Tull en 't Waal

Plaats
Dorp
Houten
Kromme Rijnstreek
Utrecht

tull_en_t_waal_plaatsnaambord_kopie.jpg

Tull en 't Waal is een dorp in de provincie Utrecht, in de regio Kromme Rijnstreek, en daarbinnen gelegen op het Eiland van Schalkwijk, gemeente Houten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1961.

Tull en 't Waal is een dorp in de provincie Utrecht, in de regio Kromme Rijnstreek, en daarbinnen gelegen op het Eiland van Schalkwijk, gemeente Houten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1961.

gemeente_tull_en_t_waal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Tull en 't Waal anno ca. 1870, kaart J. Kuijper. Het was een langgerekte gemeente, die ook de buurtschap Honswijk in het ZO omvatte. Deze valt tegenwoordig onder het dorpsgebied van Schalkwijk. (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Tull en 't Waal anno ca. 1870, kaart J. Kuijper. Het was een langgerekte gemeente, die ook de buurtschap Honswijk in het ZO omvatte. Deze valt tegenwoordig onder het dorpsgebied van Schalkwijk. (collectie www.atlasenkaart.nl)

tull_en_t_waal_collage.jpg

Tull en 't Waal, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Tull en 't Waal, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

tull_en_t_waal_collage_2.jpg

Het grondgebied van het dorp Tull en 't Waal omvat twee bescheiden lintbebouwingen en heel veel buitengebied. Van dat buitengebied krijg je een indruk in deze collage. Dorp én buitengebied zijn beide zeer de moeite waard om te bezoeken! (© Jan Dijkstra)

Het grondgebied van het dorp Tull en 't Waal omvat twee bescheiden lintbebouwingen en heel veel buitengebied. Van dat buitengebied krijg je een indruk in deze collage. Dorp én buitengebied zijn beide zeer de moeite waard om te bezoeken! (© Jan Dijkstra)

tull_en_t_waal_werk_aan_de_korte_uitweg.jpg

Tull en 't Waal, het Werk aan de Korte Uitweg aan de Lange Uitweg

Tull en 't Waal, het Werk aan de Korte Uitweg aan de Lange Uitweg

tull_en_t_waal_het_werk_aan_de_waalseweg.jpg

Tull en 't Waal, het Werk aan de Waalse Wetering aan de Waalseweg

Tull en 't Waal, het Werk aan de Waalse Wetering aan de Waalseweg

tull_en_t_waal_tullse_of_biesbossche_molen_kopie.jpg

Deze foto uit 1907 van de in 1916 afgebroken Tullse of Biesbossche Molen is volgens het weblog van Frank Magdelyns (www.oudhouten.nl) de enige foto die ooit van deze molen gemaakt is.

Deze foto uit 1907 van de in 1916 afgebroken Tullse of Biesbossche Molen is volgens het weblog van Frank Magdelyns (www.oudhouten.nl) de enige foto die ooit van deze molen gemaakt is.

tull_en_t_waal_1951.jpg

In de loop der jaren is vaak geprobeerd om plaatsnamen qua spelling te vereenvoudigen. Zo luidt deze op deze ansichtkaart uit 1951 Tul en 't Waal. Veel vereenvoudigingen zijn later weer teruggedraaid, zo ook hier...

In de loop der jaren is vaak geprobeerd om plaatsnamen qua spelling te vereenvoudigen. Zo luidt deze op deze ansichtkaart uit 1951 Tul en 't Waal. Veel vereenvoudigingen zijn later weer teruggedraaid, zo ook hier...

Tull en 't Waal

Terug naar boven

Status

- Tull en 't Waal is een dorp in de provincie Utrecht, in de regio Kromme Rijnstreek, en daarbinnen gelegen op het Eiland van Schalkwijk, gemeente Houten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1961.

Reeds in 1846 en 1853 onderneemt de provincie pogingen om de gemeenten Tull en ’t Waal en Schalkwijk samen te voegen. Dit mislukt, maar vanaf 1850 is er wel één gezamenlijke burgemeester. Het gemeentearchief rept niet over de aanwezigheid van wethouders. Vanaf 1935 werd de gemeentelijke administratie in de gemeente Schalkwijk gevoerd. De inwoners voelden zich achtergesteld bij Schalkwijk en wilden hun grondgebied splitsen. Een deel van de gemeente zou naar de gemeente Houten gaan en een ander deel naar de gemeente Schalkwijk. Deze plannen gaan niet door. Na de Tweede Wereldoorlog komen er voorstellen om de gemeente samen te voegen met Houten en Schalkwijk (1948) of met Schalkwijk (1950). Uiteindelijk komt in het hele gebied onder de gemeente Houten te laten vallen. Sinds 1943 hadden de drie gemeenten al dezelfde burgemeester.

- Tull en 't Waal bestaat vanouds en nog altijd uit twee kernen (ze hebben ook ieder een eigen bebouwde kom): 't Waal in het W en Tull (= de lintbebouwing aan de Lange Uitweg, die ook als Molenbuurt bekend staat, en een O stukje van de Waalseweg) in het O.

- De buurtschap Honswijk viel vanouds geheel onder dit dorp en deze gemeente (zie bij Statistische gegevens), maar valt tegenwoordig onder buurdorp Schalkwijk, omdat het daar dichterbij ligt. Vanouds was het een ZO uithoek van de gemeente Tull en 't Waal. Op de oude gemeenteplattegrond elders op deze pagina is dat goed te zien.

- Onder het dorp Tull en 't Waal valt ook een deel van de buurtschap Ossenwaard, namelijk de woonschepen in die buurtschap.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1333 Tulle ende Tuael, 1504 Tul ende tWael, 1883 Tulle en 't Waal, 1894 Tull en 't Waal, 1951 Tul en 't Waal.
Tull: 1134 vervalst? kopie 14e eeuw Thillo, 1139 vervalst? kopie 14e eeuw Tillo, 1155 kopie 14e eeuw Tylle, 1307/1331/1409 Tulle, 1528 Tul.
't Waal: 1307 Wale, 1331 t' Waal, 1381-1383 in den gherechte van den Wael, tWael, ten Wale, 1556 twael, 1624 het Wael, 1665 Twael.

Naamsverklaring
Tull: Wordt wel vergeleken met ouder Nieuwnederlands tuyl 'arbeid, bouwland', wat niet strookt met de korte vocaal van de oudste vormen. Eerder te verbinden met het verwante Oudnederlandse tilli uit het Germaanse tilja-* 'nieuw gewonnen land', van dezelfde woordstam als het Oudengelse tilia 'landarbeider, boer' en het Oudengelse tilian 'arbeiden, ploegen'. Zie ook Tilburg.
't Waal: Betekent hetzelfde als het Middelnederandse wael = waal 'diepe ronde plas, gat ontstaan bij dijkdoorbraak'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Tull en 't Waal ligt Z van Houten, W van Schalkwijk, op het Eiland van Schalkwijk en grenst in het Z aan de Lek. De gelijknamige gemeente was langgerekt en liep onder Schalkwijk langs helemaal tot aan de Veerweg naar Culemborg, vlak na de spoorlijn.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Tull en 't Waal 68 huizen met 532 inwoners, verdeeld in dorp 't Waal 28/232 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Tull 14/80 en Honswijk 26/220. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 280 huizen met ca. 700 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Toen in de 12e eeuw de Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede werd afgedamd en langs de Rijn en de Lek dijken waren aangelegd, konden de lager gelegen gronden, de kommen, worden bewoond. Zo ontstond ook het komgebied Schalkwijk en aan de rand van de kom de lintbebouwing van 't Waal. De kern Tull bevond zich tussen de Lange Uitweg en Fort Honswijk. Waar nu Fort Honswijk ligt was een kleine woonkern; daar stond ook de kerk van Tull. Door de aanleg van verdedigingswerken verdween deze klein kern (de kerk, de school en woningen). Later ontstond iets N hiervan een nieuw kentje, waarvoor zie twee alinea's hierna.

Tull en ’t Waal bestaat dus uit 2 kernen: het westelijk gelegen ’t Waal (met de kerk en het dorpshart) en het oostelijk gelegen Tull (dat zijn kerk al vroeg heeft moeten afstaan aan Honswijk. Zie verder aldaar voor deze kerk-lotgevallen). De sociale binding tussen Tull en ’t Waal is gering. Dit is van oudsher zo. Dit heeft onder meer te maken met de geografie: twee kernen die ver uit elkaar liggen met de lange Waalseweg ertussen en een lintvormige bebouwing. In ’t Waal is er een sterke oriëntatie op Nieuwegein (Vreeswijk), in Tull meer op Schalkwijk en Houten. Hoewel de verzuiling tegenwoordig minder een rol speelt, zal ook meespelen dat Tull van oudsher rooms-katholiek is en ’t Waal protestant.

Tull ligt als lintbebouwing langs de voorheen Korte Uitweg, tegenwoordig Lange Uitweg geheten, bij de kruising met de Achterdijk. Deze concentratie groeide bij de rond 1650 gebouwde Tullse korenmolen, later Biesbossche korenmolen genaamd, vandaar dat het buurtje ook Molenbuurt wordt genoemd. De molen is in 1916 afgebroken. In de molenaarswoning uit 1672 werd vergaderd door het gerechtsbestuur en de latere gemeenteraad van Tull en 't Waal. Ook werden er huwelijken gesloten. Dit betreft dwarshuisboerderij De Molen (Lange Uitweg 2), waarvan de naam dus nog aan de vroegere molen herinnert.

In 1886 wordt er een nieuwe school met onderwijzerswoning gebouwd in en voor Tull. Dat is ook het jaar dat er een stop komt op verdere groei, omdat in de nabijheid het Werk aan de Korte Uitweg gereed komt. Het was verboden in een bepaalde straal om een fort te bouwen in verband met de vuurlinie. Nadat in 1951 de zogeheten Kringenwet werd opgeheven, kon de bebouwing uitgroeien tot de huidige omvang. In/sinds de jaren zestig is hier dan ook de nieuwbouw gerealiseerd.

Eeuwenlang vormden landbouw en fruitteelt op de hogere gronden en veeteelt op de lagere gronden de voornaamste bronnen van inkomsten. Vooral gemengde bedrijven kwamen hier voor. De meeste van deze bedrijven en bedrijfjes zijn verdwenen. Tegenwoordig wonen er veel forensen. Ook de winkeltjes konden het hoofd niet boven water houden en sloten achtereenvolgens hun deuren. In de loop der jaren zijn er bossen en recreatiegebieden aangelegd.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Tull en 't Waal, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Museum Dijkmagazijn De Heul in Schalkwijk (Provincialeweg 70) is gespecialiseerd in de geschiedenis van dat dorp en buurdorp Tull en 't Waal. In de vaste opstelling vind je informatie over archeologische vondsten en de geschiedenis van het gebouw als Hoofdmagazijn van het voormalige Hoogheemraadschap Lekdijk Bovendams in het gebied De Heul. Verder zijn er wisseltentoonstellingen. Het museum wordt beheerd door de lokale Stichting Archeologie en Historie. Op de site van het museum kun je o.a. oudere nummers van hun tijdschrift Nieuws over Oud online inzien. De stichting is opgericht in 1989. In de eerste jaren waren ze vooral druk met het doen van archeologisch onderzoek, met name op het terrein van het oude kasteel. Later is de aandacht meer komen te liggen op de presentatie in een museumruimte van de oude en de recente geschiedenis van de dorpen. Het eerste museum was gevestigd aan het Overeind, in een bakhuis van een boerderij. Sinds 2000 is het museum gevestigd in Dijkmagazijn De Heul. Je bent er elke laatste zondag van de maand (behalve december) van 11.00-16.00 uur van harte welkom voor een bezoek.

