Buurtschap Scheemdermeer werd oorspronkelijk doormidden gesneden door de gemeentegrens tussen de gemeenten Scheemda W van de gele lijn (= de gemeentegrens) en Midwolda O ervan. Na de gemeentelijke herindeling van 1990 werd het geheel gemeente Scheemda.
Tegenwoordig loopt de grens tussen dorpsgebieden van Scheemda en Midwolda ter plekke langs de A7. Daardoor valt de buurtschap Scheemdermeer tegenwoordig geheel onder het dorpsgebied van Scheemda. (© www.openstreetmap.org)
- Scheemdermeer is een buurtschap in de provincie Groningen, gemeente Oldambt. T/m 1989 deels gemeente Midwolda, deels gemeente Scheemda. In 1990 komt de buurtschap door de gemeentelijke herindelingen geheel onder de gemeente Scheemda te vallen. In 2010 over naar gemeente Oldambt.
- De buurtschap Scheemdermeer valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Scheemda. De buurtschap ligt tegenwoordig binnen de bebouwde kom van het dorp, maar ligt nog wel zodanig afgescheiden van de dorpskern, dat het nog altijd als buurtschap kan worden beschouwd (hoewel in de jaren 2000 een nieuwbouwwijk tussen beide is verrezen, waardoor ze aan elkaar zijn gegroeid).
- De buurtschap Scheemdermeer heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat. Alleen de straatnamen Scheemdermeersterweg en Scheemdermeerlaan geven je een aanwijzing dat je in de buurtschap bent aanbeland.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1781 Scheemder meer.
Naamsverklaring
Overdrachtelijk gebruik van de waternaam Scheemdermeer. Het meer is door aftapping drooggevallen.(1) Het meer in kwestie was een veenmeertje of meerstal. Op een kaart van omstreeks 1638 staat dit gewesene meer afgebeeld.
De buurtschap Scheemdermeer ligt rond de wegen Scheemdermeersterweg, Scheemdermeerlaan, Bosweg, Winschoterdiep, Oosthofflaan, Toekomstkade, Julianalaan, Wilhelminalaan en Esbörgstraat. De buurtschap ligt NW van Winschoten, ZO van de dorpskern van Scheemda, en grenst in het N aan de A7 en in het Z aan het Winschoterdiep.
Terug naar bovenIn 1840 omvat buurtschap Scheemdermeer 17 huizen met 110 inwoners onder de gemeente Midwolda en 2 huizen en 23 inwoners onder de gemeente Scheemda. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners.
Terug naar bovenDe buurtschap Scheemdermeer was oorspronkelijk zeer dunbebouwd, wat je aan de getallen uit de Volkstelling 1840 hierboven kunt zien. Pas in de loop van de 20e vindt geleidelijke groei tot de huidige omvang plaats, dankzij de vestiging in 1900 van strokartonfabriek De Toekomst, die veel personeel nodig had. Zie daarvoor verder het hoofdstuk Bezienswaardigheden.
Tot 1967 was er sprake van een Waterschap Scheemdermeer.
Terug naar boven- De voormalige strokartonfabriek De Toekomst, gelegen in het ZO van buurtschap Scheemdermeer, is destijds opgericht door Stichting Coöperatieve Strokartonfabriek, en bestond eigenlijk uit twee afzonderlijke fabrieken: De Toekomst I, gebouwd in 1900 en De Toekomst II, gebouwd in 1908, beide van de hand van architect Pieter Geert Cremer uit Nieuwolda. De aandelen van de coöperatie waren in handen van landbouwers uit de omliggende dorpen, die hier hun stro tot strokarton lieten verwerken. Opgetrokken uit dieprode bakstenen, steekt het omvangrijke complex fel af tegen de groene weiden van het Groningse landschap. Dit vroeg-industriële complex bood zes decennia lang plaats aan noeste arbeid en speelde een centrale rol in de destijds florerende strokartonindustrie in Groningen. Met zijn 45 meter hoge schoorsteen is de fabriek een iconisch herkenningspunt in het weidse landschap en vormt het complex een van de laatste restanten van de ooit zo omvangrijke strokartonindustrie in Noordoost-Nederland.
Met de komst van De Toekomst naar buurtschap Scheemdermeer geeft de strokartonfabriek een enorme impuls aan de werkgelegenheid in Oost-Groningen. Vaak werken er meerdere generaties Scheemders bij de fabriek en voor vele gezinnen vormt de strokartonfabriek letterlijk en figuurlijk ‘de toekomst’. Echter, na vele glorieuze decennia zakt de strokartonindustrie in de jaren zestig als een kaartenhuis in elkaar. Door de opkomst van nieuwe verpakkingsmaterialen zoals plastic, internationale concurrentie en stijgende personeelskosten wordt De Toekomst door de tijd ingehaald. In 1968, met nog zo'n 125 medewerkers in dienst, valt het doek voor de fabriek definitief. De Toekomst I is in 2005 geheel gesloopt. De Toekomst II is sinds 1997 een rijksmonument. In de loop der jaren zijn er rond dit complex nogal wat perikelen geweest i.v.m. (o.a. asbest)vervuiling, restauratie en verval. De details daarvan kun je lezen onder de link.
In november 2016 is de fabriek met 23 hectare grond, de overige vervallen gebouwen en enkele bouwkavels verkocht aan aannemer Koen Meijer uit Veendam. De Provincie Groningen heeft in 2019 450.000 euro subsidie verstrekt voor restauratie van de strokartonfabriek en herinrichting van de ruimte er omheen. Het totale plan kost overigens ca. 1,5 miljoen euro, wat dus voor het grootste deel door de ondernemer zelf wordt gefinancierd. De plannen die Meijer voor de komende jaren met deze locatie heeft, vergen in totaal ca. 10 miljoen euro aan investeringen, zo laat hij weten in de hieronder gelinkt videoreportage. De oude waterwegen en kademuren worden teruggebracht, de plek waar de oude fabriek De Toekomst I heeft gestaan wordt weer zichtbaar gemaakt en de oude kalkloods wordt aangepakt. De plannen zorgen voor extra werkgelegenheid en opleidingsmogelijkheden, onder andere met werk- en leertrajecten.
Het gebied wordt heringericht tot een openbaar park, dat gebruikt gaat worden voor recreatie en culturele activiteiten zoals festivals. Bestaande fietspaden worden met elkaar verbonden, waardoor onder meer een fietsverbinding ontstaat met Blauwestad en mensen uit die omgeving ook makkelijker De Toekomst kunnen bezoeken. Als symbool voor de start van al deze plannen hebben gedeputeerden Fleur Gräper-van Koolwijk en Henk Staghouwer op 28 maart 2019 een vuur onder de schoorsteen van de fabriek aangestoken, die daarmee voor het eerst sinds jaren weer rookte. Voor nadere informatie over de toekomstplannen met De Toekomst zie deze videoreportage van RTV GO!, gemaakt op de genoemde feestelijke startbijeenkomst op 28 maart 2019.
De grotere plannen voor het gebouw moeten nog even wachten tot horeca-ondernemer Patrick Beijk zijn huidige projecten in Groningen medio 2020 heeft afgerond. Hij ontwikkelt met een aantal partners plannen om het complex en de directe omgeving weer te laten bruisen. Beijk denkt onder meer aan een brouwerij, stokerij en koffiebranderij. "Het moet een totaalbeleving worden. Misschien brouwen we hier straks het Hertog Jan van het Noorden", aldus Beijk. Het terrein om De Toekomst heen wordt een evenemententerrein. Grasnapolsky beet in febuari 2019 het spits af. "Je ziet hoe mooi dit gebouw zich ervoor leent. Natuurlijk is het te prematuur om van alles te gaan roepen, maar het is onze intentie grotere festivals en evenementen te gaan organiseren." - Nieuws van Fabriek De Toekomst op Facebook.
Terug naar boven- "Grasnapolsky (weekend in maart, in 2020 voor de 7e keer) is een weekend lang muziek en kunst op een bijzondere locatie. Een festival dat zowel indie als elektronische muziek aanbiedt, en daarbij een gezonde balans te probeert te vinden tussen bekendere artiesten en nieuwe ontdekkingen. De naam Grasnapolsky komt van initiator Antwan Cornelissen. In een hotel in Tsjechië kwam hij op het idee om daar een festival met een winter- en zomereditie te organiseren. Daarin zou het ‘binnen’ van een hotel met het ‘buiten’ van de natuur en festivals gemixt worden. In de auto naar huis, turend uit het raam, kwam hij op de naam Grasnapolsky. En zo begon het allemaal in 2010 in Stay Okay Bunnik, Amelisweerd. Van 2014 tot en met 2018 was zendstation Radio Kootwijk de thuisbasis van Grasnapolsky: een prachtig imposant gebouw met een rijke geschiedenis, midden op de Veluwe. In 2019 begonnen we aan een nieuw hoofdstuk in het noorden van het land, waar we starten met een nieuwe ontdekkingstocht. Het ontdekken van De Graanrepubliek, van de strokartonfabrieken, van het communisme in Groningen, van de prachtige omgeving en de majestueuze fabriek zelf, maar natuurlijk ook het ontdekken van kunst en muziek. We zien je graag op Grasnapolsky in Fabriek De Toekomst in Scheemdermeer bij Scheemda!"
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit buurtschap Scheemdermeer op Facebook. "De mooiste buurt van Scheemda. De fijnste wijk van het Oldambt. Het leukste plekje van Groningen. Ooit een losse buurt maar, door de komst van fabriek De Toekomst, langzaamaan groter geworden en aan Scheemda vastgegroeid. Het is de bedoeling hier informatie te verstrekken voor de buurt. Denk hierbij aan evenementen, veiligheid en heuglijke feiten. Op deze manier kan onze buurt nóg leuker, beter en veiliger worden dan hij al is!" Aldus de beheerders van de Facebookpagina.
Reacties
(2)Ik wil aanmerken dat de Esbörgstraat tussen de Dotterbloem tot aan het Winschoterdiep ook onder Scheemdermeer valt.
Dank voor uw melding! Bij alle plaatsen ligt nu een stevige inhoudelijke basis, waar ik in totaal 10 jaar aan heb gewerkt. Mijn hoop en doel is vanaf nu dat lokale ingewijden met aanvullingen, actualiseringen en/of correcties de laatste puntjes op de i helpen zetten, dus dank hiervoor!
U hebt volkomen gelijk. Ik heb naar aanleiding van uw melding de oudere kaarten erbij gepakt en dan blijkt inderdaad dat dat buurtje er ook onder valt, ontstaan als buurt voor de arbeiders van de strokartonfabriek, die dus ook onder Scheemdermeer blijkt te vallen, en welker beschrijving ik nu dus ook van Scheemda hierheen heb verhuisd. En zo komen we stapje voor stapje steeds verder met de buurtschapsbeschrijvingen, want omdat die immers voor de postadressen doorgaans geen eigen postcode en plaatsnaam hebben en daarmee niet formeel zijn afgebakend, moet ik telkens per object met kaarten erbij er maar achter zien te komen of zoals in dit geval de strokartonfabriek écht in Scheemda ligt of in werkelijkheid eigenlijk in buurtschap Scheemdermeer, zoals nu blijkt. En m.b.t. het grondgebied als zodanig namen wij dus aan dat alleen de bebouwing rond de Scheemdermeersterweg onder de buurtschap valt, maar het buurtje W ervan hoort er dus inderdaad ook nog bij. Ik heb de beschrijvingen aangepast en er twee kaartjes bij gedaan ter verduidelijking. Op het oude kaartje is goed te zien dat het westelijke buurtje er ook onder valt, en op het recente kaartje is goed te zien dat de buurtschap tegenwoordig geheel onder het dorpsgebied van Scheemda valt.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl
Reactie toevoegen