Kinderdijk

Plaats
Dorp
Molenlanden
Alblasserwaard
Zuid-Holland

kinderdijk_plaatsnaambord_gemeente_molenlanden_kopie.jpg

Kinderdijk is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. T/m 2012 gemeente Nieuw-Lekkerland. In 2013 over naar gemeente Molenwaard, in 2019 over naar gemeente Molenlanden. (© Jan Oosterboer)

Kinderdijk is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. T/m 2012 gemeente Nieuw-Lekkerland. In 2013 over naar gemeente Molenwaard, in 2019 over naar gemeente Molenlanden. (© Jan Oosterboer)

Kinderdijk (4).JPG

Tussen de huizen door zie je de molens van Kinderdijk al

Tussen de huizen door zie je de molens van Kinderdijk al

Kinderdijk (2).JPG

Leuk huisje op de dijk in Kinderdijk

Leuk huisje op de dijk in Kinderdijk

Kinderdijk

Terug naar boven

Status

- Kinderdijk is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. T/m 2012 gemeente Nieuw-Lekkerland. In 2013 over naar gemeente Molenwaard, in 2019 over naar gemeente Molenlanden.

- Verwarrend is dat de wegen genaamd West- en Oost-Kinderdijk niet in dit dorp liggen, maar direct Z ervan, in buurdorp Alblasserdam. Om het nog verwarrender te maken, is aan en O van deze dijken in Alblasserdam ook nog sprake van een wijk Kinderdijk.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1576-1579 den Kinderdijck. Tot begin 20e eeuw heette het dorp (en in het bijzonder het N deel, waar de Boezem van de Overwaard bij de sluizen uitkomt in de Lek) Elshout (1840 Het Elshout). Er zijn ansichtkaarten uit die tijd met de aanduiding 'Elshout aan de Kinderdijk'. De naam komt nog als plaatsnaam voor in een aardrijkskundig woordenboek uit 1948 (kennelijk ook voor het N deel, want het W deel wordt apart vermeld. In atlassen uit ca. 1960 en later is de naam verdwenen.

Naamsverklaring
Dankt volgens de overlevering zijn naam aan het feit dat in de 14e eeuw de dijk het gemeenschappelijk geërfd bezit was van de kinderen van de heer van Giessen (vergelijk 's-Heer Hendrikskinderen, Abbekinderen).(1) Er doen nóg 4 versies over de mogelijke verklaring van deze naam de ronde, die kennelijk allemaal onjuist of in ieder geval waarschijnlijk(er) zijn: 1) Volgens een legende zou het dorp zijn naam te danken hebben aan een baby die tijdens de St. Elisabethsvloed van 1421 in een wiegje is komen aandrijven. 2) Een ander verhaal vertelt dat de naam ontstaan is doordat de dijk die er door heen loopt met behulp van kinderarbeid tot stand is gekomen. 3) Weer een ander verhaal vertelt dat een zekere Jan in een groot huis nabij deze dijk woonde. Deze Jan had veel kinderen en werd daarom 'Jan der Kindere' genoemd. Later hebben de mensen het gebied waar hij woonde Kinderdijk genoemd. 4) Nog een andere verklaring is dat de betrokken dijk laag was ten opzichte van omringende dijken. De dijk was dus een kleiner exemplaar, een 'kind'.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Kinderdijk ligt NW van het dorp Alblasserdam en W van het dorp Nieuw-Lekkerland en grenst in het N aan de rivier de Lek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Kinderdijk 21 huizen met 164 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ruim 800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Eerste elektriciteitscentrale
Kinderdijk is natuurlijk vooral beroemd om zijn molens. Minder bekend is dat in dit dorp in 1886 de eerste openbare elektriciteitscentrale van Nederlands fabrikaat is gebouwd, opgericht door Willem Benjamin Smit uit Slikkerveer, die toen nog maar 26 jaar oud was, en in 1882 in zijn geboortedorp was gestart met een bedrijf in generatoren. Opdrachtgever voor de elektriciteitscentrale was Jan Smit, destijds directeur van L. Smit & Zoon's Scheeps- en Werktuigbouw. Hij wilde de olielampen in zijn fabrieken vervangen door elektrisch licht, maar wilde ook wel elektriciteit in zijn villa. De centrale begint in 1886 met ca. 350 aansluitingen, waarbij iedere lamp als een aansluiting werd geteld. Er werden zowel bedrijven als particulieren aangesloten.

In deze tijd anekdotisch - maar destijds ervoer men dat alllicht anders - is dat genoemde heer Smit slecht ter been was en daarom ook een elektrische lift in zijn villa had laten bouwen, die zoveel stroom 'vrat', dat van Alblasserdam tot Nieuw-Lekkerland de lampen half gedoofd werden op het moment dat hij zijn liftmotor activeerde. "Ah, meneer Smit gaat naar bed", wist men dan in deze dorpen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In juni 2018 is door de gemeente een prijsvraag uitgeschreven voor een nieuwe, veilige hoofdentree voor het Werelderfgoed Kinderdijk. De entree moet met name gericht zijn op bezoekers die via het water komen. Uit de 37 inzendingen zijn 5 genomineerden geselecteerd. In april 2019 wordt het winnende ontwerp gekozen. De winnaar krijgt vervolgens de opdracht om het ontwerp uit te werken tot een meer gedetailleerd plan. Daarvan wordt dan een kostenplaatje gemaakt. De gemeente Molenlanden gaat ondertussen subsidies en fondsen werven om de realisatie van het winnende ontwerp ook daadwerkelijk mogelijk te maken.

- De ontwikkelingen in en rond dit Werelderfgoed zijn sinds december 2018 te volgen op de website Kinderdijk in perspectief, een initiatief van de gemeenten Alblasserdam en Molenlanden, bedoeld om iedereen die in dit dorp woont en werkt op de hoogte te houden van alle plannen in het gebied. De website vormt het centrale informatiepunt over al deze ontwikkelingen. Ook heeft het de functie van digitaal loket, waar mensen met vragen, opmerkingen en klachten terecht kunnen. Wie automatisch op de hoogte gehouden wil worden van het laatste nieuws, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief.

Werelderfgoed Kinderdijk trekt jaarlijks honderdduizenden toeristen. Daardoor komen bereikbaarheid en leefbaarheid in de knel. De gemeenten Alblasserdam, Molenlanden en de Provincie Zuid-Holland ontwikkelen daarom een Gebiedsperspectief, dat in het voorjaar van 2019 gereed beoogt te zijn. Daarbij worden ook inwoners en andere belangrijke partners betrokken, zoals Stichting Werelderfgoed Kinderdijk, Waterschap Rivierenland en natuurorganisaties. Het Gebiedsperspectief moet een duidelijk en vooral gezamenlijk beeld opleveren van de toekomst van het dorp en omgeving.

- Het instandhouden van het wereldberoemde molencomplex van Kinderdijk kost veel geld, en het is de uitdaging in deze economisch minder florissante tijden dat attracties zo veel mogelijk zelf 'de broek ophouden'. Tevens hebben de dorpen wel de drukte en verkeersoverlast van de toeristen (opstoppingen op de dijk), zonder dat men daar economisch ook een wezenlijk profijt van heeft. Daarom is de afgelopen jaren met betrokken partijen een duurzaam exploitatiemodel ontwikkeld, dat met al deze factoren rekening houdt.

Het molengebied is altijd vrij toegankelijk geweest. Voor een paar attracties, zoals het bezoeken van een molen, werd wel een bescheiden bijdrage gevraagd. Maar veel bezoekers kwamen niet verder dan een kijkje vanaf de openbare weg. Dat gaat veranderen. In 2017 is een nieuw bezoekerscentrum geopend. Het werelderfgoed wordt ontwikkeld tot een echte toeristische bestemming, een totaalbeleving. Door meer en betere attracties en voorzieningen te creëren krijgen bezoekers een rijkere ervaring, blijven ze langer in het gebied en besteden ze meer. Daarnaast kan door deze aantrekkelijkere ervaring de prijs van het toegangskaartje voor het bezoekerscentrum en de attracties omhoog. Met deze hogere inkomsten kan het gebied beter worden onderhouden.

Met slim bezoekersmanagement wordt de toenemende bezoekersstroom zo opgevangen dat dit niet ten koste gaat van de leefbaarheid voor omwonenden. Dat gebeurt onder meer met een reserveringssysteem voor parkeerplaatsen, realtime digitale informatie in de regio over de beschikbaarheid van parkeerplaatsen en het inrichten van een Stop&Go zone voor touringcars. Bovendien wordt, om de smalle dorpswegen te ontlasten van de toenemende bezoekersstromen, ook meer ingezet op vervoer over het water. Dat vermindert ook de parkeerdruk. Met de Waterbus is het sinds 2015 mogelijk om in 20 minuten vanaf de Erasmusbrug rechtstreeks hierheen te varen, wat ook nog eens veel sneller is dan over de weg. Met nieuwe aanlegsteigers voor riviercruises en de Waterbus is de toegankelijkheid van Kinderdijk vergroot en stappen bezoekers voor de ingang van het werelderfgoed uit.

De molens trekken jaarlijks ca. 450.000 bezoekers. Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK) wil het gebied nog aantrekkelijker maken voor toeristen en doorgroeien naar 650.000 bezoekers, maar inwoners vrezen dat de verkeersveiligheid dan in het geding komt en dat het dorp dan 'een tweede Volendam' wordt en het dorpse karakter verloren gaat. Zij vinden dat de SWEK beter kan wachten tot de dijkversterking gerealiseerd wordt, zodat er dan in één keer ook veiliger fiets- en voetpaden kunnen worden aangelegd. Ook van de bewoners van de 19 molens mag het wel een tandje minder, en ze willen op zijn minst meer betrokken worden bij toeristische initiatieven, dat die meer in overleg met hen tot stand komen, rekening houdend met hun woon- en leefsituatie (zo wisten ze niets van de nieuwe rondvaartboot die sinds 2017 langs de molens vaart). In november 2018 hebben ze kaarten uitgedeeld aan bezoekers met de mededeling: "Bedankt voor je bezoek. Wij wonen hier al eeuwen. 600.000 toeristen per jaar, 60 bewoners. Verhouding 10.000 tegen 1. #Overtoerisme".

Het rapport 'Gebiedsopgave Kinderdijk-Alblasserdam. Inspiratiedocument voor het verbinden van ruimtelijke en waterveiligheidsopgaven' (helaas zijn ze het jaartal in de colofon vergeten, maar het is wel een recent rapport) sluit hier op aan en stelt o.a.: "Binnen de gebiedsvisie liggen er goede kansen om bestaande ontwikkelingen te verbinden en kwalitatieve accenten te leggen. Het is essentieel om een goede strategie te ontwikkelen voor de bereikbaarheid van het Werelderfgoed. Voor het versterken van het economisch potentieel van het gebied liggen er zowel kansen om de kwaliteit van het gebied als om de opbrengsten binnen het gebied te vergroten. Het kan interessant zijn om samen met de partijen binnen het gebied een gezamenlijke visie en businesscase te ontwikkelen. Het in samenhang met de dijkversterkingsopgave verbeteren van de entree van het gebied vanaf de aanlegplek voor rivercruisers heeft veel potentie.

Uit de Gebiedsopgave Kinderdijk-Alblasserdam, als onderdeel van het MIRT-onderzoek Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, zijn de volgende opbrengsten te destilleren: het in samenhang met dijkversterking creëren van een buitendijks aankomstdek en veilige oversteekplek voor riviercruisers; de dijk als parelketting, waarbij bewust bestaande kwaliteiten worden benadrukt en verbonden. En daarmee samenhangend versterking van de recreatieve waarde van de fietsroute door deze te ontvlechten; het creëren van verschillende entreepunten (voor verschillende vervoersmodussen) voor de toeristische trekpleister; het inzetten van Mercon Kloos als entreegebied, in samenhang met toeristische herontwikkeling van het terrein; het creëren van een transferium bij Haven-Zuid, zodat het busverkeer niet meer over de dijken het gebied in hoeft. Dit kan in samenhang met het doorvaarbaar maken van de dam bij Alblasserdam; bij de profilering van wegen bewust rekening houden met wandelroutes. Een belangrijk element hierbij is het inzetten op het creëren van uitzicht- of (kleinschalige) verblijfsplekken langs de route; het bij dijkversterking heroverwegen van de
verkeersentrees van IHC."

- De komende jaren wordt de Lekdijk van Kinderdijk tot aan het Schoonhovense Veer versterkt.

- In 2014 had de provincie Zuid-Holland de locatie Nedstaal in Kinderdijk op een lijst gezet van mogelijke locaties voor het plaatsen van windturbines. De firma Land-id heeft daartoe een zogeheten 'Heritage Impact Assessment' opgesteld, om de effecten op het Wereldergoed te onderzoeken. Op grond van dit onderzoek adviseert zij deze locatie als mogelijke locatie voor windturbines te schrappen, omdat het het Werelderfgoed te zeer zou aantasten, ook bij varianten met minder en/of minder zware turbines dan beoogd (waarbij bovendien de doelstellingen qua Mw's niet gehaald zouden worden). De provincie heeft dit advies overgenomen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Kinderdijk heeft 23 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) Dorpskerk van Kinderdijk (Molenstraat 149) is een zaalkerk met terzijde geplaatste zadeldaktoren, in 1916 ontworpen door architect Jan Wils in expressionistische bouwstijl met duidelijke invloeden van Frank Lloyd Wright. De kerk heeft een ziende houten bekapping met steekkappen, die aan de buitenzijde door topgevels worden gemarkeerd. De bouw startte in 1923 en is in 1924 gereed gekomen. Wils was, evenals J.J.P. Oud en Robert van 't Hoff, een van de architecten uit De Stijl die zich met name lieten inspireren door Wright. De glas-in-loodramen zijn wellicht naar ontwerp van Theo van Doesburg of van een stijlverwant.

De kerk is tegen de Lekdijk gebouwd aan de buitendijkse zijde. De hoge klokkentoren markeert de locatie van de kerk in de bocht van de dijk vlakbij de nabijgelegen dorpskern. In 1966 is de kerk deels aangepast: het orgel is verwijderd, de helling is uit de vloer gehaald, het bankenplan is veranderd en preekgestoelte en avondmaaltafel zijn vernieuwd. In 1997 is het voegwerk vernieuwd (platvol). De toren is in 2015 gerenoveerd. In november 2013 vielen stukken natuursteen naar beneden, afkomstig van de zandstenen lijsten onder en boven de raamopeningen die zich in de toren bevinden.

Orgel met twee manualen en aangehangen pedaal, in 1867 door L. van Dam & Zonen (Leeuwarden) gebouwd voor de Hervormde kerk te Gorredijk en in 1968 in de Kinderdijkse kerk geplaatst. In 1999-2000 door Bakker & Timmenga (Leeuwarden) gerestaureerd. De Dorpskerk valt onder de Hervormde Gemeente Kinderdijk - Middelweg (Middelweg is een van de delen van het dorp Nieuw-Lekkerland), waar verder ook nog de Rehobothkerk in Nieuw-Lekkerland onder valt.

Molens / Werelderfgoed
Om het overtollige water van de Alblasserwaard te lozen, zijn van 1366 tot 1369, vaak op handen en knieën, twee kanalen naar Kinderdijk gegraven. Toen die kanalen niet meer waren opgewassen tegen het stijgende water zijn, om het achterliggende land tegen overstroming te beschermen, vanaf 1738 16 molens gebouwd. Door de jaren heen hebben moderne gemalen de taak van deze molens overgenomen. Nu staan er maar liefst 19 windmolens dicht bij elkaar, als indrukwekkend symbool van de Hollandse strijd tegen het water. In 1997 is het molencomplex, dat nog steeds in vrijwel oorspronkelijke staat verkeert, op de Unesco Werelderfgoedlijst geplaatst. Om de molens weer volledig maalvaardig te maken, zijn in 2010 de molengangen, roeden, rompen en het binnenwerk van 13 van de 19 molens gerestaureerd.

Beschrijvingen van alle molens vind je op respectievelijk de pagina's - Nederwaard Molen no. 1, - Nederwaard Molen no. 2 (bezoekmolen), - Nederwaard Molen no. 3, - Nederwaard Molen no. 4, - Nederwaard Molen no. 5, - Nederwaard Molen no. 6, - Nederwaard Molen no. 7, - Nederwaard Molen no. 8, - Overwaard Molen No. 1, - Overwaard Molen No. 2, - Overwaard Molen No. 3, - Overwaard Molen No. 4, - Overwaard Molen No. 5, - Overwaard Molen No. 6, - Overwaard Molen No. 7 en - Overwaard Molen No. 8. - In 2013 zijn de molens van Kinderdijk verkocht, door Waterschap Rivierenland, aan de gemeente Molenwaard, voor het symbolische bedrag van 1 euro. De motivatie is dat het waterschap de molens niet meer nodig heeft voor de waterhuishouding, en ze daarom beter door een andere instantie kunnen worden beheerd.

"Het beheer en de exploitatie van dit UNESCO Werelderfgoed is in handen van Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK). Onze hoofdtaken zijn het onderhouden en behouden van het molencomplex en educatie geven over dit unieke stukje Nederland. We hebben van de (lokale) overheden een flink takenpakket gekregen, maar doen het natuurlijk niet alleen. De molens staan, op Museummolen Blokweer na, op grondgebied van de gemeente Molenlanden. Die gemeente is eigenaar van alle 19 Kinderdijkse molens - inclusief de Blokweer, die op Alblasserdams grondgebied staat - en het monumentale Wisboomgemaal. Vanzelfsprekend heeft Molenlanden een belangrijke stem in het geheel. Verder zijn onder meer buurgemeente Alblasserdam, de provincie Zuid-Holland, Waterschap Rivierenland en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) bij het Werelderfgoed betrokken.

Wat doet Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK) allemaal? We zijn in 2001 opgericht om het in 1997 door UNESCO erkende Werelderfgoed-gebied te beheren en exploiteren. Naast het molencomplex onderhouden en behouden is educatie, het Kinderdijkse verhaal vertellen, een ander belangrijk doel. Omvangrijke taken, die door de groei van het toerisme alleen maar omvangrijker zijn geworden. Begonnen met enkele medewerkers staat er inmiddels een organisatie met ruim 40 medewerkers (full- en parttime) in dienst. Daarnaast hebben we ruim 220 vrijwilligers - schippers, gidsen, klussers, gastheren/vrouwen - voor ons werken. Zij zijn onmisbaar."

- De twee museummolens van Kinderdijk laten je zien, horen, ruiken en voelen hoe het moet zijn geweest om in een echte Hollandse molen te leven. In museummolen Nederwaard heeft de familie Hoek generaties lang het molenaarsvak uitgeoefend en het molenaarsleven geleefd. Dat ging soms in gezinnen met wel 13 kinderen. Dat was een krappe bedoening. Probeer maar eens een bedstee uit en stel je daarna eens voor hoe het is om in het piepkleine woonkamertje te leven, maar dan met een stuk of tien broertjes en zusjes om je heen... In de molen zie je een expositie van oude zwart-witfoto’s, onder meer uit de collectie van de familie Hoek. Terwijl buiten de wieken draaien en binnen het mechanisme kraakt en giert beleef je binnen hoe een molenaar zich voelde.

Even verderop aan de waterkant staat museummolen Blokweer, die formeel nét op grondgebied van buurdorp Alblasserdam staat. Deze wipmolen is anders dan zijn Kinderdijkse broertjes en zusjes, omdat het hele bovengedeelte met de wind kan meedraaien. Ook zie je aan de buitenkant prachtig hoe het scheprad het water verplaatst. Op het erf zie je dat een paar geiten en een moestuintje vroeger hard nodig waren om een heel gezin in leven te houden. De molenaars lopen hier nog in originele klederdracht en leven er alsof alles nog zo is als in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Voor nadere informatie en online tickets voor de museummolens zie deze link.

- Ook vanaf het water bieden de molens een mooi schouwspel. Bovendien kun je op deze manier op een bijzondere wijze van het landschap genieten. De boot vertrekt vanaf de koffiekiosk op de dam.

- Voormalig stoomgemaal het Wisboomgemaal dateert uit 1868. Vier schepraderen maalden het water van de Lage Boezem van de Overwaard in de Hoge Boezem. In 1924 zijn de installatie en de naast het gemaal staande schoorsteen gesloopt. Er zijn twee centrifugaalpompen geplaatst. Het gemaal is in 1995 buiten werking gesteld en vervolgens deels gerestaureerd. Nu doet het dienst als bezoekerscentrum van Kinderdijk.

- Naast het Wisboomgemaal liggen het J.U. Smitgemaal (uit 1972) en het G.N. Kokgemaal (uit 1995). Het Smitgemaal, dat het Van Haaftengemaal uit 1868 heeft vervangen, is anno 2018 toe aan een technische en bouwkundige renovatie. Gelijktijdig met de voorbereidende werkzaamheden voor de renovatie zijn er plannen gemaakt om het gemaal gedeeltelijk in te richten als belevingsruimte en ontvangstruimte. Deze plannen zijn echter afhankelijk van de resultaten van een studie naar het watersysteem van de Alblasserwaard (de Integrale Visie Alblasserwaard Vijfheerenlanden (IVAV). De eerste resultaten van deze studie verwacht het waterschap medio 2018. Uit deze resultaten zou kunnen blijken dat vanaf 2025 aanzienlijk minder water afgevoerd gaat worden in Kinderdijk door de bouw van een of twee extra gemalen elders in de streek. Dit gegeven zorgt er voor dat de omvang van de plannen rondom de belevingsruimte en de mate van renovatie van het J.U. Smitgemaal nog onduidelijk zijn. Feit is wel dat renovatie sowieso noodzakelijk is, omdat het gemaal nog tot minstens 2025 haar functie goed moet kunnen uitvoeren. De plannen voor het realiseren van een belevingsruimte blijven vooralsnog van kracht. Voor nadere informatie en antwoorden op veelgestelde vragen over de beoogde renovatie van het Smitgemaal zie de pagina onder de link.

- Met zijn puntige vorm en glazen dak is het G.N. Kokgemaal een opvallende verschijning in Werelderfgoed Kinderdijk. Het gemaal is in 1995 in gebruik genomen als vervanger van het oude geëlektrificeerde Wisboomgemaal. Samen met het naastgelegen J.U. Smitgemaal heeft het Kokgemaal een cruciale rol in het waterbeheer in de Alblasserwaard. Alle boezems worden hier uitgewaterd. Bijna al het water uit de Alblasserwaard moet er hier uit. Wanneer het Kokgemaal op volle kracht draait kan die 1,4 miljoen liter water per minuut uit de Lage Boezem van de Overwaard wegpompen. Het J.U. Smitgemaal, dat de Lage Boezem van de Nederwaard bemaalt, werkt in 60 seconden dik 1 miljoen liter weg. In ‘nood’ kan er dus vanuit de boezems elke minuut 2,4 miljoen liter water uit de Alblasserwaard worden getrokken. De drie enorme vijzels van 4,5 meter doorsnede die het water omhoog halen, zijn voor bezoekers niet te zien, omdat ze om het geluid te dempen zijn afgedekt met betonnen dekplaten.

- De Elshoutsluis pompt het water van de gemalen de Lek in.

- Gevelstenen in Kinderdijk.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Bij de Molenwaardtocht (wandelen, op een zaterdag in juni), georganiseers door Wandelsportvereniging Kinderdijk, kun je kiezen uit de afstanden 5, 10, 15, 20, 30, 40 en 50 km. De tocht trekt tegen de 1.000 deelnemers.

- Speeltuin 't Balkengat is rond 1950 opgericht en ingericht door de inwoners en wordt ook nog altijd door hen zelf onderhouden. Om een en ander te financieren organiseert Comité Speeltuin 't Balkengat elk jaar de Molenmarkt (op een vrijdag in september). De opbrengst van de kraamhuur en de verkoop in de eigen kramen gaat naar het onderhoud van de speeltuin, en ook naar evenementen voor de buurt, zoals Lampionoptocht, Tentenkamp (waar Kinderdijkertjes een nacht in de speeltuin mogen slapen) en een buurtbarbeque.

- Tijdens de Lichtweek Kinderdijk (september) staan alle molens in het dorp een week lang in de schijnwerpers, wat 's avonds in het donker natuurljik mooie effecten geeft. Onder de link vind je daar een fraaie filmreportage van.

- Sinterklaas.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het Driehoeksveer vaart dagelijks tussen Kinderdijk, Krimpen aan de Lek en Ridderkerk. Het fiets- en voetveer is toegankelijk voor fietsers, bromfietsen en scooters. Door de oversteek over de rivieren de Lek, de Nieuwe Maas en de Noord hoef je niet naar een brug te rijden maar kun je direct zonder omweg naar je eind- of volgende bestemming reizen.

- Kinderdijk krijgt een nieuw rietmoeras ter grootte van bijna dertig voetbalvelden. Waterschap Rivierenland bouwt daarvoor een palendam in de Hoge Boezem van de Overwaard. De afkadering wordt vervolgens gevuld met bagger uit het
Achterwaterschap, dat verder wordt uitgediept om een betere doorstroming mogelijk te maken. Door dit alles is volgens het waterschap sprake van een win-winsituatie: het project beoogt de waterveiligheid, de waterkwaliteit én de natuurwaarden op langere termijn verbeteren. Het project beoogt medio 2022 gereed te komen.

- Minder bekend dan de molens is het feit dat ook de Boezems van Kinderdijk van internationaal belang zijn. Daarom zijn ze benoemd tot Natura 2000-gebied. Het gebied omvat de hoge boezems van de Nederwaard, de Overwaard en Nieuw-Lekkerland alsmede delen van de aangrenzende polders Blokweer en Nieuw-Lekkerland. De boezems bestaan uit open water, riet- en zeggemoerassen, ruigten, grienden, struwelen en boezemkaden. De polders bestaan uit wei- en hooilanden, doorsneden door sloten.

De boezemkanalen zijn tussen 1365 en 1370 gegraven met als doel de afwatering van de Alblasserwaard te verbeteren. Omstreeks 1740 zijn de hoge boezems gesticht. Dit zijn in feite omkade gedeelten van de polders Blokweer en Nieuw-Lekkerland. In de hoge boezems werd het water tijdelijk opgeslagen om van daaruit geloosd te worden op de Lek.

Het gebied is een belangrijk broedgebied van soorten van rietmoeras (purperreiger, snor) en is van enig belang als broedgebied voor een broedvogel van geïnundeerde kruidenvegetaties (porseleinhoen). Daarnaast van enige betekenis als overwinterings- en rustgebied voor grondeleenden (smient, krakeend en slobeend). De recent aangetroffen populatie van de Zeggekorfslak (Vertigo moulinsiana) behoort tot de grootste van ons land. Ook bevindt zich hier een geïsoleerde populatie van de Noordse woelmuis.

- Vogelkijkhut Adri de Gelder is genoemd naar de in 2006 overleden directeur van Vogelbescherming Nederland en van 1977-1980 voorzitter van Natuur- en Vogelwacht Alblasserwaard. De hut is op 18-1-2008 officieel in gebruik genomen door zijn broer Theo.

- Maritiem Museum Rotterdam heeft in 2018 het voormalige beurtschip Jantina uit 1895 cadeau gedaan aan Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK), om rondvaarten mee te kunnen maken langs de molens. Een grote groep vrijwilligers heeft het schip gerenoveerd en duurzaam gemaakt; het schip is nu volledig elektrisch. Het - rolstoelvriendelijke - schip gaat varen over de Lage Boezem en vormt daarmee een alternatieve route naar museummolen Blokweer.

- Speeltuin Kinderdijk.

Terug naar boven

Eten en drinken

Bakker
"In 1927 begon Nijs Stam met de bakkerij in het huidige pand aan de Molenstraat in Kinderdijk. Met paard en wagen ging hij langs de deur om de klanten te bedienen. Aan een moderne uitvinding als de broodsnijmachine deed hij niet. “Ze snijden hun brood zelf maar.” Toen zijn zoon Adrie hem opvolgde, kocht die meteen een broodsnijmachine. De daaropvolgende bakker was zijn kleinzoon, de huidige bakker Wim Stam (68). Als kleine jongen ging Wim al mee met opa langs de weg. Ook stond hij vaak om zes uur op om te helpen met het uitsteken van kleingoed (koekjes). Na de Mulo ging Wim meteen in de bakkerij werken. Op zijn achttiende moest hij van zijn vader zijn rijbewijs halen om met de bus langs de klanten te kunnen gaan. Samen met een knecht bezorgde hij in het dorp, langs de Lekdijk en in Nieuw-Lekkerland.

Vanwege een groot tekort aan bakkers en gezondheidsproblemen zijn Wim en zijn vrouw Marry per 1-1-2022 met de bakkerij gestopt. De Lekkerlandse winkel is overgenomen door een banketbakker die in dienst was bij bakkerij Stam. Deze winkel wordt nu bevoorraad door bakkerij Voordijk." Aldus enkele citaten uit het persbericht van bakker Stam over het stoppen van de zaak. Toen inwoner Peter Paul Klapwijk in november 2021 hiervan hoorde, vond hij dat de inwoners van Kinderdijk er alles aan moesten doen om de zaak, de enige winkel nog in het dorp, open te houden: "De enige winkel van het dorp dicht? Dat kán toch niet? Die is zo belangrijk voor het dorp. Dit is zo'n beetje de laatste plek van het dorp waar je elkaar nog ontmoet voor een praatje."

Frida den Ouden, die al jaren in de winkel werkte, gaf gelukkig aan dat ze graag door wilde gaan. Peter Paul kreeg tot 1 januari 2022 de tijd om de financiering rond te krijgen. Hij verzamelde mensen met verschillende expertises om zich heen en ging aan de slag met een gedegen business plan. Twee dagen voor de deadline kwam Stichting Elshout* met het verlossende bericht dat zij het pand wilden kopen, waardoor de door de initiatiefnemers opgerichte stichting Ons Dagelijks Brood de winkel kon gaan huren. De winkel wordt bevoorraad door Bakkerij Van der Grijn uit Groot-Ammers.
* Stichting Elshout is in het leven geroepen door postcodeloterijwinnaar Piet de Bruin (1947-2017). De rasechte Kinderdijker won in 2004 de hoofdprijs van 7,5 miljoen euro in de Postcode Loterij. De Bruin overleed in 2017. Zijn vermogen kwam grotendeels terecht in Stichting Elshout, die er lokale initiatieven mee ondersteunt die de gemeenschap ten goede komen.

Er is ook al een tweedehands bakfiets aangeschaft, om een oud gebruik nieuw leven in te blazen. "Vroeger ging de bakker met zo’n fiets vol brood langs de molens. Dat wil ik weer gaan doen", zegt Klapwijk, die nóg een grote wens heeft: terugkeer van de bakkerij onder de winkel aan de Molenstraat. "De laatste jaren was die niet meer in gebruik en kwam het brood van de eigen bakkerij in Nieuw-Lekkerland. Maar we hopen dat op termijn een jonge bakker hier weer wil beginnen met het maken van zijn eigen producten. Nee, die staan inderdaad niet in de rij, maar we denken dat het kan lukken."

Terug naar boven

Beeld

- Aflevering van kinder-tv-serie Het Klokhuis over Werelderfgoed Kinderdijk (9-3-2016, 15 min.). Ook leerzaam voor volwassenen!

- Nog een leerzame uitzending van NTR over Werelderfgoed Kinderdijk (24 min.).

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kinderdijk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Magazine De Kantlijn editie Alblasserdam, Kinderdijk, Nieuw-Lekkerland en Streefkerk is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Belangenorganisatie: - Belangenvereniging Leefbaarheid Kinderdijk heeft ten doel, met alle binnen haar vermogen liggende middelen, de leefbaarheid van het dorp voor nu en in de toekomst te bevorderen. De vereniging beoogt haar doel te bereiken door: het tot stand brengen van een regelmatig overleg met de inwoners en zich aldus een mening te vormen over de algemene opinie; zoveel mogelijk overleg te plegen en samen te werken met de betrokken overheidsinstanties; het opstellen, uitwerken en zo mogelijk uitvoeren van programma's.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. De Zwerver is opgericht in 1933 en heeft dus in 2018 het 85-jarig bestaan gevierd.