- Geschiedenis van de gemeente Tull en 't Waal.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Voor een kleine kern als Tull en 't Waal is het goed als er af en toe op bescheiden schaal nieuwbouw plaatsvindt, o.a. voor behoud van het draagvlak voor dorpshuis en school. In 2009 was er een plan voor 42 nieuwe woningen aan de westrand van de dopskern. De eigenaar van een naastgelegen boomgaard verzette zich daartegen, omdat de nieuwbouw binnen de spuitzones van zijn bedrijf viel. De Raad van State zette een streep door dertig woningen. Anno 2018 ligt er een nieuw bestemmingsplan, met opnieuw 42 woningen. Dit - aangepaste - bestemmingsplan is wel definitief vastgesteld. Gesprekken tussen de gemeente en de eerdere bezwaarmaker hebben ertoe geleid dat de bezwaren zijn ingetrokken. In 2019 worden er 29 woningen gebouwd, aan de westkant van de Kerkebogerd, onder de naam Buitenoever. Het betreft zowel vrijstaande huizen, twee-onder-een-kapwoningen, rijtjeshuizen als sociale koopwoningen. Langs de huizen komt water met enkele bruggetjes. Belangstellenden uit Tull en 't Waal kregen voorrang bij de toewijzing, zo is afgesproken met de gemeente Houten. In een volgende fase komen er 13 woningen op een terrein tussen Kerkebogerd en de Kerkbrink. Voor deze woningen moet gekapt worden, maar de monumentale bomen rond het kerkje van 't Waal worden daarbij ontzien.

- In 2010 is de Leefbaarheidsagenda voor Tull en 't Waal opgesteld. Bewoners uit beide kernen hebben hun bijdragen geleverd. Bewoners willen ook meer verbinding tussen de kernen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Tull en 't Waal heeft ca. 20 rijksmonumenten (de lijst onder de link klopt niet; de objecten aan de Lekdijk met huisnrs. 72 en lager, waaronder Fort Honswijk, horen er niet [meer] bij, want die vallen tegenwoordig onder Schalkwijk).

- Tull en 't Waal heeft 50 gemeentelijke monumenten.

- Van de vroegste geschiedenis van de huidige Hervormde (PKN) kerk van Tull en 't Waal (Waalseweg 71), gelegen in het dorpsdeel 't Waal, is niet veel bekend. Men vermoedt dat de kerk als dochterkerk van Tull in de eerste helft van de 14e eeuw is gesticht. De oudste vermelding van een parochie in 't Waal dateert uit 1348. De parochie in het oude Tull wordt in 1258 voor het eerst vermeld. In de tijd van de Reformatie zijn tijdens de Beeldenstorm op 11 en 12 januari 1567 door een rondtrekkende bende grote vernielingen aangericht in en aan de kerk. Een steen in de zuidzijde van de toren met het jaartal 1567 herinnert aan de herstelwerkzaamheden die daarna noodzakelijk waren. In 1580 is de kerk conform het decreet van de Utrechtse Staten overgedragen aan de Hervormden. De kerk is in de loop van de eeuwen diverse keren veranderd, zowel van binnen als van buiten. Op oude gravures en pentekeningen is dat goed te zien.

Tijdens de laatste ingrijpende verbouwing in 1927 is het restant van het oude koor gesloopt. Hiervoor in de plaats kwam de huidige consistorie, met een muur tussen kerkzaal en consistorie. Op de zolder ontstond toen ruimte voor een orgel. Het interieur heeft witgepleisterde muren en is vrij sober, ook de spitstongewelf met zijn eiken gordelbogen. De banken in de kerkzaal zijn niet oorspronkelijk. Zij dateren uit 1842. Voorheen gebruikte men stoelen en eenvoudige bankjes. In de kerk zijn in vroeger tijden ook mensen begraven. Daarvan is niets meer te zien. Waarschijnlijk zijn deze graven verdwenen onder de nieuwe vloeren. De eenvoudig "gesneden" eiken preekstoel is gemaakt in het laatste kwart van de 17e eeuw. De preekstoel bevond zich oorspronkelijk tegen de gevel aan de kant van het kerkhof (de gebruikelijke oostzijde).

De in oorsprong mogelijk 14e-eeuwse fronttoren is aan drie zijden voorzien van keper- en rondboogvormige blindnissen met siermetselwerk; op het afgeplatte, met leien gedekte tentdak een na blikseminslag in 1949 gereconstrueerde houten klokkentoren met dubbele rondbogen, afgedekt door een leien tentdak en bekroond door een windwijzer met haan. De klok, met een diameter van 64,5 cm, is in 1616 gegoten door Adriaan Meurs. De toren, die tegenwoordig in de avonduren sfeervol verlicht is, is eigendom van de gemeente Houten.Op de begraafplaats achter de kerk liggen onder meer twee Airborne-soldaten begraven die bij de Slag om Arnhem zijn omgekomen. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente 't Waal en Honswijk.

- Het fort 'Werk aan de Korte Uitweg' in Tull en 't Waal wordt tegenwoordig geprofileerd als Fort WKU (Lange Uitweg 42a). Het fort ligt in het uiterste ZO van het dorpsgebied, en is aangelegd als voorpost van Fort Honswijk. Fort WKU is in 1877 gebouwd. Het had als doel: om de overtocht van het inundatiekanaal te betwisten; het verdedigen van de Lange Uitweg; om vuur te brengen op de gedeelten die vanuit Fort Honswijk niet gezien werden; vuur ter flankering van de Waalse Wetering; om de aanvaller in het dorp Schalkwijk te alarmeren. Met de komst van vliegtuigen was een verdedigingslinie van forten niet meer nuttig. Na de Tweede Wereldoorlog is het fort gebruikt als opslag van brugmateriaal voor de Nederlandse Spoorwegen, totdat in 1999 Staatsbosbeheer eigenaar werd.

Fort WKU is een rijksmonument en bestaat uit verschillende gebouwen. Net buiten de gracht ligt de fortwachterswoning, die in particulier bezit is. Het binnenterrein (Terreplein) wordt omringd door een aarden wal. Vanachter deze wal kon vroeger de verdediging van de omgeving en het fort plaatsvinden. De kazerne werd vroeger gebruikt als onderkomen voor manschappen en als opslagplaats. Naast de kazerne bevindt zich aan de rechterzijde een houten loods, genieloods genaamd. Deze loods diende hoofdzakelijk voor de opslag van artilleriematerieel (geschut/kanonnen) en gereedschappen. Achter de bomvrije kazerne staat het voormalige munitiemagazijn: de Remise.

Vanaf 1999 pacht Stichting Werk aan de Korte Uitweg het fort van Staatsbosbeheer en is een start gemaakt met een theehuis en een kampeerterrein. In 2015 hebben de stichting en zorgorganisatie Reinaerde de handen ineen geslagen en het fort verder ontwikkeld en verbouwd tot wat het vandaag de dag is. Fort WKU is een inspirerende omgeving, waar je even helemaal weg bent uit de hectiek van alledag. In het voormalige wachtlokaal, waar vroeger de manschappen de wacht hielden, kun je genieten van een kop koffie, lunch of high tea bij een knapperend haardvuur. Als het weer het toelaat, is het ook heerlijk vertoeven op het ruime terras. In het theehuis werken mensen die, samen met de begeleiders en vrijwilligers, werken aan een (nieuwe) start op de arbeidsmarkt.

- Ook het Werk aan de Waalse Wetering in Tull en 't Waal (Waalseweg 22) is een rijksmonument. Dit fort had maar een doel: de oprukkende vijand via de Vuylkoopstroomrug tegenhouden. Het fort bestaat uit een hoge aarden wal, een kazerne en een remise voor het geschut. Het fort, dat wordt beheerd door Staatsbosbeheer, is een ideale overwinterplaats voor vleermuizen, die dankbaar gebruik maken van de ruimtes. De fortwachterswoning is gebouwd in 1876 en staat op enige afstand bij de Waalseweg. Werk aan de Waalse Wetering is vrij toegankelijk. Je hebt er prachtig uitzicht over het linielandschap. Je kunt in de omgeving van het fort ook goed terecht voor een picknick.

- "In Tull staan huizen met trapgevels. Een opvallende verschijning, omdat elders in de gemeente Houten geen huizen met trapgevels zijn te vinden." Aldus Frank Magdelyns op Franks Fotolog.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Op een woensdagavond half december vanaf 18.45 uur is er jaarlijks een Kerstmarkt in de basisschool.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je in Tull en 't Waal schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Ons Genoegen. Het is een verlichte natuurijsbaan in het Waalse Bos aan de Waalseweg. Je moet wel lid zijn van de vereniging om er te mogen schaatsen. Dat kost slechts 5 euro per gezin per jaar. Als men ter plekke lid wordt is het 7,50 euro.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2014 is een 300 meter lang vlonderpad gerealiseerd over het 'verdronken bos' bij Tull en 't Waal. Dit is een waterbergingslocatie in tijden dat er veel regen valt. Het pad sluit aan op de bestaande wandelpaden in de omgeving.

- In 2014 worden plannen onthuld om minstens 40 keer per jaar een evenement toe te staan in de uiterwaarden van de Lek nabij het dorp. Wat Stichting Leefbaarheid Tull en 't Waal betreft mag er horeca komen, wellness, een strandpaviljoen aan de Honswijkerplas, en zelfs beperkte verblijfsrecreatie. Maar op jaarlijks tientallen evenementen met de bijbehorende verkeers- en geluidsoverlast zitten ze niet te wachten. De inwoners denken er niet allemaal zo over; de een is er juist komen wonen omdat het een 'slaapdorp' is en wil dat graag zo houden, anderen stellen dat het hen weinig uitmaakt wat er 'achter de dijk' gebeurt. In 2017 heeft de gemeente besloten dat dit geen geschikte locatie is voor grootschalige evenementen. (bron o.a.: AD, 26-9-2017)

Natuur- en recreatiegebied de Honswijkerplas ZO van Tull en 't Waal is in 2014 geopend, en wordt sindsdien beheerd door Recreatie Midden Nederland. Je kunt er zwemmen, wandelen en fietsen. Met zand dat is weggegraven voor de aanleg van de derde sluiskolk in Vreeswijk is in 2018 een dam aangelegd in de Honswijkerplas. Die maakt het mogelijk dat recreanten nu een rondje om de plas kunnen lopen. Er is bovendien een stromend beekje aangelegd waarin kinderen kunnen spelen.

- In het Waalse Bos bij Tull en 't Waal wordt in 2019 en 2020 8 hectare bos opnieuw aangeplant. Staatsbosbeheer en Trees for All werken samen om het Waalse Bos te herstellen nadat de essentaksterfte in dit gebied had toegeslagen. Alle zieke en gekapte essen worden vervangen door nieuwe aanplant van ruim 20.000 bomen, met een grote variatie in soorten. Het gaat om soorten als eiken, lindes, populieren en struiksoorten als meidoorn en hazelaar.

- "De weidevogels hebben het moeilijk in Nederland, ook in de gemeente Houten. Dat komt door de intensivering van de landbouw maar ook door het wegvallen van weidegrond door bebouwing. Er zijn steeds minder gebieden waar weidevogels kunnen foerageren, rustig kunnen broeden en de pullen de tijd krijgen om vliegvlug te worden. In 2014 heeft de gemeente ongeveer 10 hectare weiland in Tull en 't Waal aangekocht ter compensatie van het weidevogelbiotoop in Houten dat deels verloren is gegaan met de ontwikkeling van een bedrijventerrein en een sportpark aan de Meerpaal in Houten. Dit compensatieplan is in overleg tussen de werkgroep Weidevogelbescherming van de Milieuwerkgroep Houten en de gemeente Houten tot stand gekomen. Enkele vrijwilligers van de Weidevogelwerkgroep Houten hebben vervolgens begin 2015 Stichting Weidevogelbeheer Eiland van Schalkwijk opgericht. Deze stichting pacht de grond van de gemeente en verzorgt in samenwerking met een veehouder het voor weidevogels optimale beheer.

De keuze is op het gebied De Kroon gevallen omdat dit weiland van oudsher weidevogelrijk is. Een belangrijk tweede argument daarbij is dat het land altijd traditioneel gebruikt is en er is bovendien een nat gedeelte (zogeheten ‘plasdras’) in aanwezig is wat voor weidevogels een belangrijke trekpleister kan zijn. Gebied De Kroon ligt NW van de dorpskern van Tull en 't Waal, tussen de Waalseweg en de Schalkwijksewetering. Het gebied is niet publiek toegankelijk in verband met de rust voor de vogels. Vrijwilligers vinden de ingang van het terrein 100 meter ten noordwesten van het Vitens gebouw aan de Waalseweg. Vrijwilligers die zich structureel willen inzetten voor het weidevogelbeheer op De Kroon en die na een introductieperiode zelfstandig werkzaamheden kunnen/willen uitvoeren zijn van harte welkom. De werkzaamheden omvatten onder meer het plaatsen en verwijderen van het vossenraster, het onderhoud van het inundatiesysteem en het bestrijden van de zuring en de distels. Vele handen maken licht werk. Kom ons helpen en help daarmee de weidevogels! Meld je aan via stichtingeilandvanschalkwijk@gmail.com."

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten, krantenartikelen e.d. van Tull en 't Waal op Facebook.

- Fotoreportage van Tull en 't Waal van fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Tull en 't Waal.

- Belangenorganisatie: - Het doel van Stichting Leefbaarheid Tull en ’t Waal is het bewaken van en de zorg voor de leefomgeving voor de bewoners, hun woongenot en het kleinschalige dorpse karakter van het dorp. Een van de zaken waar de stichting zich mee bezig hield is het dagrecreatieterrein, dat dreigde te worden opgewaardeerd tot evenemententerrein met de mogelijkheid tot tientallen (grotere) evenementen per jaar. In het dorp was breed verzet tegen dit plan aangezien velen al teveel overlast ervoeren van de huidige evenementen. De stichting heeft daarom bezwaar gemaakt tegen het ontwerp-bestemmingsplan. Zie hiervoor verder het hoofdstuk Landschap etc. De stichting heeft een klankbordgroep samengesteld. De leden hebben ieder een zekere achterban met wie zij contact houden.

- Dorpshuis: - Sociaal Cultureel Centrum ‘t Gebouw (Kerkebogerd 1a) is de centrale plek in het dorp waar talrijke dorpsactiviteiten plaatsvinden, zoals van de kerk, Houten en Co, de Oranjevereniging, Stichting Leefbaar Tull en ’t Waal, naailes, klaverjassen, yoga, jeu de boules wedstrijdjes en de herhalingscursus voor de AED groep. Zalen kunnen worden gehuurd voor bijv. cursussen of vergaderingen tot max. 80 personen. Verder is ‘t Gebouw de plaats waar inwoners van Houten en Nieuwegein bijeenkomsten houden of feestjes geven t.g.v. verjaardagen, huwelijksjubilea, geboortes etc. Voor de mogelijkheden betreffende geluid, catering e.d. zie de link.

- Onderwijs: - De katholieke basisschool is opgeheven en samengevoegd met de Henricusschool in Schalkwijk. De huidige (prot.chr.) dorpsschool van Tull en 't Waal, Basisschool Het Mozaïek, bloeit kennelijk nog altijd, hoewel zij enkele jaren geleden nog dichtbij de kritische ondergrens van 23 leerlingen kwam. De school is tegenwoordig een nevenvestiging van De Rank in Houten en wordt bestuurd door een grote stichting waarvan ook de prot.chr. basisscholen in Houten, Nieuwegein, Vianen en IJsselstein deel uitmaken. "Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan." Kinderen zijn nieuwsgierig en initiatiefrijk. Daarom gaan wij, samen met onze leerlingen, iedere dag nieuwe uitdagingen met vertrouwen aan. We nemen eigenaarschap voor dat wat moet gebeuren. We willen uitgedaagd worden om te leren, te begrijpen en te kunnen. Hierbij hebben we vertrouwen in onszelf en de ander. Basisschool Het Mozaïek Waalseweg is een school waar warmte, rust en begrip (voor elkaar) is. Kinderen ontwikkelen hun eigen identiteit bij ons op school. Je mag zijn wie je bent op Het Mozaïek. We zoeken steeds naar vernieuwend en het beste onderwijs voor de kinderen." Aldus de site van de school. - Lees hier enthousiaste 'recensies' van ouders over de school.

- Sport: - "Tennissen is een heerlijke sport. En tennissen bij een kleine vereniging in een klein dorpje is helemaal fantastisch. TV SET (= Tennisvereniging Schalwijk en Tull en 't Waal) is een actieve en gezellige vereniging met een gevarieerd aanbod aan activiteiten voor jong en ouder. Zowel beginners, recreanten als wedstrijdspelers voelen zich snel thuis. Alle activiteiten zijn erop gericht om de leden zo veel mogelijk plezier te laten beleven aan de tennissport, ongeacht leeftijd en speelsterkte. Er zijn mogelijkheden om competitie te spelen, mee te doen aan de toernooien die gehouden worden en te trainen onder begeleiding van een vaste trainer. Ook zijn er vele mogelijkheden om vrij te spelen. Het sportpark heeft 3 verlichte advanced Redcourt buitenbanen die het gehele jaar bespeelbaar zijn. Geen winterstop dus, mits het weer het toelaat. De vereniging heeft ca. 300 leden. Nieuwe leden zijn altijd welkom. Een groot deel van de leden zorgt als vrijwilliger voor het reilen en zeilen van de vereniging, het onderhoud van het eigen clubhuis en de banen. De bar is in eigen beheer en de bardiensten worden door alle seniorleden bij toerbeurt gedraaid. Kortom: TV SET staat voor sportiviteit, activiteit en gezelligheid." Aldus de vereniging op haar site.

- Welzijn / dorpscoöperatie: - De in 2019 opgerichte dorpscoöperatie De Trossel biedt vooral kwetsbare inwoners van Schalkwijk en Tull en 't Waal diverse zorg- en welzijnsvoorzieningen en wil die zoveel mogelijk door mensen in het dorp laten verzorgen. De een vraagt, de ander biedt. Het doel is dat de inwoners hier langer zelfstandig kunnen blijven wonen. De naam De Trossel, Schalkwijks dialect voor bundel of tros, geeft de coöperatie een mooi lokaal tintje, maar dekt ook de lading. Zij bundelt de initiatieven van vier partijen: sociaal cultureel centrum De Wiese, Stichting Werkgroep Senioren, de Hervormde Geloofsgemeenschap en de katholieke Geloofsgemeenschap H. Michael. De aanleiding voor de start van De Trossel was de leegstand van sociaal cultureel centrum De Wiese. Commerciële activiteiten zijn er niet toegestaan, dus moest men wat anders bedenken. Dat werd dus de dorpscoöperastie. 130 vrijwilligers hebben zich inmiddels aangemeld voor activiteiten en allerlei klussen. Het idee is dat mensen zelf met een ‘hulpvraag’ komen. Daarvoor is onder meer de koffieochtend bedoeld. Hulpvragen zijn bijvoorbeeld vervoer naar een dokter of ziekenhuis, boodschappen doen, de tuin verzorgen, samen wandelen of fietsen of het belastingformulier invullen. Komen er vragen waar de coöperatie zelf niet direct iets mee kan, dan zoeken ze iemand of een organisatie die dat wel kan.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Tull en 't Waal.

Reacties

(3)

L.S.
ik ben op zoek naar het adres van de heer en mevrouw Tempelman, wonende in Tull en 't Waal, in verband met het toesturen van een familiebericht.
mijn adres is Dunne Bierkade 28a, 2512 BD Den Haag. Tel. 070-4272922. Ik zou U zeer erkentelijk zijn als U mij met de heer en mevrouw Tempelman in contact kunt brengen. Met de meeste hoogachting, Hanny Hazenbroek

Mijn oma Derkje Witte werd in 1894 geboren in Tull en ‘t Waal. Ik zoek info en foto’s van plekken in deze gemeente uit dit jaar en rond 1900.
Wie kan mij hier aan helpen?

Als er iemand reageert, laat ik het u weten. Maar de instantie die alles weet van de geschiedenis van Tull en 't Waal is Museum Dijkmagazijn De Heul in buurdorp Schalkwijk. Zij kunnen u ongetwijfeld verder helpen, dus als ik u was zou ik daar eens gaan kijken. Hun gegevens vindt u hierboven, in de een na laatste alinea van het hoofdstuk Geschiedenis.

Reactie toevoegen