dit op voorspraak van het bisdom en het kerkbestuur, die de benoeming een belemmering vonden bij het vinden van een nieuwe eigenaar (de vraagprijs was slechts 250.000 euro). Die nieuwe eigenaar is in november 2020 gevonden; een echtpaar uit Weert. 'Huismeester' en kerkvrijwilliger Jac Duis heeft een goed gevoel over de nieuwe invulling. Dat maakt hij op uit de door de nieuwe eigenaren getoonde betrokkenheid bij de gemeenschap en het gebouw. Zelf hoopt de oud-Dorpleiner dat in de plannen ook ruimte is voor een devotiekapel. "Het uurwerk blijft in ieder geval lopen. En ook de kerkklokken blijven hangen", aldus Duis.

- "Na de bouw van de zinkfabriek in Budel-Dorplein in 1892 werd al snel gestart met de bouw van woon- en verblijfplaatsen voor employés en werklieden. Daarvoor werd, naast privéwoningen, Hotel Sint Joseph (in de volksmond 'De Cantine') gebouwd voor de arbeiders die in ploegendienst werkten. De vervoersmogelijkheden waren nog zeer beperkt voor de werklieden uit de wijde omgeving, met werktijden van 6 dagen per week en 12 uur per dag. Alle voorzieningen waren in dit gebouw aanwezig. Om wat te noemen; ontspanningslokaal, slaapkamers, eetzaal, school, wasserij, bakkerij, winkel, ziekenboeg, kapel etc. De leiding werd overgelaten aan een achttal zusters. Zij hadden een eigen klooster in dit gebouw met een eigen kapel die ook diende voor de bewoners van Dorplein. Zo stonden de zusters o.a. in het café achter de bar en verzorgden de was van de bewoners. Naast deze voorzieningen werd het verenigingsleven door de fabrieksleiding sterk gestimuleerd. Denk aan harmonie en toneelvereniging, schutterij, visverenging, voetbalvereniging, knutselclub etc. Dat alles werd gesponsord door 'de Zink' en konden zij gebruik maken van dit gebouw. Ook de employés konden hier in een speciale ruimte hun maaltijden gebruiken en vergaderingen houden. In latere tijden werden de vervoersmogelijkheden beter en gingen veel arbeiders dagelijks naar huis. Zodoende werd het aantal bezette kamers minder en kregen gezinnen de gelegenheid om in de 'Cantine' te wonen.

Ontspanningsgebouw. In de beginjaren was deze locatie bedoeld als multifunctionele ruimte waarin de bewoners konden eten en recreëren. Ook hield de plaatselijke harmonie Les Echos de Dorplein hier concerten en verzorgden zij toneelvoorstellingen. Daarnaast werden er regelmatig dorpsfeesten georganiseerd. In de jaren '20 werd een filmclub opgericht en werden er vervolgens 'stomme' films vertoond, ondersteund door pianomuziek. Het kaarten was heel populair en de (bar)zuster zorgde voor een stevige borrel, maar zag er ook op toe dat de grenzen niet werden overschreden.

Ontstaan van het Theater. In de jaren '50 van de vorige eeuw draaide 'De Zink' financieel optimaal. Daarnaast was er een situatie ontstaan waarin het ontspanningsgebouw zijn belang begon te verliezen. Er werden na de oorlog veel woningen in Budel-Dorplein gebouwd, het vervoer van en naar het werk werd steeds beter en de werktijden werden korter. Het was nu de tijd om het ontspanningsgebouw om te bouwen tot een theater waarin 350 zitplaatsen waren voorzien met daarnaast een beneden- en bovenfoyer. Het was een openbaring voor de wijde omgeving, met name de akoestiek was ongekend. De zaal diende ook als bioscoop waarin wekelijks een film werd vertoond. Ook allerlei toneel-, theater- en muziekgezelschappen vonden hier hun perfecte ambiance.

Verkoop van de Cantine. De thermische KZM-zinkfabriek was in de jaren zeventig opgegaan in een grotere organisatie en overgeschakeld naar een elektrolytisch bedrijf. De oude cultuur moest worden omgebouwd naar een moderne organisatie, waarin ook het dorp Budel-Dorplein los kwam van 'de Zink'. Het bestaan van een min of meer 'zelfstandig' bedrijf in een bedrijf was uit den boze. Daarnaast was de functie van het monumentale gebouw tanende. Op het bedrijfsterrein werd een alternatief bedrijfsrestaurant gebouwd en 'de Cantine' werd verkocht. Het noodzakelijke personeel werd overgeplaatst naar het nieuwe bedrijfsrestaurant en de nog bestaande bewoners en gebruikers werden geholpen om een alternatieve bestemming te vinden.

