Status

- Riethoven is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Bergeijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.

- Wapen van de voormalige gemeente Riethoven.

- Onder het dorp Riethoven vallen ook de buurtschappen Boshoven, Broekhoven, Eind, Heiereind, Keersop (deels), Voort en Walik. Dit zijn 7 buurtschappen in totaal.

Naam

In het Brabants
Rijtóvve.

Oudere vermeldingen
1312-1350 Rythoven, 1368 Rijthoven, 1422 Riithoven, 1665 Rijthoven, 1773 Rythoven, 1838-1857 Riethoven.

Naamsverklaring
Samenstelling van hoven, datief meervoud van hof 'boerenerf, hofstede' en rijt 'kleine natuurlijke waterloop'.(1)

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Bremspoersengat.

Ligging

Riethoven ligt NO van Bergeijk, O van Eersel, ZO van Steensel, W van Dommelen en NW van Westerhoven.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Riethoven 119 huizen met 645 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 13/102 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Broekhoven 35/145, Boshoven 54/288 en Walik 17/110. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 950 huizen met ca. 2.350 inwoners.

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Riethoven op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Recente ontwikkelingen

- Anno 2017 is de intentie dat in het gebied Achter de Sleutel in Riethoven een klein nieuwbouwwijkje komt. Wethouder Mathijs Kuijken vertelt dat Achter de Sleutel een pilotproject is voor het gemeentebestuur. "We gingen vroeger altijd uit van het ontwikkelen van een woningbouwlocatie en daarna werd er pas invulling aan gegeven. Nu is vanuit de enquête van de Kernraad naar de woonwensen in 2015 de behoefte bij voorbaat duidelijk. Wij als gemeentebestuur spelen nu een faciliterende rol. Dit past bij onze visie van de doe-democratie waarbij vanuit de bewoners en hun behoeften iets wordt ontwikkeld." In totaal kan het gebied tussen de 30 en 40 woningen herbergen, al naar gelang de grootte en bouwstijl.

Henk Duis van werkgroep Zorg in Eigen Dorp (ZIED) vult aan dat hierdoor doorstroming wordt bereikt in de kleine woningmarkt van Riethoven, die weinig en veelal oude huurwoningen kent. De woningen zijn vooral bedoeld voor de doelgroepen starters, senioren en zorgbehoevenden. Een klankbordgroep gaat samen met de projectontwikkelaars, woningstichting De Zaligheden en de gemeente kijken hoe het gebied het beste kan worden ingevuld, zo veel mogelijk rekening houdend met de voorkeuren van betrokkenen. De verwachting is dat het uitwerken van het bestemmingsplan en de invulling van het plan al met al wel ca. 3 jaar gaat duren.

Bezienswaardigheden

- Riethoven heeft 8 rijksmonumenten, zijnde de Sint Willibrorduskerk, de eenvoudige 19e-eeuwse dorpswoning op Dorpsstraat 24, het pand uit ca. 1910 gebouwd als café, boerderij en woonhuis op Dorpsplein 4, met daarbij 3 aaneengebouwde schuren, de lagere school uit ca. 1920 in neobarokke stijl op Schoolstraat 15, het bovenmeestershuis uit ca. 1920 in neobarokke stijl op Schoolstraat 19, en 2 archeologische monumenten: een terrein waarin 2 grafheuvels en een urnenveld, en een terrein waarin 1 grafheuvel.

- Riethoven heeft 7 gemeentelijke monumenten, zijnde het voormalig gemeentehuis op Dorpsplein 5, de pastorie op Molenstraat 1, het schoolhuis op Molenstraat 3, en de boerderijen op Boshovenstraat 3 en 11, op Voorderstraat 4 en op Eikestraat 6.

