Ulicoten

Plaats
Dorp
Baarle-Nassau
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

Ulicoten pastorie [640x480].jpg

Ulicoten, de oude pastorie aan de Dorpsstraat 42

Ulicoten, de oude pastorie aan de Dorpsstraat 42

RvB-20110116-1329 Molensteen fa Teeuwes.jpg

Ulicoten, deze molensteen herinnert aan de geschiedenis van de fa. Teeuwes.

Ulicoten, deze molensteen herinnert aan de geschiedenis van de fa. Teeuwes.

RvB-20110116-1333 Sint bernardus kapel te Ulicoten.jpg

Ulicoten, over de voorganger van deze Sint Bernarduskapel valt, door haar bijzondere grensligging en religieuze perikelen in de loop der eeuwen, heel veel te vertellen. Daarover kun je alles lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

Ulicoten, over de voorganger van deze Sint Bernarduskapel valt, door haar bijzondere grensligging en religieuze perikelen in de loop der eeuwen, heel veel te vertellen. Daarover kun je alles lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

Ulicoten

Terug naar boven

Status

- Ulicoten is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Baarle-Nassau.

- Onder het dorp Ulicoten vallen ook de buurtschappen Heikant, Maaijkant en Strumpt (Oude en Nieuwe). ZW van het dorp ligt de buurtschap Castelré, die gezien de ligging allicht ook affiniteit heeft met dit dorp, maar die een eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek heeft en daarmee formeel een aparte woonplaats is.

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
Uilecoten.

Oudere vermeldingen
1340 Ulencote (deze vermelding heeft de heemkundekring van Poppel betrekkelijk recent ontdekt), 1422 Ulencoete, 1444 'gebuerte van Ulecoten', 1485 Ulicoete.

Naamsverklaring
Samenstelling van cote ‘hut, klein huisje’ en een 1e deel dat mogelijk op één lijn te stellen is met het Friese ôl/ôle ‘vochtige verdieping, kom’ (vergelijk het Friese oeleland) en etymologisch misschien samenhangt met het Gallo-Romeinse ôla ‘emmer’ en/of het Latijnse ôlla/aula ‘pan’. Dit leidt tot de verklaring; 'klein huis gelegen in vochtige depressie'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Ulicoten ligt 5 km NW van Baarle-Nassau, tegen de Belgische grens.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Ulicoten 65 huizen met 407 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met ca. 1.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Op 12 mei 1444 geeft de bisschop van Luik toestemming om in Ulicoten een kapel te bouwen. Deze bescheiden kapel wordt reeds rond 1470 opgevolgd door een kerk met toren, van 40 voet lang en 10 breed. Het dorp hoort aanvankelijk bij de parochie van Baarle-Nassau. Maar de Ulicotenaren willen liever baas in eigen kerk zijn. In 1479, 1553 en 1614 doen zij pogingen om een zelfstandige parochie te mogen worden. Pas in 1803 is dat ingewilligd.

Ulicoten had als patroonheiligen aanvankelijk de H. Maagd en de H. Antonius. Daarna alleen St. Antonius en deze zag zich in het midden van de 16de eeuw verdrongen door de H. Bernardus, waarvoor men inmiddels een diepgewortelde devotie was gaan koesteren. In 1553 werd Bernardus zó hoog vereerd, dat hij tenslotte steeds vóór Antonius werd genoemd. De bijzondere devotie is ontstaan toen de kapel in het bezit kwam van een houten beeldje van de heilige. Met deze sobere mededeling moeten we het doen, want over de herkomst zijn geen verdere gegevens bewaard gebleven.

De molenromp van Ulicoten is in 1995 afgebroken.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsontwikkelingsplan Ulicoten (2007).

- De afgelopen jaren zijn er plannen geweest om 3 intensieve veehouderijen te verplaatsen vanuit elders in de gemeente Baarle-Nassau naar het - inmiddels voormalige - Landbouwontwikkelingsgebied (LOG) Ulicoten. Gezien de overlastaspecten op allerlei gebied die dit met zich mee brengt, waren omwonenden hier niet blij mee en hebben dan ook bezwaren ingediend. Bemiddelingstrajecten met alle betrokkenen hebben ertoe geleid dat in januari 2016 een convenant is getekend, o.a. inhoudende dat 1 bedrijf ermee stopt, 1 bedrijf naar Alphen-Chaam verhuist en dus nog maar 1 van de 3 verhuizingen doorgaat. Bovendien moet die veehouder maatregelen nemen om zijn bedrijf landschappelijk beter in te passen. Bijkomend voordeel is dat door het vrijkomen van de oorspronkelijke locaties van de agrarische bedrijven, de milieuhinder ter plaatse ook verdwijnt, waardoor de planvorming voor woningbouw op 'Maaijkant fase 2' verder in gang kan worden gezet.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ulicoten heeft 17 gemeentelijke monumenten.

- De huidige Sint Bernarduskerk is gebouwd in 1950 (na verwoesting van de vorige kerk in 1944 door oorlogshandelingen) en is ontworpen door architect Bernard Oomen uit Oosterhout. Van welke kant je ook naar het dorp komt, steeds zijn de twee robuuste kerktorens te zien. Ze getuigen van het geloof van een generatie die direct na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog in dankbaarheid weer een kerk wilde oprichten. De kerk heeft een strenge, wat gedrongen architectuur in basilicastijl. Bijna een monastieke kerk, heel goed passend bij haar patroon Sint Bernardus van Clairvaux, die in Ulicoten al sinds de late middeleeuwen vereerd wordt, o.a. middels het Octaaf in augustus, waar pelgrimstochten uit de regio naartoe trekken. - Site Parochie H. Bernardus.

