Status

- Katwijk aan Zee is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de regio Bollenstreek, gemeente Katwijk.

- De gemeente Katwijk heeft in 1978, bij de totstandkoming van het huidige postcodesysteem, geen eigen postcodes en postadres-plaatsnamen aangevraagd voor haar dorpen Katwijk aan Zee en Katwijk aan den Rijn, vandaar dat die sindsdien voor de postadressen 'in' de postale plaatsnaam Katwijk liggen. Wij merken dat ook in veel gevallen over de plaats(naam) Katwijk wordt gesproken, waarbij men dan doelt op het geheel van beide dorpen gezamenlijk. De dorpen zijn inmiddels ook aan elkaar gegroeid en voor een buitenstaander wellilcht niet duidelijk van elkaar meer te onderscheiden. Toch hebben beide dorpen nog wel een duidelijke eigen identiteit, en zijn er nog veel inwoners en instanties die wel degelijk over de beide kernen spreken als zijnde aparte dorpen, en dat soms ook zo in hun adres schrijven (voorbeeld). Vandaar dat wij ons daarbij aansluiten en beide kernen nog altijd als 'dorp' kwalificeren.

- Ter plekke staan ook blauwe plaatsnaamborden en witte plaatsnaamborden (als je binnen de gemeente vanuit een andere aansluitende dorpskern binnenkomt) met de plaatsnaam Katwijk aan Zee, zij het niet consequent; als je vanuit het Z door de duinen het dorp nadert, staan er blauwe plaatsnaamborden met de 'plaatsnaam' Katwijk...

- Onder het dorp Katwijk aan Zee valt ook het grootste deel van buurtschap De Pan.

Naam

Oudere vermeldingen
Werd vroeger ook wel Katwijk-Buiten genoemd, ten opzichte van Katwijk aan den Rijn, dat ook wel Katwijk-Binnen werd genoemd. 1398 Catwyc op ter Zee is kennelijk de oudste vermelding van deze plaatsnaam. De vermelding van Katwijk aan den Rijn anno 1224 kopie 1328 als 'apdu Renum Catwijch' duidt er echter op dat reeds begin 13e eeuw deze vestiging zich al in de twee respectievelijke kernen heeft gesplitst.

Naamsverklaring
Samenstelling van wijk 'hoeve, nederzetting, dorp' en een moeilijk te duiden eerste deel kat (vergelijk Katwijk, Katham, Kattendijke e.d.). De toevoeging 'aan Zee' verklaart zich uit de aanwezigheid van de meer landinwaarts gelegen vestiging Katwijk aan den Rijn.(1)

Ligging

Katwijk aan Zee ligt NW van Leiden en Katwijk aan den Rijn, N van Wassenaar, ZW van Noordwijk, en grenst in het W aan de Noordzee.

Statistische gegevens

In 1840 heeft het dorp 596 huizen met 3.254 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 5.000 huizen met ca. 13.000 inwoners (exclusief de eveneens ca. 13.000 inwoners van Katwijk-Noord dat, voor het deze naam kreeg, als onderdeel van Katwijk aan Zee werd beschouwd).

Recente ontwikkelingen

- Het in 2015 gereed gekomen Kustwerk Katwijk heeft tegelijk de parkeerproblemen én de waterproblematiek van het dorp opgelost. In Katwijk aan Zee loopt een weg van het dorp rechtstreeks naar het strand. Op dit punt zijn de duinen erg laag waardoor bij storm overstroming van het dorp een risico was. Het Kustwerk voorkomt de kans op overstromingen én is tegelijk een parkeergarage achter de dijk-in-duin met ruim 600 plekken, waardoor auto's uit het zicht kunnen parkeren, wat een flinke verbetering is van de aantrekkelijkheid van de openbare ruimte.

In 2015 heeft Kustwerk Katwijk de Falco Award Beste Openbare Ruimte van Nederland toegekend gekregen. Tijdens het jaarlijkse Landelijk Congres Openbare Ruimte is het uit tientallen inzendingen tot winnaar verkozen. Hans Pluckel van het Hoogheemraadschap van Rijnland: "Dankzij een uitstekende samenwerking met de inwoners van Katwijk én tussen de gemeente, het hoogheemraadschap en de provincie Zuid-Holland is het gelukt de gezinsbadplaats veilig en mooi te maken, met zo laag mogelijke duinen en een wandelpad boven het ondergronds parkeren." Uiteraard is een en ander ook een stimulans voor het toerisme en daarmee ook voor de lokale economie.

Bezienswaardigheden

- Katwijk aan Zee heeft 18 rijksmonumenten.

- Gereformeerde Vredeskerk (Baljuwplein 1) uit 1905. - Pagina's over de Vredeskerk en over het Bätz-orgel in deze kerk.

Evenementen en activiteiten

- "Jongerencentrum JVC De Schuit organiseert regelmatig concerten en andere activiteiten. We beschikken over een kleine concertzaa en een mooie tienerruimte. In 1968 is sociëteit De Schuit ontsproten vanuit de Gereformeerde kerk Katwijk aan Zee. De sociëteit was gesitueerd in de toenmalige Irenezaal (tegenwoordig beter bekend als de Warrebak) van de Vredeskerk. Al gauw bleek het pand niet optimaal geschikt te zijn voor de sociëteit. Rond 1980 kwam het aanbod van de gemeente om het pand van de oude bibliotheek aan de Voorstraat te betrekken. In 1983 is dit pand officieel geopend als nieuw onderkomen van De Schuit. Toenmalig voorzitter Harry Minnee noemde het in die dagen zelfs "de mooiste sociëteit van West-Europa". Na de ingrijpende verbouwing in 1991 is het pand zoals het nu is. De Schuit is op donderdag, vrijdag en zaterdag geopend en wordt door vele vrijwilligers draaiende gehouden, voor taken als inkoop, administratie, roosters maken, schoonmaak, toezicht, bardiensten etc."

- De Kermis Katwijk aan Zee (eind april tot begin mei) hanteert de mooie slogan: "Uw vermaak is onze taak!"

- "Katwijk aan Zee bruist op Koningsdag. Iedereen trekt er deze gezellige dag op uit om van de vele activiteiten te genieten. Begint je dag bij de aubade op de Voorstraat of zit je al heel vroeg op de Princestraat op de Kindervrijmarkt? Hoe je dag ook begint, het wordt zeker een feestje! Maar niet alleen op Koningsdag zijn wij actief. De Oranjetour en 4×4 Beach zijn ook niet meer weg te denken uit het jaarprogramma. En dan zijn er nog de vele andere activiteiten die kleiner van aard zijn, maar wel doelgericht mensen een fijne dag bezorgen, ongeacht cultuur of leeftijd." Aldus de Oranjevereniging op haar site.

- Warm Winter Fest (op een vrijdagavond in januari, in 2020 voor de 3e keer) is een hartverwarmend kleinschalig cultureel festival in hartje winter. Op bijzondere locaties (kerken, huiskamers, cafés, schuren, winkelpanden) in de dorpskern van Katwijk aan Zee kun je genieten van muziek, theater, literatuur en kunst in al zijn vormen. Professionele acts en lokaal talent wisselen elkaar af. De 1e editie in 2018 was een groot succes, dus heeft het dorp er sindsdien weer een jaarlijks evenement bij.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Katwijk aan Zee, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Belangenorganisatie: - "De wijkraden zijn ingesteld om de identiteit en leefbaarheid van de dorpen en wijken te behouden en waar mogelijk te versterken. Dat doen ze door gevraagd en ongevraagd advies te geven aan de gemeente over tal van zaken waarmee de gemeente in de wijk bezig is of bezig gaat. Het instellen van wijkraden was een reactie op de schaalvergroting door de fusie tussen de gemeenten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg in 2006. Denk mee over de toekomst van jouw dorp. Laat je stem horen bij het maken van plannen. Doe mee aan de wijkraad. Wijkraad Katwijk aan Zee bestaat uit bewoners en vertegenwoordigers van scholen, geloofsgemeenschappen, sportverenigingen, wijkverenigingen en winkeliers. De wijkraad dient als klankbord en geeft signalen uit de wijk door aan het college en de ambtelijke organisaties. Dit kan alle mogelijke onderwerpen betreffen: wonen, werken, welzijn, recreëren en veiligheid."

- Onderwijs: - Katwijk aan Zee is een echt vissersdorp. En bij een vissersdorp hoort natuurlijk een vissersschool. Die vind je aan de Zuidstraat. Maar niet alleen vissers-in-opleiding voelen zich hier thuis. Ook zeevaartstudenten zijn hier van harte welkom. De school biedt de mbo-opleidingen Zeevaart en Zeevisvaart. De school is o.a. voorzien van een zeevisvaartsimulator en een visverwerkingslokaal.

- Jongeren: - "Kattuk.nl is een website van, voor en door Katwijkse jongeren van 12 tot ongeveer 24 jaar. Met meer dan 700 unieke bezoekers per dag en meer dan 10 miljoen hits per jaar is het een van de grootste lokale jongerenwebsites van Nederland. Kattuk.nl is een initiatief van verschillende (welzijns-)organisaties en wordt mogelijk gemaakt door een subsidie van de gemeente Katwijk. Kattuk.nl wordt ondersteund door Stichting Welzijnskwartier. Op Kattuk.nl vind je onder meer: jongerennieuws, belangrijk nieuws uit Katwijk, een uitgebreide Uit!Agenda, foto-albums van evenementen, aftermovies, interviews, recensies en reviews, info over het jongerenwerk van Welzijnskwartier, Jonge Helden, info over vrijwilligerswerk, mixen van lokale DJ’s en producers, demo’s van bands en nog veel meer. Bij Kattuk.nl zijn zo’n 40 jongeren vanaf 12 jaar als vrijwilligeractief. Er is voor jongeren dan ook van alles te doen bij Kattuk.nl: concert- en feestfotografie; aftermovies evenementen; StopMotion fotogroep; KattukFM radio on demand; bloggen; concert- en cd-reviews schrijven; gratis theorieles i.s.m. Rijschool Zwanenburg; DJ and Producers Café i.s.m. Scum en Jongerenwerk Welzijnskwartier; en nog veel meer... Wil jij ook meedoen en ons team versterken? Kom dan een keer op donderdagavond langs bij Kattuk.nl op Voorstraat 59 in Katwijk aan Zee."

- Zorg: - In 1908 opent koningin-moeder Emma het Zeehospitium in Katwijk aan Zee. Het heet dan nog het Rotterdamsch Hospitium. Het dient als sanatorium voor kinderen met tuberculose uit de stedelijke ziekenhuizen. Door de frisse zeelucht kunnen zij hier goed herstellen. Het hospitium ligt in de duinen en via een speciaal, in 1933 gebouwd tunneltje kunnen de kinderen naar het strand worden gebracht. Tijdens de oorlog krijgt het tunneltje een andere functie; het is een mooie plek waar Engelandvaarders een bootje kunnen verstoppen tot het moment dat zij aan een overtocht naar Engeland kunnen beginnen. In 1942 wordt de Atlantikwall gebouwd en kan de tunnel niet meer worden gebruikt. Na de oorlog is de Boulevard vernieuwd, waarbij ook het tunneltje wordt verbouwd. Nadat hij dertig jaar onder het duinzand verstopt is, wordt tijdens werkzaamheden in 2014 aan de kustversterking langs de Katwijkse Boulevard het tunneltje weer opgegraven.

Eind jaren vijftig krijgt de organisatie een officiële erkenning als revalidatiecentrum. Er is ook een mytylschool aan verbonden. Door verschillende instanties wordt ook blijvende huisvesting gezocht voor spastische en uitgerevalideerde kinderen en voor andere ernstig lichamelijk gehandicapten. Dat leidt in de jaren zeventig tot het Rijnlands Voorzieningen Centrum (RVC). Het Zeehospitium bestaat dan uit het Rijnlands Revalidatie Centrum (RRC) (met een afdeling voor poliklinische hartrevalidatie), het RVC en Mytylschool De Vierbot. De organisatie ontwikkelt zich verder en verschillende onderdelen besluiten zelfstandig door te gaan. Het RRC, het Centrum voor Hart- en Longrevalidatie en de mytylschool verhuizen naar Leiden. Het RVC blijft achter in Katwijk aan Zee. Na de fusie van het Rijnlands Voorzieningen Centrum en Stichting Bollenstreek in Noordwijkerhout ontstaat in 2005 Stichting Het Raamwerk.

Op het terrein van het voormalige Rijnlands Zeehospitium in Katwijk aan Zee, ook bekend als het Zeehosterrein, is van 2006 tot 2008 een nieuwe wijk met aangepaste woningen voor 126 cliënten gebouwd, met nog diverse andere voorzieningen, waaronder een gezondheidscentrum. Op 27 november 2008 heeft prinses Margriet de officiële opening verricht van het eerste deel van de nieuwbouw op het Zeehosterrein. Dit deed zij samen met Corrie Kuijt, de oudste cliënt van het Zeehospitium (Zeehos). Door samen op een knop te drukken werd een reuzenschelp geopend. Het openen van deze schelp symboliseert het openstellen van het vroegere instellingsterrein van het Zeehospitium voor iedereen. Hiermee is een nieuwe wijk van Katwijk ontstaan, precies honderd jaar nadat het Zeehospitium in 1908 door koningin-moeder Emma werd geopend.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)