Status

- Charlois Zuidrand is een buurtschap* in de provincie Zuid-Holland, in grotendeels gemeente Rotterdam (t/m 28-2-1895 gemeente Charlois), en voor enkele panden in de gemeente Barendrecht.

* Het gebied ligt voor het overgrote deel formeel binnen de bebouwde kom van de stad Rotterdam, maar is in de praktijk nog altijd zodanig landelijk gelegen, los van de aangrenzende Rotterdamse wijken, dat het gebied wat ons betreft nog altijd als buurtschap is te beschouwen. Omdat er een kerk in de buurtschap aanwezig is, valt het gebied ook nog onder de bijzondere categorie 'buurtschap met kerk'.

- De buurtschap Charlois Zuidrand valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder de stad Rotterdam en voor een klein deel onder het dorp Barendrecht. Tot 1976 viel de bebouwing aan de Z kant van de Charloisse Lagedijk voor zover gelegen W van de Zuiderparkweg onder de gemeente Rhoon. Het was natuurlijk praktischer om dat deel ook onder de gemeente Rotterdam te brengen, en de grens langs de A15 te trekken. Dat is in 1976 dan ook gebeurd. Een gebied van 70 ha met 91 inwoners ging toen over van de gemeente Rhoon naar de gemeente Rotterdam. Kennelijk was er in de omgeving ook een gebiedje waarbij het handiger was om het omgekeerde te doen, want tegelijkertijd is een gebied van 61 ha met 118 inwoners overgegaan van de gemeente Rotterdam naar de gemeente Rhoon.

- De buurtschap Charlois Zuidrand omvat de bebouwing aan de Charloisse Lagedijk plus die aan de aangrenzende zijwegen zoals Driemanssteeweg, Krabbendijkestraat, Hansweertstraat, Dorpshof en Smitshoekseweg.

- De buurtschap Charlois Zuidrand heeft helaas geen plaatsnaamborden, zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat je er bent aangekomen.

Naam

Oudere vermeldingen
De Charloisse Lagedijk werd vroeger ook gespeld als Charloisse Lage Dijk en Charloissche Lagedijk. De naam Charloisse Lage Dijk komt al vroeg in de 17e eeuw voor. Deze dijk werd soms ook wel Smitshoeksedijk genoemd.

Naamgeving
Charlois Zuidrand is sinds 2010 een wijk onder die naam. Voorheen viel het gebied officieel onder de wijk Zuiderpark.

Naamsverklaring
De wijk is genoemd naar de ligging aan de zuidrand van de voormalige gemeente, thans stadsdeel Charlois.

Ligging

Buurtschap Charlois Zuidrand ligt aan de zuidrand van de stad en gemeente Rotterdam, Z van de Rotterdamse en Charloisse wijken Pendrecht en Zuidwijk en grenst in het Z aan de A15 met Z daarvan Barendrecht en Rhoon.

Statistische gegevens

De buurtschap Charlois Zuidrand omvat ca. 160 huizen met tegen de 400 inwoners.

Geschiedenis

De Charloisse Lagedijk is een van de authentiekste en bekendste lange wegen van de gemeente Rotterdam. De historie gaat zelfs terug tot omstreeks de 13de eeuw. De historie van de dijk, die oorspronkelijk een waterkering was, hangt nauw samen met de ontwikkeling van de polder Charlois, waar het de buitendijk van was. In de laatste 50 jaar is er veel veranderd aan de dijk, die mede bekend is geworden vanwege de nieuwe wijk Pendrecht N ervan.

Vroeger had je ook nog de Charloissche Hoogedijk, later Schulpweg. De Schulpweg liep tot in de jaren vijftig door tot aan de Driemanstee. Daarna is het stuk van de Groene Kruisweg tot aan de Driemanstee omgenummerd en werd het Charloisse Lagedijk. De oude dijk liep van de Dordtsestraatweg bij de Oosthoek (pand staat er nog op de hoek) langs Tuindorp de Vaan en Zuiderbegraafplaats, boerderij de Beukhoeve naar boerderij de Kapel, langs Smitshoek tot aan de Driemanstee. Het is een dijk vol verhalen. Een must voor historisch geïnteresseerden is het boekje van de bekende architect J. Verheul, die in de jaren dertig vaak wandelde door het landelijk gebied onder Rotterdam-Zuid. De titel is 'Het voormalige Charlois en Katendrecht alsmede het verdwijnend landelijk schoon in en om de Charloisschen Polder te Rotterdam'. (bron van deze alinea: Hans Grootenhuijs op Rotterdam Vandaag & Morgen, 6-9-2016)

Recente ontwikkelingen

Bestemmingsplan
Het geldende Bestemmingsplan Charloisse Lagedijk is vastgesteld in 2016.

Visie Charloisse Lagedijk Zone
"De Charloisse Lagedijk Zone - hierna te noemen CLD-zone - is een bijzonder gebied. Een belangrijke kracht ervan ligt in het groen en in het cultuurhistorische karakter van de dijk. Cultuurhistorisch erfgoed is schaars in Charlois en in heel Rotterdam. De CLD-zone biedt dit erfgoed in overvloed, iets wat dit gebied zo speciaal maakt voor Rotterdam. Geen wonder dat de bewoners met veel plezier in dit bijzondere deel van Charlois wonen. Een ander belangrijk kenmerk van de CLD-zone is dat er goede ontwikkelmogelijkheden zijn, waar veel vraag naar is. Hoe kunnen deze twee kenmerken zo worden gefaciliteerd dat er geen conflict, maar juist een synergetische meerwaarde ontstaat? Dat is de vraag die de conceptvisie Charloisse Lagedijk Zone 2030 (2013) beantwoordt. Hierin zijn de globale richtlijnen opgenomen voor het toekomstperspectief voor dit gebied.

Met het opstellen van deze visie staat de Charloisse Lagedijk Zone in de schijnwerpers. Het unieke karakter van het gebied blijkt een prachtig uitgangspunt te zijn voor verdere ontwikkeling. Het beeld dat ontstaat is dat als uitgegaan wordt van de huidige kwaliteiten, het gebied nog meer toegevoegde waarde kan krijgen voor Charlois en voor de hele stad. Toekomstige ontwikkelingen dienen daartoe met de nodige zorg plaats te vinden. Het bestuur heeft daarnaast sterk de wens dat deze visie tot stand komt in goed overleg en in goede samenwerking met de bewoners en alle partijen die iets met de CLD-zone hebben, of willen gaan hebben. Juist die werkwijze zorgt voor de fundering, en voor een duurzame ontwikkeling van het gebied.

De Visie Charloisse Lagedijk Zone moet niet alleen nu het gebied tot bloei brengen, maar ook in de toekomst een gereedschapskist bieden om het gebied te laten blijven bloeien. Inhaken op wat er nu al plaatsvindt en dat in samenhang versterken, ook voor de lange termijn deze ontwikkeling borgen: dat is wat wij duurzaam beleid noemen. Geen ‘hit and run’ strategie, maar een manier van kijken die zich steeds kan aanpassen aan de eisen van de tijd. Te beginnen bij vandaag: wat zijn nú de kansen en noden van het gebied, in samenhang met zowel Rotterdam Zuid als Barendrecht? Wij nodigen de lezer uit om met ons te kijken naar die kansen en noden en vooral: in de invulling hiervan een actieve rol te spelen. Zodat de CLD-Zone op een duurzame manier de toekomst in gaat." Aldus Alaattin Erdal, de toenmalige Portefeuillehouder Economie en Ruimtelijke Ordening Rotterdam-Charlois, in het Voorwoord van de visie.

BOCL / BOCZ
Bewonersorganisatie Charloisse Lagedijk (BOCL) is in 2019 van naam veranderd in Bewonersorganisatie Charlois Zuidrand (BOCZ). Helaas lazen wij op de inmiddels opgeheven site van de BOCZ het volgende bericht: "Bewonersorganisatie BOCZ heeft per 1 januari 2021 haar werkzaamheden beëindigd. Het bestuur dankt alle leden, relaties en anderen voor de prettige samenwerking in de afgelopen jaren." De BCOZ gaf het kleurrijke en zeer informatieve kwartaalmagazine De Zuidrander (voorbeeld) uit om de bewoners van actuele ontwikkelingen op de hoogte te houden.

Actuele situatie

"Ruimtelijk beeld. Charlois Zuidrand is een bijzonder gebied dat kan bogen op een rijke geschiedenis. De Charloisse Lagedijk loopt als een vijf kilometer lang lint over de hele breedte. Hier staan woningen en bedrijven, die herinneren aan het agrarisch verleden van Charlois. De omgeving is groen en landelijk. Daarnaast is vanaf midden jaren ’90 aan de zuidwestelijke zijde het bedrijventerrein Charloisse Poort verrezen.

