Mook

Plaats
Dorp
Mook en Middelaar
Noord-Limburg
Limburg

Mook

Terug naar boven

Status

- Mook is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Mook en Middelaar. Het is de hoofdplaats van de gemeente.

- Onder het dorp Mook valt ook buurtschap De Bisselt.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1206 Moldeka, 1222 Moldeke, 1226, 1227 Moldeche, Moldecke, 1294-1295 Modike, 1318 Petrus dictus de Moldic, 1328 Moudick, 1343 Moudic, 1388 Moudich, 1417 de Moldick, 1502 Mouwick, 1665 Moock, Mouwyck.

Naamsverklaring
Etymologie onbekend. Op de Kloosterberg bij de Plasmolen is een Romeinse villa gevonden, waardoor men voor Mook aan Romeinse herkomst denkt en dan misschien een afleiding met het Gallo-Romaanse suffix -acum van een niet nader te bepalen grondwoord. Anderen gaan uit van een suffix -ikja dat in prehistorische tijden ook productief was ten noorden en ten oosten van de Rijn, in een gebied buiten de Romeinse invloedssfeer. De oudste vormen weerspreken de verklaring uit Moldewijk*, waarvan men het eerste deel als molde 'aarde, fijn zand, stof' verklaarde. Vergelijk Maurik en Varik.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Mook grenst in het W aan de rivier de Maas, de provincie Noord-Brabant, Katwijk en Molenhoek, in het N ook aan Molenhoek, in het NO aan de provincie Gelderland en Groesbeek, in het O ook aan de provincie Gelderland en Breedeweg en in het Z aan Plasmolen, de Mookerplas en Middelaar, en ligt NO van Cuijk, ZO van Malden, Z van Nijmegen en NW van Gennep. Iets NW van de dorpskern is de samenvloeiing van de Maas en het Maas-Waalkanaal.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Mook 92 huizen met 458 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.200 huizen met ca. 3.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Slag om de Mookerheide
Mook is o.a. bekend vanwege de in het hoofdstuk Landschap etc. beschreven Mookerheide. De Mookerheide op zijn beurt is bij historisch geïnteresseerden bekend vanwege de Slag op de Mookerheide, die plaatsvond aan het einde van Oranjes derde invasie op 14 april 1574 tussen het Spaanse leger onder Sancho d'Avila en Bernardino de Mendoza enerzijds, en huurtroepen onder Lodewijk en Hendrik van Nassau anderzijds. De veldslag werd een overwinning voor de Spanjaarden en zowel Lodewijk als Hendrik van Nassau sneuvelden.

De Slag op de Mookerheide heeft een legende opgeleverd, namelijk die van Kiste Trui. Volgens geruchten zou er op de Mookerheide door de hiervoor vermelde Lodewijk en Hendrik van Nassau, ergens in de moerassen aan de voet van een heuvel, een schatkist zijn begraven met daarin soldij voor het Staatse leger. Trui zocht, volgens het verhaal, haar hele leven naar de kist, en kreeg om die reden de bijnaam ‘Kiste Trui’. Dag en nacht wroette ze met een schep de grond om, maar zonder resultaat: de kist werd nooit gevonden. Voormalig Volkskrant-journaliste Lidy Nicolasen heeft er in 2017 het boek 'De geuzendochter. De legende van Kiste Trui en de Slag op de Mookerheide' over geschreven. Het boek is geen historisch onderzoek, maar een historische roman. Het verhaal is geschreven vanuit het perspectief van Kiste Trui, een wat mysterieuze dame die de lezer meeneemt op haar avonturen rond de Slag op de Mookerheide. Enne Koops heeft er op Historiek.net een recensie over geschreven.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het actuele Bestemmingsplan Mook en Molenhoek is in 2013 vastgesteld.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Mook heeft 4 rijksmonumenten.

- Mook heeft 6 gemeentelijke monumenten.

- De Mariakapel O.L.Vrouw van de Dwaallichtjes is anno 2015 aan restauratie toe.

- Stichting Remember September 1944 (met een op afspraak te bezoeken museum op Koningin Julianastraat 8 te Mook) heeft als doel het in stand houden van de herinnering aan wat er is gebeurd tijdens Operatie Market Garden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Ook is de stichting betrokken bij andere Tweede Wereld Oorlog gerelateerde activiteiten. De stichting wil dit doel behalen door: het houden van tentoonstellingen; het informeren van veteranen, familie of andere personen met een interesse in de Tweede Wereldoorlog; schoolprojecten voor basis- en middelbaar onderwijs; onderzoek naar vermiste soldaten en het bestuderen van oude locaties, documenten en afbeeldingen; het oprichten van nieuwe monumenten voor onze bevrijders en het behouden van bestaande monumenten; tours aanbieden langs de originele slagvelden van Operatie Market Garden. - L1-Óngerwaeg-reportage over museum Remember September 1944.

- Op het Raadhuisplein staat een beeld van de onder Geschiedenis beschreven Kiste Trui, vervaardigd door beeldhouwer Peter Roovers.

- Gevelstenen in Mook.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval.- De Alde Hap is een onderdeel van Carnavalsvereniging De Heikneuters, en is bedoeld voor de 'rijpere jeugd' vanaf 55 jaar.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Struinommetje Mook (7 km).

- "De voormalige stortplaats Mook heet tegenwoordig natuurpark De Zandberg, ligt aan de westrand van de stuwwal van Nijmegen en maakte in het verleden onderdeel uit van de Mookerheide. Tot 1963 was de locatie in gebruik als zandafgraving. De ontgrondingsvergunning bepaalde dat met de opvulling van het terrein weer de vroegere hoogtelijnen en hellingsverhoudingen zouden worden hersteld. Zoals indertijd gebruikelijk werd de ontgronding opgevuld met (grof) huishoudelijk afval en vergelijkbaar bedrijfsafval. Het afval was afkomstig van de gemeenten Mook en Middelaar, Gennep en Ottersum. In totaliteit is er ca. 500.000 ton afval gestort. Sinds 2003 is de stortplaats eigendom van Bodemzorg Limburg, ingezaaid met een locatie-specifiek kruidenmengsel en wordt zij begraasd door schapen. De Zandberg is circa 5 hectare groot en wordt begrensd door de Groesbeekseweg (noordzijde) en de Mookerheide. Het hoogste punt bedraagt circa 57m +NAP.

Begin jaren 2010 hadden de heren Reurich en Salden het idee om een Bikepark Mook te realiseren. Beiden mountainbikeliefhebbers, waren zij van mening dat in Nederland vraag naar een Bikepark is. Het oog viel op de Zandberg maar ondanks veel steun vanuit de gemeente liep het plan spaak omdat de toenmalige eigenaar het gelet op de situatie van de berg indertijd niet verantwoord vond. Dat veranderde niet totdat Alex Peters en Peter Mak in 2016 besloten dat het tijd was de bestaande rode en groene MTB routes in het Rijk van Nijmegen flink op te waarderen. Die routes waren indertijd een beetje saai geworden omdat ze grotendeels waren uitgelegd over twee meter brede beheerpaden terwijl het in deze heuvelachtige omgeving een stuk mooier moest kunnen. Zij wilden flink wat kronkelende singletracks en meer trailfeatures binnen het ruim aanwezige hoogteverschil.

Na positieve reacties van terreineigenaren en -beheerders togen zij eind 2016 aan de slag en regelden subsidie bij de provincies Limburg en Gelderland en de gemeenten Mook en Middelaar, Nijmegen, Heumen en Berg en Dal. Voor het plan werd routebouw-specialist Patrick Jansen ingehuurd, wat resulteerde in een ontwerp met vier MTB-routes: Nijmegen, Groesbeek, Malden en Mook. Laatstgenoemde MTB-route doet de Zandberg aan. Daar komen naast de MTB-route, met mooie flowende kuipbochten, twee vette jumplijnen. Zie verder de plannen."

- Mook is o.a. bekend vanwege de Mookerheide, O en N van het dorp gelegen. Inmiddels is het grotendeels een bosgebied. Sinds 2000 is bekend dat zich in het noordelijke deel van het met heide begroeide gedeelte van de Mookerheide een uit greppels en walletjes bestaande structuur bevindt. Tot op heden is niet duidelijk welke functie de structuur heeft of heeft gehad. Een in 2019 door Paul Klinkenberg en W.J.A. Kuppens van de AWN uitgevoerd onderzoek geeft geen uitsluitsel over de functie of herkomst. Het terrein waarop de structuur is gelegen maakt onderdeel uit van de stuwwal en is begroeid met heide. De structuur bevindt zich op een van de hoogst gelegen punten van de Mookerheide. Op de locatie van de structuur staand heeft men rondom een vrij uitzicht, met name op het westen. De structuur op de heide is duidelijk te zien op Google Earth en op luchtfoto’s die vanaf 1944 van het gebied zijn gemaakt. De structuur is tevens goed te zien op reliëfafbeeldingen die met behulp van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN2) zijn te genereren. De hypothese is dat de structuur in 1942 door Duitse militairen is aangelegd ten behoeve van een (eerste) aanleg van een artillerie of FLAK stelling, die niet operationeel is geworden. (bron: AWN)

- Heidegebieden vind je nog O en N van het dorp bij de Mookerschans en bij de Heumense Schans. In 2010 is het heideareaal bij de Mookerschans vergroot, wat gunstig is voor de zandhagedis en voor vogels zoals de roodborsttapuit. In 2014 is bij de Mookerschans een nieuwe uitkijktoren gebouwd van 12 meter hoog (de vorige toren was 5 meter hoog). Waar je voorheen alleen uitzicht had op de kerktoren van Cuijk, kun je nu kilometers ver kijken, tot aan bijvoorbeeld de Waalbrug bij Nijmegen.

- "In juli 2019 is de dijkversterking bij Mook officieel opgeleverd. Het dorp is nu goed beschermd tegen het gevaar voor overstroming en zo houden de inwoners droge voeten bij hoogwater. Waterschapsbestuurder Jos Teeuwen en wethouder Geertjan Wienhoven doopten bij de feestelijke oplevering samen symbolisch de nieuwe keermuur, die zo belangrijk is voor de veiligheid van de dorpelingen. Jos Teeuwen benadrukte daarbij de gezamenlijke inspanning die iedereen geleverd heeft: “Waterschap Limburg hanteert het motto ‘met de omgeving, voor de omgeving’. De dijkversterking is een omvangrijk project geweest met een grote impact op de inwoners van Mook. We zijn trots op de samenwerking en betrokkenheid van iedereen en zijn trots op het eindresultaat.”

Aannemingscombinatie Vissers Ploegmakers - F.P.H. Ploegmakers - Van de Wetering Cultuurtechniek heeft de dijkversterking in opdracht van Waterschap Limburg gerealiseerd. Reeds In 2013 is gestart met gesprekken met de omgeving en is een verkenning gedaan. Vijf jaar later zijn twee groene keringen van in totaal 855m, een betonnen keermuur van in totaal 970m, twee te saneren openingen in de waterkering (coupure) en één versterkt/verhoogde coupure gerealiseerd. Na een uitvoering van anderhalf jaar is de 1825 meter tellende dijkversterking klaar. In het technisch complexe project is intensief met gemeenten en omgeving gesproken. In de bodem is een betonnen (CSM-)wand aangebracht ter versterking van de dijk. Hierop is een nieuwe betonnen keermuur gebouwd die boven de grond van fraai metselwerk is voorzien. Zo past het bij de omgeving, sluit het aan bij de herinrichting van het Raadhuisplein en biedt het de veiligheid die bewoners als directe buur van de Maas nodig hebben. Nabij Maasstaete is ook de groene dijk met klei versterkt. Zo blijft het goed wonen, werken en ontspannen aan de Maas.

Net zo belangrijk als het project zelf is de afronding ervan. De dijkversterking heeft impact gehad op de inwoners. Jos Teeuwen: “Al met al kijken we terug op een goed verlopen project. Bij het waterschap werken we altijd met de omgeving, voor de omgeving. Samenwerking met de gemeente Mook en Middelaar, de bewoners en onze aannemer heeft een belangrijke rol gespeeld en gezorgd voor een impuls voor het gebied.” De bestuurder realiseerde zich dat uitvoeringswerk voor velen tot grote overlast heeft geleid en bedankte de inwoners voor hun medewerking en geduld. “Het is niet niks om een jaar lang in de achtertuin grote machines te zien draaien. Het is soms lastig om alle wensen op één lijn te krijgen, maar het eindresultaat mag er zijn, het is ons gezamenlijk gelukt. Met de nieuwe keermuur en de groene kering is Mook weer veilig voor toekomst, de opgave waarvoor het waterschap stond.”

Het waterschap heeft veel afgestemd met o.a. de gemeente. Bijvoorbeeld over het bomencompensatieplan en de verbetering van openbare ruimte. De overheden hebben gezamenlijk opgetreden en de schouders eronder gezet om de omgeving een impuls te geven. Wethouder Geertjan Wienhoven: “Wat je ziet is dat door de samenwerking van veel partijen er een win-win situatie is ontstaan. De omgeving heeft aan kwaliteit en beleving gewonnen voor inwoners en bezoekers van dit gebied en er overheerst tevredenheid over het bereikte resultaat. Zo zie je maar weer: samenwerken kost meer moeite, maar brengt je verder!” (bron en voor nadere informatie zie Waterschap Limburg)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Mook, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Op de Facebookpagina Mook in Beeld vind je mooie filmpjes van (activiteiten in) dit dorp en omgeving.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Mook (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - Adalbert Basisschool.

- Muziek: - Al sinds 1895 wordt er in het dorp muziek gemaakt door Harmonie Erica (zij het aanvankelijk als fanfare). Als voorbereiding op het spelen in het harmonieorkest is er het leerlingenorkest. Door samen te musiceren leer je het meest en het is nog gezellig ook. Harmonie Erica zorgt door het jaar heen binnen Mook en buurdorp Molenhoek bij diverse gelegenheden voor de muzikale omlijsting, o.a. op Koningsdag, bij gelegenheid van de 1e Communie, tijdens de dodenherdenking, bij de intocht van Sinterklaas en op verzoek bij 50-jarige bruiloften. Een aantal keren per jaar verzorgen ze concerten op diverse locaties binnen de gemeente. De vereniging organiseert verder door het jaar heen diverse acties, zoals een oud-ijzer-actie, donateursacties, verkoop anjerloten en de Rommelmarkt. Behalve dat deze acties goed zijn voor de clubkas, verhogen ze ook het teamgevoel en de gezelligheid.

- Sport: - Voetbalvereniging RKSV Eendracht '30 heeft ook een korfbal-afdeling.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Mook.

Reacties

(3)

MOOK

Op een zacht glooiende heuvelhelling,
aan de vriendelijk stromende rivier,
bezingt het vredige dorp, trots blij vertier,
wrede, langverstilde krijgsbeleving.

Het verleden van zijn knusse omgeving
kent het sluwe, menselijke roofdier:
bloeddorstig, soms eerlijk, zwaaide de banier,
hopend op roemrijke overwinning.

Door de straten ademt verjongd gemoed,
hernieuwt steeds in winkelbuurt of woonhuis
stuwende arbeidslust vol levensmoed.

Tussen het kalme bos- en Maasgeruis
onderneemt men met schappelijke gloed,
toebehorend aan 't vrije Limburgse thuis.

GEMOEDELIJK

In knus aansluipende schemer laaien
de vlammen van het smidsvuur vol arbeidsdrang,
laten hun welluidende knetterzang
langs aambeeld, handen en wachtend bier waaien.

Om de schuimpul blijft rossige gloed draaien,
trilt telkens blij verrast, dan even bang.
Drank en schijnsel spelen de werkdag lang,
willen de smeden met nieuwe smak paaien.

Kunstzinnig klinkende hamerslagen
begeleiden lustig licht- en schaduwspel,
waar zwoegen en genot elkaar schragen.

Limburg mag hiermee zijn schappelijk gestel
bescheiden aan de wereld uitdragen,
als een onsterfelijk vloeiende wel.

KISTE TRUI

Op de ruige Mookerheide
loopt een vrouw rond met haar schep
spit overal de grond om
maakt wijde kuilen
zoekt naar de verhoopte schatkist
der graven Lodewijk en Hendrik van Nassau
die eens hier in een veldslag bleven
het bezeten mens zoekt jarenlang
vindt nooit de begeerde buit
is geheel ontgoocheld _ sterft waanzinnig

niettemin maakte ze naam
bij Mooks raadhuis bewondert men steeds
het standbeeld van Kiste Trui.

Reactie toevoegen