Kibbelgaarn

Plaats
Buurtschap
Veendam Midden-Groningen
Veenkoloniën
Groningen

kibbelgaarn richtingbord.jpg

De buurtschap Kibbelgaarn heeft geen plaatsnaamborden. Je kunt slechts aan richtingborden in de omgeving zien waar je heen moet, maar ter plekke kun je dus niet zien dat je er bent aangekomen...

De buurtschap Kibbelgaarn heeft geen plaatsnaamborden. Je kunt slechts aan richtingborden in de omgeving zien waar je heen moet, maar ter plekke kun je dus niet zien dat je er bent aangekomen...

kibbelgaarn_kaart_ca._1920.jpg

Rond 1920 is het gebied O van Kibbelgaarn, het Westerleese Veen, nog volop in ontginning: er wordt dus in die tijd nog veen afgegraven en tot turf verwerkt.

Rond 1920 is het gebied O van Kibbelgaarn, het Westerleese Veen, nog volop in ontginning: er wordt dus in die tijd nog veen afgegraven en tot turf verwerkt.

kibbelgaarn_kaart_ca._1950.jpg

Rond 1950 is het gebied O van Kibbelgaarn ontgonnen en krijgt de verticale strook O van Kibbelgaarn onder de gemeente Meeden de naam Meedenerveen.

Rond 1950 is het gebied O van Kibbelgaarn ontgonnen en krijgt de verticale strook O van Kibbelgaarn onder de gemeente Meeden de naam Meedenerveen.

kibbelgaarn_herkules_windmotor_1916_kopie.jpg

Van 1861 tot 1961 was er sprake van een Waterschap Kibbelgaarn, sinds 1916 bemalen door deze Herkules windmotor, geleverd door de firma Stokvis te Rotterdam. De molen is na 1960 afgebroken. Het was een van de 31 windmotoren in de provincie Groningen.

Van 1861 tot 1961 was er sprake van een Waterschap Kibbelgaarn, sinds 1916 bemalen door deze Herkules windmotor, geleverd door de firma Stokvis te Rotterdam. De molen is na 1960 afgebroken. Het was een van de 31 windmotoren in de provincie Groningen.

Kibbelgaarn

Terug naar boven

Status

- Kibbelgaarn is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Veenkoloniën, in grotendeels gemeente Veendam, deels gemeente Midden-Groningen (t/m 1989 gemeente Meeden. In 1990 over naar gemeente Menterwolde, in 2018 over naar gemeente Midden-Groningen).

- Bijzonder is dat hier op slechts een steenworp afstand van elkaar twee driegemeentepunten liggen (met in totaal vier gemeenten). Een driegemeentepunt ligt op de T-splitsing van de weg Kibbelgaarn/Meedenerveen met de Ceresweg. W ervan is gemeente Veendam, kern Zuidwending, NO ervan is gemeente Midden-Groningen, kern Meeden, en ZO ervan is gemeente Pekela, kern Oude Pekela. Een klein stukje naar het NO ligt O van Ceresweg 5 aan die weg nog een driegemeentepunt. NW ervan is gemeente Midden-Groningen, kern Meeden, NO ervan is gemeente Oldambt, kern Westerlee, en Z ervan is gemeente Pekela, kern Oude Pekela.

- De buurtschap Kibbelgaarn valt voor de postadressen grotendeels onder het dorp Veendam, deels onder het dorp Meeden. Gezien de ligging is de buurtschap in maatschappelijk opzicht georiënteerd op het dorp Zuidwending.

- De buurtschap Kibbelgaarn staat wel op richtingborden in de omgeving, waaronder deze nostalgische tussen Meeden en Oude Pekela, maar heeft geen plaatsnaamborden, zodat je ter plekke slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Kibbelgoarn.

Oudere vermeldingen
Kibbelgaren, 1867 Kibbelgaarn.

Naamsverklaring
Samenstelling van kibbel 'twist' en gaarn 'gaarde, tuin'*, dus een stuk grond waarom getwist werd, te vergelijken met veldnamen als Kibbelkamp, Kibbelhogen en de op meerdere plaatsen in Drenthe voorkomende veldnaam Kibbelveen. Anders (maar minder waarschijnlijk) het Groningse goarn 'garen' vanwege de uitdrukking dat spint gain liek goarn 'die kunnen het niet met elkaar vinden'. Een kaart van 1652 toont dat de ontginningsgebieden van Pekela en die van Meeden elkaar overlappen. Het kwam tot grenstwisten en mogelijk ontleent de buurtschap hieraan haar naam.(1)
* Volgens de Groninger Encycopedie betreft het in het bijzonder een gerend of kielvormig perceel land.

"Volgens sommige inwoners van deze buurtschap vond het 'gevecht' niet zozeer plaats tussen de boeren, als wel tussen de toenmalige gemeenten Veendam en Meeden. Voor zover bekend zit er echter geen olie of goud in de grond, dus wat precies de achterliggende reden van het gekijf was, is onbekend. Volgens de bewoners is het vandaag de dag pais en vree in Kibbelgaarn. De buurt trekt gezellig met elkaar op en het is een heerlijke plek om te wonen, ook voor ‘westerlingen’ die de drukte van de Randstad ontvluchten." Aldus het onder Links gelinkte artikel over de buurtschap in tijdschrift Noorderbreedte.

Terug naar boven

Ligging

- De buurtschap Kibbelgaarn ligt rond de gelijknamige weg, O van - en voor de postadressen vallend onder - Veendam, W van Oude Pekela. De 4 panden aan de oostkant van de weg hebben als straatnaam Meedenerveen en vallen voor de postadressen onder Meeden. Dat komt omdat, zoals vermeld onder Status, de buurtschap onder twee gemeenten valt en de gemeentegrens hier door het midden van de weg loopt. Kennelijk had de toenmalige gemeente Meeden de behoefte om haar deel een eigen straatnaam te geven. De consequentie van het liggen in verschillende gemeenten is dat bijvoorbeeld het vuilnis voor beide zijden van de weg ook op verschillende dagen, want door verschillende inzamelaars, wordt opgehaald.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Kibbelgaarn 8 huizen met 55 inwoners. Later hebben er in totaal ca. 50 boerderijen en arbeiderswoningen gestaan, deels langs de 'wijken' (haakse zijweggetjes op de hoofdweg), die nu vrijwel allemaal zijn verdwenen. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Waterschap en molen
Van 1861 tot 1961 was er sprake van een Waterschap Kibbelgaarn. De oorspronkelijke molen die het gebied bemaalde, is in 1875 afgebrand, in 1884 opgevolgd door een volgend exemplaar, dat in 1916 is vervangen door een Herkules windmotor* (met een raddiameter van 9 meter), die niet meer bestaat (de molen is ergens na 1960 afgebroken). Het was een van de 31 windmotoren die in de provincie Groningen hebben gestaan. Daar is er vandaag de dag nog maar één van over (waarvoor zie de link).
* Geleverd door de firma Stokvis te Rotterdam.

Voorzieningen
De buurtschap Kibbelgaarn heeft ooit een eigen kerk gehad (als iemand daar meer van weet te vertellen, houden wij ons aanbevolen, red.). Deze is in een novemberstorm bezweken. Ook de buurtwinkel van de familie Harms is er niet meer. En de school is ook reeds lang geleden gesloten. Beide panden bestaan nog wel (voor de voormalige school: zie het hoofdstuk Bezienswaarigheden).

Tweede Wereldoorlog
De in 1944 nog maar 24-jarige Joe Berry staat bekend als 'de Doodlebug-killer'. De Doodlebug is een grote vliegende mier en tevens de Engelse bijnaam van de Duitse V1, de gevreesde vliegende bom, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Engeland dood en verderf heeft gezaaid. Berry heeft met zijn vliegtuig maar liefst 61 V1’s neergeschoten, meer dan elke andere piloot, en heeft zo duizenden Engelsen het leven gered. Dergelijke topschutters werden 'vliegende azen' genoemd.

Op 2 oktober 1944 zijn 3 Engelse piloten, waaronder Joe Berry, met hun bommenwerpers onderweg naar Bad Zwischenhahn om daar een trein met V1-bommen te vernietigen. Boven Kibbelgaarn wordt Berry door Duits afweergeschut neergeschoten. Vlak voor zijn vliegtuig brandend neerstort meldt hij nog over de boordradio aan zijn twee metgezellen de historische woorden: "I’ve had it chaps. You go on..." ("Ik ben er geweest jongens, gaan jullie maar door.") Schoolmeester Jager en inwoner De Lange zien het gebeuren, en rennen naar het neergestorte vliegtuig, waar Berry reeds blijkt te zijn overleden. Ze bergen zijn lichaam en weten het zo uit de handen van de Duitsers te houden. Joe Berry wordt begraven op het kerkhof van Scheemda. (bron en voor nadere informatie zie: column van Erik Hulsegge op RTV Noord, 1-5-2016)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De schuur van het pand op huisnr. 6 is de voormalige lagere school van buurtschap Kibbelgaarn, nog te herkennen aan het opschrift 'School met den Bijbel'. De school had in de loop der jaren 30 tot 50 leerlingen.

- Het pand op nr. 6 is de voormalige schoolmeesterswoning uit 1915.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Artikel over Kibbelgaarn in het tijdschrift Noorderbreedte (2001).

Reacties

(8)

(mijn opa is Albert Pater)

Vind ik leuk, dank u.

U ook bedankt. Het doet me uiteraard goed om te horen als mijn schrijfsels gewaardeerd worden.

Bij "Ligging" noem je een verticaal lopende weg en een verticaal lopende sloot. Ik neem aan dat je een Noord-Zuid-liggende bedoelt, want wegen en sloten lopen niet èn als ze echt verticaal zijn, valt het verkeer en het water er van af. Misschien tekst verbeteren ?

Goed idee Lex. Ik dacht dat het niet ongebruikelijk was om een weg of waterloop in figuurlijke zin van A naar B te laten lopen. Kennelijk niet dus. Verticaal was inderdaad ook geen gelukkige uitdrukking. Het was verder ook een te lang(dradig) en (te) ingewikkeld verhaal. Ik heb het vereenvoudigd, waarmee gelijk de door jou genoemde termen zijn verdwenen.

Frank, de link naar "Noorderbreedte" is (inmiddels?) een dode link geworden, dus misschien is die herstelbaar?
Is dit wat je bedoelde: https://noorderbreedte.nl/2001/07/31/groeten-uit-kibbelgaarn/?

Dank voor de tip Lex! Je vermoeden klopt. Ik heb de link hersteld. Juist instanties als Noorderbreedte, die veel naslagwaardige artikelen publiceren, zouden zich ervan bewust moeten zijn dat veel instanties naar hun artikelen linken, waarmee het dus van belang is dat men hetzij geen www-adressen zomaar wijzigt, waardoor links op deze en gene site ineens 'doodlopen', hetzij dat de site in kwestie zorgt voor een 'redirect' (d.w.z. dat een klik op een link met het oude www-adres automatisch wordt doorgestuurd naar het gewijzigde, geldende www-adres).

Vaak is de titel van het artikel wel in het www-adres verwerkt - zoals in deze casus - , wat het zoeken naar het actuele www-adres vergemakkelijkt (in dit geval blijken ze alleen de - eveneens in het www-adres opgenomen - publicatiedatum 1 dag te hebben opgeschoven, alsof dat 18 jaar later nog van belang is...). Maar ook in dat opzicht maken sommige CMS'en er nog altijd een potje van, door geen gebruikers- en SEO-vriendelijke www-adressen aan te maken, maar diarree als www.site.nl/index.php/abc123.html, wat niets zegt over de inhoud (plus dat het het terugvinden lastiger maakt als het www-adres blijkt te zijn gewijzigd, want bij dat soort www-adressen wijzigt er vaak ook zomaar een cijfertje in het www-adres, zoals in dit soort diarree: https://aldefrysketsjerken.nl/index.php?saftid=saft|f4818371-4ad4-46d1-b1f7-1a5ede339966 (wat over de kerk van Allingawier gaat: logisch toch? :-( ), met als gevolg: dode link...).

Ik heb in les 1 van basiscursussen webredactie en -design al geleerd dat het van belang is om gebruikers- en SEO-vriendelijke www-adressen te maken (een 'alias', die nooit wijzigt, ongeacht een eventuele wijziging van het werkelijke fysieke adres, in dit geval dus 'domeinnaam/artikelnaam'), maar helaas hebben kennelijk niet alle webredacteuren en -designers deze cursussen gevolgd... Hoogst irritant...

Het is immers een puist werk voor sites als de onze (en Wikipedia etc. etc.) om daar voortdurend op te checken en waar nodig bij te werken, welke noodzaak er niet is als dit soort sites (en die van gemeenten, provincies, waterschappen e.d., die ook de gewoonte hebben om artikelen na enige tijd naar een andere plek op hun site te verhuizen, met daarmee een ander www-adres, veelal zonder redirect) een fatsoenlijke redirect-voorziening zouden inbouwen. Dat zou je van een beetje CMS anno 2019 mogen verwachten. Kennelijk is dat teveel moeite voor veel CMS'en en/of hun webmasters die e.e.a. niet goed instellen in het beheergedeelte. Het zij zo.

Kibbelgaarn staat wel op Google Maps, alleen op een verkeerde plaats.
Men heeft de naam geplaatst in Tripscompagnie op de kruising van de Nieuweweg en de Tripscompagniesterweg (thans Gemeente Midden-Groningen).

Dank voor uw melding! Ik zie het. En dan nog zie je dat alleen maar als je in een specifieke mate van inzoomen zit; als je een stap verder inzoomt dan wel uitzoomt is ie weer weg. Tja Google Maps rommelt wel vaker met (posities van) namen, kennelijk is hier per ongeluk iets verschoven. Ik heb de alinea in kwestie maar verwijderd, men ziet vanzelf wel hoe het daar wel of niet vermeld staat.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen