Passewaaij

Wijk
Buurtschap
Tiel
Betuwe
Gelderland

Passewaaij station [640x480].jpg

Passewaaij (Vinex-wijk van Tiel) heeft sinds 2007 een NS-station aan de spoorlijn Dordrecht-Elst

Passewaaij (Vinex-wijk van Tiel) heeft sinds 2007 een NS-station aan de spoorlijn Dordrecht-Elst

Passewaay. (2).JPG

Niet ver van Tiel ligt in de uiterwaarden het mooie 'natuurontwikkelingsgebied' Wetland Passewaay

Niet ver van Tiel ligt in de uiterwaarden het mooie 'natuurontwikkelingsgebied' Wetland Passewaay

Passewaay..JPG

Buitendijks bij Passewaaij, puur natuur

Buitendijks bij Passewaaij, puur natuur

Passewaay.JPG

Ruimte voor de rivier én voor de natuur bij Passewaaij

Ruimte voor de rivier én voor de natuur bij Passewaaij

Passewaaij dijkwachtershuisje [640x480].jpg

Passewaaij, het 19e-eeuwse dijkwachtershuisje is gelukkig bewaard gebleven

Passewaaij, het 19e-eeuwse dijkwachtershuisje is gelukkig bewaard gebleven

Passewaaij

Terug naar boven

Status

- Passewaaij is een buurtschap en tegenwoordig ook een nieuwbouwwijk in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Tiel. T/m 30-6-1956 deels gemeente Wadenoijen, deels gemeente Ophemert. Per 1-7-1956 gaat het Wadenoijense deel over naar de gemeente Tiel, in 1978 gaat ook het Ophemertse deel over naar de gemeente Tiel.

- De buurtschap Passewaaij valt voor de postadressen deels onder de stad Tiel, deels onder de buurtschap en formele woonplaats Zennewijnen. (Zie ook hieronder onder Ligging, 2e alinea.) In de praktijk valt de buurtschap in zijn geheel onder de stad Tiel.

- Sinds begin jaren negentig is er onder deze naam ook een Vinex-wijk van Tiel, W van de buurtschap Passewaaij.

- De buurtschap Passewaaij heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Alternatieve spelling
De wijk wordt soms ook als Passewaay gespeld, bijvoorbeeld in de Provincie-atlas Gelderland(1). Maar de meest gebruikelijke spelling is toch wel met ij.

Oudere vermeldingen
15e eeuw (in de 'gerichtssignaten') Paesway, 1840 (Volkstelling) Passewaaij, 1847 Paaswaai, 1867 (gemeenteplattegrond van Wadenoijen van J. Kuijper) Pasewaaij. In de 15e eeuw was er ook aan de andere kant van Tiel, nabij het verdwenen klooster Westroyen, al een locatie die met Paesway werd aangeduid (aldus de gemeente Tiel op haar site).

Naamsverklaring
- Een samenstelling met waai, wade 'kolk, door dijkbreuk ontstaan'. Voor het eerste lid heeft men ten onrechte gedacht aan een persoonsnaam Pasko*. Hier is echter sprake van pas, met name in het gebied van de grote rivieren in gebruik met de betekenis 'perceel land met rijen bomen (bijv. populieren, berken of wilgen) bezet'. Ontstaan uit het Latijnse pascua 'weide'. Vergelijk De Pas.(2)
* Gereconstrueerde vorm.

- De gemeente Tiel heeft op haar site een andere verklaring: zij stelt dat de plaats volgens oude watersnoodkronieken haar naam dankt aan een dijkdoorbraak tijdens de Paasdagen (een jaartal wordt daarbij helaas niet genoemd). Volgens deze lezing zou het eerste deel van de naam dus met Pasen te maken hebben.

Terug naar boven

Ligging

- De wijk Passewaaij ligt in het ZW van de stad Tiel, tussen deze stad en het dorp Wadenoijen, en grenst in het N aan het Inundatiekanaal, dat vanuit de Waal horizontaal N langs de wijk loopt en O van Wadenoijen in de Linge uitkomt. Aan de andere kant van het Inundatiekanaal ligt stadsdeel Tiel-West.

