Status

- Reduzum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1983 gemeente Idaarderadeel. In 1984 over naar gemeente Boarnsterhim, in 2014 over naar gemeente Leeuwarden.

- Onder het dorp Reduzum valt ook de buurtschap Tsienzerbuorren.

Naam

In het Nederlands
Roordahuizum. Overigens zijn de plaatsnamen in de voormalige gemeente Boarnsterhim sinds 1989 officieel Friestalig.

Oudere vermeldingen
1389 Rorthahusum, 1410 Rowerda husum, 1451 toe Roerda huijsum, 1491 Raerdahusen, 1496 to rordhahwsem, 1579 Rorthuisen, 1786 Roordahuizum, anders Rauwerdahuizen.

Naamsverklaring
Bij de huizen oftewel nederzetting van het geslacht Roorda 'die van de persoon Ruerd'. Ook is gedacht aan een ontstaan uit Rauwerdahuizen met als betekenis huizen behorend bij de plaats Raerd, aldus de vormen uit 1491 en 1786.(1)

Ligging

Reduzum ligt Z van Leeuwarden, NW van Grou en grenst in het O aan de A32.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Reduzum 57 huizen met 438 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 450 huizen met ca. 1.100 inwoners.

Geschiedenis

- Geschiedenis van Reduzum.

- Geschiedenis van de Tjepma State.

Recente ontwikkelingen

- Eind jaren tachtig krijgt Doarpsbelang Reduzum te maken met verschillende problematieken in het dorp. Het inwonertal daalt, jongeren en starters trekken weg en huizen komen leeg te staan. Het dorp komt in een neerwaartse spiraal terecht. In 1989 besluit de vereniging zichzelf te organiseren als professionele organisatie; naast het bestuur worden er werkgroepen opgezet die elk verantwoordelijk zijn voor een verschillende taak of project binnen het dorp. Een speciale 'visiegroep' die eveneens wordt gevormd, ontwikkelt daarnaast een dorpsvisie met projecten en publieke voorzieningen die de leefbaarheid van het dorp moeten verbeteren.

Om de doorstroom van woningen binnen het dorp te bevorderen en zo ouderen die kleiner wilden gaan wonen en jongeren en starters woonmogelijkheden te bieden, wil men een woonwijk van 27 woningen realiseren aan de zuidkant van het dorp. Ze wilden zo een carrousel van doorstroom van woningen op gang brengen, maar de gemeente bleek niet genoeg geld te hebben. Daarom besloot het dorp: "Dan doen we het zelf wel." Doarpsbelang richt met met private financiering de BV Reduzum Súd op en realiseert het plan in eigen beheer. De dorpskerk stelt voordelig bouwgrond ter beschikking, op voorwaarde dat 75 procent van de winst van het bouwproject in voorzieningen binnen het dorp wordt geïnvesteerd. Doordat het plan vanuit het dorp door eigen bewoners wordt georganiseerd en uitgevoerd, besparen investeerders op het uitbesteden van werk. Een goed netwerk zowel binnen als buiten het dorp bijkt daarbij eveneens van groot belang; er worden goede onderlinge relaties binnen het dorp onderhouden, er wordt overlegd en geëvalueerd en ook goede contacten met externe partijen, zoals investeerders, gemeente en banken onderhouden.

Het project is een enorm succes: alle woningen worden verkocht. En aan het eind van de rit was er zelfs nog twee ton over. Met de winst worden een ijsbaan, een dorpskantine, een extra verdieping op de dorpsschool en vele andere projecten binnen het dorp gefinancierd. Hiermee is het fundament voor het succes van Doarpsbelang Reduzum gelegd. In de jaren die volgen worden met geld van investeerders, fondsen, groene leningen, subsidies en zelfs het AVRO televisieprogramma 'De Uitdaging' een vervuilde haven omgetoverd tot een park, een vaarroute doorgetrokken, een windmolen gebouwd die het hele dorp van stroom voorziet, een jachthaven aangelegd en een extra verdieping met zonnepanelen op de dorpsschool gebouwd.

In 2001 zijn alle projecten uit de eerste Dorpsvisie gerealiseerd. Doarpsbelang besluit een masterplan te ontwikkelen voor de komende tien tot vijftien jaar, met plannen voor infrastructurele, recreatieve en sociaal-culturele voorzieningen en nieuwbouwplannen voor zorgwoningen. Opnieuw krijgt het dorp van de gemeente te horen dat er te weinig geld is. Maar Doarpsbelang wacht niet af en weet al gauw een woningcorporatie en een zorginstelling voor het project te strikken. De inwoners bewijzen daarmee opnieuw dat ze in staat zijn om zelf het gat te vullen dat de gemeente laat vallen door geldgebrek voor nieuwe projecten. Makkelijk is dat niet; het vergt maatschappelijk initiatief en politiek inzicht van burgers om eigen projecten op touw te zetten. Dat, in combinatie met een goed netwerk binnen zowel de dorpsgemeenschap als de politiek binnen de provincie en het klaar hebben liggen van een goed onderbouwd plan, maakt Doarpsbelang zo succesvol. Het inwonertal van het dorp is inmiddels gestegen van 800 eind jaren tachtig tot ca. 1.100 vandaag de dag. (bron en voor nadere informatie zie de VPRO-reportage over Reduzum, januari 2013)

Bezienswaardigheden

- Reduzum heeft 5 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk (Haedstrjitte 2) was oorspronkelijk gewijd aan Vincentius van Zaragoza. De zaalkerk uit de 15e eeuw met driezijdig gesloten koor kreeg in 1726 een nieuwe zuidgevel met een ingangspoort. In 1878 is de zadeldaktoren afgebroken en vervangen door een in eclectische vormen gebouwde toren van drie geledingen met ingesnoerde naaldspits, ontworpen en gebouwd door architect-aannemer J.R. Nijdam te Jirnsum. In de toren hangt een luidklok uit 1628 van klokkengieters Andries en Nicolaas Rogier Obertin. Het orgel dateert uit 1785 en is gemaakt door Albertus van Gruisen. In 1859 moest vanwege het aanbrengen van een tongewelf het orgel aangepast worden. Dit is uitgevoerd door L. van Dam en Zonen. In 1996 heeft de firma Bakker & Timmenga het orgel gerestaureerd.

- Gevelstenen in Reduzum.

Jaarlijkse evenementen

- Popfetival Muzuder Rock (op een zaterdag in september).

- Dorpsfeest Merke Reduzum / Friens / Idaerd (4 dagen in september).

- Carbidschieten op oudjaarsdag.

Landschap, natuur en recreatie

- Elke 1e vrijdag van de maand van april t/m oktober (vermoedelijk) is er van 14-17 uur de Versmarkt Reduzum, bij de mooie nieuwe winkel van Ale en Marjan de Jager. Op de markt is lekkers verkrijgbaar van Frederika, staat Natuurtuin 't Hummelhûs er met groente en fruit en Puer met heerlijke, eerlijke lekkernijen, en Pieter met verse worst en hamburgers. En natuurlijk kun je in de winkel terecht voor een lekker stukje paling, zalm of andere culinaire bijzonderheden.

- Rondwandeling Groene Wissel Grou - Jirnsum - Friens - Reduzum - Idaerd (17 km). Door het weidse Friese landschap van de voormalige gemeente Boarnsterhim wandelend kom je door een aantal kleine, zeer karakteristieke Friese dorpjes en geniet je onderweg van de vele fraaie statige boerderijen. De wandeling gaat voor een groot deel over verharde paden en wegen.

- Veehouder Johannes de Groot aan de Ienswei zag al enkele jaren met lede ogen aan hoe de weidevogelstand op zijn land achteruit liep. Vroeger was het niet ongebruikelijk dat hij meer dan 100 "spantsjes fan ljip, skries, tsjirk en strânljip" op zijn land had, tegenwoordig zijn dat er nog maar ca. 20. Hij wilde daar graag iets aan doen, maar door de provincie gesubsidieeerde maatregelen zouden hem te zeer in zijn bedrijfsvoering beperken, dus hij zinde op een beter alternatief. Tegelijkertijd was de vogelwacht van Reduzum, Friens en Idaerd al een tijdje op zoek naar geschikte manieren om de weidevogelstand op te krikken. Ze bedachten het plan van een plasdraspomp op zonnepanelen, die ze in 2018 hebben geïnstalleerd; met een slang wordt slootwater op een laaggelegen stuk land gebracht, op een perceel dat deels bemest is met strorijke stalmest, de zogeheten ‘rûge dong’. Dat zorgt voor een rijker bodemleven, zodat de vogels er ook voedsel kunnen vinden.

Een flink stuk land vernatten en bemesten met ‘rûge dong’ is voor De Groot een mooie manier om weidevogels te helpen: "En sa’n hoekje lân kin ik wol misse." De lokale Hervormde Gemeente heeft de helft van de aanschaf gefinancierd. Zij hebben namelijk een fonds dat bedoeld is om initiatieven uit de ‘mienskip’ van Reduzum, Friens en Idaerd te steunen, en dit initiatief paste binnen de doelstellingen. De pomp staat op wielen, zodat verplaatsen redelijk eenvoudig is. De eerste paar jaar zal hij bij De Groot in gebruik zijn, maar daarna komen ook andere belangstellende boeren aan bod. De Groot heeft zo de gelegenheid om te zien hoe het loopt. "En as it goed foldocht, dan moat ik miskien sels mar in pomp oanskaffe", zo stelt hij. (bron: LC, 4-4-2018)

Eten en drinken

- In 1911 bouwen leden van de Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken, ook wel kortweg Blauwe NV, voor het eerst hun propagandatent op, Z van Reduzum, aan de Overijsselsestraatweg, nabij de huidige carpoolplaats. De vereniging had als doel om alcoholmisbruik tegen te gaan. Er was dan ook alleen koffie, thee en limonade te verkrijgen. Voor reizigers tussen Leeuwarden, Heerenveen en Sneek was het een welkome halteplaats. De vereniging had destijds in honderden Friese dorpen afdelingen met deels ook eigen zangkoren en toneelclubs. In het kleine Reduzum had de vereniging alleen al 100 leden. In 1975 nemen Egge en Bea Huistra - dan nog minderjarig, ze moesten trouwen om een bedrijf te mogen beginnen - de keet over en beginnen er koffiehuis de Blauwe Tent, en die runnen zij meer dan 40 jaar later nog altijd. Ook nog altijd alcoholvrij. Je bent er tussen 07.00 en 19.00 uur welkom voor een drankje, ontbijt, lunch, snack of diner.

Links

- Algemeen: - Reduzum.com is het digitale dorpsplein van dit dorp en de zeer kleine buurkernen Friens, Idaerd en Eagum. Er wordt veel door de vier kernen gezamenlijk ondernomen, omdat de laatstgenoemde drie kernen geen eigen voorzieningen hebben (anders dan de kerken in de eerste twee genoemde kernen).

- Nieuws: - Nieuws uit Reduzum, Friens, Idaerd en Eagum op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Doarpsbelang Reduzum bewaakt en vertegenwoordigt de belangen van het dorp in de meest ruime zin van het woord. Het gaat hierbij om de leefomgeving van de inwoners van het dorp. Doarpsbelang levert bijdragen aan de planologie, het groen en het grijs (straten en gebouwen) in het dorp, maar ook aan het sociaal-maatschappelijk leven in het dorp. Hiertoe heeft Doarpsbelang een wijdvertakte werkgroepenstructuur, waarmee een hoog democratisch gehalte en een groot draagvlak wordt gerealiseerd. 90% van de huishoudens in het dorp is lid van Doarpsbelang." Doarpsbelang is opgericht in 1919 en heeft dus in 2019 het 100-jarig bestaan gevierd. - Reportage over een eeuw Doarpsbelang. - Nog een reportage over een eeuw Doarpsbelang.

- Onderwijs: - De Trije Doarpenskoalle is een drietalige basisschool voor de kinderen uit Friens, Idaerd en Reduzum (en naar wij aannemen ook uit Eagum).

- Sport: - Kaatsvereniging Jan Reitsma is opgericht in 1904.

- Overige verenigingen: - "Bij Vrouwen van Nu Reduzum e.o. kun je vrouwen ontmoeten uit je directe leefomgeving, in diverse omstandigheden, tijdens activiteiten en op verschillende locaties. Iedere activiteit of ontmoeting heeft een educatief, sportief of creatief karakter, waarbij gezelligheid, hartelijkheid en betrokkenheid kenmerkend zijn. Kennis delen, talent ontplooien, zingeving, of je nu 30, 40, 50 of ouder bent, iedere vrouw is er dagelijks mee bezig. Waarom zou jij geen lid worden? Ben je net verhuisd, zijn je huiselijke omstandigheden veranderd of wil je nieuwe sociale contacten en tegelijkertijd jezelf ontplooien. Allemaal redenen om eens langs te komen bij een van onze activiteiten."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Reduzum en - idem kerk.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)