Zilven

Plaats
Buurtschap
Apeldoorn
Veluwe
Gelderland

zilven_pand_aan_de_loenense_molenbeek.jpg

Zilven, fraai pand aan de Eerbeekseweg en de Loenense Molenbeek (© Hans van Embden)

Zilven, fraai pand aan de Eerbeekseweg en de Loenense Molenbeek (© Hans van Embden)

zilven_zilvense_heide.jpg

Vaak zijn gebieden die huppeldepupse Heide heten, dat alleen nog in naam, en is het inmiddels bos geworden. De Zilvense Heide, ZW van de buurtschap Zilven, is daarentegen echt nog een heidegebied (© Hans van Embden)

Vaak zijn gebieden die huppeldepupse Heide heten, dat alleen nog in naam, en is het inmiddels bos geworden. De Zilvense Heide, ZW van de buurtschap Zilven, is daarentegen echt nog een heidegebied (© Hans van Embden)

zilven_hotel_ruine_kopie.jpg

Hotel Zilven is in 1945 afgebrand en niet herbouwd. Deze ansichtkaart van de ruïne dateert uit de jaren zestig, maar ook vandaag de dag staat de ruïne er nog altijd. (collectie Hans van Embden)

Hotel Zilven is in 1945 afgebrand en niet herbouwd. Deze ansichtkaart van de ruïne dateert uit de jaren zestig, maar ook vandaag de dag staat de ruïne er nog altijd. (collectie Hans van Embden)

Zilven

Terug naar boven

Status

- Zilven is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Apeldoorn (van 1812 t/m 1817 gemeente Loenen).

- De buurtschap Zilven valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Loenen.

- Zilven komt vreemd genoeg niet meer voor als buurtschap / plaatsnaam in recente atlassen. De naam staat in atlassen nog wel aangegeven, maar in een lettertype dat suggeert dat het tegenwoordig een wijk van Loenen zou zijn. Lokaal wordt het echter nog wel degelijk als buurtschap en dus plaatsnaam, en niet als wijk, beschouwd, getuige bijvoorbeeld de Structuurvisie Loenen uit 2009 (zie bijvoorbeeld hoofdstuk 3.1). De naam is wat ons betreft dus ten onrechte als plaatsnaam uit de atlassen verdwenen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
838 kopie eind 11e eeuw Suluelda, 1326 Zelvolden, 1405 Silvolden, 1559 Sijluolde, 1649 Sylwolden.

Naamsverklaring
De plaatsnaam Zilven wordt gezien de oudste vermelding en spelling beschouwd als een samenstelling met het Oudnederlandse uelda 'veld'. Het eerste lid is onduidelijk, voorgesteld zijn sele 'uit één ruimte bestaande woning, zaal' of aanknoping aan het Oudengelse syle 'plas, poel, moeras, laagveen', en het Nieuwhoogduitse Suhle 'plas, poel', zie Orden. De oudste vorm wordt ook geïdentificeerd als Silvolde.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Zilven ligt direct ZO van het dorp Loenen, rond het gedeelte van de Eerbeekseweg (de N786) ZO van de kruising met de Horstweg en de wegen De Steek, Burggraaf, Imbosweg, De Laak, Dalenk, Bergakkerweg en Hameinde en het gedeelte van de Reuweg ZO van de kruising met de Horstweg. De buurtschap ligt verder W van het dorp Eerbeek, ZW van het dorp Klarenbeek, ZO van de A50 en de dorpen Lieren en Beekbergen en Z van de stad Apeldoorn.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Zilven 53 huizen met 355 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 200 huizen met ca. 500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Landgoed Groenouwe
Nadat Wolter Broese van Groenou (1842-1924) zijn opleiding aan de KMA te Breda heeft voltooid, wordt hij uitgezonden naar Nederlands-Indië. Hij ontmoet Jeanette Emilie Wieseman, met wie hij trouwt. Van zijn schoonvader Frederik Wieseman krijgt hij Tandjong Tirto, een suikerplantage en suikerfabriek bij Djokjakarta. Ze krijgen in negen jaar zeven kinderen. Het gaat Wolter erg voor de wind en in 1891 verhuist hij met zijn gezin naar Den Haag. Om te voorkomen dat zijn familieleden van elkaar vervreemd zouden raken, vatte Wolter na het einde van de Eerste Wereldoorlog het plan op om een familiehotel te bouwen in Loenen op de Veluwe. In dat kader koopt hij 80 ha land in de Loenense buurtschap Zilven.

Hij laat zijn zoon Dolf, die in 1904 als bouwkundig ingenieur was afgestudeerd, een ontwerp maken en zo ontstaat Landgoed Groenouwe*. Zeker op het platteland van de Veluwe met zijn bescheiden en kleinschalige bebouwing, was de omvang van het familiehotel indrukwekkend. In de toeristische gids van 1929 werd er met ontzag over gesproken: "Aan den rechterkant van den Eerbeekschen weg zien we in de verte een donker massief gebouw boven het geboomte uitsteken. Dat is 'Groenouwe'. Ieder kent het als het 'Familiehuis', waar de leden van de familie Broese van Groenou, als in een eigen hotel komen logeeren. De bosschen en terreinen van de omgeving behooren er bij. Een vijver om te zwemmen ontbreekt niet, evenmin ais tennis- en golfbanen. Niet minder dan zestig kamers bevat het gebouw en het is des zomers geregeld bezet."
* Vergeet niet om onderaan die pagina ook op de link te klikken voor de 2e pagina, met het vervolg van het verhaal.

In 1919 wordt gestart met de bouw. Om de bouwmaterialen te kunnen aanvoeren, is een speciaal spoorlijntje aangelegd. De lorrie wordt voortgetrokken door een paard. Omdat de gezondheid van Wolter achteruit gaat, wordt eerst de tuinmanswoning gebouwd, zodat hij daar alvast met een verpleegster kan logeren. Ook de garage, waar ruimte is voor de paarden en het wagenpark, is eerder klaar dan het grote huis. In 1921 is het grote huis klaar. Wolter kan de inwijdingsdag nog meemaken. Er komen later ook twee tennisbanen bij en een zwembad, dat werd gevoed door de Zilvenspreng. De resten van het zwembad zijn nog aanwezig. De golfbaan die bij dit landgoed in buurtschap Zilven aangelegd was de eerste golfbaan in Nederland. Ook hiervan zijn de resten nog te vinden en door de familie wordt er nog wel eens een balletje geslagen. Na het overlijden van Wolter in 1925 wordt een Columbarium gebouwd; een familiemausoleum, eveneens ontworpen door zoon Dolf Broese. De basis ervan is kruisvormig, hogerop wordt de vorm 8-hoekig en het geheel heeft een koperen koepel. Het staat er nog altijd en is nu een rijksmonument.

Vanaf ca. 1930 verpacht de familie het pand als hotel, dat de naam Hotel Zilven krijgt. - Geschiedenis van dit hotel, betreffende de periode 1930-1945, toen de familie Peeters er exploitant was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het huis door de Duitsers gebruikt om gewonden onder te brengen. Het huis is vlak voor het einde van de oorlog afgebrand (mogelijk doordat een sigaret op het rieten dak terecht was gekomen) en is nimmer meer opgebouwd. Van het huis Groenouwe is slechts een klein deel bewaard gebleven, samen met de fundamenten. Het grootste deel van de fundamenten is begroeid, vooral aan de achterzijde (tuinzijde) zijn de restanten nog goed zichtbaar. De tuinmanswoning is in 1946 afgebrand, is in 1950 herbouwd en kreeg de naam Zilvenspreng. De Garage is wel nog geheel in tact, en wordt bewoond door de beheerder van het landgoed. Alle oude details zijn hier bewaard gebleven, zoals de glas-in-loodramen en de grote, scharnierende garagedeuren. Het landgoed is slechts beperkt toegankelijk; het is privé terrein en het is verboden zich rond de gebouwen te begeven.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De zusters Grimmelt, die op - het bij Geschiedenis beschreven - Groenouwe hebben gewerkt, verhuizen in de periode dat het Hotel Zilven is, naar het tuinmanshuis, en beginnen daar pension Cleria (een samenvoeging van de voornamen van de zusters: Clementine en Maria). Het pand brandt in 1946 af door een schoorsteenbrand. In 1950 wordt het herbouwd en ook hernoemd, in Zilvenspreng (Imbosweg 48), naar de beek die het zwembad van Groenouwe voedde.

- Het laatst gebouwde huis op landgoed Groenouwe in buurtschap Zilven is Het Stekje, in 1936 gebouwd voor de kleindochter van Wolter Broese, Santi, en haar man Otto. Als je de Imbosweg volgt het bos in, dan zie je direct aan de linkerkant een pad. Hieraan ligt het mausoleum van Wolter Broese van Groenou. Loop je verder en ga je vervolgens linksaf langs de afrastering, dan kom je bij het vroegere zwembad van het hotel. Volg je de Imbosweg, dan staat links ’t Stekje en even verder rechtsaf ga ja naar de huizen en de ruïne van het hotel. Dit is particulier terrein en niet vrij toegankelijk.

- IJkbasis Loenermark van het Nederlandse Rijksdriehoekmeetnet is een lijn ter lengte van 576 meter, die is uitgezet op de Zilvense heide (onderdeel van de Loenermark) ten zuidwesten van het dorp Loenen en de buurtschap Zilven. Deze locatie is gekozen omdat het een vrij vlak dal met zandbodem is waar in de ondergrond geen breuklijnen lopen. Hierdoor is het de stabielste bodem van Nederland. Beide einden van de meetlijn zijn voorzien van zware betonnen constructies, waarop de meetapparatuur kan worden gemonteerd. De eigenlijke meetpunten bevinden zich in kelders.

Door de komst van GPS-metingen werd de IJkbasis bij Zilven overbodig. In 2000 is hij buiten gebruik gesteld. De afgelopen jaren is de IJkbasis gerenoveerd, waarin is samengewerkt door de gemeente Apeldoorn, het Kadaster, het Geldersch Landschap, Stichting De Hollandse Cirkel* en de Nederlandse Commissie voor Geodesie. De door betonrot aangetaste pilaren zijn gerepareerd en beschermd door grenenhouten betimmering. De ijzeren kappen zijn vervangen door zinkwerk. De kap over de tweede tafel is voorzien van een plexiglazen raam, waardoor de opstelpunten voor de instrumenten zichtbaar zijn. De restauratie is in 2019 gereedgekomen. In het kader van dit project is bij de basis een informatiebord geplaatst. Sinds 2017 is de IJkbasis een Rijksmonument, nadat deze eerder al als gemeentelijk monument was aangewezen. * De in 1998 opgerichte Stichting De Hollandse Cirkel houdt zich bezig met de geschiedenis van de Geodesie. Op hun website staat een uitgebreide beschrijving van de achtergronden en de geschiedenis van de ijkbasis.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- ZW van buurtschap Zilven ligt de Zilvense Heide, onderdeel van de Loenermark. Hoewel veel natuurgebieden die het element 'heide' in hun naam hebben, inmiddels bos zijn geworden, is de Zilvense Heide nog altijd een groot heidegebied. De Zilvense Heide is vrij toegankelijk voor fietsers en wandelaars.

Terug naar boven

Beeld

- Foto's van de Vleermuiswerkgroep Gelderland van vleermuizen die ze in september 2009 op landgoed Groenouwe/Zilven hebben gevangen, in het kader van een workshop Najaarszwermgedrag.

Reacties

(4)

In de oorlog zijn wij als familie (evacuee's uit Arnhem ondergebracht in Hotel Zilven. Ik kan het me nog goed herinneren. Om die reden zou ik graag de restanten van Groenouwe willen bezoeken Hoe is dat te regelen?
Met vriendelijke groet,
Paul Kraaijenhagen

Beste Paul,
Ik kan me gezien wat u vertelt goed voorstellen dat u de restanten nog eens zou willen bezoeken. Maar het is dus privé terrein en niet vrij toegankelijk. Wij hebben ook geen gegevens van de eigenaren/bewoners. Dus ik vrees dat er niets anders op zit dan dat u 'op de bonnefooi' er langs gaat en uw verzoek doet en toelicht. Men zal dan allicht toch wel genegen zijn om u e.e.a. te laten zien lijkt me. Of wellicht kan Oudheidkundige Vereniging De Marke u aan de contactgegevens helpen, zij hebben o.a. Loenen w.o. Zilven als werkgebied, en aangezien het toch een lokaal zeer bekend cultuurhistorisch monument is hebben zij wellicht gegevens van de huidige eigenaren/bewoners. Hun site is http://www.ohv-demarke.nl/
Succes gewenst.
Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Ik heb nog een mooie foto van Hotel Zilven

Toon, je bedoelt neem ik aan van het hotel nog in goede staat, vóór de brand van 1945? Wellicht kun je hem mij toesturen (frank@plaatsengids.nl), zodat ik hem hierbij kan plaatsen?
P.S. Dank voor de tip van die ijkbasis. Die heb ik er nu bij gezet.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen