Ubach over Worms

Voormalige gemeente
Landgraaf
Parkstad
Limburg

RIT_20120329_7968_Landsgraaf_Ubach_over_Worms_plaatsnaambord.jpg

Ubach over Worms is een voormalige gemeente, thans stadsdeel in de provincie Limburg, in de regio Parkstad, gemeente Landgraaf. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981.

Ubach over Worms is een voormalige gemeente, thans stadsdeel in de provincie Limburg, in de regio Parkstad, gemeente Landgraaf. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981.

ubach_over_worms_lauradorp_straatbeeld.jpg

Ubach over Worms, Lauradorp, straatbeeld

Ubach over Worms, Lauradorp, straatbeeld

ubach_over_worms_grensstraat_hoeve.jpg

Ubach over Worms, hoeve aan de Grensstraat

Ubach over Worms, hoeve aan de Grensstraat

LB gemeente Ubach over Worms in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Ubach over Worms in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Ubach over Worms in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Ubach over Worms

Terug naar boven

Status

- Ubach over Worms is een voormalige gemeente, thans stadsdeel in de provincie Limburg, in de regio Parkstad, gemeente Landgraaf. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981.

- Wapen van de voormalige gemeente Ubach over Worms.

- De hoofdplaats van de gemeente - met het gemeentehuis - was Waubach. Ubach over Worms is oorspronkelijk nooit een plaatsnaam geweest, het was alleen een gemeentenaam. Begin jaren zeventig verdwijnen uit de poststempels de plaatsnamen Waubach en Abdissenbosch; en worden vervangen door de plaatsnaam Ubach over Worms. Gemeente en/of PTT hebben destijds kennelijk besloten om, ook bij het in 1978 ingestelde postcodeboek, het hele grondgebied van de toenmalige gemeente Ubach over Worms ook tot de gelijknamige 'postale woonplaats' te benoemen (en enkele jaren na de fusie tot gemeente Landgraaf in 1982, is het hele grondgebied van díe fusiegemeente tot 'postale plaatsnaam' Landgraaf benoemd).

Wij hebben echter uit lokale websites de indruk dat de inwoners Ubach over Worms nog altijd niet als plaats(naam) beschouwen maar als alleen voormalige gemeentenaam, met daarin wat hen betreft de dorpen Abdissenbosch, Groenstraat (althans vroeger zag men dat zo, tegenwoordig is de Groenstraat aaneengegroeid met Lauradorp en/of Waubach), Lauradorp, Rimburg en Waubach. De gemeente ziet deze kernen tegenwoordig als wijken of buurten van het stadsdeel Ubach over Worms. Daarom, en gezien de 'aanelkaargegroeidheid' van de kernen, vermelden wij de wetenswaardigheden betreffende deze kernen allemaal op deze pagina, uitgezonderd Rimburg, waar wij een aparte pagina voor hebben gemaakt, omdat dat nog altijd een ter plekke duidelijk herkenbare, los van de rest van Landgraaf gelegen dorpskern is.

- Het grondgebied van de voormalige gemeente Ubach over Worms wordt tegenwoordig als stadsdeel van de gemeente en stad Landgraaf beschouwd. Ter plekke wordt dit aangegeven met blauwe plaatsnaamborden (komborden) genaamd Landgraaf en een wit bord met de naam Ubach over Worms eronder.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
Ubach over Worms is gelegen tegenover de Duitse gemeente Ubach-Palenberg. Van elkaar gescheiden door de rivier de Worm. Het lag in het gebied van ’s Hertogenrade, in de voormalige heerlijkheid Ubach. Het O van de Worm gelegen deel van de schepenbank Ubach is in 1815 met de grenscorrectie (de Worm werd hier de grens) Duits gebied geworden. Het Nederlandse Ubach heet daarom Ubach over Worms.

Naamsverklaring
Over het ontstaan van de naam Ubach bestaan drie theorieën. Tot voor kort huldigde men algemeen de mening, dat Ubach afgeleid zou zijn van de Ubiërs. Onderzoeken van de laatste jaren naar het woongebied van deze Germaanse stam hebben duidelijk aangetoond dat deze verklaring onjuist is. De Ubiërs woonden wel tussen de Worm en de Rijn, maar dit gebied was zo uitgestrekt dat geen enkele aanwijzing gevonden is, dat deze bewoners inderdaad in onze contreien gevestigd waren. De Duitse onderzoekers hebben aangetoond, dat in de omgeving van Ubach zelfs nooit Ubiërs gewoond hebben. Hun hoofdstad was Keulen en niet Ubach. Circa 2000 jaren geleden woonden hier maar enkele mensen in of op een handvol boerenhoeven. En die zouden dan de naam aan het dorp Ubach gegeven hebben. Deze mening is onaanvaardbaar. Zo dit het geval kon zijn, dan zouden toch zeker verschillende namen in de omgeving aan de Ubiërs herinneren.

Wat deze mensen in onze omgeving zochten, was water en vruchtbare grond voor hun dagelijks brood. En deze voorwaarden waren hier aanwezig. Vooral het water, de beek (Ubece, Ubeyke, Ubac, Hubac of Ubach) was belangrijk. Ubach betekent dus: dorp of plaats gelegen aan het water of moeras. Ook de verklaring als zou Ubach zijn naam te danken hebben aan de Heren van Ubach, die op het kasteel nabij de parochiekerk zetelden, moet verworpen worden, want reeds voordat de genoemde Heren zich te Ubach neerlieten, was het dorp bewoond en droeg het natuurlijk ook een naam. (bron: H.M.M. Goossens, 'Ubach over Worms - van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf', dat is verschenen ter gelegenheid van de opheffing van de gemeente per 1-1-1982. Uitg. Drukkerij Groeneveld, 1981)

Terug naar boven

Ligging

Het stadsdeel Ubach over Worms ligt N in de gemeente en de stad Landgraaf, NO van de Landgraafse stadsdelen Nieuwenhagen en Schaesberg en grenst in het N en O aan Duitsland. Grensovergang Waubach-Scherpenseel. Het dorp Rimburg ligt geïsoleerd van de kern van het stadsdeel, O van die kern en ook geheel O in het stadsdeel. Het stadsdeel ligt verder N van het dorp Eygelshoven en de stad Kerkrade, O en NO van de stad Heerlen, O van het 'dorp in de stad' Hoensbroek, ZO van de stad Brunssum en het dorp Schinveld, Z van Airbase Gelsenkirchen en de plaatsen Grothenrath, Scherpenseel en Marienberg in Duitsland, ZW van de Duitse plaats Übach-Palenberg, W van het Duitse deel van het dorp Rimburg en de Duitse plaatsen Herbach en Hofstadt en NW van de Duitse plaats Merkstein.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Ubach over Worms 274 huizen met 1.293 inwoners, verdeeld in dorp Waubach 108/534 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Groenstraat 101/448 en Broekhuizen 52/248, alsmede een deel van Nieuwenhagen (= het N deel dat ‘t Sjpaans Kentje werd genoemd) 13/63.

- Per 15 maart 1887 (de feitelijke vereniging, de datum van de wet was 16 december 1886) is de gemeente Rimburg opgegaan in de gemeente Ubach over Worms met 208 hectare, ca. 60 huizen en 290 inwoners.

- Waren tot 1920 slechts enkele 'vreemdelingen' in de gemeente gevestigd, op 1 januari 1931 bedroeg dit aantal 2.340 op een bevolking van 6.872 personen, dat is 34 procent. Dit kwam uiteraard door de mensen die uit heel Europa hierheen kwamen om als mijnwerker in de mijnen, in dit geval vooral de Laura en de Julia, aan de slag te gaan. In 1929 was het aantal inwoners van de gemeente nog 5.200; in de loop van twee jaar kwamen daar 1.672 personen bij, van wie 66 procent vreemdelingen. Op 1 januari 1931 waren de volgende 'vreemdelingen' geregistreerd: Duitsers 1.691, Polen 178, Tsjecho-Slowaken 82, Yoego-Slaven 176, Oostenrijkers 86, Belgen 29, Italianen 14, Hongaren 12, Fransen 2 en zonder nationaliteit 69. Was de bevolking in 1920 nog honderd procent katholiek, in 1931 bestond reeds 13 procent uit niet-katholieken (grotendeels Evangelisch-Luthers en Nederlands-Hervormd). (bron: H.M.M. Goossens, 'Ubach over Worms - van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf', dat is verschenen ter gelegenheid van de opheffing van de gemeente per 1-1-1982. Uitg. Drukkerij Groeneveld, 1981)

- In 1982 is de gemeente Ubach over Worms opgeheven en opgegaan in de gemeente Landgraaf met 11.889 inwoners op een oppervlakte van 1.005 hectare.

Terug naar boven

Geschiedenis

Ubach was in de tijd van de Romeinen al bewoond. De Romeinen hadden er een wachtpost om de rivierovergang te bewaken. De plaats behoorde in de 12e eeuw toe aan de adellijke familie Ubach. In de Spaanse tijd kwamen de katholieken van het Spaanse Nieuwenhagen naar het kerkje in wat ’t Sjpaans Kentje is gaan heten.

De gemeente Ubach over Worms is nooit een mijnzetel rijk geweest. Toch is ze steeds een volwaardige mijngemeente geweest. Vanaf de komst der mijnen rond 1900, heeft het merendeel van de ingezetenen zijn emplooi gevonden in de kolendelving. De komst van de mijnen veranderde grondig het aanzien van de gemeente. Het gemeentebestuur was door de gang van zaken gedwongen andere wegen in te slaan dan men vermoed had. Er diende terdege rekening te worden gehouden met de uitgroei van de mijnen en de agrarische instelling moest verlaten worden.

Om een stevige boterham te kunnen verdienen, namen vele inwoners van Ubach over Worms het gevaarlijke werk aan in de donkere mijngangen. De lonen waren - in verhouding tot het vroegere bestaan - weliswaar goed, maar de omstandigheden waaronder gewerkt moest worden, waren verre van rooskleurig. Ook het woon- en leefklimaat was tot 1920 voor vele Ubach-over-Wormsers niet om over te roemen. De komst van de mijnindustrie, in het bijzonder te Eygelshoven, zou hier verbeterend optreden. De gemeente telde in 1921 slechts 3.063 inwoners. In 1926 waren dat er al 4.087 en in 1931 zelfs 6.872. (bron: H.M.M. Goossens, 'Ubach over Worms - van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf', dat is verschenen ter gelegenheid van de opheffing van de gemeente per 1-1-1982. Uitg. Drukkerij Groeneveld, 1981)

Terug naar boven

Wijken en buurten

Abdissenbosch (in het Limburgs: D’r Busj)
Wordt lokaal beschouwd als een van de vijf dorpen van de voormalige gemeente Ubach over Worms. Huidig inwonertal: ca. 1.500. In vroeger eeuwen stond het Abdissenbosch, dat sinds oude tijden bezit was van de abdis van Thorn, onder diverse namen bekend, zoals Ebdeschenbusch, Ebbeschenbosch en in de oudste versie: Embusch. Doen de beide eerste namen nog denken aan een vervorming van de naam abdis, in de benaming Embusch is dit verband ver te zoeken, of op zijn minst zeer losjes. Wanneer de abdis in het bezit gekomen is van het bos, een gedeelte van het uitgebreider bosgebied, zich thans nog uitstrekkend over diverse gemeenten in de omgeving, is onbekend.

De naam Embusch geeft misschien nog een aanwijzing in de richting van de vorige bezitter. In latere geschillen tussen de gebruikers van heidegronden in de Brunssummerheide is het opmerkelijk dat er nooit sprake is van inmenging van de abdis van Thorn. Dit werpt toch wel enkele vraagtekens op met betrekking tot de vraag in hoeverre het Abdisserbosch bezitsgebied van de abdis was. De thans voorhanden zijnde documenten geven op deze vraag geen bevredigend antwoord. Wellicht dat toekomstige aktenstudies meer klaarheid in deze kwestie zullen brengen.

De bewoners van het Overwormse kwartier hadden in vroeger eeuwen het recht om in het bos van de abdis hout te kappen voor huishoudelijk gebruik. Het bosgebied was daartoe verdeeld in zogeheten houwen. Bij de verkoop van huis en landerijen werd ook het recht op een houw of een gedeelte ervan, de zogeheten bos- of hautgerechtigdheid, overgedragen aan de nieuwe bezitter.

De Fransen namen de kerkelijke bezittingen in beslag, verkochten ze of droegen ze over aan de gemeente. Aldus geschiedde in 1795 ook met het Abdissenbosch. De gemeente, als nieuwe eigenaar, verkocht op haar beurt bij opbod stukken uit het bos- en heidegebied aan de gemeentenaren. Meestal geschiedde dit als de gemeente geld nodig had, bijvoorbeeld voor de bouw van het gemeentehuis en de gemeenteschool in 1827 of bij verbetering en vergroting van de straten.

Op deze wijze kwamen de rijke grondheren als meest biedenden wederom in het bezit van de grootste en rijkste bosgebieden. De armen moesten zich tevreden stellen met de kruimels die overbleven, de zogeheten consortenbosjes. Kleine percelen, die meestal gekocht werden door verschillende familieleden tegelijk en die later vaak onverdeeld bezit bleven. Een bewijs te meer dat de Franse Revolutie niet alle oude toestanden en gebruiken heeft uitgewist. In feite veranderde het grondbezit van de vroegere eigenaars niet. Het bleef ook na 1800 in hun handen.

Groenstraat
1840 101 huizen, 448 inwoners. Thans ca. 1.000 inwoners. Werd (en wordt wellicht nog altijd) lokaal beschouwd als een van de vijf dorpen van de voormalige gemeente Ubach over Worms. Reeds in akten uit de 14e eeuw verschijnt de naam Grünstrasse. Nagenoeg onveranderd blijft de naam tot in de Franse Tijd, als de Nederlandse benaming Groenstraat meer en meer ingang vindt. Historisch is over het woord niets met zekerheid te zeggen. Immers op diverse plaatsen in Limburg komt de naam voor. Hij zal naar alle waarschijnlijkheid betekenen: een straat met veel groen of weiden erlangs. Volgens sommigen zou de naam ontstaan zijn in de Romeinse tijd. Ten noorden van de Romeinse heerbaan die ook langs de Groenstraat liep, bevond zich een door de Romeinen aangelegde groene grasvlakte, die door de weggebruíkers gebezigd werd om hun paarden te laten grazen ter onderbreking van hun reis. Deze verklaring van de naam Groenstraat mist echter elke historische grond; leuk gevonden is ze in elk geval wel.

Lauradorp (in het Limburgs: ’t Lauradörp)
Huidig inwonertal: ruim 3.000. Voordat Lauradorp gesticht werd, bestond dit gebied, begrensd door het Stenenkruis, Waubach en Groenstraat, uit weilanden, akkers en de zogeheten driessen. Dit waren braakliggende gronden, spaarzaam begroeid met ruw gras en eigendom van de gemeente. De armere mensen die geen eigen weiland rijk waren, konden hun vee tegen een kleine pacht op de driessen laten grazen. De Duitsers Antoon.H. Wackers, molenaar te Herzogenrath, en Gustaaf Schümmer uit Klinkheide-Pannesheide, verkregen in 1876 de concessie om steenkool te winnen in Eygelshoven en omgeving. Zij noemden die concessie Laura, naar de vrouw van Wackers. Wackers en Schümmer verkochten hun rechten aan de Eschweiler Bergwerks-Verein en het Vereenigd Gezelschap voor Steenkoolontginning in het Wormdistrict te Kohlscheid. Beide ondernemingen behoorden vervolgens tot de oprichters in 1899 van de Naamloze Vennootschap Laura & Vereeniging. Na een moeizame aanloopperiode kwam de productie van kolen door de mijn Laura in 1905 op gang.

Na de Eerste Wereldoorlog nam de vraag naar steenkool enorm toe. Daarom kon Laura & Vereeniging een tweede mijnzetel vestigen in Eygelshoven. Deze mijn werd naar de vrouw van Albert Thijs genoemd: Julia. De mijnwerkers moesten natuurlijk gehuisvest worden. Laura & Vereeniging (L&V) pakte dat grootscheeps aan. Voor het personeel van de eerder geopende mijn Laura had de onderneming woningen gebouwd in Eygelshoven. De buurtschap Hopel is daardoor ontstaan. Voor het personeel van de nieuwe mijn Julia werd in de gemeente Ubach over Worms, tegen Waubach aan, een compleet dorp ontworpen: het dorp van Laura & Vereeniging, Lauradorp dus. Zo komt het dat de meeste mijnwerkers die in Lauradorp een woning kregen, niet werkzaam waren op de Laura, maar op de Julia.

De Amsterdammer Willem Schweitzer was in die tijd directeur van L&V. Hij wilde een mooi dorp bouwen. Zijn personeel moest zich er thuis voelen en gezond wonen. Drie architecten kregen het verzoek het dorp te ontwerpen. Eisen waren: brede straten en grote pleinen, veel groen, grote tuinen en alle nodige voorzieningen, zoals: scholen, kerk met patronaat en klooster, huishoudschool voor de meisjes, bioscoop, consultatiebureau en winkels. Het ontwerp van architect Jan Drummen uit Brunssum won het en Drummen heeft inderdaad een heel mooi dorp ontworpen. De mijndirectie was heel trots op haar dorp en naar verluidt kwamen vele andere gemeenten en ondernemingen die nieuwe woningen wilden bouwen, naar Ubach over Worms om in Lauradorp inspiratie op te doen. In 2008 kreeg de groep van 328 woningen die Drummen in Lauradorp ontwierp de eretitel beschermd dorpsgezicht.

Ir. Beersma was als bouwkundige in dienst van de mijn Julia. Toen hij in 1924 begon, werd hij door zijn directeur, W. Schweitzer, meteen belast met het "project Lauradorp". Hij werd in feite de uitvoerder die alles moest regelen. Bovendien bouwde hij als architect de twee lagere scholen van Lauradorp alsmede de kerk en het Oratorium aan de Maastrichterlaan. Ook mocht hij het imposante gemeentehuis van Ubach over Worms ontwerpen. Rond 1925 kwam de bouw van Lauradorp goed op gang, maar in 1931 stagneerden de bouwactiviteiten. Pas de helft van de geplande 1000 woningen was toen opgeleverd. Door de wereldwijde economische crisis nam de vraag naar steenkool sterk af. De mijn kon geen geld meer steken in de verdere bouw van haar dorp. Bovendien was dat voorlopig ook niet nodig, want veel mijnwerkers, vooreerst de buitenlanders, kregen ontslag. Zij moesten elders werk zoeken en daardoor kwamen tussen 1931 en 1937 veel woningen leeg te staan. Rond 1935 stond bijna de helft van de woningen leeg. Dat duurde tot 1937, toen de economie weer aantrok.

Pas na 1945 kon Lauradorp worden afgebouwd. Er kwamen zo’n 450 woningen bij en in het begin van de jaren vijftig kwamen ook de eerder geplande winkels tot stand (aan het kerkplein) en ook een Gemeenschapshuis, dat aanvankelijk “Huis Lauradorp” werd genoemd. In 2010 is in Lauradorp een monument geplaatst dat herinnert aan het mijnverleden. Het monument is gemaakt door beeldend kunstenaar Marianne van der Bolt. (bron: Gerard Brouns, 'Uit de geschiedenis van Laura & Vereeniging)

Waubach (in het Limburgs: Waobich)
Deze naam is mogelijk ontstaan uit Waldbach (bosbeek). De namen Waubach en Ubach over Worms werden en worden vaak door elkaar gebruikt. In het spraakgebruik kwam tot enkele decennia geleden de naam Ubach over Worms als plaatsnaam nauwelijks voor. Dat was t/m 1981 slechts de officiële naam van de gemeente waar onder meer de kern Waubach onder viel. Zie daarvoor ook hierboven onder Status en onder Statistische gegevens. Waubach was oorspronkelijk de hoofdplaats van de gemeente. In Waubach stond het gemeentehuis. Huidig inwonertal: ca. 3.000.

Op de Hoven
Verder was (of is?) er nog sprake van de buurtschap Op de Hoven, gelegen ZO van Waubach en de Groenstraat, Z van de watertoren van Rimburg, rond de Hoverveldweg en de O daaraan grenzende bebouwing aan de Rimburgerweg. De naam van deze buurtschap, bestaande uit een zestal boerderijen, dateert pas uit de 20e eeuw. Voorheen werd zij als onderdeel van de kern Groenstraat beschouwd. Het is een volksbenaming, die door de zich uitbreidende bevolking na de eeuwwisseling in omloop is gebracht. Een vroegere benaming was Faulemich (Vulenbach), genoemd naar de oude familie Faulemich, wier naam later overging op de aloude hoeve, doch later door de naam Hoven is verdreven. (bron van de artikelen over Abdissenbosch, Groenstraat en Op de Hoven: H.M.M. Goossens, 'Ubach over Worms - van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf', dat is verschenen ter gelegenheid van de opheffing van de gemeente per 1-1-1982. Uitg. Drukkerij Groeneveld, 1981)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Oude Markt in Waubach is in 2019 heringericht. In het centrum van Ubach over Worms, op de 'nieuwe markt', heeft de gemeente in samenwerking met haar partners een aantal appartementen, parkeerplaatsen en winkelruimte gerealiseerd. Ook heeft de gemeente, samen met burgers en ondernemers, aan een herinrichtingsplan voor de 'oude markt' in Waubach gewerkt. In 2016 hebben alle betrokkenen in een breed burgerparticipatietraject nagedacht over de reconstructie en herinrichting van de 'oude markt' en directe omgeving. Naast de fysieke herinrichting is ook een aantal economische en sociaal-maatschappelijke aspecten aan de orde gekomen, die de leefbaarheid rond de 'oude markt' kunnen verbeteren.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In Lauradorp staat een aan de heilige Theresia van Lisieux en Don Bosco gewijd kerkgebouw uit 1934 van de Salesiaanse congregatie. In de binnenruimte is op bijzondere wijze een combinatie van functionele hoofdvormen en spitse accenten gevonden. Door de jaren heen is er veel gedaan ter verfraaiing, van welke ondernemingen de geschiedenissen gelukkig in ruime mate zijn opgetekend. (3181)

- In 1936 komt in Abdissenbosch een klein zaalkerkje naar ontwerp van Frits Peutz tot stand. Het heeft een half ingebouwde, zoals in het zuiden bijna altijd stevig en weerbaar ogende, westelijke toren. Aan de oostzijde vinden we een veel smaller koor met de vorm van een vierkant plus driezijdige sluiting. Het geheel is sober en goed geproportioneerd in een traditioneel aandoende vorm. Van buiten is de kerk baksteen, van binnen mergel. Vanwege de terughoudendheid met decoratie werkt de ritmering van constructieve elementen buiten verlevendigend. Binnen is de ruimte vooral rustig, wat door de vlakke zoldering en het ontbreken van de ruimte verdelende dingen als zuilen wordt verhevigd. (3324)

- De kerk aan de Groenstraat (Waubach) is dan wel geen middeleeuws gebouw, het is wel degelijk al een antieke kerk. Weer zo’n voor onze streken typisch neogotisch ontwerp: in alle uitgangspunten gemodelleerd naar Franse voorbeelden, die zich op punten laten aanwijzen, maar dan eigenzinnig in baksteen en met een enkele westtoren. (3324)

- De Sint Jozefkerk (Kerkstraat) is dagelijks te bezichtigen. De kerk dateert uit 1877. Het is een driebeukige basilikale kruiskerk met een driezijdig gesloten koor met aangebouwde sacristie en een westtoren van twee geledingen, met lantaarn en ingesnoerde naaldspits.

- "Op 1 maart 2018 is het Moele Benksjke Woabich feestelijk onthuld op de tijdelijke locatie aan de nieuwe markt in Waubach. Het is de bedoeling dat het bankje, als de reconstructie van de Oude Markt klaar is, daar een nieuwe definitieve plek krijgt. Voorlopig staat het bankje echter te pronken voor bakkerij Kengen & Verbeek met zicht op de nieuwe markt. De onthulling vond plaats onder grote belangstelling in de snijdende kou! Wethouder Marlies Dreissen bedankte de 7 dames die het burgerinitiatief hebben ingediend en verwezenlijkt. Emal Olomi van Welsun zette, namens de vrijwilligerscentrale, de dames ook nog even in de bloemetjes. Maar liefst 200 vrijwilligers hebben meegewerkt aan het aanbrengen van de mozaïek op het bankje. Het is een echte eye-catcher geworden!" (bron: gemeente Landgraaf)

- Gevelstenen in Waubach.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging CV D'r Sjtee Uul (Lauradorp). - VV De Geete (Groenstraat) is opgericht in 1938. - V.V. De Parkstad Böck Woabich. - "De Koetsche Grüskes uit de Groenstraat is onverbrekelijk verbonden aan vasteloavundsverein De Geete en het Auw Wieverbal van de Groenstraat. Al sinds 1952 trekken ze elk jaar op de donderdag voor carnaval (Vet-donnesjtig) met paard en wagen luid bellend en zingend door de Oostelijke Mijnstreek, bezoeken burgemeesters, cafés en verenigingen en wijzen iedereen op het ’s avonds plaatsvindende Auw Wieverbal, als begin van de vasteloavund. Om 21.11 uur wordt het Auw Wieverbal in ’t Ströatje officieel geopend. - Het is tijdens het Schoolcarnaval 2002 in de Residentie dat sommigen komen te spreken over het feit dat er al enkele jaren geen carnavalsvereniging meer is in Abdissenbosch. Het idee wordt geboren om een nieuwe carnavalsvereniging op te richten. En zo geschiedt; in juni 2002 wordt carnavalsvereniging CV De Pänkes gepasseerd. De naam komt voort uit de 3 wijken waarop de vereniging zich richt: Abdissenbosch, Parkheide en Namiddagsche Driessen.

- Tegenwoordig worden de Mei-feesten in de Groenstraat georganiseerd onder de naam Pinksterfeesten. Voorafgaand aan deze week vindt de Mei-week plaats. Dit is een interessante dennenstrijd tussen verschillende groeperingen bestaande uit jong en ouder.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Lauradorp op Facebook.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ubach over Worms (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Op de Facebookpagina Ubach over Worms halen inwoners herinneringen op aan vroeger tijden middels oude foto's, ansichtkaarten en dergelijke, maar er worden ook nieuwtjes geplaatst.

- MFC: - Park ter Waerden in Ubach over Worms is van oorsprong een sportpark. Het park is van oudsher een van de plekken in de gemeente waar een aantal sportieve voorzieningen is samengebracht. Mede onder invloed van de krimp in de regio hebben verschillende verenigingen, maatschappelijke instellingen en de gemeentelijke overheid een aantal jaren geleden de krachten gebundeld om Park ter Waerden door te ontwikkelen in de richting van een duurzame sportieve en maatschappelijke voorziening. Op Park ter Waerden staan zowel de actieve als passieve beleving van sport en bewegen centraal. Bewegen in verenigingsverband met een competitief doel staat naast recreatief sporten. Sportbeleving als toeschouwer en de daarmee samenhangende centrale ontmoetingsplek in de wijk completeren het aanbod.

De sportieve omgeving moet uitnodigen om de overgang van passief naar actief te maken. Hiertoe ontwikkelen de partners laagdrempelig aanbod voor alle leeftijds- en doelgroepen. Bijzondere aandacht krijgt de groeiende groep ouderen, waarvoor het park zowel bewegen als ontmoetingsmogelijkheden wil bieden. Het multifunctionele centrum (MFC) dat het hart van Park ter Waerden vormt wordt een ontmoetingsplek voor actieve en passieve sporters, maar ook voor verenigingen en inwoners. Uiteindelijk gaat de verwezenlijking van deze ambities bijdragen aan de positieve uitstraling van stadsdeel Ubach over Worms en aan de leefbaarheid voor alle inwoners.

- Dorpshuizen: - Bij Gemeenschapshuis d'r Sjtee Uul in Lauradorp (Sloterstraat 86) kun je terecht voor een gezellige avond uit met vrienden en familie. Diverse cafésport voorzieningen aanwezig zoals e-darts, steeldarts, tafelvoetbal en biljart. Ook geschikt voor al je feesten en partijen zoals bruiloften, communies en verjaardagen.

- "Het pand van Gemeenschapshuis 't Ströatje is in 1922 gebouwd door de Familie Boymans. Het huisveste in de beginjaren naast een café met zaal en kegelbaan ook nog een aantal andere bedrijfjes waaronder een kapperszaak (huidige ingang), Transportbedrijf Boymans en een schoenmaker (achterom onder het podium). Na de Tweede Wereldoorlog is het café nog een paar keer van huurder gewisseld. In 1973 werd bekend dat de toenmalige huurder zijn huurcontract niet meer zou verlengen. Het pand verkeerde toen in slechte staat. Er werd een stichting in het leven geroepen met als doel het pand te renoveren en te gaan gebruiken als Gemeenschapshuis. Na een twee jaar durende renovatie is Gemeenschapshuis 't Ströatje in 1977 geopend. Vandaag de dag vervult het gemeenschapshuis nog altijd een belangrijke functie binnen de Groenstraatse gemeenschap."

- Kinderopvang: - Gastouderopvang Het Hoverveldje (voor kids van 0-4 jaar) ligt zeer landelijk, in het buitengebied tussen Waubach en Rimburg, tegenover de watertoren (Hoverveldweg 3), en is gevestigd op de benedenverdieping van een boerderijwoning. De opvang wordt gerund door gastouder Henny. Er is een woon- annex speelruimte, en een apart slaapgedeelte. In de ruime tuin is voldoende plaats om te spelen en te ravotten met andere kindjes. Vanuit de tuin kunnen de kindjes genieten van de paardjes en geiten die uiteraard veilig in de wei staan en van de kippen die los lopen. Er wordt ook veel aandacht besteed aan het pedagogische beleid. Het bieden van een gevoel van emotionele veiligheid, het ontwikkelen van persoonlijke en sociale competenties, en het eigen maken van normen en waarden.

- Jeugd: - Jong Nederland Waubach is een in 1944 opgerichte jeugdvereniging voor iedereen van 6 tot 18 jaar. Ze doen er aan sport en spel (zoals trefbal, voetbal en hockey, maar ook kwisjes en estafettes), creativiteit (zoals knutselen en de jaarlijkse Christus Koning Avond met allerlei optredens) en buitenleven (zoals speurtochten en bosspelen). Elke groep komt een keer per week 1 1/2 uur bij elkaar in clubgebouw 't Patronaat. Gedurende het hele jaar zijn er regelmatig extra activiteiten. Zo gaan ze elk jaar mee met de carnavalsoptocht en houden ze een carnavalsavond op ’t Patronaat. En elk jaar in november wordt de Christus Koning avond georganiseerd. Elke groep voert dan een optreden op variërend van toneelstukjes en playback tot dans of iets anders origineels. Daarnaast staat elk jaar een voorjaarsactiviteit en een najaarsactiviteit op het programma. Bovendien doen veel groepen iets extra’s rond de feestdagen en gaan ze in het voorjaar op weekendkamp. Het hoogtepunt is het jaarlijkse zomerkamp.

- Jongeren: - In 1957 heeft Fanfare Sint Elisabeth een concertreis naar Oostenrijk gemaakt. Er was geld nodig om de reis voor de jeugdleden te betalen. Er werd oud papier opgehaald, maar dit was niet genoeg. Er moest een Mei-bal worden georganiseerd. Door de opbrengsten van eieren-geld, entree’s en verloting zouden de kosten voor de concertreis nog meer gedrukt worden. Het is niet alleen bij deze ene keer gebleven, want hieruit is vereniging Mei-Jongens Groenstraat ontstaan. Meteen wordt het eerste Mei-Feest georganiseerd, dat nog altijd plaatsvindt (zie daarvoor het kopje Evenementen). Er werd een programma gemaakt voor het uitroepen van de mei-koppelkes, het ophalen van eieren c.q. geld, het halen en versieren van de Mei-den en het plaatsen van de Mei-den voor het huis van de Mei-Koningin, met als hoogtepunt het Mei-bal. Ook de 'meisjes' hebben een vereniging: de Mei-Meisjes Groenstraat.

- Muziek: - "Koninklijke Fanfare Eendracht Waubach repeteert elke dinsdag van 19.30-21.30 uur in het MFC van Waubach; vraagt een contributie van € 12,50 per maand; zorgt voor een instrument en uniform; verzorgt concerten in eigen dorp en omgeving. Interesse? Bezoek geheel vrijblijvend een van onze wekelijkse repetitie-avonden in het MFC."

- Voor de oorlog koesteren een aantal inwoners van het nog jonge Lauradorp in de gemeente Ubach over Worms de stille wens een harmonie in het leven te roepen. De crisistijd en de Tweede Wereldoorlog zijn er debet aan dat de oprichting van de harmonie pas plaats vindt in december 1947. Aanvankelijk is het de bedoeling geweest een 'mijnharmonie' te vormen. Dit idee wordt gesteund door mijnmaatschappij Laura & Vereeniging. Maar nadat blijkt dat fanfares en harmonieën uit buurdorpen zich hier fel tegen verzetten vanwege mogelijk ledenverlies aan en bevoordeling van een mijnharmonie, wordt dit idee verlaten. Laura & Vereeniging draagt de harmonie wél een warm hart toe. Zo wordt de directeur een van de beschermheren en leveren ze ook de eerste voorzitter. Op de oprichtingsvergadering kiezen de leden de naam Harmonie Laura.

- Frans Pollux heeft in 2019 een cd uitgebracht getiteld 'Naeve de kerk', met daarop 8 liedjes over evenveel Limburgse dorpen. Een daarvan is 'In Waubach neet', dat via de link ook online is te beluisteren. Zie in dat kader ook deze reportage over dit dorp d.d. oktober 2018.

- Sport: - Voetbalvereniging UOW '02 (UOW = Ubach over Worms) is opgericht in 2002 en is ontstaan uit een fusie van de verenigingen RKVV Waubach en RKVV Waubachse Boys. UOW '02 is uitgegroeid tot een vereniging met bijna 700 leden. Momenteel wordt er hard gewerkt aan het upgraden van de sportaccommodatie. Recentelijk is het kunstgrasveld in gebruik genomen. In samenwerking met de gemeente en diverse andere verenigingen en organisaties staan er voor de komende tijd nog de aanleg van een athletiekbaan en aanpassingen aan de sporthal gepland. - Voetbalvereniging s.v. Abdissenbosch is opgericht in 1950.

- Tennisvereniging Ubach over Worms is opgericht in 1971. Het tennispark bevindt zich op sportcomplex Ter Waerden, aan de rand van Waubach. De vereniging beschikt over 6 verlichte tennisbanen, waarvan 3 gravel- en 3 kunstgrasbanen. Op de kunstgrasbanen kan het hele jaar door getennist worden, dus ook in de wintermaanden.

- Schutterij: - Schutterij St. Joseph Waubach is opgericht in 1888.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - WinkeliersVereniging Centrum Waubach.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ubach over Worms.

Reacties

(6)

Geachte mevrouw/heer,

Al verschillende malen ben ik in de buurt van Heerlen geweest. Met diverse mensen in de buurt gesproken over Ubach over Worms. Dat daar in de jaren 70 motortreffens waren en dat ik daar een aantal jaren aanwezig was. Kan me de situatie aldaar niet zo goed meer herinneren, maar dacht dat het in de buurt van een klooster was. Ben niemand tegen gekomen die zich dat herinnerde. Ook wist men niet goed waar dat dan geweest zou moeten zijn. Vandaag zat ik toevallig weer eens naar Ubach over Worms te zoeken en las ik het verhaal over de geschiedenis van die omgeving. Hierin wordt wel geschreven over diverse sporten die er plaatsvonden, maar weer niet over het motortreffen. Tot ik motorevenement Ubach over Worms in Google intikte. Direct kwam er een verslag van de Zwolse Motorclub MC ZEO. Hierin werd melding gemaakt van een reis naar het motortreffen in 1970 bij jullie daar. Ik ben blij eindelijk iets tastbaars gevonden te hebben over dat treffen en ook nog eens van de club waar ik in die tijd lid van was. Ik wilde u deze informtie niet onthouden. Het was in die tijd al een internationaal weekend. Hieronder het verslag.

VAN DE STOFFIGE ZOLDER
Deel 1; door Chel Horrevoets
Waubach-verslag
Nu we de mazelen weer de baas zijn en ’t achterwerk niet meer gloeit van de Ducati-zit, is hier dan het beloofde Waubach-verslag.
Even terug duiken in de herinneringen dus.
Om maar bij ’t begin te beginnen.
Er ging natuurlijk heel wat aan vooraf, voor ik zover was om mee te gaan, ook al omdat ‘t kroost snotverkouden was, goed hangerig en vervelend en ik er vast van overtuigd was, dat ze “iets” onder de leden hadden.
Maar alle moederlijke bezwaren werden door echtgenoot en oppas weggewuifd en ik ging eigenlijk ook hartstikke graag mee, te meer omdat je nooit meer op ’n motor zit zowat, en omdat ik al zo veel over Waubach gehoord had.
Dus nadat de kinderen weggebracht, de motorbroek gelapt, laarzen gepoetst en enkele truien opgezocht waren, gingen we zaterdagmorgen vol goede moed en voornemens naar “De Vrolijkheid” en vandaar uit al ras naar ’t verre zuiden want ’t was ver, hoor.
In Vaassen kreeg ik al zin in koffie, in Arnhem nog meer maar niks hoor, de meute raasde voort en dacht nog aan geen koffie. Net toen ik de moed begon op te geven, we waren waarachtig Nijmegen al doorgesjouwd, werd er ’n stopteken gegeven en konden de beentjes even gestrekt worden. Nadat de koffie en de nodige gehaktballen naar binnen waren gewerkt zijn we weer opgestegen en ging ’t zonder pardon weer verder door ’t schone Limburgse land.
Niemand had me ooit verteld dat Waubach in Zuid-Limburg lag, en ik was ook nooit zo helder geweest om ’t op de kaart op te zoeken en zodoende was Limburg toch wel ’n heel lang eind.
De volgende koffiestop was ergens bij Eygelshoven, waar we geruime tijd gebivakkeerd hebben, omdat we trouw wachtten op Jopie en Aartje van Aefst, die door een klapband een schuiver hadden gemaakt, wat gelukkig allemaal goed afliep, maar waarna het ’n hele toer bleek om in Limburg ’n nieuwe binnenband te bemachtigen.
We werden daar lekker gestoofd door ’t zonnetje, dat die zaterdag haar uiterste best deed en ons rap duidelijk maakte, dat we best ’n paar truien in de kast hadden kunnen laten liggen.
Onderwijl voegden zich daar ook de “snelle coureurs” of vrijgezellenploeg braaf bij ons en brachten we onze tijd verder door met uitsmijters eten, limonade drinken en motoren en mensen tellen, wat er ’n heleboel bij elkaar waren.
De pechvogels met consorten waren er toen ook gauw bij en konden in de haast ook nog ’n uitsmijter inslikken, die ze volgens mij tot in Waubach hebben zitten herkauwen.
En toen was het inderdaad niet ver meer.
Diegenen trouwens die naar Waubach zochten, kwamen mooi bedrogen uit, want dat bleek er helemaal niet te zijn. ’t was Ubach over Worms.
’t Is maar even weten, snap je.
Daar aangekomen waren we al vrij zeker van onze overwinning, want zo te horen, waren er nog nooit in de geschiedenis zoveel motoren tegelijk binnen gekomen.
Nadat de papieren ingevuld waren, hebben we gauw ons pension opgezocht, het een en ander uitgetrokken, en ons lekker opgefrist.
De pensioneigenaar en z’n vrouw waren heel aardige mensen, die alles al ongeveer voor ons in gereedheid hadden gebracht. Alleen moest er nog even met kamers en bedden gescharreld worden, omdat we allemaal graag in één pension bleven, met gevolg dat enkele echtparen die nacht in commune hebben doorgebracht.
Eventuele gevolgen daarvan zijn nog niet bekend.
’t Warm eten ’s avond smaakte ons allemaal best, we hadden allemaal wat en iemand met ’n rooie baard heel veel (namen wil ik niet noemen).
Na ’t eten hebben we ons deftig per taxi (het was inmiddels gaan regenen) naar de feestzaal laten brengen en konden ons, daar aangekomen, in ’t feestgeroezemoes storten.
’t Was er ontzettend druk, warm, zweterig en volop herrie, muziek en gedans.
Volgens insiders wast ’t niet zo gezellig als voorgaande jaren, te druk, te rommelig en zo, maar al met al kon je je d’r best vermaken, vooral later op de avond, toen er al ’n heleboel weg waren en er dus meer ruimte kwam. Want daaraan was steeds groot gebrek. Maar de muziek was goed en ’t bier was best. Een van onze dames heeft ook nog aan de Miss Motor verkiezing meegedaan en tot haar eigen verbazing nog gewonnen ook. Proficiat ! Als je de sjerp moe bent, Aartje, willen ze hem altijd nog wel voor de prijzenkast hebben.
We hebben ook nog kennis gemaakt met blonde Annie, voor aan de bar, die volgens geruchten onze “mannen alleen” voorgaande jaren zo goed vermaakt en getroost had, maar ’t nu behoorlijk liet afweten, kwam zeker van al ’t vrouwvolk, waar ze duidelijk iets op tegen had.
Van al dat gedans en gesjouw weer hongerig geworden hebben we ook nog even een cafetaria van enkele zakken patat en frikadellen verlost en zijn toen naar ’n bar aan de overkant gegaan, waar we wel ’s een paar nieuwe gezichten wilden zien, maar warempel ’t hele corps zowat weer tegen ’t lijf liepen.
Je moest daar wel even aan de knipperlichten wennen, maar toen was ’t er dan ook gezellig. Er hing ’n intieme sfeer zogezegd. Tegen sluitingstijd moesten we nog gauw de zaal in, want daar hingen nog enkele jassen en toen weer met ’n taxi naar ’t pension. Er rijden daar zeker weinig taxi’s ’s nachts, want we zaten erin als sardientjes in blik. In ’t pension bleek iedereen nog wakker en in feeststemming te zijn.
Daar hebben we het feest nog stilletjes voortgezet en zijn toen eindelijk in bed beland en alles meteen in diepe rust natuurlijk.
Zondagmorgen al weer vroeg uit de veren en met lichtelijk suffe gezichten aan ’t ontbijt.
Na ’t ontbijt werd de Ducati-zit van z’n achterste ontdaan en was schrijfster dezes van ’n prachtig foltertuig verlost. He he, ’n hele verlichting.
Toen zijn we nog wat gaan toeren en wilde men ons ook nog ’n Duits klooster binnenloodsen. Of ’t voor paters of nonnen was weten we niet, want we zijn rap gekeerd.
’s Middags hebben we ons tegoed gedaan aan de halve haantjes met appelmoes, waarbij voornoemd baardig heer wederom de voorvreter was. Verschrikkelijk. Waar die man ’t allemaal laat? Hij scheen er ook geen bijzonder last van te krijgen, want na ’t eten moesten we al weer gauw gelaarsd en gespoord naar de zaal terug voor de prijsuitreiking, waar alles ging zoals we verwacht hadden en we de wisselbeker voorgoed en nog drie andere bekers in de wacht sleepten. Hopelijk betekent dat niet dat we er nu ’n volgend jaar niet meer heengaan, want zo’n weekend is echt wel voor herhaling vatbaar.
Over de terugreis is niet zo veel te vertellen, toen wisten we ’t allemaal al wel zo’n beetje.
Bij de Plasmolen hebben we weer aangelegd en dat was toen ook wel hard nodig.
Het was ook lekker druk op de wegen, maar we hebben ’t toch nog behoorlijk snel gedaan. We hadden dan ook ’n heleboel mee o.a. ’t mooie weer en weinig of eigenlijk helemaal geen pech, waarbij hier nog m’n complimenten voor alle jongens, die hun machines allemaal zo goed in orde hadden, want zo’n lange afstand vergt toch wel wat van je motor.
Op de terugweg kwamen we ook ontzettend veel motoren tegen, dus laat nooit meer iemand zeggen dat we een uitstervend ras zijn.
Bij Epe zijn we richting Elburg gegaan en hebben de club daar dus verlaten. We waren mooi vroeg thuis, wat ons best uit kwam ook al in verband met de kinderen ophalen.
Toen we daar aankwamen, bij een collega van Chel, kregen we de schrik van ons leven, want daar werden we heel tam begroet door twee met mazelen overdekte meisjes.
Ik zei toch al dat ze wat onder de leden hadden.
Enfin, we hebben ’t spul voorzichtig naar huis vervoerd, en ’t daar verder uitgeziekt. Ze moesten de hele week in bed blijven en misschien zijn er wel mazelenmoeders onder de lezeressen, die weten wat dat betekent. Maar ik kon ertegen, want ik was er lekker een weekend tussenuit geweest! Ook goed voor u!
Nu nog een ’n week binnen blijven en dan hebben we dat ook weer gehad.
Zo, ik geloof dat dat ’t wel zo ongeveer was.
Hopelijk hebben jullie er een beetje wijs uit kunnen worden, want schrijven is nu niet bepaald 'n alledaagse aangelegenheid voor mij. Maar nogmaals, zo’n weekend is voor herhaling vatbaar en eigenlijk moesten wij, huismoeders, toch vaker mee kunnen, dat is toch veel gezelliger.
Kunnen we niet met z’n allen een oppascentrale organiseren? Om beurten op elkaars kinders passen of zoiets.
Ik houd me aanbevolen.
Tot slot nog dit: Alie en Gert-Jan Schroten, alsmede Gerrit Oosterkamp hebben beloofd ’n keer langs te komen. Ik wil er maar even aan herinneren. De rest is natuurlijk ook van harte welkom, maar liefst niet allemaal tegelijk, zo groot is ’t hier nou ook weer niet.
Met vriendelijke motorgroeten
Rineke Horrevoets, Elburg.

P.S. Er zou geen vrouw aan het woord zijn geweest als er geen P.S. stond: Er moet ’n volgend jaar ook maar eens ’n prijs uitgeloofd worden voor diegene die ’t meeste gelopen of aangeduwd heeft.

Uit het clubblad, oktober 1970

Met vriendelijke groet,
Jan Ruiterkamp
Wapenveld

Beste Jan, toevallig kom ik uit bij het artikel dat door jou geplaatst is. Ik wil daarop heel kort reflecteren. Ik ben zelf van dienstwege woonachtig geweest in Waubach(UoW) van 1967 tot 1980. Het is mij in het geheel niet bekend dat er in Ubach over Worms motortreffen's waren in de tijd dat ik daar woonde en dienst deed. Zou het in de buurt van Ubachsberg zijn, dan is het mij wel bekend dat daar wegraces gehouden werden op het Frombergcircuits (geen officieel circuits). Dit ligt ook in de buurt van Heerlen. Mogelijk heb je hier iets aan. Groetjes Nico.

Tja, warrig verhaal... Het was volgens Jan kennelijk een internationaal periodiek treffen van enige reputatie, terwijl het iemand die er jaren gewoond heeft niets zegt (u dus). De schrijfster noemt wel een paar keer de naam Waubach en dat dat ter plekke aangekomen bordmatig Ubach over Worms blijkt te heten, dat is zo duidelijk geformuleerd dat daar niet Ubachsberg is bedoeld. Ik laat het nog een tijdje staan en als het verder niemand iets zegt haal ik het tzt wel weg, want herinneringen aan vroeger mogen hier best worden geplaatst, maar als het behalve de schrijfster uit 1970 verder niemand iets zegt...
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Wat een leuke informatie over Ubach over Worms. Ik ben er in 1950 geboren. Maastrichterlaan. Mijn vader was er politieagent. Na een jaar verhuisd. Een werkzaam leven in de Randstad en nu als pensionado in Drenthe. Mijn geboortedorp intrigeert me steeds meer. Na de corona-beperkingen ga ik erheen.

Dank voor uw compliment. Ik heb mijn best gedaan om zoveel mogelijk wetenswaardigheden over deze voormalige gemeente met zijn handvol bijzondere kernen op één pagina bij elkaar te verzamelen. Opdat bijvoorbeeld als men het eens wil bezoeken, zoals u, je dit van tevoren kunt doorlezen en dan al een beetje voorbereid ter plekke komt.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Ik ben in 1950 in Lauradorp geboren, kan mij nog goed als 10/11-jarige jongen herinneren dat achter de kerk toen nog onbebouwd was, waar aan motorcross werd gedaan, ik herinner mij nog een motor met de naam MAJCO.

Reactie toevoegen