Status

- Seters is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Amerstreek, gemeente Oosterhout.

- De buurtschap Seters valt, ook voor de postadressen, onder de stad Oosterhout.

- De buurtschap Seters heeft geen plaatsnaamborden, zodat je alleen aan de straatnaambordjes Seterseweg en Setersedwarsweg kunt zien dat je er bent aangekomen.

Naam

Oudere vermeldingen
1287 Ceters, 1288 kopie 1349 Ceterswaert, 1422 Zeeters, 1847 "Seters, Soeters of misschien beter Ceters". “Ceters werd als tegenstelling tot Nieuw Ceters (het huidige Klein Oosterhout, red.) wel Oud Ceters genoemd”.(1)

Naamsverklaring
De naam doet sommigen denken aan de groep van Sittard, Zijtaart en Zittard, maar behoort daar gezien de -e- en slot -s niet bij. Eerder de familienaam Seters, waarbij we voor de verklaring echter uitkomen op een cirkelredenering: deze famillienaam wordt doorgaans verklaard uit de plaatsnaam. Zie ook Steenoven.(2)

Ligging

De buurtschap Seters ligt N van Dorst, ZO van de Oosterhoutse wijk Oosterheide en de A27, rond de Seterseweg en de Setersedwarsweg en de W daarvan lopende Hoevestraat.

Statistische gegevens

De buurtschap Seters omvat ca. 10 huizen met ca. 25 inwoners (recreatiewoningen niet meegerekend).

Landschap, natuur en recreatie

- Seters is een ingesloten landbouwgebiedje aan de noordkant van Boswachterij Dorst. Het bosgebied vanaf de spoorlijn Breda-Tilburg naar het noorden, vroeger de Seterse Hei genaamd, beslaat nu deze Boswachterij. De eerste regel van het volkslied van Dorst luidt dan ook: “Hoe schoon is de wereld, de Seterse Hei.” De landbouwenclave is een zeer oud landbouwgebied. De akkers hebben allemaal een bolle vorm als gevolg van de mest die eeuwenlang is aangevoerd. De landbouw is er inmiddels nagenoeg stilgevallen.

Tegenwoordig staat het gebied bekend als Groene Poort Seters. De afgelopen jaren is dit gebied geherstructureerd, in 2014 afgesloten met het laatste project: het deelproject Akkerreservaat. Dit voorziet in de aanleg van nieuwe bosjes, houtwallen, greppels, poelen en wandelpaden. Daarmee wordt de ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarde hersteld van de van oorsprong kleinschalige agrarische enclave. Ook zijn hier op 1,4 hectare bomen geplant ter compensatie van in het verleden gevelde bomen ten behoeve van de bouw van de wijk Vrachelen. Er is circa 5 hectare nieuwe natuur gecreëerd, die meer divers en aantrekkelijk is voor de recreant. Het project Akkerreservaat is, naast de ontwikkeling van een landgoed en de aanleg van een natuurbufferzone tussen de A27 en de uitbreiding van de Hannebroeck, het derde en laatste deelproject van de Herstructurering Groene Poort Seters.

- De Seterse Bergen is een hoge rand verstoven grond aan de Hoevestraat, ZW van buurtschap Seters. Vóór de Boswachterij werd aangelegd, was de Seterse Hei één grote verstoven vlakte omdat de boeren sinds de middeleeuwen de bomen hadden gekapt en de grond hadden uitgeput. Ook intensieve militaire oefeningen in de 19e eeuw eisten hun tol. De zanderige ondergrond kwam bloot te liggen en de zuidwestenwind maakte er een zandverstuiving van met heuvels en dalen. Het zand verplaatste zich langzaam in de richting van de buurtschap. In de luwte van de buitenste bomen kwam het zand tot rust en stapelde zich in de loop der jaren op tot de mooie stuifwal die het nu is.

Met alle middelen werd getracht de landerijen van Seters tegen onderstuiven te behoeden en dat is gelukt. Toen Staatsbosbeheer in 1899 de Boswachterij overnam en de militaire oefeningen naar elders werden verplaatst, kreeg de beschadigde bodem weer rust. De grote zandvlakte werd met bomen ingeplant en met de verstuivingen was het gedaan. Helaas vindt er momenteel veel erosie plaats door het te intensief gebruik door mountainbikers en trimmers. De greppels in het gebied waren aanvankelijk bedoeld als ontwateringsgreppels.

Voordat het bos er was - in de tijd van de zandverstuivingen - zijn hier grote hoeveelheden zand weggewaaid. Ook het zand van de stuifwal moet hiervandaan zijn gekomen. Zo’n plaats heet een ‘uitgestoven laagte’. Zulke plaatsen waren vaak erg nat, omdat afwatering ontbrak. Daarom zijn bij de aanleg van het bos veel greppels gegraven. De afgegraven grond is tussen de greppels gestort, zodat de plaats waar de boompjes geplant zouden worden iets hoger, en dus droger, kwam te liggen. Doordat het huidige bos veel water verbruikt en het waterpeil behoorlijk is gedaald, zijn de greppels overbodig geworden. Op de open plekken in het bos groeit de grassoort ‘bochtige smele’. Waarom deze soort zo wordt genoemd, zal je duidelijk worden als deze in bloei staat (van juni tot september).

Tegenwoordig is de Seterse Bergen ’s zomers een leuke plaats voor recreanten maar ook ’s winters, want dan kan er geskied worden. Staatsbosbeheer heeft een wandelroute met een lengte van 3,5 kilometer door het gebied uitgezet.

- Buurtschap Seters maakt deel uit van Landschapspark De Open Linie.

Landgoed 't Hoefke
De gemeente Oosterhout werkt anno 2022 aan een wijziging van het bestemmingsplan die de aanleg van landgoed 't Hoefke mogelijk maakt. Het gaat de aamleg van een natuur- en recreatiegebied van 12 hectare op de locatie Hoevestraat 17 in buurtschap Seters. Daarbij wordt 5 hectare landbouwgrond omgevormd tot natuur. Het landgoed ligt nabij bij Boswachterij Dorst en sluit aan op het bestaande Natuurnetwerk Brabant. Het gebied wordt toegankelijk voor extensief recreatief gebruik.

• 1. Laatmiddeleeuws landschap en veldnamen in de Baronie van Breda,
  Buiks, Chr.
  , (1997)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)