Status en ligging

- De Westelijke Mijnstreek is een streek in de provincie Limburg, en is onderdeel van de regio Zuid-Limburg.

- De Westelijke Mijnstreek omvat de gemeenten Beek, Sittard-Geleen, Stein en de - sinds 2019 - voormalige gemeente Schinnen. De landelijke delen van deze gemeenten en voormalige gemeente worden, voor zover gelegen Z van Sittard, tevens tot het Heuvelland gerekend.

Naam

Naamgeving
De naam Westelijke Mijnstreek verwijst naar het feit dat dit tot in de jaren zestig van de 20e eeuw een belangrijk mijnbouwgebied was. Er was ook een Oostelijke Mijnstreek. Die regio heet tegenwoordig Parkstad.

Geschiedenis

- In het Nationaal Archief te Den Haag worden de Staten der Landverhuizers bewaard. Voor Limburg starten deze lijsten in 1851 en ze lopen tot 1877. Hierin staan de gezinnen genoteerd die het land hebben verlaten om zich in verre oorden te vestigen. De hoofdmoot der emigranten is afkomstig uit Noord- en Midden-Limburg. Een topjaar is 1863, als vele honderden Limburgers Amerika als hun nieuwe vaderland kiezen. De opmerkelijk grote aantallen roepen de vraag op naar het hoe en waarom van deze landverhuizing en de latere lotgevallen van al deze 'oud'-Limburgers. Door uitgebreid archiefonderzoek en door contacten te leggen met nabestaanden van de landverhuizers probeert Irma Lommen-Salden een antwoord te vinden op deze vragen. Veel van de verzamelde gegevens heeft zij voor iedereen toegankelijk gemaakt op haar website Limburg emigrant. Stichting Monografieën uit het Land van Sittard vond de onderzoeksresultaten een boekwerk waard, waarin vooral aandacht uitgaat naar landverhuizers uit de Westelijke Mijnstreek.

Inleidend geeft Irma Lommen-Salden in deze 19e monografie van de stichting, getiteld 'Landverhuizers uit de Westelijke Mijnstreek 1850-1900', een beschrijving van de bronnen en een overzicht van de emigranten uit deze streek. Daarna gaat zij meer gedetailleerd in op de wederwaardigheden van een 15-tal emigranten(families). Irma Lommen kreeg voor dit boek de Limburgse Genealogische prijs 2011. Uit het juryrapport: "Het traditionele moeilijke onderzoek naar gegevens uit het ancien régime heeft hier plaats gemaakt voor een queeste door Noord-Amerika. De door correspondentie, internetstudie en persoonlijk bezoek verworven feiten zijn overzichtelijk geordend en bieden andere genealogen goede aanknopingspunten voor een dergelijk onderzoek." Het boek kost €22,50 en is nog verkrijgbaar via Stichting Monografieën uit het Land van Sittard.

- Sjtichting Genealogiek Sjènne focust zich op de Westelijke Mijnstreek, maar beperkt zich daar niet toe, als een bepaald onderwerp - zoals de Bokkerijders - een bredere scope noodzakelijk maakt. De stichting heeft zich tot doel gesteld, de rijke historie van de regio “tot leven te wekken”. De geschiedenis van Nederland is geschreven vanuit de beide Hollandse provincies. In de meeste geschiedenisboeken telt (Zuid-)Limburg dan ook nauwelijks mee. Mede daardoor is de bijzonder rijke historie van de regio slechts bij weinigen bekend.

Sjtichting Genealogiek Sjènne wil hierin verandering brengen en de geschiedenis van de Westelijke Mijnstreek onder ieders aandacht brengen door het schrijven en uitgeven van boeken en wandelgidsen en het produceren van filmdocumentaires. Deze geschiedenis wekt men tot leven door gebeurtenissen uit het verleden in filmdocumentaires met acteurs en actrices te ensceneren. Hierdoor ontstaat een echt belevingseffect, wat men met wandelgidsen en thematische wandeltochten nog verder versterkt en waardoor het verkennen van de regio door zowel eigen bewoners alsook door bezoekers nog interessanter wordt.

Recente ontwikkelingen

- De Stuurgroep Regiodialoog Westelijke Mijnstreek van de provincie Limburg heeft in 2009 een Regiovisie opgesteld. Daarin geeft de groep duidelijkheid over haar visie en de prioriteiten voor de ontwikkeling van de regio tot 2020. De stuurgroep legt de focus op hoogtechnologische bedrijvigheid als economische motor en de transformatie van de woningvoorraad, de versterking van het landschap en sport als motoren voor het woon- en leefklimaat. Private partijen kunnen op basis van de regiovisie hun investeringen plannen en realiseren. Het ontbreken van extra kwaliteiten in het woon- en leefklimaat en de demografische krimp maken het noodzakelijk dat de regio principiële keuzes maakt en daar ook op de lange termijn aan vasthoudt. Ook in tijden van economische recessie.

In de visie worden 9 ontwikkelopdrachten geformuleerd. Dit zijn: Integrale gebiedsontwikkeling Graetheide en omgeving; Research & Businesscampus Chemelot; Integrale gebiedsontwikkeling Nedcar e.o.; Verbreding van de A2; Samenhangend logistiek netwerk; Beschikbaarheid arbeidskrachten; Sportzone; Transformatie woningvoorraad; Landschappen. De Stuurgroep Regiodialoog Westelijke Mijnstreek bestaat uit bestuurders van de gemeenten Beek, Schinnen, Sittard-Geleen en Stein, de Provincie Limburg en Rijkswaterstaat. (bron: Provincie Limburg, 10-2-2009)

- Structuurvisie Wonen Westelijke Mijnstreek (2015).

- De Provincie zet in deze regio duidelijk in op de herstructurering van enkele bestaande woonwijken, specifiek binnen deze regio met haar rol als partner in de herstructurering van de wijken Thienbunder, Achtbunder, Sanderbout en de voormalige slachthuislocatie, kortweg TASs genoemd. De Provincie werkt hierbij samen met de gemeente Sittard-Geleen, woningcorporatie ZO Wonen en met de inwoners van de betrokken wijken. Vanuit deze samenwerking wordt er fors geïnvesteerd in mensen, woningen, infrastructuur en voorzieningen.

Landschap, natuur en recreatie

- De Westelijke Mijnstreek is een sterk verstedelijkt gebied waar grote bedrijven als DSM en Nedcar het uiterlijk bepalen. Achter deze eerste indruk gaat echter een groenrijk en veelzijdig landschap schuil. In 1999 nemen de gemeenten Sittard, Geleen en Schinnen het initiatief om een toegankelijk natuurgebied te realiseren: Landschapspark De Graven. Het doel van het 'park' is het vinden van een nieuwe balans tussen ecologie en natuur, waarbij de elementen bos, water, landbouw en cultuurhistorie in onderlinge samenhang worden aangepakt en verbeterd.

Landschapspark De Graven is circa 5.700 ha groot en omvat het buitengebied van de gemeenten Sittard-Geleen en Schinnen. Het is verdeeld in 1.200 hectare woongebied en 550 hectare bos en natuur. Het overige gedeelte is het agrarisch buitengebied. Tot voor kort was dit mooie stukje Limburg door versnippering van het landschap moeilijk voor de toerist toegankelijk. Door Stichting Landschapspark De Graven is de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in natuurontwikkeling, zoals erosiebestrijding, bosaanleg en het in natuurlijke staat terugbrengen van beken, graften en holle wegen. Landschapspark De Graven is geen park waar je in en uit kunt lopen. Men spreekt dan ook liever niet van een park, maar van een visie. Die visie omhelst het versterken van de kwaliteiten van groene buitengebieden alsook het voorzien in de recreatieve behoeften van inwoners.

Zowel de Geleenbeek als de Rode Beek lopen als een rode draad door dit gebied. Deze eeuwenoude beken moeten in de toekomst de samenhang binnen de regio nog verder onderstrepen. Door de beken en beekdalen weer in goede staat te brengen, bevordert het project tevens de diversiteit van flora en fauna. Plateaus, hellingen, beekdalen, lössgronden: het landschap wisselt zich continu af. Daarnaast wordt het gebied gemarkeerd door een groot scala aan cultuurhistorische aspecten, zoals monumentale kastelen en molens.

Het totale concept bestaat uit allemaal deelprojecten. Je kunt het één niet los van het ander zien. Daarbij is ook voorlichting en educatie essentieel. Zorgvuldig omgaan met de spaarzame natuur en een accuraat beheer van flora en fauna zijn sociale opgaven die nu offers en inspanningen vragen, maar tegelijk voor toekomstige generaties vruchten afwerpen.

Er is hard gewerkt aan de realisatie van recreatieve routes in de Westelijke Mijnstreek. Inmiddels bestaat er een netwerk van wandel-, fiets- en mountainbikeroutes die toegankelijk zijn voor het publiek. Daarnaast is de voormalige steenfabriek Plinthos in de buurtschap Daniken bij Geleen gerenoveerd.

Een ander omvangrijk project is de Swienswei, ten noorden van Sittard. In dit gebied komen de Rode Beek en de Geleenbeek samen in een gemeenschappelijk dal. In 2002 zijn de wandelpaden officieel in gebruik genomen. Ook is het Absbroekbos, gelegen tussen Geleen-Sittard en Munstergeleen, gerealiseerd. Dit nieuwe bos van 40 ha vormt een onderdeel van een 70 ha omvattend natuurontwikkelingsplan begrensd door de Middenweg, Geleenbeek en de spoorlijn Sittard-Heerlen. Het wordt een belangrijke groene buffer. Naast de aanplant van bos menadert de Geleenbeek, waardoor een landschap ontstaat met tal van kleine landschapselementen zoals graften en struwelen. Stichting Landschapspark De Graven Westelijke Mijnstreek is opgeheven per 1-1-2014. Nog lopende projecten zijn aan de gemeenten overgedragen.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over de Westelijke Mijnstreek (online te bestellen).

Links

- Links uit de regio: - Westelijke Mijnstreek linkspagina.

- Media / nieuws: - "Bie Os is dé omroep in de Westelijke Mijnstreek met een variatie aan programma’s, samengesteld door ca. 100 gemotiveerde vrijwilligers. Het is een jonge, dynamische en stimulerende organisatie met actuele, creatieve en interactieve programma’s voor een groot publiek. Uitgangspunten voor Bie Os zijn: kwaliteit, continuïteit en onderscheidendheid. Bie Os - mijn streekomroep is in 2019 ontstaan door het samengaan van Streekomroep Start (voor de gemeenten Sittard-Geleen en Beek) en Lokale Omroep Stein en heeft een uitzendgebied van ruim 130.000 inwoners. De TV Gezet biedt dagelijks het laatste nieuws uit de streek. De redactie zorgt dagelijks voor een up to date nieuwsvoorziening, inclusief achtergronden. Het is ook een platform voor verenigingen die hun activiteiten willen delen. Een groot aantal vrijwilligers maakt dagelijks radioprogramma’s. Live muziek, actualiteiten, lokale artiesten, en een variatie aan muziekstijlen komt aan bod. Met ieder uur landelijk en lokaal nieuws en muziek in een goede variatie, die dagelijks van 06.00 uur tot 24.00 uur is te beluisteren."

- Onderwijs: - Theaterschool Westelijke Mijnstreek is een ontmoetingsplek waar kinderen, jongeren en volwassenen theatrale vaardigheden kunnen leren en ontwikkelen. Er worden meerjarige lestrajecten aangeboden die aansluiten op de kwaliteiten en mogelijkheden van de leerlingen. Het is een veilige plek waar iedereen zich thuis kan voelen. Een plek waar leerlingen kunnen experimenteren, ontwikkelen, spelen, plezier kunnen hebben én waar ze met elkaar tot mooie producten kunnen komen. Het samengaan van educatie, plezier, presentatie en productie resulteert in een bundel van energie die op het toneel zichtbaar wordt!

- Jeugd: - Bij Scouting Westelijke Mijnstreek besteden kinderen en jongeren hun vrije tijd op een actieve en uitdagende manier. Scouts hebben veel plezier met elkaar en leren samen te werken en respect te hebben voor de ander. Kinderen en jongeren ontwikkelen zich bij Scouting op een natuurlijke manier tot zelfstandige mensen en krijgen de ruimte om te ontdekken en te leren. Op de site kun je vinden welke Scoutinggroepen er zijn in de regio.

- Zorg: - In de Westelijke Mijnstreek zijn de uitdagingen voor de betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg onevenredig groot. De regio kampt al jaren met dalende inwoneraantallen en sterke vergrijzing, daarnaast vallen een relatief slechtere gezondheid en hogere zorgkosten ten opzichte van het gemiddelde in Nederland op. Dit leidt tot een stijgende zorgvraag van mensen met een of meerdere chronische aandoeningen, steeds meer krapte op de arbeidsmarkt, minder beschikbare mantelzorgers/vrijwilligers en hoge en oplopende zorguitgaven. De aanpak van deze problemen is een uitdaging voor nu en de toekomst, die om samenwerking tussen partijen binnen en buiten de zorg vraagt. Vandaar het initiatief Anders Beter, waarin Zuyderland Medisch centrum, huisartsenorganisatie Meditta, MCC Omnes, Samenwerkende Apothekers Maasland, patiëntenorganisatie Burgerkracht Limburg en zorgverzekeraar CZ sinds 2012 samenwerken aan een duurzame en toekomstbestendige zorg in de regio.

De gezamenlijke visie van deze partijen is om de juiste zorg op de juiste plek te geven. En dat alles tegen kosten die niet verder exploderen maar beheersbaar blijven en de continuïteit van doelmatige en hoogwaardige zorg garanderen. De partijen hebben de intentieverklaring 'Toekomstbestendige zorg, betere en betaalbare zorg en gezondheid in de regio Westelijke Mijnstreek' ondertekend. Zij hebben een gezamenlijke stuurgroep gevormd, die verantwoordelijk is voor de opzet, uitvoering en bijsturing van ‘Anders Beter’. Doelstellingen: een betere gezondheid en kwaliteit tegen lagere kosten, waardoor minder meerkosten bij een vergrijzende populatie ontstaan; gezamenlijke afspraken tussen zorgaanbieders over specifieke zorggebieden en met zogeheten ‘shared savings’ voor verzekerden, zorgaanbieders en zorgverzekeraar; juiste zorg op de juiste plek, waarbij domeindenken van de afzonderlijke schakels in de keten (verder) wordt verlaten; de rol en verantwoordelijkheid van de patiënt bij zijn eigen gezondheid worden nadrukkelijk meegenomen; met ambitieuze (lange termijn) aspiraties, pragmatische (korte termijn) slagkracht organiseren met een focus op het realiseren van ‘quick wins’; de huisarts is de spil in de zorg en vervult een sterke keuze-, gids- en zeeffunctie; de medische specialist is er voor specialistische zorg; meten is weten.

- Welzijn: - Westelijke Mijnstreek Online is de website voor moderne betrokken buurten in deze regio. Een buurt waarin mensen elkaar kennen en waar ze graag blijven wonen. Een buurt waarin mensen zich veilig voelen in hun eigen sociale omgeving. Hiervoor zijn verbindingen nodig tussen bewoners onderling. Maar er is ook ruimte voor verenigingen, bedrijven, zorg en professionele dienstverlening. De website brengt dit alles samen op één online platform.

- Vrijwilligerscentrale Westelijke Mijnstreek ondersteunt en adviseert vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties en helpt bij het versterken van de lokale samenleving in de regio. De digitale spil van de Vrijwilligerscentrale is de website. De digitale, sociale markplaats die vrijwilligerswerk toegankelijk maakt voor iedereen die iets wil betekenen voor de inwoners van deze regio, bijvoorbeeld op het gebied van mantelzorgondersteuning, beweging, dementie en eenzaamheidsbestrijding. Tevens is dit de marktplaats waar vrijwilligers, vrijwilligersorganisaties en ondernemers elkaar vinden voor vrijwilligerswerk, middelen, netwerken, sponsoring en kennis. Hulpvragers kunnen gemakkelijk een advertentie plaatsen en vrijwilligers kunnen snel reageren en aan de slag met vrijwilligerswerk.

- MEE Westelijke Mijnstreek ziet mensen met een beperking of handicap als burgers van onze samenleving die meer dan andere burgers in letterlijke of figuurlijke zin drempels hebben te overwinnen. MEE beschouwt het als haar taak om die burgers (en hun natuurlijk netwerk, zoals de familie), waar en voor zover zij dat wensen, bij het verwerven van het door hen gewenste burgerschap op alle levensgebieden te ondersteunen. Dat betekent in de eerste plaats individuele ondersteuning. Maar ook: “signalering en maatschappelijke beïnvloeding ten dienste van het burgerschap van de mensen met een handicap of beperking.”

- Werk: - "Vidar is sinds oktober 2020 de nieuwe naam van het Participatiebedrijf Westelijke Mijnstreek. Onder het motto ‘Werk voorop, kansen voor iedereen’ is Vidar ervan overtuigd dat iedereen aan de slag kan, wat je mogelijkheden ook zijn. Eén aanspreekpunt. Het Participatiebedrijf bestaat uit de sociale diensten van de gemeenten Sittard-Geleen, Stein en Beek, Vixia, het Participatiehuis en het WerkgeversServicepunt voor de regio. De afgelopen periode hebben de partijen gewerkt aan de ontwikkeling van één aanspreekpunt voor inwoners en bedrijven, zodat er 1 loket ontstaat: Vidar. Zo kan een werkzoekende ondersteund worden met inkomen, arbeidsontwikkeling en het vinden van een nieuwe baan.

Kracht ontwikkelen. Vidar is een Noorse god, ook wel de ‘stille god’ genoemd, die volgens de legende wel een van de sterkste goden was. Vidar is een stille kracht, die in iedereen aanwezig is. Vidar steunt mensen om deze kracht te laten spreken. "Juist daarom vind ik de nieuw naam zo passen bij deze organisatie", zegt wethouder Judith Bühler van centrumgemeente Sittard-Geleen. "Ik geloof er in dat mensen zelf hun toekomst vorm kunnen geven en dat wij ze een steuntje in de rug geven. Dat past perfect bij de stille kracht van Vidar." Vanzelfsprekend is daarbij ook het bedrijfsleven een belangrijke partner. Zonder steun van werkgevers kan Vidar zijn totaalaanpak niet uitvoeren, waarbij werkgevers en werkzoekenden met elkaar worden verbonden. Zin in de volgende stap. De op 1 oktober 2020 aangetreden Vidar-directeur Jantien Kuperus treft een organisatie aan die klaar is voor een volgende stap: "Sinds begin 2020 is Participatiebedrijf Westelijke Mijnstreek volop bezig om de werkwijze en de expertise van de partners samen te laten komen in één aanspreekpunt. We verstrekken een uitkering en we gaan meteen met mensen aan de slag, zodat iemand zich kan ontwikkelen naar een werkplek of ondersteuning die bij hem past."

Over Vidar. Vidar is de nieuwe naam voor het 'Participatiebedrijf Westelijke Mijnstreek', de samenwerking tussen de gemeenten Sittard-Geleen, Stein en Beek en Vixia. Hier werken ook de wsw-medewerkers van de voormalige gemeente Schinnen. Bij Vidar werken 1000 medewerkers, waarvan ruim 800 mensen werkzaam zijn in een leerwerktraject of beschutte werkplek. De organisatie ondersteunt ruim 3.000 huishoudens in de regio bij werk en inkomen. Vidar ondersteunt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij hun ontwikkeling, het vinden van een nieuwe baan, het aanvullen van hun inkomen of het verstrekken van een uitkering op grond van de Participatiewet. Werk kan een betaalde of gesubsidieerde baan zijn, maar ook beschut werk, vrijwilligerswerk en mantelzorg behoren tot de mogelijkheden. Voor werkgevers biedt Vidar een divers bestand van werkzoekenden en mogelijkheden om werkzaamheden uit te besteden op het gebied van montage, assemblage, verpakken en ompakken." (bron: gezamenlijk persbericht van de in dit artikel vermelde gemeenten en andere betrokken instanties)

Op 8 oktober 2020 ging Simone van Trier in gesprek met de nieuwe directeur Participatiebedrijf Jantien Kuperus, clusterhoofd Sociale zaken John Heesen en de wethouders Judith Buhler (Sittard-Geleen), Thijs van Es (Beek) en Hub Janssen (Stein) (video). Zij gaven een blik op de toekomst en onthulden de nieuwe naam van het Participatiebedrijf Westelijke Mijnstreek: Vidar.

- Veiligheid: - Politie Westelijke Mijnstreek.

- Werkgelegenheid: - WerkgeversServicepunt Westelijke Mijnstreek is de netwerkorganisatie waarin de gemeenten Sittard-Geleen, Beek, Stein en Schinnen, Vixia en UWV samenwerken om werkgevers uit de regio te helpen bij hun personele aangelegenheden. Zo kunt u bij uw werkgeversadviseur terecht voor personele vraagstukken, maar ook voor vragen en advies over de arbeidsmarkt, scholing, wetgeving, regelingen, subsidies en zelfs gemeentelijke vergunningen. Dankzij de samenwerking zijn onze diensten en regelingen gebundeld, waardoor u als werkgever te maken heeft met slechts één aanspreekpunt.

- Bedrijfsleven/ondernemen: - MKB Westelijke Mijnstreek is de belangenbehartiger voor MKB-ondernemers in de regio. De afdeling is een actieve partner voor alle lokale overheden in de regio om samen het bedrijfsleven in de regio te ondersteunen en te versterken.

- Afval en reiniging: - "RWM is hét bedrijf voor afvalinzameling en reiniging van de Westelijke Mijnstreek. Samen met de gemeenten Beek, Beekdaelen, Sittard-Geleen en Stein werken wij aan het optimaliseren van afvalscheiding en een efficiënte inzameling van huishoudelijk afval. In ons werkgebied hanteren wij één inzamelsysteem: dif-tar. Dit staat voor gedifferentieerd tarief. Het betekent dat je een verschillend tarief betaalt voor verschillende soorten afval. Er geldt een hoog tarief voor restafval, en een laag tarief voor gft-afval. Dankzij dif-tar heb je zelf invloed op je afvalstoffenheffing. In de regel geldt: hoe beter je je afval scheidt, hoe lager je afvalstoffenheffing is. Naast afvalinzameling houden wij ons ook bezig met allerlei reinigingstaken. Denk hierbij aan reiniging van de openbare weg, gladheidbestrijding en bestrijding van onkruid. Dankzij onze ervaring adviseren wij de gemeenten bij het maken van beleid op afval- en reinigingsgebied." De genoemde gemeenten zetten sinds januari 2020 samen met RWM ‘afvalreporter’ Bas in om inwoners alerter te maken op het zorgvuldig scheiden van afval. De tiener geeft in YouTube-filmpjes, uiterst bevlogen, tips en tricks over hoe het best afval kan worden gescheiden, maar ook hoe mensen door milieubewuster te leven geld kunnen besparen. De filmpjes worden via social media verspreid. In het eerste filmpje stelt Bas zich voor.