- De huidige Sint Bernarduskapel dateert van na de Tweede Wereldoorlog. Zij staat nét op grondgebied van Meerle (België) én vrijwel op de plaats waar reeds in 1654 door de Ulicotenaren een noodkerk was gebouwd, toen er in de Noordelijke Nederlanden geen katholieke eredienst meer mocht worden gehouden. Meerle viel destijds onder Spaans, dus katholiek bewind. Onder de link vind je een prachtig verhaal over deze grenskapel en over andere religieuze lotgevallen van Ulicoten.

- Nisbeelden in Ulicoten.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Ulivents organiseert in Ulicoten jaarlijkse evenementen als het Hangijzertoernooi, het Beachweekend en Icekoud.

- Jaarlijks is er in Ulicoten in het weekend na 20 augustus (St. Bernardus) de Kermis, op het evenemententerrein bij de Bremerpoort. De werkgroep Kermis zet zich in voor de organisatie van dit evenement, en heeft daarvoor als waardering van de gemeente in 2019 de Dorpsduim toegekend gekregen. De Dorpsduim (waar een prijs van 500 euro bij hoort, die ten goede moet komen aan het project in kwestie) is ingesteld als blijk van waardering voor plannen of ideeën om de saamhorigheid of leefbaarheid in een dorpskern te verbeteren.

- De Veldtoertocht (2e zondag in oktober) trekt ca. 900 deelnemers, die voor de mooie veldtoertochten door de bosrijke omgeving van het dorp kunnen kiezen uit afstanden van 25 tot 50 km. De tochten zijn voor iedereen geschikt: van de beginnende fietser tot de ervaren veldrijder.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ulicoten, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Ulicoten, door Kees Wittenbols uit Breda.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ulicoten (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenverenging: - Fractie Ulicoten is een lokale politieke partij die zich, zoals de naam al suggereert, inzet voor een goed woon-, werk- en leefklimaat in de gemeente Baarle-Nassau in brede zin en daarbinnen voor dit dorp in het bijzonder. - Anno 2017 is de Dorpsraad Ulicoten in oprichting.

- MFA: - In de loop der jaren zijn veel voorzieningen uit het dorp verdwenen. Zo zijn de bakker, slager en kruidenier vertrokken. Er zijn alleen nog 2 horecazaken, die ook veel klanten van buiten het dorp trekken. Maar in 2013 heeft het dorp een prachtige voorziening gekregen die het tij weer ten goede keert, waardoor veel producten en diensten weer beschikbaar zijn gekomen - en zelfs níeuwe faciliteiten zijn gerealiseerd - namelijk multifunctionele accommodatie (MFA) De Bremerpoort. Het wordt ook wel 'de huiskamer van Ulicoten' genoemd, omdat het onderdak biedt aan het rijke verenigingsleven van het dorp. In het gebouw zijn gevestigd: het Dorpshuis, het Dienstencentrum, basisschool Bernardus en Kober Kindercentra, dat zorgdraagt voor de voor- en naschoolse opvang en de kinderopvang. - Toelichtig op de architectuur van MFA De Bremerpoort.

Dienstencentrum Ulicoten biedt een reeks aan faciliteiten, waaronder Alfahulp, Vrijwilligers, Brood van bakkerij Vromans, Spreekuur huisartsen, Fysiotherapie, Prikpost, Apotheek, bibliotheek Theek5, Stomerij Kolibri, Postkantoor, Verkoop diverse artikelen, Wereldwinkel en de Ulicootse Boekenkast, waar inwoners gratis boeken kunnen lenen én boeken kunnen brengen die ze over hebben, zodat anderen die weer kunnen lezen.

En sinds 2016 heeft het dorp in de Bremerpoort ook weer een pinautomaat (op die pagina iets naar beneden scrollen), nadat de vorige elders in het dorp in het voorjaar van 2015 door een - weliswaar mislukte - 'plofkraak' was vernield. "Veel mensen die minder mobiel zijn, zijn blij dat ze bij Dienstencentrum Ulicoten hun medicijnen op kunnen halen, de huisarts kunnen bezoeken, de bestelling van de bakker kunnen afhalen of deel kunnen nemen aan de activiteiten die we organiseren. Deze pinautomaat is een nuttige en belangrijke aanvulling op die dienstverlening", aldus bestuurslid van het Dienstencentrum Vic Boeren.

- Muziek: - Muziekvereniging Ulicoten is opgericht in 1950 als fanfare St. Bernardus. In 1964 komt er een drumband bij, in 1974 wordt de fanfare omgevormd naar brassband en in 1994 komt er een percussiegroep bij.

- Sport: - SV Ulicoten (voetbal en tennis). - Wielervereniging De Haaibikers is opgericht in 2007 en heeft ca. 40 leden. Vanuit het dorp maken ze wekelijks tochten door Noord-Brabant en België, waarbij het zowel gaat om de prestatie als om het gezellig samen zijn.

Reacties

(2)

Jaarlijks terugkomend event in Ulicoten is de Kermis, die elk jaar het weekend na 20 augustus (St. Bernardus) op het evenemententerrein bij de Bremerpoort plaatsvindt. Deze wordt door een werkgroep mogelijk gemaakt.

Dank voor uw aanvulling! Ik heb het verwerkt. Bij alle 6.500 plaatsen ligt nu een stevige inhoudelijke basis, waar ik in totaal 10 jaar aan heb gewerkt. Mijn hoop en doel is vanaf nu dat lokale ingewijden met aanvullingen, actualiseringen en/of correcties de laatste puntjes op de i helpen zetten, dus dank hiervoor!
Deze hoort er zeker bij. Ik heb het toegevoegd, en via Google gezien dat de werkgroep daar in 2019 als blijk van waardering de Dorpsduim voor heeft gekregen, dat is ook vermeldenswaard dus dat heb ik er ook bij gezet.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen