Rinsumageast

Plaats
Dorp
Dantumadiel
Fryslân

rinsumageast_oldtimerfestival.jpg

Een van de jaarlijkse hoogtepunten in Rinsumageast is het Oldtimerfestial, begin augustus, met van alles te zien en te doen voor jong en ouder, en de hele dag live muziek van diverse bands.

Een van de jaarlijkse hoogtepunten in Rinsumageast is het Oldtimerfestial, begin augustus, met van alles te zien en te doen voor jong en ouder, en de hele dag live muziek van diverse bands.

rinsumageast_hunewipperrock_2018.jpg

En de liefhebbers van stevige muziek kunnen in Rinsumageast jaarlijks uit hun dak op het popfestival Hûnewipperrock (op een zaterdag eind augustus of begin september).

En de liefhebbers van stevige muziek kunnen in Rinsumageast jaarlijks uit hun dak op het popfestival Hûnewipperrock (op een zaterdag eind augustus of begin september).

rinsumageast_collage.jpg

Rinsumageast, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Rinsumageast, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Rinsumageest.JPG

Een mooi rijtje in Rinsumageast

Een mooi rijtje in Rinsumageast

Rinsumageest (2).JPG

De Hervormde (PKN) Alexanderkerk te Rinsumageast is een van de zeer weinige tweebeukige kerken in Fryslân

De Hervormde (PKN) Alexanderkerk te Rinsumageast is een van de zeer weinige tweebeukige kerken in Fryslân

Rinsumageest..JPG

De Aldewei in Rinsumageast

De Aldewei in Rinsumageast

Rinsumageast

Terug naar boven

Status

Rinsumageast is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Dantumadiel.

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
Ook wel kortweg De Geast.

In het Nederlands
Rinsumageest. Overigens zijn de plaatsnamen in de gemeente Dantumadiel - evenals de gemeentenaam - sinds 2009 officieel Friestalig.

Oudere vermeldingen
Waarschijnlijk 825-842 kopie 1150-1158 Ringesheim, 944 kopie 1150-1180 in Ringesheim, 12e eeuw Rynsegum, 13e eeuw Ringesimagast, 1412 op der Gaest, 1421 Renismagaest, 1533 Rensymagheest.

Naamsverklaring
Betekende oorspronkelijk het Oudfriese hem, heem 'woonplaats, woning', verhoogduitst tot heim, van de persoon Ringi. De latere vormen bevatten geest '(ontginning op) hoger gelegen zandgrond'. Ringesima en Renisma (of is Reinsma te lezen?) zijn genitief meervoud van Ringesheim en geen patroniemen van de persoonsnaam Rinso.(1)

Terug naar boven

Ligging

Rinsumageast ligt ZW van Dokkum, Z van Sibrandahûs, WNW van Damwâld, NW van Broeksterwâld, NNW van Feanwâlden, NO van de dorpen in de Trynwâlden, en O van Burdaard.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Rinsumageast 116 huizen met 706 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 450 huizen met ruim 1.100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Klooster Klaarkamp/Claercamp
De weg aan de oostelijke zijde van de Ee is vrijwel kaarsrecht. Wie echter, komend vanaf Dokkum, de buurtschap Sibrandahûs passeert, merkt dat er na een paar honderd meter, op grondgebied van het dorp Rinsumageast, een flinke slinger in de weg zit. Rechts staan een paar boerderijen, links ligt een oneffen weilandgebied dat doorsneden wordt door kronkelige slootjes. Het is moeilijk voor te stellen, maar die slootjes waren lang geleden de grachten van een groot middeleeuws klooster dat eeuwen geleden op deze plek heeft gestaan: klooster Klaarkamp, ook wel Claerkamp of Claarkamp, officieel 'Monasterium beate Maria de Claro Campo' ('klooster van de Heilige Maria van Klaarkamp'). De cisterciënzer monniken kwamen oorspronkelijk uit de Franse Abdij van Clairvaux, wat "het lichte dal" betekent. Klaarkamp betekent "het lichte veld". De monniken droegen witte kappen. De lekenbroeders droegen grijze kappen en werden in het Fries skiere mûntsen ("grijze monniken") genoemd.

Het klooster is rond 1165 gebouwd, vanuit het Duitse Cisterciënzerklooster Riddagshausen, op een terp die in oude kronieken onder de naam Ringesheim voorkomt. De abdij was mogelijk het eerste bakstenen gebouw van Nederland. De terp was vier meter hoog en vijf voetbalvelden groot. Er omheen lagen dubbele grachten die door een singel van elkaar werden gescheiden. Het klooster van Rinsumageast was destijds het grootste en rijkste klooster in Friesland en het eerste cisterciënzerklooster in Noord-Nederland. Het klooster bezat op het hoogtepunt ca. 80 boerderijen en duizenden hectaren land, waaronder het eiland Schiermonnikoog, dat vernoemd is naar deze vrome monniken. Zij hebben zich enorm ingezet om de natte Friese landerijen geschikt te maken voor landbouw. Vanuit Klaarkamp zijn vele andere kloosters gesticht, onder andere bij Bolsward (Klooster Bloemkamp; 1190), Aduard (Klooster van Aduard; 1192) en Gerkesklooster (Jeruzalem; 1249).

Ten tijde van de Reformatie, toen de katholieke erediensten door de Staten werden verboden, zijn de kloosters allemaal geconfisqueerd. Daarna zijn ze gesloten, verkocht of afgebroken. Klooster Klaarkamp in Rinsumageast is rond 1580 volledig afgebroken. Men vreesde dat de vijandelijke Spaanse troepen het gebouwencomplex zouden innemen om er hun positie mee te versterken. De kloostermoppen zijn later in tal van gebouwen opnieuw gebruikt. Niet alleen in de boerderijen in de directe omgeving maar ook veel verder, tot in Oost-Groningen aan toe. In de 19e en 20e eeuw zijn de meeste terpen in Groningen en Friesland afgegraven, vanwege de vruchtbare grond. Ook de terp van klooster Klaarkamp is op die manier verdwenen. De laatste resten van de terp zijn in 1939-1941 afgegraven. De bekende archeoloog prof. Albertus van Giffen heeft in die jaren de gelegenheid gegrepen om onderzoek te doen naar de overblijfselen van het klooster. De fundering is toen in kaart gebracht en er zijn ook enkele interessante vondsten in de bodem gedaan.

Stichting Klooster Claercamp is eind 2008 opgericht met als doel meer bekendheid te geven aan het voormalige klooster Claercamp te Rinsumageast, aan de betekenis die het klooster voor de regio heeft gehad en aan de historische samenhang tussen het klooster en andere historische plaatsen en gebouwen. Het door de stichting beheerde Museum Klooster Claercamp (Klaarkampsterwei 6) is geopend van april t/m oktober op zaterdag en zondag van 13.00-17.00 uur. Entree € 3,- / kinderen t/m 12 jaar gratis. November t/m maart: op afpspraak geopend voor groepen. Het museum bevindt zich op de rand van het oude kloosterterrein en toont voorwerpen die archeologen in het abdijgebied hebben opgegraven. Naast vondsten van professor Van Giffen uit 1939-1941 zijn er ook vondsten te zien van een proefopgraving die in 2010 door de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed is uitgevoerd. Het museum organiseert ook wandeltochten en excursies.

Hoofdplaats/gemeentehuis/rechthuis
Rinsumageast was tot 1880 een van de belangrijkste dorpen van de gemeente Dantumadeel. Het was tot die tijd de hoofdplaats van de gemeente. In het - thans rijksmonumentale - gemeentehuis/rechthuis (Rjochthússtrjitte 1), destijds herberg Het Wapen van Dantumadeel, kwamen de grietenijbestuurders bijeen om te vergaderen.

Adel
Rinsumageast heeft altijd al een voornaam voorkomen gehad. Hier woonden de adellijke Tjaarda's, de Juckema's (of Juwsma's), de Eijsinga's en de Aylva's in hun states.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsbelang Rinsumageast wil graag de historische vaarroute vanaf Aldtsjerk (Hjelbird) door het dorp naar Dokkum herstellen. Dit was vroeger een belangrijke vaarroute, waar onder andere de Elfstedentocht langs kwam. In de jaren zeventig van de 20e eeuw is deze vaarroute door dammen en peilverschillen onbevaarbaar geworden. In de jaren negentig is er al eens onderzoek gedaan naar de technische punten die opgelost moeten worden om de route weer bevaarbaar te maken. Toentertijd is het niet gelukt om verder met dit plan te komen. Nu pakt dorpsbelang deze vraag weer op, en zoekt daarbij de samenwerking met de ontwikkelingen in de regio door aan te haken bij stichting Wetterwâlden Bûtenfjild. Het herstel van de historische vaarroute kan immers niet los worden gezien van de cultuurhistorische elementen in de omgeving (zoals klooster Claercamp) en de fiets- en wandelpaden in het gebied en de regio Bûtenfjild. Zo wordt het herstel van de vaarroute onderdeel van het vergroten van de leefbaarheid in de regio.

Dorpsbelang heeft in 2016 een werkgroep opgericht die zich bezig gaat houden met het onderzoek naar het herstel van de historische vaarroute. Deze werkgroep heeft contact gezocht met Kenniswerkplaats Noordoost Fryslân om te zoeken naar mogelijkheden binnen het onderwijs. Dat heeft geresulteerd in een groep van vijf studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein die in 2016 gedurende negen weken onderzoek hebben gedaan. Het waren eerstejaars studenten van de opleiding Toegepaste Aardrijkskunde (Management van de Leefomgeving), die de module Landschapsgenese volgden. In deze module leren studenten de geschiedenis van het cultuurlandschap te onderzoeken, en deze kennis in te zetten voor een product. Naast een rapport over de geschiedenis van het landschap waarin de historische vaarrroute ligt, heeft Dorpsbelang Rinsumageast gevraagd om een visualisatie (film, beelden) te maken waarmee ze het verhaal van de vaarroute kunnen vertellen, om zo meer partijen enthousiast te maken om te participeren in dit project. De studenten hebben de module afgesloten met een excursie die ze zelf hebben georganiseerd. Het vervolg van dit project is ons nog niet bekend.

- De Eeltsjemar, gelegen ZW van de dorpkern van Rinsumageast en vallend onder dat dorpsgebied, is een kunstmatig meer dat is ontstaan als gevolg van zandwinning. Omdat de bestaande zandwinput en het zanddepot in 2012 leeg zouden raken, heeft Zandexploitatie Eeltje Meer in 2011 9 hectare extra aangevraagd om ook in de jaren na 2012 nog aan de zandbehoefte van de regio te kunnen voldoen. Met de uitbreiding is de regio weer voor zo'n 10 jaar van genoeg zand verzekerd.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rinsumageast heeft 7 rijksmonumenten, zijnde de Alexanderkerk, het voormalige rechthuis op Rjochthússtrjitte 1, de 2 woningen T.S. Siniaweg 9 en 11, de Klaarkampstermolen en boerderij Tjaardastate (Van Aylvaweg 32) met duiventil annex kleinveehok.

- "De Hervormde (PKN) Alexanderkerk in Rinsumageast (Juckemawei 3) is van oorsprong (omstreeks 1100) een echte basiliek geweest: een driebeukig schip met apsis. Anders gezegd: een middenschip met twee zijbeuken en een halfronde uitbouw. In het begin van de 16e eeuw zijn echter de twee zijbeuken verdwenen en heeft men omstreeks 1525 een nieuwe zuidbeuk tegen het bestaande middenschip (nu de noordbeuk) aangebouwd. De redenen hiervoor zijn in de geheimen van de geschiedenis verborgen. Er zijn aanwijzingen dat het maken heeft met een periode van opbloei in het geestelijk leven, waarin nieuwe initiatieven werden genomen. Toen de kerk overging naar de reformatie verloor het koor zijn centrale functie en werd de kansel in de zuidbeuk het centrum van het gebouw en van de samenkomst van de gemeente. Het is een der weinige meerbeukige kerkgebouwen van het platteland van Friesland.

De kerk heeft onder koor en apsis een crypt met een klein altaarblok. Een crypt is een kelderruimte doorgaans onder het altaar, waar het gebeente of een deel van het gebeente van een heilige was bijgezet. Het was dus een soort onderaardse kapel, aan een bepaalde heilige gewijd. Tot op heden is onduidelijk aan welke heilige de crypt in Rinsumageast gewijd was. Na de reformatie is de crypt volgens overlevering een periode gebruikt als kerker voor misdadigers en nadien ook als opslagplaats. Het verdwijnen van de twee zijbeuken en de bouw van de nieuwe zuidbeuk heeft wel met zich meegebracht dat de eenheid van de ruimte verloren is gegaan. Er zijn duidelijk twee ruimten te onderscheiden: het oorspronkelijke middenschip met koor/apsis en de latere zuidbeuk met kansel. Toch is het gebouw een inspirerende ruimte waar de eeuwen ‘spreken’ en waar een mens zich al gauw thuis voelt." (bron: site van de Protestantse Gemeente Claercamp, die naast dit dorp ook buurdorp Sibrandahûs omvat). De zadeldaktoren uit de 13e eeuw is in 1610 grotendeels vernieuwd. De kerk heeft ook onderdelen die uit nabijgelegen voormalige bouwwerken komen: twee zuilen uit het in 1580 opgeheven klooster Klaarkamp en een poortje van Eysinga State. Het orgel uit 1892 is gemaakt door de firma Bakker & Timmenga uit Leeuwarden.

- De voormalige Gereformeerde kerk van Rinsumageast (Tsjerkestrjitte 4) uit 1913 is in 2010 aan de eredienst onttrokken en is herbestemd tot Bed & Breakfast.

- De Klaarkampstermolen, ook wel Klaarkampstermeermolen (Trekwei) is vermoedelijk rond 1862 gebouwd bij de Juckemavaart. In 1893 is hij overgebracht naar zijn huidige locatie, waar hij de ca. 70 ha grote Klaarkampstermeerpolder heeft bemalen. De molen is bij de ruilverkaveling in 1975 gerestaureerd. Daarbij is buiten de molen een elektrisch gemaaltje geïnstalleerd. In 1991 is de Klaarkampstermolen opnieuw gerestaureerd. In 2008 is hij vanwege onderhoudsproblemen buiten gebruik gesteld. De molen is eigendom van Staatsbosbeheer en kan niet worden bezichtigd.

- Windmotor Polder Van der Werff (bij kruispunt N361 en Molkemaweg).

- De Windmotor Polder Eewal of Gerrit Goukespolder (W van Rinsumageast, aan de Dokkumer Ee) is in 2018/2019 gerestaureerd.

- Het - onder Geschiedenis ook beschreven - rijksmonumentale voormalige rechthuis (Rjochthússtrjitte 1) heeft jaren te koop gestaan. In 2019 is het pand aangekocht door Mike Kick en Theun Plantinga uit Amsterdam. Ze hebben het pand verbouwd en brengen de herbergfunctie die het pand heeft gehad, weer terug; het wordt een B&B met drie gastenkamers. Op de begane grond in Het Rechthuis zijn de ruimtes onder handen genomen om kleinschalige evenementen mogelijk te maken, zoals exposities en optredens, en wellicht om wat te eten en te drinken.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oldtimerfestival Rinsumageast (op een zaterdag begin juni) is een show met klassiekers, tractoren, auto's, trucks, motoren en brommers. Met o.a. Braderie, Boeren Trekkertrek, Zitmaaier Trekkertrek, demo Zitmaaierrace, Shantykoor, Brommertocht.

- Sinds 2011 wordt jaarlijks in Rinsumageast het festival Hûnewipperrock (op een zaterdag begin september) georganiseerd. Wat begon als een grote gezamenlijke verjaardagspartij is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een festijn met meer dan 400 bezoekers. Jongeren uit het dorp en wijde omgeving zijn altijd erg enthousiast over dit feest. Tegenwoordig is het in de sporthal van MFC De Beijer. Over de toekomst is de organisatie van Hûnewipperrock duidelijk; binnen 10 jaar moet het feest groter zijn dan Wâldrock vroeger was. Uitwijken naar de sporthal is een tijdelijke oplossing. In de toekomst beoogt het weer een openluchtfestival te worden. De toegang is vanaf 18 jaar. Er is geen voorverkoop. Vol is vol.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De Klaarkamper Mar (voor 2007: Klaarkampermeer) bij Rinsumageast behoorde destijds tot klooster Claercamp (zie voor dat klooster het hoofdstuk Geschiedenis) en is met zijn zoutige water uniek voor Fryslân. Er komt bijzondere vegetatie voor, onder meer melkkruid, zulte, aardbeiklaver en zeekraal. Normaal gesproken is dit terrein niet toegankelijk. Er worden enkele malen per jaar excursies georganiseerd. Zie daarvoor de activiteitenagenda van Museum Klooster Claercamp.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Rinsumageast, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Rinsumageast.

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelang Rinsumageast - Sibrandahûs.

- MFC: - Multifunctioneel centrum MFC De Beijer is de thuisbasis van vele lokale verenigingen, waaronder buurtverenigingen, de begrafenisvereniging, Oranjevereniging, voetbalclub VCR, korfbalvereniging NijQuickLibben (NQL), Volleybalclub Rebound, Muziekvereniging SDG, Dorpsbelangen Rinsumageast/Sibrandahûs, damclub DCR, een drietal biljartclubs, verder diverse gymlessen o.a. voor de school, aerobic, typeles, diverse cursussen en exposities. En in de kelder is jeugdhonk De Hûnewipper gevestigd. Daarnaast is Protestantse Gemeente Claercamp mede-eigenaar van het MFC. Alle kerkelijke vergaderingen, jeugdclubs, zondagsschool en bijzondere kerkdiensten vinden plaats in het MFC. - ActiviteitenCommissie De Beijer.

- Onderwijs: - Basisschool De Tarissing in Rinsumageast heeft o.a. als visie: "In ons leren zijn wij professionals die de kinderen uitdagen en verantwoordelijkheid geven, om tot een optimale ontwikkeling te komen. Hierbij maken we gebruik van ieders talenten. In ons pedagogisch klimaat vinden we een veilig gevoel belangrijk om te kunnen groeien. Daarom hanteren we duidelijke regels en afspraken. Je mag jezelf zijn en trots zijn op wie je bent; je mag genieten van successen en leren van fouten." Het pand van de basisschool biedt ook onderdak aan Peuteropvang De Oesterkes en de BSO.

- Sport: - Kaatsvereniging Dreech Genoch is opgericht in 1998.

- Voetbalvereniging VCR.

- Christelijke Korfbalvereniging Nij Quick Libben, afgekort tot c.k.v. NQL, is in 2011 ontstaan uit een fusie van de korfbalverenigingen Quick uit Burdaard en Nij Libben uit Rinsumageast. In beide dorpen zijn accommodaties, terwijl de jongste jeugd uit Raard en de Flieterpen hun wedstrijden op het sportterrein in Reitsum speelt.

- Zorg: - Baukje Visser en Ytsje Cnossen hebben in 2005 in Rinsumageast Logeerhuis 'Út fan hûs' opgericht. Ze bieden logeeropvang aan kinderen met een lichte, matige of ernstige verstandelijke en/of meervoudige beperking, maar ook aan kinderen met bijvoorbeeld ADHD, Prader Willi Syndroom, Syndroom van Down, Dyspraxie, Het Angelman Syndroom, Autistische Spectrum Stoornis, Diabetes, Epilepsie en Sondevoeding. Ze werken vanuit respect, verbondenheid en geborgenheid in een huiselijke omgeving. Normen die ervoor zorgen dat ze elkaar als volwaardig en gelijkwaardig zien. Het logeerhuis biedt de mogelijkheid tot het ontwikkelen van nieuwe sociale contacten, maar ook trainingen op het gebied van uiteenlopende persoonlijke doelen zoals zindelijkheid, zelfstandigheid en hulp bij ADL-handelingen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Rinsumageast kerk.

Reacties

(6)

Prachtige site met veel info, compliment.
Maar wat betreft Rinsumageast mis ik toch echt Klooster Claercamp/Klaarkamp. Het grote cisterciënzerklooster wat daar ruim 4 eeuwen (van 1165 - 1580) heeft gestaan en veel heeft betekend voor de omgeving.
mvg,
Matsje Wijtsma

Dank voor uw compliment! Dat doet altijd goed om te horen en stimuleert ons om voort te gaan met de puntjes op de i. Want nog niet alle plaatsen zijn al helemaal af en dit was er een van. Want inderdaad moest er natuurlijk nog een verhaal bij over het lokaal en regionaal van groot belang geweest zijnde klooster. Dat heb ik er nu bij geplaatst, evenals een alinea over het museum m.b.t. het klooster en nog wat andere aanvullingen hier en daar.

Goedeavond,
Mooi dat het klooster is toegevoegd, heel goed.
Vriendelijke groeten,
Co de Wilt,
vrijwilliger/secretaris, Claercamp

Graag gedaan. Uiteraard hoorde dit belangrijke object er ook nog bij, het was er alleen nog niet van gekomen. Nu wel dus. Kunnen we die ook weer van onze actielijst afvinken als zijnde gedaan.

Dat is echt heel vlot! Bedankt voor de aanvulling, het ziet er goed uit.
mvg,
Matsje

Graag gedaan en dank voor uw compliment.

Reactie toevoegen