- Holtum is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Westelijke Mijnstreek, gemeente Sittard-Geleen. T/m 2000 gemeente Born.
- Onder het dorp viel sinds 1982 ook de buurtschap Gebroek (in het Limburgs: Gebrook, gevormd uit broek ‘drassig laagland’ en ge, de in het zuiden voorkomende vorm van het bepaald lidwoord de (1)). Gebroek viel oorspronkelijk onder de gemeente Susteren. In 1982 overgegaan naar de gemeente Born. Geografisch gezien viel Gebroek sinds die tijd onder Holtum, zijnde het dichtstbijzijnde dorp, waar het N van lag. Qua postadressen viel het echter onder Born. De buurtschap lag rond de weg Gebroek, ZW van Susteren, tussen Julianakanaal en A2 en had in 1840 5 huizen met 39 inwoners. Recentelijk, voorafgaand aan de afbraak*, omvatte de buurtschap nog altijd slechts een handvol panden.
* Zie verderij bij Recente ontwikkelingen.
In het Limburgs
Houtem (volgens de plaatsnaamborden), Houtum (volgens - de naam van - het lokale theatergezelschap, waarvoor zie het kopje Evenementen).
Naamsverklaring
De naam stamt van hout-heem ‘nederzetting in het bos’.
- Het dorp Holtum ligt N van het dorp Born en NO van het dorp Buchten. Het huidige dorp omvat alleen nog de dorpskern, die in het N wordt begrensd door de Maaseikerweg en de Grote Dries, in het O door de A2, in het Z door de Gouverneur G. Ruijs de Beerenbroucklaan en in het W door de Verloren van Themaatweg. De omringende bedrijven- en haventerreinen die vanouds onder het dorp vielen, vallen tegenwoordig voor de postadressen onder Born. Het dorp ligt verder O van het Julianakanaal, het dorp Schipperskerk en de rivier de Maas, ONO van het dorp Grevenbicht-Papenhoven, N van het dorp Guttecoven, NW van het dorp Limbricht en de stad Sittard, WNW van het dorp Nieuwstadt, ZW van de dorpen Susteren en Dieteren en Z van het dorp Roosteren.
- De voormalige buurtschap Klein-Holtum (1840 6 huizen, 36 inwoners) is als gelijknamige straat in het ZW van het dorp gelegen dorp Buchten opgegaan.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Holtum 70 huizen met 406 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 450 huizen met ca. 1.150 inwoners.
Terug naar bovenDe families die eigenaar zijn geweest van de kastelen Holtum en Wolfrath hebben sterk hun stempel gedrukt op de geschiedenis van het dorp. De invloed van diverse adelijke families moest langzamerhand plaats maken voor die van de industrie en de moderne tijd. Het begon met de komst van het Julianakanaal, waarvoor in 1925 de eerste spade in de grond ging en dat op 7 mei 1934 feestelijk werd geopend. Deze omgeving werd belangrijk als haven en opslagplaats. Na de mijnsluitingen in de jaren zestig veranderde de bouw van de DAF-, later Volvo en nog later de Nedcar-automobielfabrieken, het aanzien van het dorp ingrijpend. Ook de vele kleine en grote handelsbedrijven en fabrieken, zoals Campina, hebben hun invloed doen gelden op het dorp en buurdorp Buchten. Veel wordt verwacht van de toekomstige groei van de Bargon Terminal Born, waar containers uit Rotterdam worden versleept.
Holtum is een typisch komdorp, met de kerk in het midden. Helaas zijn veel kenmerkende objecten in de loop der tijd afgebroken, zoals het oude Mariakapelletje dat in 1966 moest wijken voor nieuwbouw en het Eugeniagesticht (klooster) en de boterfabriek (die ook wel de Centrifuge of op z’n Limburgs Sentervuu werd genoemd) die rond 1970 met de grond gelijk zijn gemaakt.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Holtum, kun je terecht bij de volgende instanties:
- Heemkundevereniging Bicht (zie wat verderop in het hoofdstuk onder de link).
- Werkgroep Houtem vreuger organiseert jaarlijks een avond waar aandacht wordt besteed aan de rijke geschiedenis van het mooie dorp Holtum. Onder de link vind je op hun Facebookpagina ook oude foto's, ansichtkaarten e.d. van het dorp.
Terug naar boven- De oppervlakte van het gebied dat vanouds tot het dorp kan worden gerekend, beslaat ca. 325 hectare. De helft daarvan wordt vandaag de dag opgeslokt door de bedrijventerreinen van NedCar ZO van het dorp en Holtum-Noord (beide terreinen liggen tegenwoordig formeel - d.w.z. voor de postadressen - in Born), dat in 2011 op grondgebied van de buurtschap Gebroek met nog eens 33 hectare is uitgebreid (het zogeheten Holtum Noord III), waarmee deze buurtschap van de aardbodem is verdwenen. Voor de uitbreiding is de Geleenbeek naar de oostzijde van de A2 verlegd. Tevens is een groene bufferzone aangelegd tussen het bedrijventerrein en de A2. In 2015 is op Holtum-Noord een nieuw distributiecentrum gebouwd, het op dat moment grootste van Nederland, met een oppervlakte van 145.000 m2 (ter vergelijking: dat is ca. 30 voetbalvelden).
Terug naar boven- Holtum heeft 8 rijksmonumenten.
- Holtum heeft 5 gemeentelijke monumenten.
- Martinuskerk. Volgens een opschrift bij de ingang dateert de mergelstenen toren uit 1418. In 1888 verhoogt men de toren met twee geledingen, breekt men het romaanse schip van de oude kerk af en bouwt men het huidige middenschip en koor, voorzien van terracotta boogfriezen en siermetselwerk naar een ontwerp van Joh. Kayser. In 1936 worden naar plannen van J.E. Schoenmaekers de zijbeuken en de sacristie toegevoegd. Toen heeft men ook het middenschip ten koste van het koor met een travee verlengd en het tongewelf vervangen door een lager gewelf. De oorlogsschade is hersteld. In 1986 is de kerk gerestaureerd.
- Het huidige Huize Holtum dateert uit 1623 en heeft een 16e-eeuwse onderbouw met gewelven en schietgaten. Muurresten uit de 14e eeuw. Omgeven door een gracht. Het pand is gerestaureerd en wordt bewoond door beeldend kunstenaar Marie-José Gerads en haar gezin. Er worden regelmatig exposities georganiseerd. Er zijn plannen om een aantal levensloopbestendige woningen op het landgoed te realiseren.
- Aan de Poolmolenweg 2 ligt de waterradmolen Poolmolen uit 1662. Korenmolen met middenslagrad. Niet te bezichtigen.
- Het H. Hartbeeld (bij Martinusstraat 17) is in 1929 vervaardigd door atelier Jos. Thissen.
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsvereniging CV De Katers. - Interview met carnavalsvereniging De Katers. - Mansluuzitting Holtum. - In 1981 is Theatergezelschap De Houtumse Revue opgericht, als gevolg van de onvrede die er heerste over de hoge prijzen die werden betaald aan carnavalsartiesten die de carnavalszittingen van CV De Katers pluisterden. Ook stoorden veel Holtummers zich aan de Hollandse schlagers die in het gemeenschapshuis ten gehore werden gebracht. Dit moet een dorp toch ook zelf kunnen. En beter ook, dachten John Stoffels, Jacques Stel en Piet Berkers destijds. De carnavalsvereniging zegde haar medewerking toe en dit resulteerde in een schriftelijke oproep aan alle Holtummers. Maar liefst 30 mensen gaven zich op om mee te doen. De eerste ledenvergadering vond plaats op 20 november 1981. Theatergezelschap De Houtumse Revue was geboren.
"De decors in Holtum zijn oogstrelend en uiterst functioneel. Iedereen die ooit eens een bezoek heeft gebracht aan De Houtumse Revue zal beamen dat de decors er werkelijk schitterend uit zien. Ook de kostuums oogsten tot ver in de omtrek grote bewondering. Het gezelschap bestaat inmiddels uit ca. 70 leden. Het bezoekersaantal is in de loop der jaren enorm gestegen dankzij het schitterende samenspel van zang, dans en humoristische sketches die noch kwetsend, noch ordinair van opzet zijn", aldus de vereniging op haar site.
- Kindervakantiewerk Holtum - Buchten.
- Dorpsfeest (eind augustus).
- Kermis (4 dagen begin oktober).
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Holtum, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Holtum (online te bestellen).
Terug naar boven- Lokale links: - Linkspagina Buchten en Holtum.
- Nieuws: - Nieuws uit Holtum op Facebook. - Sinds februari 2018 is er de dorpskrant 'Houtemse Gezèt'. Via de link kun je je aanmelden voor een abonnement op de elektronische versie. Via de site van het Dorpsplatform (zie de alinea hierna) zijn ze ook online te lezen.
- Belangenorganisatie: - Buurtplatform Holtum heeft in 2017 de naam veranderd in het toepasselijker Dorpsplatform Holtum. Want de kern is immers - ondanks dat inmiddels door buurdorp Born een groot deel van het buitengebied van het dorp is geannexeerd t.b.v. de bedrijventerreinen - nog altijd een autonoom dorp, en geen buurt van een andere kern. Het Dorpsplatform wil als koepelorganisatie dienen voor allerlei zaken die in en rondom het dorp onder de noemer leefbaarheid vallen. Zo zijn er reeds langer werkgroepen zoals A2-verbreding, Uitbreiding VDL/Nedcar, Grensmaas en Dorpsfeest.
Onder het Dorpsplatform is recentelijk ook een initiatief opgenomen van een spontaan gevormde groep inwoners die zich ook zorgen maakt over de leefbaarheid, maar dan met name op het gebied van sociale binding en samenhang: Werkgroep Holtum 2.0. Verenigingen krijgen het steeds moeilijker, openbare ontmoetingsplaatsen in het dorp zijn er nauwelijks meer, en allerlei brede maatschappelijke ontwikkelingen laten, ook in deze dorpsgemeenschap, brede sporen na. Mensen worden, ondanks of dankzij toenemende activiteiten en vluchtige contacten, steeds meer op zichzelf teruggeworpen en de (soms te) sterke sociale samenhang, die in het grijze verleden binnen dorpen bestond, dreigt verloren te gaan.
De werkgroep bestaat uit een divers, ca. 10 mensen sterk gezelschap, jong en ouder, mannen en vrouwen, relatieve nieuwkomers en mensen die al heel lang in het dorp wonen. Zij geloven niet dat het allemaal vanzelf wel goed zal komen, maar geloven wel in vernieuwing en de eigen kracht van de dorpsgemeenschap. Zij willen graag met iedereen die mee wil doen de regie in eigen handen nemen om het samen met en voor elkaar te doen. Zij willen met gebundelde kracht werken aan een mooie toekomst voor de inwoners van Holtum.
- Dorpshuis: - Gemeenschapshuis De Auw Sjoal beschikt over diverse ruimtes, die geschikt zijn voor uiteenlopende activiteiten. De grote zaal kan afgeschermd worden van het café-gedeelte door geluidsdichte panelen met deur. In de grote zaal kunnen afhankelijk van de soort activiteit tot ca. 250 personen terecht, het café gedeelte tot ca. 80 personen. De zaal beschikt over een ruim podium en is geschikt voor toneeluitvoeringen, concerten e.d. Ook kunnen in de zaal vergaderingen, markten, exposities, cursussen, lezingen en workshops worden georganiseerd. In deze zaal is het ook mogelijk koffietafels en recepties te houden. Koffietafels kunnen compleet worden verzorgd, vraag naar de mogelijkheden. Verder kunnen er ook vergaderingen voor kleine groepen worden gehouden, bijvoorbeeld in de bestuurskamer. Gebruik van de Wifi is gratis.
- Onderwijs en kinderopvang: - "Villa Kakelbont Limburg in Holtum vindt het belangrijk dat ieder kind zich thuis voelt in de opvang. Het kind voelt zich fijn, gaat op ontdekking uit en is soms ondeugend, kortom het is zichzelf. Hier krijgt het zijn eerste vriendjes en iedere dag is nieuw en spannend. We knutselen, zingen, dansen en er wordt voorgelezen. Er zijn themaweken rond Sinterklaas, Kerst en andere feestdagen. Als professionele gastouder werk ik samen met een gastouderbureau. Hierdoor bent u verzekerd van verantwoorde kinderopvang in een veilige en hygiënische omgeving. Er is een hoge mate van deskundigheid in alle aspecten van kinderopvang aan huis."
- Muziek: - Muziekgezelschap Juliana.
- Sport: - Voetbalvereniging HBC '09 is in 2009 ontstaan uit de combinatie van Holtum en Buchten. De club heeft ruim 300 leden. Thuisbasis van de vereniging is sportaccommodatie Het Anker in Buchten, die centraal tussen de twee kerkdorpen in ligt.
- Schutterij: - Schutterij Sint Martinus.
- Zorg: - Zorgboerderij Op de Dreesj.
- Duurzaamheid: - "ENGIE wil het aandeel duurzaam opgewekte energie in Nederland uitbreiden en heeft de mogelijkheden voor windenergie in de gemeente Sittard-Geleen verkend. Deze verkenning heeft geleid tot een plan voor een Windpark op bedrijventerrein Holtum-Noord. Uit de verkenning blijkt dat er drie windmolens kunnen komen. Uit aanvullend onderzoek moet blijken of het project definitief haalbaar is." Hier vind je de relevante documenten in verband met de ruimtelijke onderbouwing. "Als gemeente Sittard-Geleen vinden we het belangrijk voorop te lopen naar een duurzame toekomst. We hechten er waarde aan dit proces zorgvuldig en met respect voor onze omgeving te doorlopen. Dat betekent dat we betrokkenen graag actief informeren, willen horen en (waar mogelijk) betrekken." Onder de link hiervóór vind je ook de verslagen en presentaties van de diverse overlegmomenten met de omgeving. Hier vind je visualisaties van hoe men vanuit verschillende locaties in de omgeving straks op de molens uitkijkt.
- Veiligheid: - Op Facebookpagina 'Holtum - Buchten alert' houden de inwoners elkaar op de hoogte van verdachte situaties in deze dorpen.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Holtum en - idem kerk.
Reacties
(2)Buurtplatform is veranderd in Dorpsplatform.
Dank voor de tip! Ik heb in dat hoofdstuk e.e.a. aangepast en aangevuld.
Reactie toevoegen