- De RK Sint Willibrorduskerk in Riethoven (Dorpsplein 6) maakt tegenwoordig deel uit van de Parochie H. Bernardus van Clairvaux, die alle kernen van de gemeente Bergeijk omvat. Van de oorspronkelijk 15e-eeuwse kerk is sinds de verbouwing en uitbreiding rond 1890 slechts enig muurwerk overgebleven van het 3/8 gesloten koor, het dwarspand en de onderbouw van de toren. Twee grote klokken, in 1478 gegoten door Wouter Kaerwas; Angelusklokje in 1818 gegoten door Petit en Fritsen. De bovenbouw van de toren is bij de ommetseling behouden, evenals het houtwerk van spits en bekapingen. Het schip heeft na een tweede verbouwing in de jaren twintig van de 20e eeuw een pseudobasilicaal karakter.

- Uit dankbaarheid dat Riethoven zonder leed de oorlog is doorgekomen, zijn rond 1950 4 Mariakapelletjes gebouwd: 1) op de hoek Tonterstraat / Dorpsstraat, 2) aan de Schoolstraat bij de splitsing met de Kapelstraat, 3) aan de Bisschop Rythoviusdreef bij buurtschap Walik en 4) in buurtschap Eind.

- Het dorp is bij historici met name bekend vanwege Martinus Boudewijns, lokaal ook bekend als Maarten Bouwens of Bauwens. - "Bijna 500 jaar geleden werd in de buurtschap Walik onder het dorp Riethoven Maarten Bauwens geboren. Hij groeide op als boerenzoon, die net zoals andere jongens thuis moest helpen met de schapen. Hij mocht daarom alleen in de winter naar school. Zijn kudde graasde op de heide tussen Walik en Eersel. Op een dag kwam over een zandpad door de heide een koets aanrijden. De koets stopte vlak bij Maarten en een voorname mijnheer vroeg de weg. Omdat het erg moeilijk was om uit te leggen hoe hij moest rijden, stak Maarten zijn herdersstaf stevig in de grond en zette zijn hoed er boven op. “Nou weet de hond dat hij de schapen hier moet houden,” zei Maarten en klom in het rijtuig om de weg te wijzen.

Onderweg vertelde Maarten hoe saai de heide was en dat het jammer was dat hij maar zo kort naar school mocht. “Als je je best doet, betaal ik de school voor jou,” zei de rijke man. Maarten ging naar het voorgezet onderwijs en de universiteit en hoorde steeds bij de besten van zijn klas. In 1561 werd hij door koning Philips II van Spanje benoemd tot 1e Bisschop van Yperen, onder de naam Bisschop Rythovius, naar zijn geboorteplaats Riethoven. Als bisschop probeerde hij mensen tot elkaar te brengen. Toen in Yper de pest uitbrak, ging bisschop Rythovius zelf de zieken bezoeken. Hij werd ook besmet en stierf." (bron: Parochie H. Bernardus) Op het Walikerplein in het dorp staat een zitbankje met daarin een herinneringssteen ter nagedachtenis aan Bisschop Rythovius.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - CV De Bremspoersen. - Jeugdraad De Bremspoerskes. - CV De Vatvliegûrz is een fanatieke vriendengroep uit Riethoven die al sinds 2004 carnavalwagens bouwt voor carnavalsoptochten in de Kempen. - VG De Uitvreterz. - VG De Durbouwerz. - VG Knettergek. - VG De Fistklippels.

- In 1992 is Stichting De Adriaan opgericht, met als doel het bevorderen van muziekbeoefening door amateurs en het verstevigen van de onderlinge banden tussen muziekverenigingen in onze regio, in het bijzonder die voor harmonie en fanfare, een en ander in de eerste plaats ter stimulering van jong muzikaal talent. De stichting beoogt dit doel te bereiken door 1x per 2 jaar, in de oneven jaren Muziekwedstrijd De Adriaan (weekend begin april) te organiseren in Riethoven, voor muziekverenigingen met een jonge solist(e). De stichting is vernoemd naar de heer Adriaan Sweegers, die in januari 1990 is overleden en voor wie muziek een belangrijke plaats innam in zijn leven. Lange tijd is hij een enthousiast bestuurslid geweest van het Riethovens Harmoniecorps.

