Status

- Gorredijk is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Opsterland. Het is de hoofdplaats van deze gemeente.

- In 1962 is de dorpsstatus aan het Z van Gorredijk gelegen dorp Kortezwaag ontnomen. Formeel zijn de plaatsen toen samengevoegd tot het tweelingdorp Gorredijk-Kortezwaag, wat de eerste jaren nadien ook zo op de plaatsnaamborden heeft gestaan (zie afbeelding). Later heeft het geheel formeel - bijvoorbeeld voor de plaatsnaamborden en de postadressen - de plaatsnaam Gorredijk gekregen. De kern Kortezwaag ligt vandaag de dag echter nog altijd los van dat dorp, dus geografisch gezien is dat eigenlijk nog altijd een aparte woonplaats.* Omdat de plaats in brede kring niet meer als dorp wordt beschouwd, zouden wij het vandaag de dag daarom de status buurtschap willen toekennen, met dientengevolge ook een eigen pagina op deze site.
* Sterker nog, het verschilt qua bebouwing nauwelijks van het W gelegen Jonkerslân, dat in 1988 nota bene de omgekeerde weg heeft bewandeld; die plaats is in 1988 nameljik van buurtschap naar dorp 'gepromoveerd'.

- Onder het dorp Gorredijk valt, naast de buurtschap Kortezwaag, ook de buurtschap Easterein.

Naam

In het Fries
De Gordyk.

Oudere vermeldingen
1650 op de Gorredijck, Goeredijck, ca. 1672 Gorredijk.

Naamsverklaring
Betekent dijk 'waterkering, verhoogde weg in nat gebied' in het goor 'moerassige bosgrond'.(1)

Ligging

Gorredijk ligt NO Heerenveen. De dorpskern grenst in het Z aan de provincialeweg N392 (Oudehorne - Akkrum). Door het dorp loopt de Opsterlandse Compagnonsvaart, die Z van het dorp uitkomt in de Schoterlandse Compagnonsvaart.

Statistische gegevens

Tegenwoordig heeft Gorredijk ca. 3.000 huizen met ca. 7.400 inwoners.

Geschiedenis

Ruim voor de Tweede Wereldoorlog werd deze nederzetting al aangeduid met "de vlecke Gorredijk" daar het, net als Joure en Heerenveen, een omvang had bereikt groter dan een gemiddeld dorp maar geen historische stadsrechten bezat. Pas na de oorlog, na de komst van de Philips-vestiging, groeide Drachten zodanig dat ook deze plaats aan het rijtje Friese vlekken kon worden toegevoegd. Vandaag de dag is deze term echter niet gangbaar meer, en kennen we alleen nog de soorten plaatsen stad, dorp en buurtschap, vandaar dat de genoemde plaatsen nu als dorp te boek staan.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- Website Gorredijk Historie. Een samenvatting van de geschiedenis kun je op die site vinden in de Dorpskroniek Gorredijk door de eeuwen heen.

- Museum Opsterlân is gevestigd in Gorredijk, een markant voormalig schoolgebouw uit 1887. In het museum maak je kennis met de rijke, bewogen en gevariëerde geschiedenis van de gemeente Opsterland. Kijk, luister en geniet van de Opsterlandse historie. Origineel, interactief, verrassend en uitdagend. Museum Opsterlân presenteert de hoofdlijnen in haar vaste collectie met vijf deelexposities rond beeldbepalende thema’s: Voor nadere informatie over het museum zie Opsterland > Geschiedenis.

Bezienswaardigheden

- Gorredijk heeft 20 rijksmonumenten.

- De Hervormde kerk van Gorredijk (Kerkewal 9) is in 1683 gesticht en in 1735 en 1877 verbouwd. De kerk had een geveltoren. De kerk is in 1972 buiten gebruik gesteld en in 1983 gesloopt. Slechts enkele restanten muurwerk, met daarin herdenkingsstenen uit de gevels van de kerk, zijn bewaard gebleven. De kerk is in 1971 als rijksmonument aangewezen vanwege de gevelstenen en de preekstoel. De preekstoel is in 1992 geplaatst in de Sint Pieterkerk in Grou.

