Bokkebuurt

Plaats
Buurtschap
Westerkwartier
Westerkwartier
Groningen

Bokkebuurt Doezum bord [640x480].jpg

Bokkebuurt is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 2018 gemeente Grootegast. De buurtschap Bokkebuurt valt onder het dorp Doezum.

Bokkebuurt is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 2018 gemeente Grootegast. De buurtschap Bokkebuurt valt onder het dorp Doezum.

Bokkebuurt Doezum oude kaarten [640x480].jpg

Buurtschap Bokkebuurt bij Doezum, op kaarten uit respectievelijk ca. 1850 en ca. 1900 (© Kadaster)

Buurtschap Bokkebuurt bij Doezum, op kaarten uit respectievelijk ca. 1850 en ca. 1900 (© Kadaster)

Bokkebuurt huis [640x480].jpg

Bokkebuurt, een van de vier huizen van deze buurtschap, van inwoner Herman van Vliet, genaamd 'Bokkesprong'. Op het erf van deze woning lopen ook bokken en geiten.

Bokkebuurt, een van de vier huizen van deze buurtschap, van inwoner Herman van Vliet, genaamd 'Bokkesprong'. Op het erf van deze woning lopen ook bokken en geiten.

bokkebuurt_opening_trudesdraai_en_trudespad_2009_kopie.jpg

De brug Trudesdraai over de Doezumertocht is onderdeel van het Trudespad, een 600 meter lang wandel- en fietspad tussen de Doezumertocht en de Eesterweg. Op 2-7-2009 zijn beide feestelijk geopend. (© https://sites.google.com/site/widofoto/)

De brug Trudesdraai over de Doezumertocht is onderdeel van het Trudespad, een 600 meter lang wandel- en fietspad tussen de Doezumertocht en de Eesterweg. Op 2-7-2009 zijn beide feestelijk geopend. (© https://sites.google.com/site/widofoto/)

Bokkebuurt

Terug naar boven

Status

- Bokkebuurt is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 2018 gemeente Grootegast.

- De buurtschap Bokkebuurt valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Doezum.

- In 2007 heeft inwoner van buurtschap Bokkebuurt Herman van Vliet middels een handtekeningenlijst van onwonenden bij de gemeente succesvol geijverd voor eigen plaatsnaamborden, zoals veel andere buurtschappen in voorheen gemeente Grootegast, zoals De Snipperij, Faan, Westerzand en Oosterzand die ook al langere tijd hebben. Zie de foto. Men vond dat recht doen aan een stukje cultuurhistorisch besef en identiteit. En terecht natuurlijk. De redactie van Plaatsengids.nl ijvert er ook voor dat iedere buurtschap, hoe klein ook, plaatsnaamborden krijgt, om genoemde redenen. En tevens is het wel zo handig en leuk als je als toerist weet dat je door buurtschap X komt en dat je niet aan 'zomaar' een paar boerderijen voorbijfietst of -wandelt.

In 2009 zijn de borden in de Bokkebuurt echter helaas verdwenen, een door toedoen van een automobilist die een portaal omver had gereden, het andere bord zou gestolen zijn. In 2012 bleek een van de plaatsnaamborden op de gemeentewerf te liggen. De gemeente stelde in dat jaar n.a.v. het verschijnen van onze Rode Lijst (zie daarvoor de alinea hierna) dat de borden niet worden teruggeplaatst, tenzij duidelijk wordt aangetoond dat alle belanghebbenden daar achter staan. Kennelijk is daar lokaal (nog) geen consensus over.

Reportage van de Streekkrant over de Bokkebuurt d.d. juli 2012, waarin Plaatsengids.nl ook nog wordt genoemd, i.v.m. het verschijnen in april 2012 van de Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland, waar deze buurtschap ook op vermeld vermeld staat (i.v.m. het verdwijnen van de plaatsnaamborden).

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring: geen bok maar geit
In het Gronings dialect zegt men: ‘Eem de bok melkn’. Dus wat voor een Nederlander een geit is, heet in het Gronings een bok. Wat in het Nederlands een bok is, is in het Gronings een ‘rambok’. Het is bekend dat de geit de ‘melkkoe’ voor de armen was. Wanneer mensen een koe hadden, was er geen functie voor de geit meer. Je was dan een (keuter)boer. De Bokkebuurt was een arme buurt. In Doezum heette dat ook ‘achter de Voart’. De meer welgestelde mensen leefden langs de zandrug van de Provinciale weg. Vooral met winterdag was het een modderige bedoening, en voor 1956 een plaats zonder elektriciteit, stromend water, riolering etc.

De plaatsnaam komt dus van het feit dat men hier geiten hield en niet bokken. Waarschijnlijk is er verwarring over de naamsverklaring ontstaan in de tijd dat Dirk Huizinga leefde. Dirk had naast een flinke hoeveelheid kinderen ook een bok, die ‘ter dekking’ werd aangeboden. Zijn bijnaam was dan ook ‘Dirk rambok’. Veel Doezumers associeerden waarschijnlijk deze bok met de naam Bokkebuurt. Dat is dus etymologisch én praktisch gezien - meerdere 'rambokken' in zo'n kleine buurtschap heeft immers geen nut - niet juist. (bron en © Herman J. van Vliet)

Naam komt ook elders voor
In de stad Utrecht ligt een Bokkenbuurt, gelegen N van Hoograven, tussen de wijken Tolsteeg en Lunetten.

Terug naar boven

Ligging

- De buurtschap Bokkebuurt ligt W van het dorp Grootegast en NW van het dorp Doezum, tussen buurtschap Peebos en de Eesterweg, rond een deel van de weg en waterloop Doezumertocht. Dit is overigens het enige deel van de Doezumertocht waar ook sprake is van een weg genaamd Doezumertocht. De waterloop Doezumertocht is een stuk langer (ca. 10 km); deze loopt van het dorp Surhuisterveen richting Doezum, buigt ZW van Doezum in de bocht van de Provincialeweg naar Peebos en loopt dan W langs het dorp Lutjegast naar de buurtschap Dorp, waar het in het Van Starkenborghkanaal uitkomt. Het laatste schip voer in 1962 door de Doezumertocht.

- De exacte locatie van de Bokkebuurt is 20 meter voor het Mellespad tot en met de boerderij van Van Loo. Na Van Loo hield de weg vroeger op. In 1956 heeft men het zandpad verhard, en doorgetrokken naar de bocht waar nu de familie Gal woont. Voorheen ging er een tweetal paden richting de Doezumertocht (Vaart). Vandaaruit liepen de mensen naar Doezum, via de Eesterweg, of via de Trudesdraai, een destijds houten draaibrug, daar waar nu een ijzeren fietsbrug ligt.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Ca. 50 jaar geleden had de buurtschap Bokkebuurt nog 7 huizen. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog 4 huizen met 11 inwoners (en 3 geiten en 1 bok :-) ). Het betreft de panden Doezumertocht 9 t/m 17.

Terug naar boven

Geschiedenis

Zijlroe
Door de dichtslibbing van de Lauwers moest men een tochtsloot of roede naar de zijl (sluis) graven. Het werd de Zijlroe (olde Syelroede) genoemd, die waarschijnlijk rond 1600 gegraven is. Deze Zijlroe begint in de Opender Meeden, liep langs de zuidkant van de Peebos, langs de Ees en het Dorp, om juist beneden de Schalkendam weer de open Lauwers te bereiken. De Schalkendam werd door monniken van Gerkesklooster in de Lauwers gelegd ongeveer bij de tegenwoordige spoorlijnkruising van de Gronings-Friese grens.

Evenals alle lage landen in het Westerkwartier, stonden de Doezumer en Kornhornster Mieden een groot deel van het jaar onder water. De capaciteit van de bochtige Zijlroe, die een groot gebied moest ontlasten, was maar heel gering. Ten noorden van de Peebos sloot ze haaks aan op het in 1573 gegraven Kolonelsdiep, waarin door sluizen een vrij hoog peil werd gehandhaafd. Pas in de vorige eeuw heeft men de afsnijding gemaakt, die een betere afvoer waarborgt.*
* Bron: G.H. Ligterink, "Tussen Hunze en Lauwers", blz. 57 en 335.

Ontstaan buurtschap Bokkebuurt
Stukken land waren rond 1855 in handen van Siegers Wolters Bonnema, landbouwer uit Noordwijk, dat later via Martinus Jans Kuitert uit Holwerd in handen kwam van Andries Pieters IJpeij, wiens zoon Gerrit het verkocht aan een Doezumer middenstander, smid Bats Harm Holwijns. Deze Bats deed de grond over aan Wiebe Hepkes Veenstra, die landeigenaar was in Gerkesklooster. Langs de Zijlroe verrijzen in de periode 1868 tot 1907 verschillende huisjes. Uit oude bouwaanvragen is op te maken dat de eerste huisjes van hout waren. In een vergunningsbeschikking van 1926 staat uitdrukkelijk dat de muren van de met pannen bedekte houten hut, van steen moesten worden opgetrokken.

Doezumertocht
In 1867 is de Doezumertocht (toen nog 'togt') gegraven. De Doezumertocht moest soelaas bieden voor de slechte capaciteit van de Zijlroe. Het kan goed zijn dat de eerste hutten van werklieden waren die de ‘togt’ gegraven hebben. Dit lijkt het geval, omdat alle kaveltjes waar ‘huis en erf’ lagen ongeveer even groot (een halve hectare) waren. Het buurtje waar de huizen stonden langs de Zijlroe, liep vanaf waar de weg afbuigt van de vaart. Dit was de route van de Zijlroe. En begon bij de boerderij van Poelman, waar nu nog een rood stenen schuurtje staat, met de huisjes van nu fam. Van de Veen, en het afgebroken boerderijtje van Melle Visser, de weg volgend tot en met de boerderij van de familie Van Loo.

Ontsluiting vóór 1956
Vóór de aanleg van de weg in 1956 was de ontsluiting van de Bokkebuurt uitsluitend via een tweetal reten die recht voor de familie Pel en recht voor de familie Van Loo naar de Vaart liepen, dan langs de vaart in noordelijke richting over de ‘Lautenbachdraai’, en via een pad wat ’s winters onder water kon staan in zuidelijke richting bij waar nu Us Thûs ligt, langs. Vóór 1956 was er geen weg tussen de boerderij van de familie Top, waar later de families Bosma woonden (nu Geert Stienstra) en waar nu de fam. Gal woont en waar de families Huizinga wonen. Dit is duidelijk te zien op de kaart van 1907. Oudere mensen die op de Bokkebuurt woonden, vertellen dat men zelfs niet of nauwelijks bij elkaar kwam, want de weg via de vaart was een heel eind om en de meeste verplaatsingen gebeurden in die tijd nog lopend. (bron en © Herman J. van Vliet)

Video
In 2020 is een prachtige video verschenen over de geschiedenis van buurtschap Bokkebuurt en directe omgeving, waarin het verhaal wordt verteld, vergezeld van mooie actuele drone-beelden van het gebied, oude kaarten en dergelijke.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Herman van Vliet uit buurtschap Bokkebuurt, inmiddels een BB'er (Bekende Bokkebuurter), komt in september 2020 weer in het nieuws. Niet alleen regionaal, bijvoorbeeld bij RTV Noord, maar zelfs landelijk, zoals op 23 september bij Jinek (het item in kwestie start bij 14 minuten 40 seconden). In het kader van de stikstofcrisis besloot hobbyboer Van Vliet namelijk een reclamecampagne op te gaan zetten voor de Friese Roodbonte koe, een vandaag de dag zeldzaam koeienras. Waarom is Van Vliet voorstander van dit koeienras?: "Ten eerste zijn ze, wat ze noemen, 'mooi vierkant'. Ze zijn goed bevleesd, het zijn niet van die wandelende karkassen. Ze geven iets minder melk dan andere koeien, maar daar staat tegenover dat ze veel langer meegaan. En Fries Roodbont hoeft geen krachtvoer, waardoor de uitstoot van stikstof veel minder is. Een echt duurzame koe dus."