Rehabilitatie van het Theater. Ongeveer 5 jaar geleden zijn met name Harmonie Les Echos de Dorplein en Floor van Duyvenboode zich gaan inspannen om het theater in zijn oude glorie te laten herrijzen. Na eindeloos praten werden uiteindelijk aansluitingen gevonden en mogelijkheden gecreëerd om dit plan vlot te trekken. Er werd een stichtingsbestuur gevormd, statuten opgemaakt onder de naam: Stichting Rehabilitatie Cultureel erfgoed: Parels van Dorplein. Daarnaast werden vrijwilligers gezocht en gevonden. We zijn nu zover dat de zaal gebruikt wordt door en voor o.a. podiumgerelateerde optredens. Jac Duis." (bron: website Cantine Theater, waarvoor zie het hoofdstuk Evenementen en activiteiten)

- De witte fabrikantenvilla is in 1898 gebouwd voor de directeur van de zinkfabriek te Budel-Dorplein, Emile Dor. Het pand dat zowel kenmerken heeft van het eclecticisme als van de Italiaanse Neorenaissance maakt onderdeel uit van het fabrieksdorp, zoals dat vanaf 1892 is opgezet door de gebroeders Dor ten behoeve van de door hen opgerichte zinkfabriek. Het is een tweelaags villa met een zadeldak gedekt met leien. Het gebouw heeft, in tegenstelling tot de meeste andere gebouwen in Dorplein, gevels met witgeverfde sierpleister (overhoekse tegels), pilasters, versierde raam- en deuromlijstingen. Binnen heeft het gebouw terrazzovloeren met siermotieven. In het gebouw was ook veel van marmer verwerkt, dat jaren geleden door de leegstand, vooral door baldadigheid, veel heeft geleden. Aan de voorkant bevindt zich een rijk bewerkt smeedijzeren sierhekwerk met ingang, dat rond 2000 is gerenoveerd.

- "Rijksmonument Het Prisonneke in Budel-Dorplein is rond 1905 gebouwd door de Zinkfabriek om dienst te doen als gevangenis. Dorplein was helemaal eigendom van de Zinkfabriek. De voorzieningen voor de mensen werden helemaal door de fabriek verzorgd. Zo ook het bewaren van de orde, waarvoor men ook mensen in dienst had. Om “ondeugden” zoals vechtersbazen, stropers, smokkelaars, dronken mannen enz. tijdelijk vast te kunnen zetten werd dit “prisonneke” gebouwd. Door de eigenaren van de Zinkfabriek werd Frans gesproken, vandaar dat het gebouwtje “prison”, wat het Franse woord is voor gevangenis, werd genoemd. Door de Dorpleiners werd er, vanwege de afmetingen, het verkleinwoord van gemaakt: “prisonneke”. De afmetingen van het gebouwtje zijn 4.92 bij 3.24 meter met een hoogte van 3.45 meter. De voorkant is voorzien van een opstapje van 0.54 meter. Het is gemetseld met de kenmerkende Beerse stenen met siermetselwerk in de voor Dorplein kenmerkende Waalse stijl. Alle hoeken zijn voorzien van dubbele steunberen die tot 1.90 hoogte reiken. Het heeft een plat dak, dat aan beide zijgevels voorzien is van zgn. spuwers voor de afvoer van regenwater. Het is getekend door de gebroeders Dor." (bron en voor nadere informatie zie Heemkundekring De Baronie van Cranendonck)

- "Het monument ‘De Zes van Dorplein’ bestaat uit een herdenkingskruis van Amerikaans grenenhout, met daarop aangebracht een emaille tekstplaatje, een ijzeren kunstwerk met foto’s van de zes slachtoffers, spoorrails en een ijzeren lessenaar met daarop het boek dat het verhaal vertelt van ‘De Zes van Dorplein’. Het gedenkkruis is oorspronkelijk opgericht ter nagedachtenis aan de verzetsleden en broers Leo en Martin Looymans. Het monument bevond zich oorspronkelijk op het fabrieksterrein Loozerheide, ongeveer 100 meter van de spoorlijn IJzeren Rijn. In 2021 is het kruis verplaatst naar het nabijgelegen Heilig Hart Park als onderdeel van een nieuw oorlogsmonument. Hierbij zijn de namen van nog vier verzetsleden toegevoegd: Theo Stevens, Antoon van der Putten, Jan Zandvliet en Kees Kappers." 5 september 1944 is een zwarte dag in de geschiedenis van Budel-Dorplein. Op die dag zijn de genoemde zes mensen door de Duitse SS vermoord. Hier kun je lezen wat er die dag gebeurde.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Carnaval. - "Wij zijn Karnavals Stichting KS de Heiknuuters, opgericht in 1973, en organiseren elk jaar van 11-11 tot aan aswoensdag carnavaleske activiteiten zoals Prinsenbal, de Bonte Avond, Kinder Bonte Middag, de Grote Optoch, Kindermiddag, Goud-van-oud-bal en het dikke D bal in ons Heiknuuterrijk, zoals Budel-Dorplein tijdens carnaval heet. Onze stichting zet zich dan ook in voor jong en oud en vieren hun feesten in een feesttent die jaarlijks door de raad van 11 en een groepje vrijwilligers wordt opgebouwd. Kom gerust een keer kijken en zie hoe uniek het is wat we hier in ons dorp neerzetten. Jaarlijks brengen wij een carnavalskrant uit die ook in het welkompakket is toegevoegd, daarnaast kunt u op onze site en op onze Facebookpagina veel informatie vinden. Wij zouden het ontzettend leuk vinden als we ook de nieuwe bewoners van Budel-Dorplein enthousiast kunnen maken om onze carnavalscultuur in ons Heiknuuterrijk voort te zetten. Misschien heb je wel interesse om in de Raad van 11 of in een van onze commissies plaats te nemen. Heb je interesse of vragen neem dan contact op met secretaris@heiknuuters.nl. Wij verheugen ons erop om u te mogen begroeten op een van onze activiteiten. KS de Heiknuuters."

- De Vrienden van Dorplein is een in 2013 opgerichte club van 9 mannen die de saamhorigheid en betrokkenheid in het kleine dorp Budel-Dorplein willen verhogen. Sindsdien is er jaarlijks op een zaterdag begin september het festival De Zomer Voorbij, samen met de helpende handen van KS de Heiknuuters en de OR van de St. Andreasschool. Door nauw samen te werken met gemeenschapshuis De Schakel en diverse bands kunnen ze zo'n feest realiseren en de kosten laag houden. Zonder de vrijwillige medewerking van diverse Dorpleiners zou dit niet mogelijk zijn. Ook de steun van diverse lokale bedrijven om materialen te leveren voor aanleg van het blotevoetenpad, het plaatsen van springkussens en het lenen van hangtafels, banken en andere middelen is onmisbaar. Samen kun je veel bereiken en dat past helemaal in het plaatje dat de Vrienden van Dorplein voor ogen hebben.

Zie de link voor wat er die dag allemaal te doen is. Eén succesnummer willen we vast verklappen; dat is het Blotevoetenpad. Ervaar de modder tussen je tenen, het water tot aan je enkels en het schurende zand. Je komt over allerlei verschillende ondergronden zodat je met je blote voeten kunt ervaren hoe zand, water en stenen onder je voeten voelen. Het Blotevoetenpad is bovendien een mooie route. Neem wel een handdoek mee. Want het is wel heel moeilijk om niet heel enthousiast te worden van het Blotevoetenpad!

- Cantine Theater. "Wij zijn een groep vrijwilligers uit de directe omgeving van Hotel Saint Jozef oftewel het Cantinetheater in Budel-Dorplein. Super gemotiveerd en enthousiast zijn we in 2013 aan de slag gegaan om de theaterzaal van Dorplein in ere te herstellen en weer operatief te laten zijn. In 2015 is onder leiding van initiatiefnemer Floor van Duijvenboode de Stichting Rehabilitatie Cultureel Erfgoed: Parels van Dorplein (kortweg 'Parels') opgericht. We zijn nu zover dat de zaal gebruikt kan worden door en voor de gemeenschap van Cranendonck en daarbuiten. Denk hierbij aan evenementen die een maatschappelijk doel hebben in de breedste zin van het woord en dan vooral culturele manifestaties en podiumkunsten. Als jij je aangesproken voelt om mee te werken aan dit project om het prachtige, unieke rijksmonument te behouden en in ere wilt herstellen of lijkt het je leuk om deel uit te maken van ons bar- of theatertechniekteam neem dan contact met ons op.

De Cantine is in het voorjaar 2011 door de gemeente en het Rijk als monument aangemerkt. De zaal is een unicum in de gemeente Cranendonck en ver daarbuiten. Met de charmante, nostalgische uitstraling, historische waarde, goede akoestiek, vast podium, balkon en een ruime parkeergelegenheid bij de ingang, ontvangen wij graag tot ongeveer 300 gasten. Wij willen de Theaterzaal een blijvende toekomst te geven en rehabiliteren in dat waar hij ooit voor gebouwd en gebruikt is. Voor een diversiteit aan culturele en maatschappelijke doeleinden voor de gemeenschap van heel Cranendonck en ver daar buiten, tot in lengte van dagen."

De vrijwilligers hebben de de stille coronatijd benut om de zaal verder te perfectioneren. Zo is er gewerkt aan de aanleg van een professionele lichtinstallatie. Daarbij is gezocht naar een belichting die past bij de zaal. Die is dicht bij huis gevonden. De oude verlichting van gemeenschapshuis De Borgh in Budel verhuisde namelijk niet mee naar de nieuwe De Borgh. Het Cantine Theater wilde de afdankertjes maar wat graag overnemen. "Hier past geen moderne ledverlichting. We wilden per se ouderwetse gloeilampen om de juiste sfeer te krijgen die past bij onze zaal. Zo tillen we het theater naar een volgend niveau. We willen de mensen hier een laagdrempelige en professionele theaterervaring bieden in een nostalgische sfeer", aldus Onno Looijmans van stichting Parels van Dorplein die de zaal in ere heeft hersteld en exploiteert.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Budel-Dorplein heeft sinds 2007 een mooie wandelroute. Ontwikkeld door de wandelroutecommissie van Buurtplatform Dorplein Uniek. Bij de presentatie zijn er ook wandelkaartjes gedrukt, gesponsord door de Budelse (drukkerij). Toen deze op waren heeft de gemeente Cranendonck een tweede druk mogelijk gemaakt. Deze is inmiddels ook op. In 2015 is een derde druk gereedgekomen. De mooie wandelkaart Le Projet de Dorplein, gedrukt in kleur, is verkrijgbaar bij een drietal verkooppunten; De Schakel en Jorines Theetuin in het dorp en bij VVV cranendonck in Budel.

Het dorp Budel-Dorplein heeft een grote cultuurhistorische waarde en een prachtige natuur, uniek in Nederland, met tientallen rijksmonumenten. Vrijwilligers uit Dorplein hebben twee wandelroutes uitgezet; een van ca. 3,5 km en de andere van ca. 7 km. Samen een grote wandelroute van ca. 10 km. De route loopt langs de historische plekken en monumenten en door de prachtige natuur. De wandelkaart geeft informatie over de bezienswaardigheden en de route. De route wordt met paaltjes gemarkeerd en langs de route zijn ook infoborden met een QR code voor nog meer wetenswaardigheden. Aan de hand van de wandelkaart word je meegenomen door een stuk geschiedenis dat kenmerkend was voor het denken en doen rond de eeuwwisseling (1900)."

- "Het Ringselven O van Budel-Dorplein bestaat eigenlijk uit meerdere vennen die in de vorm van een ovale ring lagen. De vennen behoorden tot het gebied dat in 1892 door de gebroeders Dor is gekocht om hier een zinkfabriek en een fabrieksdorp te vestigen. Het Ringselven diende oorspronkelijk om water aan te voeren als koelwater voor de zinfproductie. Het ven werd doorsneden door een dijk waarop de Havenweg en het smalspoor werden aangelegd voor een betere bereikbaarheid van de Zinkfabriek. Tegenwoordig is het een prachtig natuurgebied waar talloze watervogels hun toevlucht nemen. De aanvoer van water vindt grotendeels plaats vanuit de plas De Hoort. De beken ’t Luuëpke en de Hamonterbeek monden uit in De Hoort. Het water is sterk verontreinigd met metalen, maar door regenwater wordt de vervuiling enigszins beperkt.

Zoals gezegd bestaat het Ringselven uit meerdere vennen. In Budel-Dorplein worden ze de Eerste en de Tweede Peel (of Zwempeel en Vispeel) genoemd, en de Klaarvijver (tegenwoordig Ringselven-Oost genoemd). Vroeger was de Peel een geliefde zwemplek. Nu is het vooral een prima visvijver. De Klaarvijver werd gebruikt om het vervuilde koelwater te laten bezinken, voordat het werd geloosd in de Tungelroysebeek. Het Ringselven is een onderdeel van het grote grensoverschrijdende natuurgebied het Kempenbroek." (bron: Heemkundekring De Baronie van Cranendonck)

- Natuurgebied / zandafgraving met waterplas De Hoort is in september 2017 door eigenaar Nyrstar afgesloten. De aanleiding was de verdrinking van een zwemmer, maar volgens Nyrstar was dat 'de druppel', omdat er wel meer dingen gebeurden 'die niet door de beugel konden', zoals afval achterlaten, vuurtje stoken, barbecuen en zwemmen. Inwoners van Budel-Dorplein zijn 'not amused' omdat het de enige plek is in de omgeving waar de honden los konden lopen. Verder stellen ze dat vrijwilligers regelmatig de boel schoonmaken. Ze hebben tegen de voorgenomen sluiting geprotesteerd, o.a. middels een protestwandeling (met ca. 200 deelnemers, veelal met hond, zie ook de video van de protestwandeling) en een petitie (met bijna 1.200 handtekeningen). Kennelijk heeft dit alles succes gehad, want vervolgens lezen wij:

"De Looserplas (vroeger bekend als De Hoort), gelegen vlakbij Budel-Dorplein, wordt sinds 2018 beheerd door Natuurmonumenten en is in dat jaar heropend, met een mooi omheind losloopgebied. Er is zelfs een meertje met water waar de honden in kunnen zwemmen. De Looserplas is door zandafgraving ontstaan en ligt in een prachtig bosrijk gebied dat door zijn ligging vroeger veelvuldig werd gebruikt om te smokkelen. Het losloopgebied is geheel omheind, enerzijds om de honden binnen te houden, maar ook om de Galloway runderen, die in het gebied grazen, buiten te houden. Om het wild wel vrije doorgang te geven zijn er enkele wildtunnels gemaakt waar (kleine) honden ook doorheen kunnen. Door de omheining is het losloopgebied dus mooi overzichtelijk, maar niet waterdicht voor honden met een hoog Houdini gehalte. Buiten het losloopgebied zijn honden ook van harte welkom, maar dan wel aangelijnd. Parkeren kan op de parkeerplaats van gemeenschapscentrum De Schakel, St. Barbaraweg 1. Loop vanaf de parkeerplaats de Hoortweg in, na zo'n 150 m zie je aan de rechterkant een klaphekje dat toegang biedt tot het losloopgebied." (bron: website van GrensPark Kempen~Broek)

- Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten in het Ringselven O van Budel-Dorplein (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Budel-Dorplein, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Videoreportage over het ontstaan en de ontwikkeling van Budel-Dorplein, als onderdeel van de serie 'De Canon van Lammers', door acteur Frank Lammers.

- Video met een impressie van het dorp Budel-Dorplein.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Budel-Dorplein.

- Belangenorganisatie: - Stichting Dorpsplatform Budel-Dorplein hanteert in de praktijk de werknaam Platform Dorplein Uniek.

Het bestuur van dorpsplatform Dorplein Uniek is er in september 2021 mee gestopt. De vier bestuursleden willen zich met een nieuw kernteam gaan focussen op het ‘grote toekomstplaatje’ voor Budel-Dorplein. In een brief die aan de coördinatoren van de verschillende werkgroepen van het platform is verstuurd, benadrukken de aftredende bestuursleden het belang van de werkgroepen: "We zien dat de werkgroepen een grote inzet hebben getoond (en dat nog steeds doen) naar allerlei projecten die ten goede komen van ons dorp. Maar bij grote thema’s als woningbouw missen we de samenwerking. Daardoor voelen wij ons geremd", vertelde aftredend voorzitter Theo Dubbeld.

Met een groep dorpsbewoners, die elkaar in 2020 heeft gevonden vanwege hun zorgen over de toekomst van basisschool St. Andreas, willen de aftredende bestuursleden zich gaan buigen over wat ze zelf 'de grote puzzel van Budel-Dorplein' noemen. Het nieuwe kernteam - de naam en website worden medio september 2021 gelanceerd - wil hiermee invulling geven aan een integraal toekomstplan voor het hele dorp. Daarbij wordt onder andere ingezoomd op het verenigingsleven, de toekomst van de basisschool en andere thema’s zoals veiligheid, woningbouw en de toekomst van gemeenschapshuis De Schakel. Dubbeld: "Onder meer op het gebied van woningbouw moet er meer eendracht komen. Hierover wordt in het dorp van alles geroepen. We willen dit met de kerngroep, met deelnemers van jong tot oud, op een proactieve manier oppakken, zonder dat we worden geremd door huisregels en statuten."

- Dorpshuis: - "Budel-Dorplein is sinds eind jaren ’40 uitgebreid met een nieuw gedeelte op enige afstand van de zinkfabriek. Op initiatief van een aantal inwoners die zich bezighielden met de leefbaarheid van Dorplein is toen het plan ontstaan om een gemeenschapshuis te bouwen. In het kader van een leerwerkproject stelde de provincie Noord-Brabant een eenmalige bouwsubsidie ter beschikking, mits de bouwtekening vóór 1 maart 1981 was goedgekeurd. Gemeenschapscentrum De Schakel ligt precies tussen het historische Dorplein en het ‘nieuwe’ Dorplein. Het vormt dan ook de ‘schakel’ tussen de twee kernen van historisch Dorplein en het nieuwere gedeelte."

- Onderwijs: - "Basisschool St. Andreas te Budel-Dorplein is een school waar ieder kind zich in de eigen omgeving op een actieve en uitdagende manier kan ontwikkelen tot een zelfstandig denkend persoon. Het gebouw is gevestigd midden in de natuur. Leren doe je immers om te beginnen in je eigen directe omgeving. En de natuur is dan een prima leerschool. Leren doe je ook van en met elkaar en het beste in een veilige en vertrouwde omgeving. Het hanteren van gemeenschappelijke waarden en normen is dan een basis voor die veilige omgeving. Het ontdekken van je eigen mogelijkheden en uitdagingen is een heel belangrijke voorwaarde. Daarom zorgen wij voor een omgeving die uitdagend en stimulerend is en waar volwassenen en kinderen met elkaar in gesprek gaan. Moderne en nieuwe methoden en een up-to-date computernetwerk dragen daar zeker aan bij.

Op St. Andreas in Budel-Dorplein willen wij de kinderen de ruimte geven om zich in de breedste zin van het woord te ontwikkelen. Ieder kind moet de kans krijgen om zijn talenten te laten groeien, maar ook te leren omgaan met zijn of haar beperkingen én leren dat ieder kind anders is. Met andere mogelijkheden en uitdagingen. Samen werken, samen leren en er zijn voor elkaar. Dat zijn onderdelen van de sociaal-emotionele ontwikkeling waar op St. Andreas veel aandacht aan wordt besteed. Nieuwsgierig naar onze plannen voor de toekomst? In het fimpje op deze pagina geven we een korte rondleiding door onze school. Zo krijgt u alvast een eerste indruk van onder andere het gebouw, onze werkwijze en de sfeer op school. Moet u binnenkort een keuze maken voor een passende school voor uw kind(eren)? En wilt u graag een keer een kijkje komen nemen? Meld uw verzoek dan online aan en wij nemen z.s.m. contact met u op."

- Muziek: - "Harmonie Les Echos de Dorplein is een muziekvereniging met een rijke historie. In 1900 door de Zinkfabriek opgericht. Al meer dan 120 jaar biedt de harmonie de gelegenheid om in verenigingsverband muziek te maken en een muziekopleiding te volgen. Instrumenten kunnen van de vereniging geleend worden. In de huidige tijd is het een uitdaging om het orkest gevuld te houden en jonge leden te betrekken. Harmonie Les Echos de Dorplein zoekt voor alle instrumentgroepen nog muzikanten. Repetitielocatie is de prachtige theaterzaal in de Cantine in Budel-Dorplein, met een geweldige akoestiek die elke repetitie op vrijdagavond weer tot een feestje maakt. Er wordt gerepeteerd van 20.00 tot 22.15 uur, daarna is er tijd voor een drankje en gezelligheid aan de bar, die door vrijwilligers binnen de vereniging wordt gedraaid. Het orkest staat onder leiding van Adri Tempelaars. Vroeger muziek gemaakt, of altijd al muziek willen maken? Kom gezellig muziek maken in eigen dorp! Je bent van harte welkom om een repetitie bij te wonen en kennis te maken met onze vereniging. De koffie staat klaar!"

- Sport: - RKVV Rood-Wit'67/Plus is de voetbalvereniging van Budel-Dorplein en Budel-Schoot.

- "Begin jaren vijftig is, naast de bouw van de Sint Josephkerk in Budel-Dorplein, ook een tennisclub opgericht. In eerste instantie was deze exclusieve club er alleen voor directie en bazen van de KZM. Eind jaren zeventig kwam daar langzaam verandering in. Doordat families als Hendriks en Osinski lid werden kreeg de vereniging een andere uitstraling. De vereniging bloeide langzaam weer op en werd een begrip in Budel en omgeving. Het huidige tenniscomplex van Tennisvereniging Dorplein ligt in een rustieke omgeving, nabij het voormalige hotel van de KZM. Begonnen met 1 gravelbaan kun je tegenwoordig even bijkomen van de dagelijkse beslommeringen en ontspannen een balletje slaan op een van de 5 banen die de vereniging rijk is. Alle banen kunnen worden verlicht zodat je niet bang hoeft te zijn dat je voor donker weer huiswaarts moet keren. TVD is een gezellige vereniging met een jaarlijks gemiddelde van 250 leden. Het recreatieve tennis staat bij TVD hoog in het vaandel. Diverse gezelligheidstoernooien dragen er mede toe bij dat er een goede sfeer heerst binnen de vereniging. Daarnaast bestaat er ook de mogelijkheid om competitie te spelen. Een optie die dan ook diverse seniorenteams op vrijdag en zaterdag tennisplezier verschaft.

Tennisvereniging Dorplein is een vereniging die ook jeugdbeleid hoog in het vaandel heeft staan. Het belang van een goede jeugdopleiding wordt volledig door het bestuur onderkend. Vanaf 5 jaar kan men al starten met bal en slagvaardigheidoefeningen, gevolgd door tennislessen en heuse trainingen. Dit alles onder supervisie van gediplomeerde tennisleraren. De vereniging neemt ook een aanzienlijk gedeelte van de kosten voor deze jeugdopleiding voor haar rekening. Daarnaast stelt een zeer actieve jeugdcommissie jaarlijks een programma samen waarbij allerlei activiteiten zoals toernooien, vriendschappelijke ontmoetingen, nevenactiviteiten en een heus tenniskamp worden georganiseerd. Natuurlijk kent de vereniging ook een gevarieerd activiteitenpakket voor de senioren. En het is zeker niet alleen tennis wat de klok slaat. Voor gedetailleerde informatie verwijzen wij je graag naar de activiteitenagenda op onze site. Jongens en meisjes, dames en heren, jullie zijn allen van harte welkom bij onze tennisvereniging."

- "Hengelsportvereniging HSV ‘t Ringselven beheert de visrechten voor de viswateren gelegen in Budel-Dorplein onder de rook van zinkfabriek Nyrstar. Jaarlijks organiseert HSV 't Ringselven een aantal jeugd visdagen. Tijdens deze middagen is het mogelijk om onder begeleiding van ervaren vissers te leren vissen. De vereniging zorgt voor alle benodigdheden, maar heb je zelf al visspullen mag je deze ook meenemen. De vismiddag is voor iedereen van 6 tot en met 14 jaar; kinderen tot en met 9 jaar zijn welkom onder begeleiding van een volwassene."

- Welzijn: - "Sinds december 2015 is er bij gemeenschapshuis de Schakel een huiskamer voor alle inwoners van Budel-Dorplein, ’t Dörpelke genaamd. Een gezellig ingerichte kamer waar ieder zich op zijn/haar gemak kan voelen en terecht kan voor een praatje en een kop koffie. Er is altijd een luisterend oor. Ook zijn er boeken en spellen om te gebruiken. Vooral rummikub is erg populair. Iedereen is welkom in de huiskamer, jong en oud en voor alle leeftijdscategorieën worden geregeld extra activiteiten georganiseerd, waarvoor een kleine bijdrage wordt gevraagd. Zo zijn er voor de jeugd knutselmiddagen (vogelhuisje maken, koekjes bakken, kinderbingo enz.). Er is geregeld een lunch waarbij iedereen aan kan schuiven; er worden bloemstukjes gemaakt en ook informatieavonden staan soms op het programma. Nieuwe gastheren en gastvrouwen zijn welkom. Ieder kan daarbij zelf aangeven wanneer hij of zij “dienst” wil draaien, een vaste middag in de week of 1 middag om de week. De keuze is aan u. Kom gerust eens kijken bij de Schakel. Tot ziens in de huiskamer ’t Dörpelke. Ook de sociaal makelaar van Dorplein, Mariëtte Claessens, heeft haar vaste plek in de huiskamer en heeft spreekuur iedere donderdagmorgen van 10.30-12.00 uur."

- Duurzaamheid: - De Provincie en zinksmelter Nyrstar in Budel-Dorplein hebben in maart 2018 een akkoord gesloten rond het oprichten van een van Nederlands grootste zonneparken. Deze is gerealiseerd op de gesloten bekkens waar restproducten van het bedrijf opgeslagen zijn. Met dit project verzekert de Provincie dat de ontwikkeling van het zonnepark goed samengaat met de nazorg en het onderhoud van het gesloten gebied. Nyrstar onderstreept hiermee haar visie om veilig en duurzaam te opereren. Nyrstar heeft hier medio 2018 samen met ontwikkelaar Solarcentury uit Helmond een zonnepark van 60 hectare gerealiseerd. De locatie omvat 154.000 zonnepanelen en vergde een investering van ca. 36 miljoen euro. Het zonnepark levert jaarlijks 44 MWp zonnestroom op, wat overeenkomt met het energiegebruik van 12.500 huishoudens.

"Samen voor een betere biodiversiteit. Het zonnepark is geplaatst op een oude vuilstort met afval uit de zink-industrie. Deze dumping vond tot 2008 plaats, in een zevental bassins die nu afgedekt en opgehoogd zijn. Qua natuur stelde het gebied bij de aanleg van het zonnepark in 2018 weinig voor. Door de ruime plaatsing van de panelen ontstond er een goed afgeschermd gebied, zonder verstoring. Er is in korte tijd een zeer diverse vegetatie ontstaan die tal van insecten aantrekt. Dat maakt het gebied aantrekkelijk voor insect-etende vogels, die vervolgens weer zorgen voor andere diersoorten.

De veldleeuwerik is een leuk vogeltje dat vroeger overal boven weilanden in de lucht hing te kwetteren maar tegenwoordig bijna uit ons land is verdwenen. Op zonnepark Budel-Dorplein nestelden in de lente van 2021 maar liefst 25 paartjes. Ook andere soorten komen er massaal voor. Lokale vogelaars kiezen ervoor om hier te komen, sommigen dagelijks, vanwege de rijkdom aan biodiversiteit, en spotten onder andere al wulpen, graspiepers, klapeksters en roodborsttapuiten, maar ook roofvogels zoals buizerds, torenvalken, en slechtvalken. En dit zijn nog maar de vogels: op het park leven ook reeën en ook wilde zwijnen en vossen hebben de weg onder de hekken door kunnen vinden." (bron: Statkraft)

- "Zonneweide Nyrstar II wordt het tweede zonnepark op het terrein van Nyrstar te Budel-Dorplein, waarmee het huidige zonnepark en haar capaciteit wordt verdubbeld. Nyrstar II beslaat 46,6 hectare en bestaat uit 105.000 zonnepanelen. Van de 46,6 hectare zal ruim 5,3 hectare groengebied worden. De panelen tezamen leveren een vermogen van zo’n 58 MWp en produceren voldoende duurzame elektriciteit voor ruim 12 duizend huishoudens in de regio. Daarnaast wordt een deel van de opgewekte duurzam energie geïnjecteerd in de Nyrstar fabriek. Daarmee levert de zonnepark een substantiële bijdrage in de verduurzaming van de energievoorziening van de gemeente Cranendonck en Nyrstar.

Het zonnepark komt te liggen op het Duurzaam Industriepark Cranendonck nabij het dorp Budel-Dorplein wat eerder als voorkeurlocatie is uitgesproken in het niet-vastgestelde bestemmingsplan. Daarnaast is het volgens de Regionale Energie Strategie (RES) Metropoolregio Eindhoven een zogenoemde “no regret” locatie. Dit houdt in dat het zich op dezelfde trede als daken begeeft op de ‘zonneladder’. Zowel het huidge park als de uitbreiding zal voor een deel op het terrein van Nyrstar, gerealiseerd op de gesloten zinkbekkens van de fabriek, op de grens van Noord-Brabant en Limburg komen te liggen. De uitbreiding vindt plaats aan de Oost en Noord zijde van de Nyrstar fabriek."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)