- De gelijknamige buurtschap ligt rond de wegen Zennewijnenseweg, Waalbandijk (het gedeelte van deze weg N van de kruising met de Bredestraat) en Passewaayse Hogeweg (het O gedeelte van deze weg) en het gedeelte van de Kruisstraat Z van de weg Waalbandijk, ligt N van de buurtschap Zennewijnen (de buurtschap Passewaaij is geen formele woonplaats en de buurtschap Zennewijnen wel: Zennewijnenseweg 1-17 en 2-16 vallen daarom postaal onder de woonplaats Tiel, en huisnrs. 19-27 en 18-28 vallen postaal onder de woonplaats Zennewijnen), en grenst in het O aan de rivier de Waal. Met name het deel rond de steenfabriek ligt voor de postadressen 'in' Zennewijnen. Je zou dus kunnen stellen dat een deel van de buurtschap voor de postadressen onder de buurtschap Zennewijnen valt.

- Tot 1-7-1956 liep de grens tussen de gemeenten Ophemert en Wadenoijen hier langs de Bovenste Zennewijnense Wetering, die in de huidige wijk Passewaaij horizontaal langs de wegen Weegbree / Stekelbaars / Jonkheer P.A. Reuchlinlaan stroomt, en vlak voor de Waal in de buurtschap uitkomt, ter hoogte van de steenfabriek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de buurtschap Passewaaij 22 huizen met 153 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 95 inwoners. De gelijknamige wijk heeft ca. 5.000 huizen met ca. 12.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Opgravingen in Passewaaij van 1995 t/m 2004 door het ROB (nu RCE) hebben een grafveld en nederzetting opgeleverd uit de Late IJzertijd en Romeinse tijd (sporen dateren ca. 50 voor tot 350 na Chr.).

De wijk is opgebouwd uit 8 buurten rond het centrumgebied. Diversiteit staat centraal: er zijn zowel huurwoningen, koopwoningen in populaire prijsklassen, vrije sectorwoningen als woningen op particuliere kavels. De wijk valt op door de toepassing van zowel traditionele, eigentijdse als vernieuwende architectuur. Ongeveer 15% van de woningen is gebouwd in de huursector, 85% in de koopsector. In de afgelopen kwart eeuw is Passewaaij uitgegroeid tot een volwaardige wijk met allerlei voorzieningen en een mix van woningen voor verschillende doelgroepen. Ook de verschillende bouwstijlen zorgen voor een levendige variëteit die de wijk aantrekkelijk maakt. In het hartje van de wijk is inmiddels een mooi winkelcentrum, er zijn scholen en vergevorderde plannen voor de ontwikkeling van een Integraal KindCentrum (IKC), veel groen en ruim opgezette bermen met veel aandacht voor flora en fauna.

De verkeersstructuur in Passewaaij is ontworpen volgens het Duurzaam Veilig principe. Dit houdt in dat wegen en paden zo zijn ingericht dat de kans op verkeersongevallen zoveel mogelijk wordt gereduceerd. Kenmerkend voor de wijk is het netwerk van paden en straten. De ruggengraat van de wijk wordt gevormd door fietsroutes die tussen de buurten liggen en op het centrum van de wijk zijn gericht. De straten in de wijk zijn voorzien van drempels, zodat de automobilist in de regel niet harder kan rijden dan 30 km per uur.

De buurten zijn door rotondes op de randweg aangesloten. Tussen de buurten zijn overal doorsteken voor voetgangers en fietsers, maar niet voor het gemotoriseerde verkeer. De auto's worden via de randweg geleid die rondom de wijk ligt. De wijk kent voor de auto een tweetal verbindingswegen; de Jhr. P.A. Reuchlinlaan en de Schaarsdijkweg. Deze inrichting van de wijk leverde in 1993 de verkeersveiligheidsprijs van de provincie Gelderland op en werd als voorbeeld gesteld voor andere gemeenten.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "KlokGroep is al vanaf het begin betrokken bij de realisatie van de verschillende projecten in Passewaaij, sinds 2003 als 'penvoerder' vanuit de samenwerkende ontwikkelaars naar de gemeente. De uitbreidingswijk bestaat tot nu toe uit 8 verschillende buurten. De buurten 1 tot en met 6 en 8 zijn al ontwikkeld. Buurt 7 wordt in 2019 afgerond en komt te liggen rondom een centraal park. De speeltoestellen in de parkzone zijn ontworpen 'met een knipoog' naar de archeologische vondsten uit de Bataafse tijd die in buurt 7 zijn aangetroffen.

Lange tijd was onduidelijk of de buurten 9, 10 en 11 nog gerealiseerd zouden worden, maar de nieuwe Tielse coalitie pakt door. En dat is goed nieuws, want de woningmarkt in Tiel zit op slot en de behoefte aan woningen voor verschillende doelgroepen is groot. Wethouder Frank Groen: "Deze coalitie wil zich er hard voor maken om nog deze coalitieperiode te starten met de uitbreiding. We hebben een voorzichtige voorspelling gedaan dat we medio 2021 de eerste paal in de grond hebben. Ik kan dat alleen maar toejuichen." Met de ontwikkeling van de buurten 9, 10 en 11 komen er in Passewaaij nog eens 1500 tot 1600 woningen bij. De gemeente heeft de harde voorwaarde gesteld om daarbij een extra rondweg te maken en zo mogelijk een extra ontsluiting. “Dat hebben we ook beloofd aan de inwoners die hier al wonen. We zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om die belofte na te komen.”

Met de verdere uitbreiding van Passewaaij geeft de gemeente in de eerste plaats haar eigen inwoners de mogelijkheid om door te groeien naar een andere woning in de eigen gemeente. “Daarmee komen er ook weer woningen vrij voor bijvoorbeeld starters of voor mensen van buiten Tiel”, verwacht de wethouder. Nieuwbouw in grote aantallen zoals hier is helaas niet mogelijk op de inbreidingslocaties. “Die zijn er wel in Tiel en we zouden ook daar graag mooie woningen realiseren, maar dat is allemaal niet zo gemakkelijk. Intussen lopen we wel al jaren achter op de woningbouwopgave. Het mooiste zou zijn als inbreiding en uitbreiding tegelijk aangepakt kunnen worden, alleen is dat nu niet aan de orde. Laten we dan in ieder geval doen wat wel kan en maximaal inzetten op de projecten waarvan we denken dat ze haalbaar zijn. Dat zaadje is nu geplant.” (bron: KlokGroep, 15-11-2018)

- Na jaren van voorbereiding beoogt vanaf medio 2017 een 5-tal parkachtige buitenplaatsen te worden gebouwd tussen de Tielse wijk Passewaaij en het buitengebied. Al in 2012 gaf de gemeente in principe toestemming om 5 kleine landgoederen met een klassieke indeling van een hoofdwoning met bijgebouwen te midden van het groen te bouwen. Eind 2016 is het concrete plan voor 2 van deze buitenplaatsen aan de Kruisstraat en de Ophemertsedijk in gang gezet.
In juni 2017 heeft de gemeente toestemming verleend voor nog 2 plaatsen aan de andere kant van de J.M. Den Uyllaan tot aan de Passewaaijse Hogeweg. De buitenplaatsen fungeren als overgang tussen de woonwijk en het landelijke gebied of de stadsrand. (bron: de Gelderlander, 2-6-2017)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Aan de Ophemertsedijk 34 staat een zogeheten dijkwachtershuisje. Dit is een magazijn uit de 19e eeuw, dat gebruikt werd voor het opslaan van gereedschap en materiaal van het 'dijkleger', zoals dat destijds werd genoemd. Het dijkleger werd opgeroepen voor bewaking en reparatie van de dijk tijdens hoogwater in de rivier de Waal. Het huisje is gebouwd door het toenmalige Polderdistrict Tielerwaard en tegenwoordig in eigendom van Stichting Stadsherstel Tiel.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Zomerfeest Passewaaij (weekend in juni) met o.a. kermis, live muziek en braderie.

- Passewaaij neemt jaarlijks met een corsowagen deel aan het Fruitcorso Tiel (september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het Linge-Waalpark is een wijkpark (ook van belang voor de inwoners van Tiel-West) met een oppervlakte van 15 hectare. Het park is voorzien van wandelpaden. In het park grazen Galloway-runderen.

- Natuurontwikkelingsgebied Wetland Passewaaij* ligt in de uiterwaarden van de Waal, tussen het Inundatiekanaal en de steenfabriek in de buurtschap. Dit gebied is in 1996 ontstaan door de koppeling van dijkverbetering en natuurontwikkeling. De dynamische riviernatuur in dit 40 ha grote gebied is heel divers en er is veel te zien aan flora en fauna. Door het creëren van een terrein met moerassen en waterpartijen waar rivierduinen kunnen ontstaan, ontwikkelt zich een rijk gevarieerde planten- en dierenwereld. De ontwikkeling van de natuur, zoals die van oorsprong in het rivierenland was, krijgt hier een kans. Ook door de half-wilde Konikpaarden en Salesrunderen die hier grazen en dus zorgen voor 'natuurlijk onderhoud'.

De riviernatuur lijkt vooral in de maanden juli en augustus een kleurig schilderspalet. Er staan dan veel stroomdalbloemen en -kruiden in bloei. Sinds 2001 wordt de ijsvogel in het wetland gesignaleerd. Net als de oeverzwaluw, al langere tijd broedvogel in het gebied, maakt ook de ijsvogel zijn nest in steile oevers langs de waterkant. - Foto's van Wetland Passewaaij van IVN Tiel. - Fotoreportage van het Wetland door Egbert van de Haar uit Tiel. En nog een mooie fotoreportage van Egbert van het Wetland in bloei anno juni 2018, onder de toepasselijke titel 'Het kleurenpalet van een Grootmeester'.
* Een wetland is een gebied met veel moerassen en waterpartijen.

- In het kader van de ruilverkaveling Avezaath-Ophemert is aan de zuidkant van Passewaaij een bos van circa 12 hectare aangelegd. Bij de opzet van het bos is uitgegaan van het bestaande karakter van het omringende landschap. De huidige kavelsloten bepalen de hoofdindeling van het bos, dat onder meer uit lanen met linden bestaat. Er is gekozen voor boomsoorten die van nature in het rivierengebied voorkomen: eiken, essen, populieren, elzen, iepen en wilgen. In het bos zijn 36.000 van deze bomen geplant.

- Winkelcentrum Passewaaij.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Passewaaij (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site voor de bewoners van Passewaaij buurt 7, waarvan de bouw in 2010 is gestart, en die in 2019, na lange stagnaties, wordt afgerond. - Reportage van Frans Mensonides over station en wijk Passewaaij.

- Nieuws: - Wijkkrant De Passewaaijer (tweemaandelijks) is via de link ook online te lezen.

- Wijkverenigingen: - Wijkvereniging Passewaaij.

- Veiligheid: - Buurtpreventie Passewaaij is niet, zoals de meeste Buurtpreventies, een “kleine groep” mensen die samen zorgen voor een veilige straat/straten waar de buurtpreventie actief is, maar een overkoepelend, digitaal platform voor iedereen in de wijk. Binnen de wijk zijn inmiddels al ca. 20 Buurtpreventiegroepen actief, en dat is heel positief. Ze kunnen iedereen in de wijk dan ook aanraden om actief deel te nemen bij de groepen die actief zijn binnen het “stukje” wijk waar je woont. Het doel van Buurtpreventie is dat zij via social media platforms, de Passewaaijer en hun website alleen informeren. Daarnaast zijn zij actief met diverse acties wijkgericht en niet in een klein gedeelte van de wijk. De doelgroep is dan ook wijkbreed en niet alleen enkele straten. Omdat ze vooral wijkoverkoepelend willen werken, lopen ze dus zelf geen rondes door de wijk. Dit is iets wat de kleinere buurtpreventie-groepen wel doen en die willen zij dan ook niet voor de voeten lopen. Wel informeren zij alle inwoners met tips om de wijk schoon en veilig te houden.

- Openbaar vervoer: - De wijk Passewaaij heeft sinds 2007 een NS-station aan de spoorlijn Dordrecht-Elst.

Reacties

(2)

Naar mijn mening komt Passewaay van de Ding verzameling in de lente gehouden, de Frankische koningen ontvingen giften, de dona annualia, bij de Maartse velden, dat later overging naar het Meiveld. De lente dag-en-nacht evening werd gekerstend in Pasen. Passwaay nabij Kapel Avezaath is een Paasberg, evenals te Arnhem, waar het Paasvuur brandde. Meibergen zij er uiteraard ook. En verder zijn er nog vele voorbeelden uit Belgie en Duitsland, die u wellcht zelf wil ontdekken.

Dank voor uw reactie. Wij (de redactie van Plaatsengids.nl) hebben niet geleerd voor plaatsnaamkunde, en wagen ons daarom, in het kader van 'ieder zijn vak' en schoenmakers en leesten, ook niet zelf aan verklaringen, en hebben daarom ook geen mening over verklaringen van wie dan ook. Dat is niet aan ons. Wij nemen daarom de verklaringen op van de naamsverklaringsdeskundigen, die er voor hebben geleerd om plaatsnamen te verklaren op grond van de oudste vermeldingen in relatie tot de specifieke taalkundige en/of geografische omstandigheden van de plaats in die tijd. Ik laat uw betoog wel staan, opdat de bezoekers van onze site het kunnen lezen en er zelf iets van kunnen vinden.

Reactie toevoegen