Om op te vallen, besloot Van Vliet een poster te maken vergelijkbaar met de poster van de verkiezingscampagne uit 1971 van de toenmalige PSP, waar een blote mevrouw met een koe op stond. Dat moest gezien de kleur van de koe dan natuurlijk wel een mevrouw met rood haar zijn. Zo gezegd, zo gedaan. De foto met model en koe is gemaakt in het weiland van Sandra en Harald Woldring in Haren, die met 160 koeien de grootste verzameling Fries Roodbont ter wereld hebben. Het was nog een hele uitdaging om een foto te maken met de mevrouw in kwestie en slechts één en dan ook nog achteromkijkende koe, omdat de Friese Roodbonten doorgaans groepsgewijs komen aanlopen als ze nieuwsgierig zijn en ook groepsgewijs weer weglopen als ze bijvoorbeeld schrikken.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De brug Trudesdraai over de Doezumertocht in buurtschap Bokkebuurt is in 2009 gerealiseerd, als onderdeel van het eveneens in dat jaar aangelegde Trudespad, een 600 meter lang wandel- en fietspad tussen de Doezumertocht en de Eesterweg. De intentie van de inwoners was dat het een houten draaibrug zou worden, het is echter een vaste ijzeren brug geworden. De oorspronkelijke Trudesdraai is rond 1900 gebouwd en is in de jaren zestig gesloopt. De oude houten brug is gesloopt omdat hij nauwelijks nog werd gebruikt.

De huidige Trudesdraai en het Trudespad zijn op 2-7-2009 feestelijk geopend. De Trudesdraai in de Bokkebuurt is vernoemd naar Trude Buffinga; de vrouw van een landeigenaar uit een ver verleden. Trude had haar eigen brug, die open kon voor het toenmalige scheepvaartverkeer en gesloten kon worden als er wandelaars naar Doezum trokken. Volgens de geschiedschrijving voer in 1962 het laatste echte schip door de wateren rond Doezum. Bij de opening van de brug is ook meteen het Trudespad geopend, dat inmiddels doorloopt tot in de bebouwde kom van Doezum en jaarlijks door vele honderden wandelaars wordt gebruikt.

Terug naar boven

Beeld

- De kaartjes op deze pagina uit ca. 1850 en ca. 1900 geven een beeld van de toenmalige bewoning van de Bokkebuurt. De weg loopt achter bij de familie Van Loo langs tot een pad dat de stee van de familie Top bereikbaar maakt. Daar stopt de weg.

Reacties

(5)

In mei 2012 ben ik op zoek gegaan naar dit bord. Het stond er niet meer. Bij navraag op het gemeentehuis bleek het bord op de gemeentewerf te staan. Hier heb ik destijds een foto van gemaakt.

Dank voor de tip Matjan! Ik heb het aangevuld onder het kopje Status.

Er is een filmpje over de geschiedenis van de Bokkebuurt gemaakt: (...)

Dank voor de tip! Prachtige video! Ik heb hem beschreven en gelinkt aan het eind van het hoofdstuk Geschiedenis. Mijn complimenten aan de bedenker, de maker en de presentratrice. Hopelijk een goed voorbeeld voor anderen. Eigenlijk zou ieder dorp (daar zijn er 2.500 van) en iedere buurtschap (daar zijn er 4.000 van) zoiets moeten (willen) hebben, want zo kan men in slechts 4 minuten kijk- en luisterplezier aan een belangstellende buitenstaander laten zien en horen wat er nu zo bijzonder is hun dorp of buurtschap. Dat kan zo zijn nut hebben voor pr doeleinden en/of als onderdeel van een Dorpsplan, om je kern 'op de kaart te zetten'. Maar dat je zoiets niet zomaar 'even' in elkaar draait moge duidelijk zijn. Dit zit zeer gedegen in elkaar qua inhoud én beelden én montage én presentatie. En die competenties moet men lokaal maar net allemaal bij elkaar kunnen krijgen. Ik vermoed dan ook dat het wel een ijdele hoop van mij zal blijven dat ooit alle dorpen en buurtschappen zoiets gaan maken.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Ik vind het verhaal dermate boeiend, dat ik de persoon Dirk Huizinga heb opgenomen in mijn genealogisch programma.

Reactie toevoegen