De dijk maakt samen met de Schulpweg (de vroegere Charloisse Hoge Dijk) en de Kromme Zandweg deel uit van een eeuwenoude structuur van dijken en linten in de polder Charlois en kent unieke dijklintbebouwing. Dit bijzondere cultuurhistorische karakter is uniek voor Rotterdam-Zuid. Voor de toekomst is het zaak dit beeldbepalende karakter te behouden en versterken.

Bewoners. Ten opzichte van de overige wijken in het gebied heeft Charlois Zuidrand een uniek woonmilieu. Oude, vrijstaande boerderijen worden afgewisseld met eengezinswoningen en villa’s aan de Smitshoekseweg. Mensen die op zoek zijn naar ruimte en mogelijkheden voor een combinatie van wonen en werken vinden een gebied dat daarin kan voorzien.

Voorzieningen. In Charlois Zuidrand staan sport, recreatie, economie en infrastructuur naast elkaar. Sportvelden en een recreatiegebied zijn beschikbaar voor bewoners en bezoekers. ‘De Charloisse Poort’ is als bedrijventerrein een belangrijke schakel in de werkgelegenheid. Bereikbaarheid van stad en buitengebied is hierbij een belangrijke voorwaarde. Projecten als de Groene en de Blauwe Verbinding en het verlengen van de Zuiderparkweg dragen hieraan bij." (bron: gemeente Rotterdam)

Bezienswaardigheden

- De Zuiderkapel in Charlois Zuidrand (Charloisse Lagedijk 593) is een neogotisch zaalkerkje zonder toren en is gebouwd in 1910. De geschiedenis van de Zuiderkapel begint in 1902 met de oprichting van een hervormde Vereniging Evangelisatie De Smitshoek. Aanvankelijk komt men samen in een schuur, maar al gauw wordt de noodzaak van een eigen kerk gevoeld. Op 5 september 1910 is de ingebruikname van de nieuwe Zuiderkapel een feit. Het kerkje telt 60 zitplaatsen, later uitgebreid tot 143. De kapel werd ook wel 'de kathedraal van Smitshoek' genoemd (de Barendrechtse buurtschap Smitshoek ligt op een steenworp afstand van de kapel). Tegenwoordig is de kapel in gebruik bij de Zuiderkapelgemeenschap.

- De geschiedenis van Protestantse Begraafplaats Charlois in Charlois Zuidrand (Charloisse Lagedijk 680) begint eigenlijk al aan de Charloisse Kerksingel in Rotterdam-Charlois: heel vroeger, toen Charlois nog een zelfstandig dorp was, werden de overledenen in en rondom de kerk begraven. Er zijn bij de Oude Kerk nog grafstenen aanwezig van mensen die in de kerk begraven zijn. Met de groei van het dorp en de noodzaak tot allerlei hygiënische maatregelen werd besloten niet meer rondom en in de kerk te begraven, maar een begraafplaats in te richten aan de Sluisjesdijk. Die begraafplaats heeft gefunctioneerd tot 1924.

In die tijd werd door de gemeente Rotterdam besloten om de Waalhaven te graven en daarom moest de begraafplaats worden verplaatst naar de plek waar hij nu is gevestigd. Direct na binnenkomst door het hek van de huidige begraafplaats staat ter linkerzijde een monument dat aangeeft dat de overblijfselen die in 1924 nog aan de Sluisjesdijk zijn aangetroffen, zijn overgebracht naar de Charloisse Lagedijk. Gezien de ontstaansgeschiedenis waren de kerkvoogden en notabelen van de Hervormde Gemeente Charlois verantwoordelijk voor het beheer van de begraafplaats. Vandaar dat altijd de aanduiding 'Hervormde Begraafplaats Charlois' is gehanteerd.

Als in 1965 een aantal Hervormde Gemeenten, waaronder die van Charlois, wordt samengevoegd tot de Hervormde Gemeente Rotterdam-Zuid, komt het beheer van de begraafplaats te liggen bij het College van Kerkvoogden van de Hervormde Gemeente Rotterdam-Zuid. De naam blijft gehandhaafd. In 2008 komt in navolging van de landelijke kerken een fusie tot stand tussen de Hervormde Gemeente Rotterdam-Zuid en een aantal Gereformeerde Kerken op hetzelfde grondgebied. Zo ontstaat de Protestantse Gemeente Rotterdam-Zuid. Bij deze fusie wordt de begraafplaats ondergebracht in een zelfstandige stichting, conform de generale regeling voor stichtingen van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). (bron: Protestantse Begraafplaats Charlois)

- Ook de kapel bij de begraafplaats dateert uit 1925.

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Charlois Zuidrand op Facebook.

- Nieuws uit Charlois Zuidrand en omgeving op Twitter.

- Lezen: - Charlois Zuidrand kreeg in 2019 een eerste Minibieb. Deze hangt sindsdien op de Charloisse Lagedijk. Omdat deze Minibieb een groot succes bleek, besloten buurtbewoners in maart 2021 een tweede Minibieb in de wijk te plaatsen. Beheerder van de nieuwe Minibieb op Smitshoekseweg 212 is bewoonster Els van Loo. Zij was zo gecharmeerd van het idee van een Minibieb, dat zij besloot ook een Minibieb in haar eigen voortuin te plaatsen. Iedereen is van harte welkom om een boek te komen lenen of te ruilen. Haar Minibieb is ook een Kinderzwerfboekstation. Kinderzwerfboek is een landelijk initiatief van het Nationaal Fonds Kinderhulp. Lezen is heel belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Kinderen die lezen, gaan gemiddeld drie jaar langer naar school. Hierdoor hebben ze later meer kans op een goede toekomst.

- Zorg: - "Aan de oostelijke rand van Charlois Zuidrand ligt de monumentale boerderij De Kapel, omringd door een prachtige tuin met kas en waterpartijen. Deze prachtige boerderij is in 2019 verbouwd en op 1 november 2019 heeft Hospice de Liefde (Kapelburg 298) hier haar deuren geopend. Het hospice is een warme ontmoetingsplaats voor mensen in hun laatste levensfase en voor iedereen die zich daarbij betrokken voelt. Familie en vrienden kunnen 24 uur per dag bij hun geliefden zijn en altijd ook terugvallen op de aanwezige vrijwilligers. Die hebben, als de ruggengraat van de organisatie, allemaal een intensieve leergang gevolgd. Het begeleiden van stervenden met compassie, openheid en aandacht staat daarbij centraal. Het pand bevat zes gerieflijke kamers die uitzicht geven op de vijver en de mooie tuin. Verdeer zijn er nog gemeenschappelijke ruimten, logeerkamers en een keuken. Boerderij De Kapelburg is een rijksmonument, dat door Stichting Volkskracht Historische Monumenten aan het hospice beschikbaar is gesteld. De schitterende boerderij met een rietgedekt dak stamt uit 1717." (bron: magazine De Zuidrander)

"Loslaten kun je leren en delen trouwens ook. Een aantal mensen hadden de ervaring dat regelmatige beoefening van meditatie of mindfulness ons helpt om ons minder snel door onze angst voor de dood op sleeptouw te laten nemen. In 2007 kwamen er een aantal mensen bijeen die vanuit verschillende achtergronden (van boeddhisme tot meer nabijheid in de zorg) belangstelling hadden voor een meer ‘intieme’ benadering van de dood. Uit het verlangen om deze ervaringen te delen werd het initiatief geboren voor een hospice. De gedachte is en was om een kleinschalig hospice op te richten, waarin de begrippen ‘leren loslaten’ en ‘afscheid nemen’ centraal zouden staan. Het op te richten hospice zou zijn gasten maximaal faciliteren bij het realiseren van die laatste levenstaken, al is het maar voor een uur, een dag of een week. De in 2017 opgerichte Stichting Hospice de Liefde heeft daarna dit gedachtegoed verder ontwikkeld en in de volgende jaren verspreid door middel van een website, nieuwsbrieven, het organiseren van congressen en radioprogramma’s.

Een belangrijk onderdeel in dit gedachtegoed zijn vrijwilligers die zelf door middel van oefening bezig zijn met de omgang met de dood. Om vrijwilligers hierin te trainen is al vanaf 2010 een speciale meerdaagse leergang ontwikkeld door enkele ervaren trainers, waaronder een hoogleraar psychologie en enkele ervaringsdeskundigen. De leergang heeft inmiddels meer dan honderd mensen opgeleid en wordt al jaren hooggewaardeerd. Tijdens het ontwikkelen van het gedachtegoed en de leergang is er gewerkt aan het realiseren van een hospice. Hospice de Liefde dat nu is gerealiseerd aan de rand van Charlois Zuidrand is mogelijk gemaakt door samenwerking met Stichting Volkskracht Historische Monumenten en vele andere partners en sponsoren, zoals Stichting Roparun en het VSB-fonds. Met dank aan ieder zijn bijdrage in dit proces maken wij het mede mogelijk dat mensen in hun laatste levensfase de dood menswaardig tegemoet te kunnen treden." (bron: Hospice de Liefde)