- De voormalig Gereformeerde kerk op Brouwerswal 40 dateert uit 1914, is in 1927 uitgebreid, in 1972 aan de eredienst onttrokken en tegenwoordig in gebruik als restaurant.

- Opvolger van de beide hierboven beschreven kerken is de Ontmoetingskerk (Schansburg 3), die in 1972 dus is gebouwd als Hervormde én Gereformeerde kerk. Tegenwoordig PKN. Klokkenstoel uit 1995 met daarin de luidklok uit de gesloopte Hervormde kerk.

- Het kerkgebouw Eben Haëzer op Brouwerswal 58 dateert uit 1870 en was aanvankelijk van de Nederlands Hervormde Evangelisatie, later van de Baptistengemeente, tegenwoordig in gebruik bij de Evangelie Gemeente.

- De huidige Doopsgezinde kerk (Stationsweg 60) dateert uit 1940. De voorganger stond op Langewal 15, dateerde uit 1881 en is inmiddels gesloopt. Het orgel dateert uit 1882 en is gemaakt door door Bakker & Timmenga (Leeuwarden). Het front is in 1940 bij de overplaatsing naar de nieuwe kerk vernieuwd.

- RK kerk Christus Licht der Wereld (Compagnonsstrjitte 102) dateert uit 1966 (voorheen kerkten de katholieken sinds 1957 in de Pauluskapel op Brouwerswal 57). Het is een moderne kerk met klokkenstoel uit 1975. In de Nederlands Gereformeerde Goede Herderkerk te Heerenveen is in 2002 het orgel uit de gesloten Gereformeerde Kerk van Marknesse geplaatst. Het oude Reilorgel was te klein voor de Goede Herderkerk en is verkocht aan de RK kerk van Gorredijk.

- Op de begraafplaats op Hegedyk 20 staat een stenen klokhuis uit 1928 met daarin een luidklok uit 1952.

- Gevelstenen in Gorredijk.

Evenementen en activiteiten

- "De leden van de WHI Activiteiten Commissie proberen ervoor te zorgen dat er het gehele jaar door evenementen en activiteiten in Gorredijk zijn. De WHI Activiteiten Commissie vergadert 1 keer per vier weken. Zij regelen de aanvraag van vergunningen voor activiteiten, ze verzorgen de feestverlichting in het dorp, ze zorgen voor de reclamebordjes bij de toegangswegen van het dorp, ze plegen telefoontjes met alle instanties om spullen voor activiteiten te huren, ze brengen posters rond waarop de activiteiten staan vermeld, ze schrijven ondernemers/winkeliers aan om mee te laten doen aan bijvoorbeeld de winterfair, ze helpen bij de intocht van Sinterklaas, ze zorgen voor de kleding van bijvoorbeeld de Paashaas, ze regelen en sjouwen met de dranghekken daar waar ze nodig zijn. Ze regelen de Winkel & Win actie en de Gordykster dagen. En dit is nog lang niet alles. Al met al best wel veel. Aan het begin van het jaar wordt een jaarprogramma opgesteld met uit te voeren activiteiten. Echter, zonder voldoende vrijwilligers gaat dit niet. Daarom doen wij een beroep op de inwoners; wat kan en wil jij betekenen voor Gorredijk? Meld je aan via acwhigorredijk@gmail.com."

- De Fietsturfroute Gorredijk (op een zaterdag in juni, naar keuze 60, 100 of 150 km) laat je mooi de grote variatie zien in Zuidoost Fryslân. Je fietst in het fraaie beekdallandschap van De Tjonger, dan weer doorkruis je het geheimzinnige Fochteloërveen om een half uur later via de bossen van Appelscha weer op Gorredijk aan te koersen. De route voert langs unieke plekken waar ooit turf werd gewonnen en afgevoerd. De organisatie en de verzorging van de Fietsturfroute worden geroemd: inschrijven met Scan&Go, armbandjes met noodnummers, volop parkeerruimte bij de startlocatie, douchegelegenheid, bewegwijzering, verzorgingsposten om de 30 kilometer, mobiele fietsservice en oplaadpunten voor e-bikes. Verder is er muziek en gelegenheid om bij doorkomst wat te eten en te drinken. Ook kunnen de deelnemers onderweg gratis hun bidon met sportdrank laten bijvullen.

- Hét jaarlijkse muziekevenement in het dorp is de Music Meeting Gorredijk (weekend eind september / begin oktober). Wat ooit begonnen is als 'klein open podium' voor lokale bands is uitgegroeid tot een evenement met lokale en landelijke bands van hoog niveau.

- De laatste sportieve uitdaging van het jaar in het dorp is de Oliebollenloop, een hardloopwedstrijd van 4 mijl of 10 km op 31 december. Beloning: heerlijke oliebollen!

Landschap, natuur en recreatie

- De Skâns staat bij velen vooral bekend als het theater van Gorredijk, maar De Skâns is veel meer dan dat. Als er iets de naam multifunctioneel mag dragen, dan is het De Skâns wel. De sporthal speelt nog altijd een belangrijke rol, maar De Skâns biedt ook onderdak aan de meest uiteenlopende bijeenkomsten. Of het nu gezelschappen zijn van tien of van duizend personen, De Skâns Cultuur en Sport biedt onderdak aan iedereen. En dat al meer dan 50 jaar. De tien verschillende ruimten zijn allemaal voorzien van comfortabel meubilair en alle gewenste technische voorzieningen zijn voorhanden. Vergaderingen, presentaties, cursussen en ontvangsten, De Skâns biedt meer dan je verwacht. En dat tegen aantrekkelijke tarieven. Voor iedere activiteit een ruimte op maat.

- Nieuws van de winkeliers in Gorredijk op Facebook.

- In de omgeving van Jubbega en Gorredijk heeft Wetterskip Fryslân in voorjaar 2019 exotische waterplanten in sloten en vaarten verwijderd. Hierbij worden niet alleen de planten in de hoofdvaarten en sloten verwijderd, maar ook de planten in de aangrenzende wateren. Wetterskip Fryslân hoopt met deze aanpak de verdere verspreiding van exotische planten te voorkomen. In september 2018 is Wetterskip Fryslân in Zuidoost-Fryslân begonnen met het verwijderen van de grote waternavel. ‘We zagen dat de exoot dit voorjaar flink is afgenomen, maar bestrijding red je niet in één keer. Vandaar dat we dit nu herhalen’, aldus Jan van Weperen , lid van het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. In Zuidoost-Fryslân is het vooral de grote waternavel die wordt bestreden. Deze plant vermeerdert zich razendsnel en vormt ‘dichte tapijten' in het water. Sloten kunnen zelfs volledig worden overwoekerd, waardoor andere planten en dieren worden verdrongen. Ook voor de doorstroming van water heeft de grote waternavel nare gevolgen. Medewerkers van Grienskip voeren de werkzaamheden uit.

De grote waternavel hoort niet in Nederland thuis. Het is een moerasplant die van nature voorkomt in Noord-Amerika. In Nederland is de soort een exoot. Tuincentra mogen de plant niet verkopen. Een jong plantje is echter moeilijk te onderscheiden van de gewone waternavel, waardoor het soms ongemerkt meegaat in plantenbakken van tuincentra. De grote waternavel is niet de enige exotische plantensoort die zich in Fryslân laat zien. Ook soorten als de watercrassula, reuzenberenklauw en waterteunisbloem horen hier niet thuis en brengen grote schade toe. Met de campagne ‘Fryslân Most Wanted’ roept Wetterskip Fryslân inwoners van de provincie op om geen exotische dier- of plantensoorten in de natuur achter te laten door bijvoorbeeld aquariumplanten niet in de sloot, maar in de grijze restafvalcontainer te gooien, zodat de planten vernietigd worden. (bron: Wetterskip Fryslân, mei 2019)

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Gorredijk, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten, filmpjes e.d. van Gorredijk op Facebook.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Gorredijk (online te bestellen).

Links

- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang Gorredijk is opgericht in 1880 met het doel de bewoners te helpen. Zo kon de lokale bevolking bijvoorbeeld geld lenen van de organisatie en is Plaatselijk Belang betrokken bij kwesties die in en rond het dorp spelen. Tegenwoordig is Plaatselijk Belang nog altijd erg betrokken bij het dorp. Samen met de plaatselijke belangen van de andere Opsterlandse dorpen blijft het een belangrijke gesprekspartner voor de gemeente Opsterland. Het Belang voert periodiek overleg met het gemeentebestuur en informeert de bewoners via haar website over wat er in het dorp leeft. De doelstelling van Plaatselijk Belang is de belangen van het dorp zo te behartigen dat er een prettig leefklimaat in het dorp is of wordt gerealiseerd. Wij zijn de spreekbuis van de bewoners naar instanties, bijv. de gemeente. Samen met de instanties beoordelen en ondersteunen wij hun plannen en ideeën aangaande ons dorp. Wees betrokken bij je dorp; Samen bereik je meer; Blijf op de hoogte van wat er in je dorp speelt > Word daarom lid van Plaatselijk Belang voor maar 4 euro per jaar. Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Plaatselijk Belang? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief (via de rechterkolom op de website)."

- MFA: - De intentie is dat er een nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) in Gorredijk komt, die onderdak gaat bieden aan Basisschool De Flambou, de Burgemeester Harmsma School (voor voortgezet onderwijs) en cultureel centrum De Skâns. Het wordt een 'campus' van drie gebouwen op de hoek van de Stationsweg en de Hendrik Ringenoldusstrjitte. De middelbare school is daar al gevestigd. Volgens de oorspronkelijke planning zouden de kinderen van de basisschool in augustus 2019 hun intrek in het nieuwe gebouw kunnen nemen. Dat wordt nu in ieder geval een jaar later, dus augustus 2020, wegens vertraging in de besluitvorming. In mei 2018 lieten De Skâns en Plaatselijk Belang weten dat zij met name De Skâns graag anders gepositioneerd zouden zien. Dilemma is dat bij wijzigingen in het ontwerp de planning vermoedelijk nog verder uitloopt, wat voor de scholenkoepel van De Flambou, Comprix, weer niet acceptabel is. Wordt vervolgd dus...

- Muziek: - Brassband De Spijkerpakkenband is opgericht in 1989. De band speelt op hoog niveau en heeft in de loop der jaren al een reeks kampioenschappen behaald. Een recent hoogtepunt in dit kader is dat ze winnaar zijn geworden van de Nederlandse Brassband Kampioenschappen 2016 in de 1e divisie.

- Sport: - "Het was in de zomer van 1920 dat een aantal Gorredijkster jongelingen zich gingen vermaken met het trappen tegen een bal, zeer tot ongenoegen van de landeigenaar, wiens land zij daarvoor vrijelijk hadden uitgezocht. Ook de vele ouderen schudden meestal met hun hoofd als zij de jongeren bezig zagen met dit wildemanswerk. Toch zou dat het startsein zijn voor de oprichting van voetbalvereniging GVC, het latere v.v. Gorredijk." In 2020 heeft de vereniging dus het 100-jarig bestaan gevierd.

- Zorg: - Cely Looy en Anja Postma van dagbesteding Kijk Vooruit (gevestigd aan de Hoofdstraat te Gorredijk) richten zich vooral op jongeren tot dertig jaar. Anja: “We kijken niet te veel terug, maar vooral vooruit. Zoeken naar de kwaliteit van de jongeren om vanuit daar weer verder te bouwen naar de toekomst.” Dat kan gaan via een vorm van dagbesteding, maar ze bieden ook zelfstandigheidstraining aan, gericht op het leren zelfstandig te wonen. Daarnaast begeleiden Anja en Cely jongeren van school naar werk. “Veel jongeren weten eigenlijk niet wat ze willen. Daar kunnen wij hen bij helpen. Vervolgens gaan we dan kijken wat er voor nodig is om daar te komen.” Kijk Vooruit biedt ook ambulante begeleiding binnen gezinnen. Een keer per maand organiseren Cely en Anja een zaterdagopvang om ouders te ontlasten en de kinderen en hun broertjes en zusjes uit een vervelende thuissituatie te halen. "Ons hoofddoel is om jongeren verder te helpen. Dagbesteding is geen doel, maar een middel om hen weer beter in de maatschappij te laten functioneren.”

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Gorredijk en idem Kerkepad.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)