- Koningsdag, met o.a. optocht en spelletjesmiddag voor de kinderen.

- Het jaarlijkse Zeepsopvoetbaltoernooi (op een zondag begin juni) wordt georganiseerd door CV De Vatvliegûrz. Wij lezen op hun Facebookpagina dat het evenement in 2018 voor de laatste keer gehouden zou zijn, maar misschien bedenken ze zich, want zo te zien is het nog altijd een groot succes, dus wellicht is het toch in 2019 weer. Daarom laten wij dit hier nog even staan.

- De Ronde van Riethoven (half juni) heeft een historie die terug gaat tot begin jaren tachtig. Toen werd er een jeugdronde verreden die de illustere naam “de Hel van Riethoven” droeg. De Ronde is altijd zeer populair geweest bij de renners. Vooral de amateurs uit de categorie elite/beloften van de KNWU zijn altijd in groten getale aanwezig en veel van de winnaars zijn later naar de professionele wielerwereld overgestapt. Een mooie referentie kwam enkele jaren geleden van Radio Brabant: na een tour langs alle rondes in de Kempen concludeerden zij dat deze Ronde toch wel de enige echte was... De wedstrijden voor de categorie elite/beloften tellen ook mee voor het Babydump Kempenpers klassement. Met maar liefst twee wedstrijden, de tijdrit en een criterium moeten de renners hier wel goed scoren om in het klassement een kans te maken.

- In een weekend eind juni is er de jaarlijkse Vlooienmarkt van de volleybalclub. Op de zaterdag halen ze in heel Riethoven en Walik spullen op bij mensen die hun overtollige goederen ter beschikking stellen. Op de zondag worden de spullen verkocht in Sporthal De Kemphaan.

- "De wens van bisschop Rythovius is: een stimulans tot godsdienstige opvoeding in de gezinnen; dat men thuis leert bidden hetgeen behoort bij de katholieke opvoeding. Om dit te bevorderen laat bisschop Rythovius in zijn testament geld na voor een traktatie aan kinderen in Riethoven en alle hieraan grenzende dorpen. Deze traktatie bestaat in oorsprong uit wittebrood met Kerstmis en met Pasen. Wanneer na vele jaren wittebrood geen traktatie meer is, verandert dit in krentenbollen met Pinksteren. Belangrijk is dat wij steeds zoveel mogelijk beantwoorden aan wensen van bisschop Rythovius. Hierbij is niet het tijdstip van belang maar de godsdienstige opvoeding. Hoe beantwoorden wij het beste aan deze laatste wilsbeschikking? Om deze reden is gekozen voor de dankdienst einde schooljaar.

Sinds 2015 wordt deze traditie, die het Gilde Sint Anna in ere houdt en die vooral bedoeld is voor de schooljeugd van Riethoven, voortgezet en worden de koeken tijdens de gezinsviering aan het einde van het schooljaar uitgedeeld, onder de naam Rythovius-koeken. Dan worden Communicanten, Vormelingen, schoolverlaters en alle andere kinderen in de kerk verwacht. Voor de traktatie behoort men dus wel een beetje moeite te doen. Dat spreekt voor zich. De vurige wens van bisschop Rythovius is zonder twijfel dat ouders in zijn geboortestreek een beetje moeite doen om hun kinderen godsdienstig op te voeden en hen zo een hecht fundament te geven in hun dagelijks leven. Nu geen kerkvervolging maar vrije keuze." (bron: Parochie H. Bernardus van Clairvaux)

- Team Solex Racing Riethoven doet jaarlijks mee aan de 24-uurs Solexrace in Heeswijk-Dinther (eind augustus). Naast de sportieve prestaties is ook een doel van het evenement om fondsen te werven voor het goede doel van Kika (Kinderen kankervrij).

Landschap, natuur en recreatie

- IVN afdeling Valkenswaard-Waalre organiseert allerlei activiteiten voor jong en ouder op het gebied van natuur- en milieueducatie. Het werkgebied beslaat de genoemde gemeenten plus het dorp Riethoven.

- In de punt waar de Bisschop Rythoviusdreef en de Stevertsebaan bij elkaar komen, heeft het IVN een Vlinder- en Insectentuin aangelegd.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Riethoven, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Fotoreportage van Riethoven door Kees Wittenbols uit Breda.

Links

- Algemeen: - Site van en over Riethoven.

- Belangenorganisaties: - "De in maart 2019 opgerichte Coöperatie Meer Riethoven is is op 30 november 2019 feestelijk van start gegaan. Het is de (dorps)coöperatie van en voor de inwoners, die zich er voor inzet dat ons dorp ook in de toekomst een fijne plek is om op te groeien, te leven, wonen, ontmoeten, werken en ondernemen met de daarbij passende voorzieningen en diensten. De coöperatie is een initiatief van de Kernraad, Zorg in eigen Dorp, De Rietstek, KBO en De Hofstek. Zij werken sinds enkele jaren samen en zijn zich ervan bewust dat de coöperatie nodig is om de krachten te bundelen, samen te werken en initiatieven te ontwikkelen die voor de toekomst nodig zijn. Samen sterker, Voor elkaar, Met elkaar. Het geheel is meer dan de som der delen. Dat zie je ook terug in ons logo.

Coöperatie Meer Riethoven is een vereniging met leden die ook onze ambassadeurs zijn. Iedere inwoner kan ambassadeur en lid worden. Iedereen is welkom en hoort er bij. Alle inwoners, jong en oud, die mee willen doen en ook anderen die betrokken zijn bij reeds bestaande initiatieven in het dorp. Iedereen die wil, kan op zijn of haar manier iets bijdragen aan de coöperatie, als ambassadeur, als lid, als vrijwilliger, als deelnemer, als ondernemer of gewoon om te helpen. De coöperatie ontwikkelt samen met de inwoners nieuwe initiatieven en verbindt via haar netwerk de inwoners, organisaties, verenigingen en bedrijven op de thema’s die van belang zijn voor een modern, levendig en zelfregelend dorp. We organiseren, ondersteunen, faciliteren en begeleiden de door de leden gewenste voorzieningen en diensten."

- "Onder verantwoordelijkheid van Kernraad Riethoven zijn de afgelopen jaren nogal wat zogeheten burgerinitiatieven gestart. Het meest zichtbaar zijn de dorpsondersteuning en het proefproject dagbesteding. Maar ook het project om de bouw van woningen voor Riethovense starters en senioren mogelijk te maken, het herinrichten van de bezoekgroep en het opzetten van een samenwerkingsoverleg tussen Riethovense organisaties vallen daaronder. Waar wordt dit allemaal van betaald?: De Kernraad en haar werkgroep “Zorg in eigen Dorp” hebben de laatste jaren veel aandacht besteed aan het leggen van relaties met potentiële subsidieverstrekkers. Natuurlijk in de eerste plaats de gemeente, waar de gemeentelijke bestuurders en ambtenaren zich partners tonen, die de Kernraad met raad en daad en subsidies ondersteunen. Ook de gemeenteraad laat regelmatig merken dat ze achter de initiatieven staat. Ook Rabobank De Kempen en Woningstichting De Zaligheden helpen de Kernraad, niet alleen financieel, maar ook als adviseurs. En partner CenCOR kan het project “Digitale Veerkracht” in het dorp uitvoeren dankzij een subsidie van Fonds NutsOhra.

