Rijswijk (Brabant)

Plaats
Dorp
Altena
West-Brabant Land van Heusden en Altena
Noord-Brabant

Rijswijk.JPG

Rijswijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gem. Altena. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1972. In 1973 over naar gem. Woudrichem, in 2019 over naar gem. Altena.

Rijswijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gem. Altena. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1972. In 1973 over naar gem. Woudrichem, in 2019 over naar gem. Altena.

gemeente_rijswijk_nb_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Rijswijk anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Rijswijk anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Rijswijk (3).JPG

Op de dijk in Rijswijk

Op de dijk in Rijswijk

Rijswijk (4).JPG

Op een mooie voorjaarsdag in Rijswijk

Op een mooie voorjaarsdag in Rijswijk

Rijswijk (2).JPG

Dorpsgezicht van Rijswijk

Dorpsgezicht van Rijswijk

Rijswijk (Brabant)

Terug naar boven

Status

- Rijswijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gemeente Altena. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1972. In 1973 over naar gemeente Woudrichem, in 2019 over naar gemeente Altena.

- Wapen van de voormalige gemeente Rijswijk.

- Onder het dorp Rijswijk valt ook de buurtschap Duizend Morgen.

- Het dorp Rijswijk werkt op veel gebieden samen met buurdorp Giessen. Zo zijn er diverse gemeenschappelijke verenigingen en voorzieningen. Je zou deze dorpen dan ook als een tweelingdorp kunnen beschouwen.

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Volgens de plaatsnaamborden Rijsik, volgens (1) Rijzek. Wellicht is dat een verouderde dialectspelling, maar wellicht zijn ook beide spellingen in gebruik. Er zijn namelijk meer dorpen waar verschillende dialectspellingen in gebruik zijn, of waar men het niet eens is over de spelling; dat de ene helft voorkeur heeft voor spelling A en de andere helft voorkeur heeft voor spelling B (vergelijk Grevenbicht, Meijel, Reijmerstok).

In de nacht van 30 op 31 december 2007 zijn de plaatsnaamborden in Rijswijk overplakt met de dialectspelling Rijsik. Omroep Brabant heeft daaromtrent op 31 december 2007 het volgnde achterhaald en op haar site gemeld: "De actie is uitgevoerd door een nieuw geheim genootschap dat 'De Rijsikker' heet. In 2008 wil het genootschap politieke en maatschappelijke misstanden in het dorp aan de kaak stellen. Soms op een ludieke manier, een andere keer door harde actie. Wie er achter 'de Rijsikker' zit weet op dit moment niemand." Wij vermoeden dat het om een ludieke oudjaarsgrap gaat. Als iemand meer weet over wie of wat hier destijds achter zat, houden wij ons aanbevolen.

Oudere vermeldingen
1076-1081 vervalst? kopie 12e eeuw Riswic, 1e kwart 13e eeuw Riseuuihc, 1233 Rysewich, 1300 kopie Rijswijc, 1312-1350 Ryswyc.

Naamsverklaring
Samenstelling van wijk 'hoeve, nederzetting, dorp' en rijs 'loot, twijg, tak(ken), rijshout', hier misschien 'vlechtwerk van rijshout'.(2)

Terug naar boven

Ligging

Rijswijk ligt ZO van Woudrichem, NW van Giessen, NO van Almkerk, Uitwijk en Waardhuizen, en grenst in het N aan de rivier de Afgedamde Maas, met daarachter de provincie Gelderland (met ter plekke het buitengebied van het dorp Poederoijen in de nabijheid van kasteel Loevestein).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Rijswijk 53 huizen met 306 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 51/293 (= huizen/inwoners) en de buurtschap Ruigenhoek 2/13. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.750 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Rijswijk op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rijswijk heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de boerderij van het Altenase type onder rieten kap op Maasdijk 23, de dijkboerderij (T-huis) uit de vroege 19e eeuw op Maasdijk 51, en herenhuis Slot te Rijswijk, ook wel Het Slotje genoemd, op Rijswijksesteeg 8. Oorspronkelijk stond hier een kasteel. Het huidige omgrachte herenhuis is in 1756 gebouwd op de fundamenten van het oude kasteel.

- Rijswijk heeft 6 gemeentelijke monumenten, zijnde de woonboerderij op Dorpsstraat 46, het woonhuis uit ca. 1904 op Slagboomstraat 2, het voormalige schoolgebouw uit 1904 op Slagboomstraat 4, het woonhuis uit ca. 1890 op Maasdijk 13, de boerderij op nr. 14, en de Hervormde kerk op nr. 27.

- De Hervormde (PKN) kerk (Maasdijk 27) wordt in 1369 voor het eerst vermeld. Bij opgravingen heeft men fundamenten van een tufstenen zaalkerkje gevonden die stammen van rond 1100. In 1809 is de oude kerk onherstelbaar beschadigd door de watersnood van dat jaar, waarna de gehele kerk is afgebroken. Op de fundering van tufsteen heeft men toen een nieuwe kerk gebouwd. Het bakstenen kerkgebouw is een eenvoudig zaalkerkje dat aan de westzijde uitgebreid is met nieuwbouw. De gevel van het oude gebouw is een ingezwenkte lijstgevel met een fronton. Daarboven heeft ze een vierkante dakruiter. In 1999-2000 is de kerk verbouwd. - Site Hervormde Gemeente Rijswijk.

- In 1931 heeft de Gereformeerde Kerk Giessen-Rijswijk (GKGR) in het dorp een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen (Maasdijk 11). Voor die tijd kerkten de gereformeerden in een kerkje in Giessen. Het bakstenen kerkgebouw is een eenvoudig zaalkerkje. Het heeft spitsboogvensters en in de zijgevels zijn pilasters aangebracht. Het gebouw wordt gedekt door een zadeldak en aan de straatzijde heeft het een paraboolvormige spits als dakruiter. In 1978 was het kerkje te klein geworden. In dat jaar koopt de GKGR het voormalige gemeentehuis (Rijswijksesteeg 7), dat sindsdien de Gereformeerde (PKN) kerk is. Het oude kerkgebouw op Maasdijk 11 is in gebruik genomen door de Christengemeente (aanvankelijk door de Christelijke Gereformeerde Kerk).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oranjevereniging Giessen-Rijswijk is in 2018 ontstaan uit een fusie van de voorheen twee verenigingen (ieder dorp had een eigen vereniging). In 2018 is voor het eerst de gezamenlijke Koningsdag en vooafgaande Koningsnacht georganiseerd, en dat was een groot succes.

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Rijswijk door Kees Wittenbols uit Breda.

Terug naar boven

Links

- Onderwijs / kinderopvang / zorg: - In 2017 is tussen de dorpskernen van Giessen en Rijswijk - en ook voor beide dorpen bestemd - een nieuwe 'brede school' gerealiseerd, waarin naast Basisschool De Parel, met elf klaslokalen, ook een kinderdagopvang, buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal, bibliotheek, logopediepraktijk en een praktijk voor fysiotherapie zijn ondergebracht. "Basisschool De Parel is een enthousiaste, betrokken school bij wie het bieden van goed onderwijs en een veilige omgeving voorop staat. We vinden het belangrijk hierbij naar het welbevinden en de individuele mogelijkheden van ieder kind te kijken. Ieder kind is per slot van rekening uniek en verdient te mogen zijn wie hij of zij is. In ons handelen laten we ons leiden door de Bijbel en de kernwaarden die daaruit voortkomen: geloof, ontwikkeling, vertrouwen, betrokkenheid en samen leven."

- Muziek: - Muziekvereniging Kunst en Vriendschap is er van en voor de dorpen Giessen en Rijswijk. De vereniging kent de onderdelen opstaporkest, opleidingsorkest en fanfare. Het opstaporkest is er sinds 2011. Dit orkest wisselt bijna (half)jaarlijks van samenstelling. Dit komt doordat de deelname aan het orkest is bedoeld voor de leerlingmuzikanten die nog niet zolang geleden zijn begonnen met het volgen van muzieklessen. Op deze manier hebben zij de mogelijkheid om al heel snel met mede-muzikanten (en vaak ook klasgenootjes) muziek te maken en te ervaren hoe het is om in groepsverband samen te spelen. Als de leerlingmuzikanten voldoende muzikale bagage hebben meegekregen stromen zij door naar het opleidingsorkest. Gelukkig zijn er ook volwassenen die een instrument willen leren bespelen. Ook voor deze volwassen leerlingmuzikanten was en is het van belang om eerst te wennen aan samenspel. Daarom is de naam jeugdorkest gewijzigd in opleidingsorkest. De fanfare telt gemiddeld zo’n dertig muzikanten. Het nieuwjaarsconcert van de fanfare is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een spetterend concert dat altijd zeer veel bezoekers trekt. Door het jaar heen verleent de fanfare ook haar medewerking aan de intocht van Sinterklaas en de opening van de Giessense Jaarmarkt.

- Sport: - Voetbalvereniging GRC '14 (= Giessen Rijswijk Combinatie, opgericht in 2014).

- Genealogie: - Genealogie van het geslacht Van Rijswijk uit het Land van Heusden en Altena en Midden-Brabant.

Reacties

(4)

Ik heb van mijn vader gehoord dat hier mijn voorouders vandaan komen en ik daar dus mijn achternaam aan te danken heb! Ik ben er nog nooit geweest, hopelijk binnenkort wel!
Groeten uit Den Haag

Ja, als iemand "Van... (plaatsnaam)" heet, is het vaak zo dat de voorouders uit die plaats komen en hun achternaam daar naar genoemd hebben. Bij deze naam denkt iedereen altijd gelijk aan het grote bekende Rijswijk bij Den Haag, maar er zijn er dus 3, want ook deze is er nog en dan is er ook nog een dorpje met deze naam in Gelderland, in de Betuwe: https://www.plaatsengids.nl/rijswijk-gelderland. Maar jullie komen van oorsprong dus uit het Brabantse dorp met deze naam. Ik kan me voorstellen dat je dat dorp weleens in het echt wilt zien, als je weet dat je voorouders daar vandaan komen. En het is evengoed een mooi dorp om eens te bekijken, dus veel plezier gewenst met de bezichtiging! Ik heb de beschrijving nog iets uitgebreid, dat is over een dag te zien, omdat de pagina's naar de bezoekers toe 1x per dag worden ververst. Helemaal onderaan de pagina heb ik nu een link opgenomen naar een "genealogie" (stamboom) van de families met deze naam die oorspronkelijk uit deze plaats komen, sinds ca. 1400, dus dat is voor jou dan ook interessant om te lezen!

In dialect is Rijswijk Rijsik. Zo staat het tegenwoordig ook op de komborden.
https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/67768/Onbekenden-veranderen-Rijswijk...

Dank voor de tip! Ik heb het verwerkt. Ik heb de 'plaatsnaambord-dialectspellingen' zojuist ook bij de andere kernen in de gemeente Altena verwerkt. Die andere spelling heb ik uit een boek met naamsverklaringen. Dat zijn wetenschappers die ook niet zomaar wat roepen. Dat zou een verouderde spelling kunnen zijn (ook dialect-uitspraken en -spellingen kunnen door de jaren heen wijzigen), het zou ook kunnen zijn dat verschillende spellingen de ronde doen, en men het daar niet unaniem over eens is. Dat komt namelijk bij meer dorpen voor. Wat daarvan hier lokaal aan de orde is, weet ik niet. Daarom vind ik daar ook niets van, en vermeld ik alleen beide versies, met toelichting hoe dit zou kúnnen zitten.

Reactie toevoegen