Reacties

(4)

Achter het plaatsnaambord, zie ik rechts een voor mij bekend gebouw.
Het was, al ver voor de 2e wereldoorlog, o.a. een electriciteitscentrale van de firma L Smit & Zoon. Er zijn bronnen, die schrijven, dat het zelfs de eerste electriciteitscentrale was in Nederland. De "heren Smit", de directie van het bedrijf, maakten van de centrale o.m. gebruik voor de stroomvoorziening van hun huizen. En van een aantal huizen van hun werknemers. In één van de directiewoningen, zo gaat het verhaal, was een traplift. Die lift werd uiteraard ook van stroom voorzien door de centrale.
Als er, 's avonds en rond bedtijd, gebruik van werd gemaakt, konden de overige aansluitingen dat merken: dan werd de stroomvoorziening in hun huizen wat minder en schenen dus de lampen ook minder goed. Daaruit, zo werd verteld, kon je opmaken, dat de familie Smit naar bed ging! Ik kan nog wel voor foto zorgen van de centrale uit de tijd, waarover ik nu schrijf.

Wat een mooi verhaal weer Roel! Dit was mij nog niet bekend, maar is zo bijzonder, zowel vanwege het serieuze feit van de eerste elektriciteitscentrale (want dat blijkt inderdaad het geval), als van de anekdotische kant ervan, dat dit zeker beschrijving verdient. Ik heb er dan ook een stukje over opgenomen hierboven onder het kopje Geschiedenis, met link naar een pagina waar het hele verhaal van die centrale uitvoerig uit de doeken wordt gedaan, zowel de serieuze kant als m.b.t. die anekdote. Foto is zeer welkom (op frank@plaatsengids.nl) en beeld ik er graag bij af!

Geachte mevrouw, mijnheer,
Wilt U zo vriendelijk zijn eerst foto nr. 1241_1084 op de Beeldbank van het Regionaal Archief Dordrecht voor te slaan.
Kunt U mij zeggen waar die genomen is ? In het dorp Kinderdijk of in de Gemeente Alblasserdam ?
Bijvoorbaat hartelijk dank.
Met vriendelijke groet.
Ad. Kliphuis (vrijwillig medewerker R.A.D. Afd. Beeldbank).
Zwijndrecht.

U bedoelt deze oude ansichtkaart: https://beeldbank.regionaalarchiefdordrecht.nl/search/detail/id/2F5D4773.... Jammer dat niet ook de achterkanten zijn gescand, want als hij gebruikt is kun je aan het poststempel het ca. jaar aflezen dat de kaart is uitgegeven (een eerder jaar dan het jaar van het poststempel kan uiteraard ook, maar het geeft een goede indicatie). De Hervormde kerk van Kinderdijk dateert immers uit 1916, en deze kaart dateert zo te zien uit ca. 1910, maar kan ook later zijn hoor.

Ik ben lokaal niet bekend met de situatie, maar de opmerking van dhr. Waalboer op die pagina dat het dit rijtje huizen betreft https://www.google.nl/maps/@51.8757228,4.6340086,3a,75y,7.6h,81.88t/data=!3m6!1e1!3m4!1s9NU85llBxU6cmCtv5rfKSA!2e0!7i16384!8i8192?hl=nl aan de weg West-Kinderdijk nabij de Molenkade in het dorp Alblasserdam, lijkt me correct. Wat we in de verte zien kán ook niet de kerk van het dorp Kinderdijk zijn. Als je op bijv. Google Maps of Openstreetmap kijkt, zie je namelijk dat die kerk niet in het verlengde van de weg West-Kinderdijk ligt maar dat daar nog een flink stuk weg met kronkels tussen zit. Zie bijv. hier: https://www.openstreetmap.org/relation/2712091#map=15/51.8824/4.6425.

De naamgeving van de ansichtkaart zorgt hier voor de verwarring; deze suggereert dat het om het dorp Kinderdijk gaat. Maar dat dorp heeft pas sinds begin 20e eeuw (wellicht geleidelijk) die naam gekregen. Voorheen stond dat kerntje op die plek namelijk bekend als 'Elshout aan de Kinderdijk' (zoals ik hierboven vermeld onder Naam, en waar ik zelf ansichtkaarten van heb gehad met die benaming). Ik kan me voorstellen dat het gebied Oost-Kinderdijk en West-Kinderdijk in het aangrenzende dorp Alblasserdam gezamenlijk ook bekend stond als Kinderdijk. Vandaar de verwarring.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen