Ambt Almelo

Voormalige gemeente
Almelo
Twente
Overijssel

gemeente_ambt_almelo_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Ambt Almelo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Ambt Almelo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Ambt Almelo

Terug naar boven

Status

- Ambt Almelo is een voormalige gemeente in de provincie Overijssel, in de streek Twente.

- Wapen van de voormalige gemeente Ambt Almelo.

- De gemeente Almelo was van 1-7-1818 t/m 1913 gesplitst in de gemeenten Stad Almelo en Ambt Almelo. De laatste omvatte het buitengebied, zonder kern, met louter buurtschappen (zie hieronder bij Statistische gegevens). In 1840 waren dat nog 17 buurtschappen, die inmiddels grotendeels in de stad zijn opgegaan. In 1914 zijn deze gemeenten opgegaan in de heropgerichte gemeente Almelo, waarmee de situatie van voor 1-7-1818 is hersteld.

- De gemeente Ambt Almelo bestond ten tijde van de Volkstelling van 1879 - in eerdere of latere perioden kan de indeling anders zijn geweest - administratief uit vier wijken: Wijk A: Wateregge, Bolkshoek en Boomshoek; wijk B: Bellinkhof; Wijk C: Aalderinkhoek en Visschendijk en Wijk D: Schelfhorst, Kluppelshuizen, Krommendijk en Achterhoek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- De gemeente Ambt Almelo had in 1840 517 huizen met 2.759 inwoners, verdeeld in de buurtschappen Windshoek en Bolkshoek samen 56/282, Boomshoek en Reigershofte samen 64/324, Zoetenstege en Knoopshofte samen 68/346, Bellinkhof, Stokkeler en Aalderinkhoek samen 57/313, Visschedijk en Slaghoek samen 98/538, Eshoek, Sluitersveld, Schelfhorst en Krommedijk samen 125/685 en Achterhoek en Wateregge samen 49/271. Het feit dat men in de Volkstelling van 1840 de aantallen gecombineerd opgaf had de volgende reden: "Volgens opgave van het Gemeentebestuur is het niet mogelijk, het getal huizen van elk gehucht afzonderlijk op te geven, zijnde allen min of meer verspreid en de grenzen niet bepaald, hetgeen mede veroorzaakt, dat de afstanden niet wel op te geven zijn." (12618)

- Bij deze gemeente heeft de volgende grenscorrectie plaatsgevonden (onder de link vind je een plattegrond waarop de grenscorrectie wordt gevisualiseerd): per 1-5-1879 van Ambt Almelo naar Stad Almelo.

- In 1914 is de gemeente Ambt Almelo opgegaan in de heropgerichte gemeente Almelo, met 11.329 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het vroegere gemeentehuis van de gemeente Ambt Almelo (Ootmarsumsestraat 78) dateert uit 1881. Hiervoor werd een perceel grond aangekocht van Huize Almelo. Op de bovenverdieping van het pand kwam na het vertrek van burgemeester Kloppenburg, die op nr. 76 naast het gemeentehuis woonde, de ambtswoning voor de nieuwe burgemeester P. van Doorn. De architect was B. Vixseboxse Bzn. Van hem is een groot aantal ontwerpen in Almelo bekend, o.a. het gebouw van de sociëteit aan de Grotestraat uit 1894.

In het begin van de 20e eeuw onstond er discussie over de vereniging van de gemeenten Stad Almelo en Ambt Almelo. Het voorstel dat bankier A. Ledeboer, gemeenteraadslid van laatstgenoemde gemeente, al op 31 maart 1911 deed om beide gemeenten te verenigen, werd op 31 december 1913 aangenomen in de nieuwe raad van ‘Groot’ Almelo. Tot de vereniging van de beide gemeenten op 1 januari 1914 bleef het gemeentehuis als zodanig in gebruik en vergaderde hier ook de gemeenteraad. Maar hoewel het bestuur van de nieuwe gemeente Almelo hierna in het bestaande pand aan de Wierdensestraat bleef gevestigd, werd ook het oude gemeentehuis aan de Ootmarsumsestraat nog gedeeltelijk gebruikt. De voormalige raadzaal werd tot 1939 de trouwzaal voor de gehele gemeente Almelo. Nadat burgemeester P. van Doorn een nieuwe benoeming in Zwijndrecht had aanvaard, werd de bovenverdieping vanaf 1914 bewoond door de beide dames Tutertien. Na hen kende het pand nog diverse andere bewoners en gebruikers.Gedurende de oorlogsjaren was er het bureau voor werklozenzorg. Vanaf 1952 was in het pand de Muziekschool voor Almelo en Omstreken ondergebracht. Na het vertrek van de muziekschool kwam in het gebouw een ontmoetingscentrum voor vrouwen. (bron: gemeente Almelo)

In vermoedelijk 2008 (getuige dit krantenartikel) is het pand door de gemeente verkocht aan zorgondernemer John Smellink van zorginstelling Jade Wonen, die ook de naastgelegen villa op nr. 76 al in zijn bezit had. In dat pand woonde aanvankelijk burgemeester Kloppenburg, die ook het gemeentehuis op nr. 78 had laten bouwen. Jade is is gespecialiseerd in het begeleiden van volwassenen die niet zelfstandig kunnen wonen of begeleiding nodig hebben bij het wonen en in het dagelijks leven. Ze hebben op deze locatie nu 3 panden naast elkaar: in de grote villa op Ootmarsumsestraat 82 kunnen elf cliënten beschermd wonen, in 2010 zijn in het voormalige gemeentehuis 8 appartementen gerealiseerd en in 2011 heeft Jade het buurpand op nr. 76, genaamd De Hoek, geschikt gemaakt voor beschermd wonen voor vijf cliënten. De huisnrs. 76 en 78 zijn gemeentelijke monumenten.

Reacties

(6)

Op de geboorteakte van mijn oma Berendina Hendrika ten Cate staat vermeld dat zij is geboren in wijk B nummer 175 te Almelo. Nu blijkt wijk B op het landgoed Bellinckhof te liggen. Kunt u mij misschien vertellen waar dat huis exact heeft gestaan? De vader van Berendina was Lammert ten Cate, van beroep kleermaker. U zou mij hier ontzettend mee helpen.
Bij voorbaat hartelijk dank.
Gr. Wilma Cohrs-de Preter

Als er iemand reageert, laat ik het u weten. Ik heb nog wel een tip voor u: veel lokale historische verenigingen en/of gemeentearchieven hebben 'omnummerlijsten' met de oude adresseringen van vroeger, zoals in uw voorbeeld, en welk adres dat tegenwoordig is, omdat veel heemkundigen en genealogen tegen het door u geschetste probleem aanlopen (in veel gemeenten was vroeger sprake van wijkletters met huisnummers, waar pas later, vaak pas in de loop van de 20e eeuw, straatnamen zijn toegekend). Ook Almelo heeft een historische vereniging, die u wellicht aan het door u gezochte gegeven kan helpen. Hun gegevens vindt u hier: https://www.plaatsengids.nl/almelo#geschiedenis. Ze hebben ook een Historisch Informatiepunt (HIP), waar je op bepaalde dagen kunt binnenlopen, waarmee ze mensen willen helpen met hun onderzoeken zoals de uwe. Er staat ook een tel.nr. en mailadres bij van dat HIP.

Super hartelijk dank voor de informatie, dit ga ik zeker doen.

Graag gedaan. Zo kunnen we elkaar - soms onbewust - helpen, want zo had ik nog niet van landgoed Bellinckhof gehoord. Daar heb ik nu een artikel over gemaakt op https://www.plaatsengids.nl/almelo#landschap-natuur-en-recreatie.

Het gemeentehuis van Ambt Almelo stond bij de Vriesche brug maar werd pas rond 1880 gebouwd. Waar was de gemeentesecretarie (burgerlijke stand) voordien gehuisvest?

Als er iemand reageert, laat ik het u weten. Maar de Historische Kring Stad en Ambt Almelo zal dit ongetwijfeld ook weten. Hun gegevens vindt u hier: https://www.plaatsengids.nl/almelo#geschiedenis. Ik verwijs en link daar ook naar het Historisch Informatiepunt (HIP), waar je op bepaalde dagen met je lokale historische vragen kunt binnenlopen.

Reactie toevoegen