Al met al gaat het inmiddels om aanzienlijke bedragen, waarvoor wij onze sponsoren oprecht dankbaar zijn. Maar aan deze subsidies zijn natuurlijk ook verplichtingen verbonden: we moeten onze beloftes wel nakomen. En ook om toekomstige nieuwe initiatieven gefinancierd te krijgen, mogen we het vertrouwen van onze subsidieverstrekkers niet verliezen. Daarvoor zijn vrijwilligers essentieel: zonder voldoende Riethovenaren die komen helpen, kunnen we onze projecten onmogelijk realiseren. Onze projecten hebben nu eenmaal allemaal het karakter dóór en vóór Riethovenaren. Vele handen en hersenen maken het werk niet alleen lichter, maar vooral ook beter. Hoe meer inwoners van Riethoven daadwerkelijk als vrijwilliger meehelpen om de leefbaarheid van ons dorp nog verder te verbeteren, hoe vitaler het dorp wordt. Dus kom helpen en meld je aan bij de Kernraad, bij de Dorpsondersteuner, of simpelweg bij een aanstaande collega-vrijwilliger in de Rietstek." Aldus de Kernraad op haar site.

- Dorpshuis: - Gemeenschapshuis De Rietstek is de ontmoetingsplaats van en voor de dorpsgemeenschap van Riethoven, en een thuisbasis voor diverse verenigingen en clubs.

- Onderwijs: - "Basisschool Sint Willibrordus ligt midden in het landelijke Riethoven. Het dorp en de school ademen rust uit. In die rust kunnen onze kinderen hun talenten ontplooien en groeien in de meest brede zin van het woord. In een prachtig monumentaal gebouw weten we modern onderwijs te realiseren door kinderen op maat te bedienen. Dit realiseren we bijvoorbeeld doordat we lokalen en werkplekken fysiek met elkaar verbinden. De verschillende leeromgevingen maken makkelijk contact en kunnen daardoor veel voor elkaar betekenen. Kinderen en groepen kunnen zich echter ook, indien nodig, in alle rust terugtrekken. De leerkracht voert bij dit alles de regie en fungeert als wegwijzer. Onze naamgever, Willibrordus, was een pragmaticus en wij willen op zijn manier ons onderwijs vormgeven; kinderen vanuit een leerrijke omgeving laten uitgroeien tot een zelfstandig probleemoplosser."

- Jeugd: - Scouting Rythovius is een kleine en gezellige scoutinggroep. De groep is in 1962 opgericht en heeft ca. 90 leden, voornamelijk afkomstig uit Riethoven en Westerhoven. Maar er komen ook leden uit omliggende dorpen zoals Dommelen, Valkenswaard, Eersel, Bergeijk en zelfs Vessem en Hoogeloon. De groep is opgedeeld in diversen leeftijdsgroepen. Een leeftijdsgroep wordt in scoutingtermen “speltak” genoemd. Iedere week zorgen vele vrijwilligers voor een leuk en uitdagend programma voor de jeugdleden. Voorbeelden van programma’s zijn knutselen, sport en spel, koken, speur- en gps-tochten, toneel en dans, vlotvaren, hutten bouwen en koken op kampvuur. De oudere jeugdleden maken hun eigen programma, wat varieert van een spel tot karten, bowlen, slagbal met hindernissen, hun eigen lokaal opknappen of een potje kaarten. De programma’s zijn altijd in en rond hun eigen blokhut D’n Duvelshoek, gelegen in een bosrijke omgeving aan de Molenstraat 37, die ook te huur is voor (school)kampen, familiereünies en andere activiteiten.

- Muziek: - Het Riethovens Harmonie Corps (RHC) is opgericht in 1945, toen nog als fanfare. In 1971 heeft het corps de omschakeling gemaakt van fanfare naar harmonie en in 1955 is de vereniging gecompleteerd door de oprichting van een eigen drumband. RHC heeft ca. musicerende leden. Naast het harmonieorkest en de slagwerkgroep heeft de vereniging haar eigen opleidingsorkest De Toekomst waar jonge muzikanten hun eerste muzikale stappen zetten om vervolgens zo snel mogelijk door te stromen naar het harmonieorkest. Sinds kort hebben ze ook jeugdslagwerkgroep The Rhythm Sticks.

- "De “oude” groep 8 van de basisschool heeft bij de videowedstrijd van Coöperatie Meer Riethoven in november 2019 de 1e prijs gewonnen met het “Nieuw Riethovens Volkslied”. Deze video was een van de 6 prachtige inzendingen die we hebben binnengekregen. Volgens de jury was het moeilijk om een keuze te maken. De keuze is op het “Nieuw Riethovens Volkslied” gevallen omdat de video heel duidelijk aansluit bij de verbinding en het doel dat de Coöperatie voor ogen heeft en het een extra accent geeft. Maar ook de andere 5 inzendingen zijn prachtig. Alle inzendingen zijn te vinden onder deze link."

- Sport: - De huidige voetbalvereniging v.v. Riethoven is opgericht in 1940. Maar eigenlijk speelde de voetbalvereniging al op 25 april 1920 haar eerste wedstrijd. In dit jaar werd de voetbalclub als Roomsch Katholieken Riethovense Voetbalvereniging aangemeld bij de Kempische Voetbalbond. Het clublokaal was Café Smets-Sol op de Voort, de bakermat van het Riethovense voetbal. In 1936 kan een boete van fl 5,- niet worden opgebracht, en zo verliest RKRVV het lidmaatschap van de Kempische Voetbalbond. Toch is het voetbal in het dorp daardoor nog niet helemaal ter ziele. Een jeugdelftal blijft wedstrijden spelen in de omliggende dorpen en de ouderen gaan onder de naam D.W.S. (Door Wilskracht Sterk) verder. Enkele maanden voor het uitbreken van de oorlog houden diverse spelers het voor gezien en door een tekort aan leden gaat ook D.W.S. ten onder. Op 6 september 1940 wordt besloten de voetbalsport in het dorp weer nieuw leven in te blazen en wordt de huidige vereniging opgericht. Hoe het ze sindsdien verder is vergaan, kun je lezen onder deze link.

- Korfbalvereniging De Rietvogels is opgericht in 1953 en heeft ca. 125 leden, waarvan ca. 100 actief korfballen. De vereniging heeft haar thuisbasis in een eigen clubaccommodatie aan de Rijtjes, bij het gemeentelijk sportpark te Riethoven. In de winterperiode wordt uitgeweken naar Sporthal De Kemphaan.

- Volleybalvereniging VC Riethoven is opgericht in 1974. Het bepalen van de clubkleuren was nog even een heikel punt. Er waren twee mogelijkheden, nl. zwart-oranje of zwart-geel. De doorslag werd bepaald door een van de leden, die met opstappen dreigde als er gekozen zou worden voor de oranje variant. De reden was dat zij rood haar had en dit zou vloeken met oranje shirts... De vereniging speelt in Sporthal De Kemphaan.

- Riethovense Tennisvereniging (RTV).

- Badmintonvereniging Riethoven staat voor: gezelligheid, recreatief, niks moet en bijna alles mag. Hun vaste speelavond is op donderdag in sporthal De Kemphaan. Ieder speelt op zijn eigen manier en niveau; de een is wat fanatieker dan de ander. Er zijn geen verplichtingen. De vereniging is geschikt voor mensen met een ongeregelde baan; heb je zin en tijd, dan kun je komen sporten. Niks moet, gemoedelijkheid staat voorop.

- Senioren: - "KBO Riethoven is opgericht in 1957. We hebben ca. 260 leden, het bestuur bestaat uit zeven leden. Alle sociale en culturele activiteiten die georganiseerd worden, vinden plaats in of vanuit de Hofstek. Daarnaast organiseren we ook buitenactiviteiten, zoals fietsen, wandelen, jeu-de-boules, zwemmen en gymnastiek. Kortom wij zijn een bruisende organisatie voor de senioren uit ons dorp."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)