Status

- Bikbergen is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, in de streek 't Gooi, in deels gemeente Huizen (O deel, vallend onder het dorp Huizen), deels gemeente Gooise Meren (W deel, vallend onder de stad Naarden).

- De buurtschap wordt doormidden gesneden door de grens tussen de gemeenten Huizen en Gooise Meren (kern Naarden). Er staan alleen (officiële blauwe) plaatsnaamborden (komborden) Bikbergen in het deel dat onder de gemeente Huizen valt. In het Naardense deel staan geen plaatsnaamborden. Er zijn plannen voor een grenscorrectie van de grillig verlopende grens ter plekke.

Ligging

De buurtschap Bikbergen ligt ZW van Huizen, ZO van Naarden, NO van Bussum, NW van de buurtschap Crailo en grenst in het W aan de A1.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt Bikbergen noch bij Huizen, noch bij Naarden apart vemeld. Wellicht bestond deze naam toen nog niet. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 50 huizen met ca. 120 inwoners in het deel onder de gemeente Huizen. De aantallen onder de gemeente Naarden zijn ons niet bekend.

Geschiedenis

Bikbergen is een villawijk. Ook een bosgebied in deze omgeving heet zo. Zie daarvoor het hoofdstuk Landschap etc.

Amateurarcheoloog Mark Eijbers deed in 2013 op een akker in Bikbergen de vondst van zijn leven met zijn metaaldetector. Het was een stukje van een gouden ring, met een mooi motiefje erin verwerkt. Hij vermoedde dat het weleens uit de tijd van de Vikingen zou kunnen dateren. Via de lokale archeologievereniging Naerdincklant kwam hij in contact met een Viking-expert. Die concludeerde dat het stukje ring inderdaad van een Viking moet zijn geweest. Het dateert van ongeveer 800 tot 1000 na Christus. Extra bijzonder is dat zo'n ring slechts één keer eerder in Nederland is aangetroffen (kennelijk bedoelt men daar deze vondst uit 2009 in het Friese Gaasterland mee. - Hier nog een videoreportage ervan, in het Fries). Hoe een ring van een Viking onder de akkers van Huizen terecht komt, is natuurlijk de grote vraag. Eijbers vermoedt dat het via de handel Nederland heeft bereikt. De Vikingen zouden namelijk handelen met stukjes goud en mogelijk is het zo in 't Gooi terecht gekomen.

Landschap, natuur en recreatie

- Paaltjeswandeling IJzeren Veld, Bikbergen en Crailo.

De buurtschap Bikbergen ligt uitermate idyllisch temidden van maar liefst 8 natuurgebieden en landgoederen:

- Landgoed Oud Bussem heeft een oppervlakte van 9 ha. In de Topografische atlas Noord-Holland staat overigens foutief Oud Bussum. De bebouwing van melkerij Oud Bussem staat deels op grondgebied van de gemeente Naarden. Monumentale beuken, een ruitersportweide en een strak wit landhuis. Dat typeert het landgoed Oud Bussem. Bevat de strakke elementen van de Franse stijl. Groot contrast met de latere Engelse landschapsstijl met kronkelende waterpartijen, eilanden en hoogteverschillen. Honden aangelijnd tijdens het broedseizoen (15 maart - 15 juli).

Melkerij Oud Bussem omvat een 9-tal rijksmonumentale objecten onder de gemeente Huizen, aan de Flevolaan 39 t/m 69. Het betreft o.a. een landhuis, zaaddrogerij, melkerij, dienstwoning, garage, hekpijlers en historische tuin- en parkaanleg. Voor nadere toelichting zie de lijst van rijksmonumenten in de gemeente Huizen. De panden van het complex Melkerij Oud Bussem aan de Flevolaan 32, 34, 41, 43 en 45 alsmede 3 panden aan de Oud Blaricumerweg vallen onder de gemeente Naarden. Voor een beschrijving van deze panden zie onderaan de rijksmonumentenlijst Naarden.

- Bosgebied Bikbergen heeft een oppervlakte van 55 ha. Samen met Crailo en IJzeren Veld een van de grotere aaneengesloten Gooise bossen. Kenmerkend zijn de oude akkers en het idyllische hollewegje op de overgang van Bikbergen naar Crailo. Het bos zelf is vrij jong, omdat tijdens de Tweede Wereldoorlog veel oude bomen in de haarden van de bevolking zijn verdwenen. Twee percelen Douglassparren zijn in 1933 geplant. De boswachter heeft deze bomen in de oorlog weten te behoeden voor de noodkachels van de Gooise bewoners. De oude beukenlanen dateren nog van begin 19e eeuw. De vele holten in deze hoogbejaarde beuken bieden woonruimte aan vleermuizen, spechten, holenduiven, kauwen en bosuilen. En in de herfst is er een bonte pracht aan paddenstoelen. In de opengemaakte zone tussen de Vliegheide en de Tafelbergheide ligt een grafheuvel van ca. 4000 jaar oud. Honden aangelijnd tijdens het broedseizoen (15 maart – 15 juli).

- Natuurgebied IJzeren Veld heeft een oppervlakte van 27 ha. Waar de vreemde naam vandaan komt is helaas niet bekend. Het bos met akkers komt sterk overeen met natuurgebied Bikbergen. De vier oude beuken dicht bij de Langerhuizenweg zijn de enige die de Tweede Wereldoorlog hebben overleefd. Honden aangelijnd tijdens het broedseizoen (15 maart - 15 juli).

- De Vliegheide heeft een oppervlakte van 12 ha. Ooit vormde de Vliegheide, samen met de Limitische en Nieuw Bussummerheide, een aaneengesloten band van heide van de Naarder Eng tot aan de Tafelberg- en Blaricummerheide. Door bosaanplant en villawijken is deze band in het verleden onderbroken. Er wordt nu echter gewerkt aan het herstel ervan, om planten en dieren van de hei weer doorgang te bieden. Honden alleen aangelijnd wanneer er runderen aanwezig zijn (zie borden).

- Nieuw Bussummerheide. 29 ha. Eén van de meest geliefde plaatsen om te picknicken en te recreëren. De grillig gevormde oude grove dennen langs de parkeerplaats vormen een filmisch decor. Honden aangelijnd als de runderen aanwezig zijn (zie borden).

- Limitische Heide. 33 ha. Bijzonder aan deze heide is de rijke variatie in oude en jonge struikhei en de afwisseling met open rul zand. Door zorgvuldig beheer is de populatie zandhagedissen gegroeid en worden ze nu ook in het aangrenzende gebied Nieuw Bussummerheide aangetroffen. Honden aanlijnen in het broedseizoen (15 maart – 15 juli) en als er runderen aanwezig zijn (zie borden).

- De Beek heeft een oppervlakte van 12 ha. Landgoed De Beek, ontworpen in de zogeheten ‘landschapsstijl’ door tuinarchitect Zocher, kent een fors reliëf. Dat komt omdat er zeer diep moest worden gegraven om de beek, die als een lus door het gebied heen loopt, permanent grondwater te laten bevatten. Grote partijen rododendrons en enkele lanen met zware imposante beuken geven dit gebied extra karakter. Honden aangelijnd tijdens het broedseizoen (15 maart – 15 juli).

- Natuurgebied Luchtkasteel heeft een oppervlakte van 11 ha. Een zeer oude akker omringd door bos. Ontsnapt aan modernisering van de landbouw met als gevolg dat hier nog zandblauwtjes, grasklokjes en schermhavikskruid groeien. Ooit stond hier een zomerhuis op palen; het ‘Luchtkasteel’. Honden alleen aangelijnd wanneer er runderen aanwezig zijn (zie borden). (bron van de natuurgebiedbeschrijvingen: Stichting Goois Natuurreservaat)

- In 't Gooi zijn vele zwerfstenen gevonden en te vinden, in de ijstijd meegevoerd vanuit Scandinavië (waaronder de bekendste en wellicht ook de grootste: de Kei van Hilversum). De 'steen' waar Dagrecreatieterrein De Steen in buurtschap Bikbergen naar is genoemd, is dat echter niet, hoewel dat soms ten onrechte wordt gedacht. Het betreft hier namelijk een - gedeeltelijk uitgegraven - kalkzandsteenformatie, die ter plekke is ontstaan. Het wordt daarom ook wel 'plaatseigen zandsteen' genoemd. Hoe de vorming van de kalkzandsteen precies ging is (nog) niet bekend. Wel is duidelijk dat regenwater de kalk die in lagen keileem en kalkrijk zand aanwezig was - op een vroegere zeebodem met schelpresten - oploste, waarna de kalk neersloeg in het onderliggende zand en het deed verkitten tot kalkzandsteen. Het afwisselend bevriezen en ontdooien van de permafrost speelde daarbij misschien ook een rol. Aan de opbouw van de kalkzandsteen in dunne laagjes is goed te zien dat het is ontstaan uit afgezet sediment: het zand en slib dat ooit door de rivieren is aangevoerd.

Deze kalkzandsteenplaten of -banken kunnen verscheidene meters lang zijn en meer dan een meter dik. Ze liggen soms diep onder het maaiveld maar ook wel vlak eronder. De grootste van deze ‘plaatseigen zandsteenformaties’ en de meest verbazingwekkende is de hierboven beschreven formatie in Bikbergen. Dit rotsgevaarte meet ruim zes meter, het grootste brok is ruim drie meter lang en anderhalve meter hoog. Bij de ontginning in de jaren vijftig van de 20e eeuw werd de bodem diep omgespit door werkloze mannen uit Amsterdam. Deze kwamen "een steen" tegen. "Graaf maar uit" zei de boswachter en toen hij een dag later terug kwam, bleek het te gaan om bleek te gaan om twee gedeelten van een kalkzandsteenformatie. Het was onbegonnen werk om de enorme steenbrokken weg te halen en daarom liggen ze er nu nog.

Kalkzandsteen is een nogal zachte steensoort die snel verweert. Het gesteente in Bikbergen is onder invloed van de elementen in enkele stukken gebroken en het hemelwater heeft er al heel wat gaten in uitgehold. (bronnen: Goois Natuurreservaat en - voor nadere informatie zie ook - Oneindig Noord-Holland) Voor nadere informatie zie ook een artikel van V.E.A. Post uit 2006, die wetenschappelijk onderzoek doet naar de kalkzandsteenbanken, en waar in die tijd althans altijd nog vraagtekens bestonden omtrent ouderdom en ontstaanswijze van de banken, wat in het artikel wordt toegelicht.

Beeld

- Fotoserie van Bikbergen van fotograaf Martin Stevens.