Kievitshaar

Plaats
Buurtschap
Hardenberg
Salland
Overijssel

kievitshaar_plaatsnaambord_kopie.jpg

Kievitshaar is een buurtschap in de provincie Overijssel, gem. Hardenberg. De buurtschap valt onder het dorp Oud Avereest. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaamborden kunt zien dat je er bent aangekomen

Kievitshaar is een buurtschap in de provincie Overijssel, gem. Hardenberg. De buurtschap valt onder het dorp Oud Avereest. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaamborden kunt zien dat je er bent aangekomen

Kievitshaar

Terug naar boven

Status

- Kievitshaar is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 2000 gemeente Avereest.

- De buurtschap Kievitshaar valt onder het dorp Oud Avereest, maar omdat dit dorp in 1978 geen eigen postcode en postale plaatsnaam heeft gekregen in het postcodeboek, liggen beide plaatsen voor de postadressen 'in' Balkbrug.

- De buurtschap Kievitshaar heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1337 Kyvedeshaar, 1811-1813 Kivitshaar, 1830-1855 Kiewits Haar, 1851 Kievitschaar of Kiewitshaar, 1899 Kievitshaar.

Naamsverklaring
Samenstelling van de vogelnaam kievit (Vanellus vanellus) en haar 'zandige rug'. De identificatie van de oudste vorm is onzeker.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kievitshaar ligt rond de gelijknamige weg, een bosweggetje midden in het bos, WZW van Oud Avereest, NW van Balkbrug, NO van Nieuwleusen, O van Rouveen, ZO van Staphorst en ZZO van IJhorst.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat buurtschap Kievitshaar 8 huizen met 42 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 10 huizen met ca. 25 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Hoe oud is de Kievitshaar?
Het gehucht zou oorspronkelijk uit drie boerderijen hebben bestaan. Uit nadere gegevens blijkt echter dat er in de beginjaren van de 19e eeuw nog geen drie boeren hun bedrijf hier hadden gevestigd. Van het landschap Drenthe was tot dan niet één behoorlijke kaart te vinden en Napoleon I wenste daar verandering in. Hij gaf het bevel aan het Minestere de la Guerre om het grootste deel van Drenthe en enkele aangrenzende gebieden in kaart te brengen. Dit gebeurde in de jaren 1811-1813, door Franse topografen. Op een van deze kaarten komt de 'Kivitshaar' voor.

Het gehucht bestaat dan uit een tweetal boerderijen met enige bouw- en weilanden, gelegen midden in een groot heideveld met hier en daar vennen. Er was een wegverbinding met De Haar, Vledder, IJhorst, Staphorst-Rouveen, en met De Maten. Naar Groot-Oever is geen weg getekend, zodat, zo de bewoners toen daar buurten, ze door het grote heideveld moesten. De originele kaarten bevinden zich in Vincennes (Parijs); van de belangrijkste zijn fotokopieën aanwezig in de kaartverzameling van het Geografisch Instituut van de Rijksuniversiteit te Utrecht en in het Rijksarchief in Assen.

Een tweede aanwijzing dat de derde boerderij niet uit omstreeks 1800 stamt bestaat sinds 1981. Het betreft de oude herberg, dus de meest oostelijke en op de afgedrukte foto in de Marskramer voorkomende behuizing. Bij de renovatie van deze boerderij kwam het jaartal 1858 aan het licht. Het was in een van de gebinten gebeiteld op de plaats waar geen daglicht kwam en bleef dus jaren verscholen voor het menselijk oog. De stichter zou Hans Prins kunnen zijn, hoewel hij in 1858 reeds 63 jaar was. Waarschijnlijk lijkt het dat zijn zoon Roelof de eerste bewoner was. Hij was geboren in 1818 en trouwde in 1848 met Jentje Schoemaker. Zij was afkomstig van de Oosterhuis. De vraag hoe oud de buurtschap nu is, is ook met vorenstaande niet beantwoord. Misschien komen we er nog eens achter." Aldus Jakob de Weerd in De Marskramer (kennelijk een tijdschrift?), februari 1982 (deze informatie is helaas de enige informatie op de site Kievitshaar.com, kennelijk bedoeld als site van en voor de buurtschap. Kennelijk is het er niet van gekomen om deze site verder 'op te tuigen'). Inmiddels is dhr. De Weerd daar wel achter gekomen, getuige zijn in 2020 verschenen publicatie:

Boek
In oktober 2020 is het boek 'Kievitshaar, de geschiedenis van een oude buurtschap' verschenen. Het boek is geschreven door Jakob de Weerd, die het langst van alle bewoners in deze buurtschap woont (op huisnr. 2) en er veel over kan vertellen. De Weerd is onder meer 28 jaar voorzitter geweest van de Historische Vereniging van Nieuwleusen. In 150 kleurrijk geïllustreerde pagina's wordt de ca. drie eeuwen geschiedenis van deze buurtschap beschreven. Hoe oud is deze buurtschap aan de rand van de gemeente Hardenberg? Wanneer werd de eerste boerderij er gebouwd, wie hebben er gewoond en wat heeft buurtschap Groot Oever er mee te maken. Waarom was er een stille kroeg? Wat deed het leger hier rond 1900? Wanneer kwamen de eerste 'burgers' er wonen? En wat zochten de media hier vijftig jaar geleden? Al deze zaken en nog veel meer komen in dit boek aan de orde. Alle bewoners van de huizen door de eeuwen heen zijn in de archieven opgespoord. Daarnaast hebben kranten ook interessante informatie prijsgegeven over het oude gehucht, dat ook enkele keren in zijn rustige bestaan is bedreigd. Het boek is een privé-uitgave van de schrijver en kon uitsluitend door voorintekening bij de auteur worden verkregen.

- Artikel over het verdwijnen van een oude 17e-eeuwse weg, die een verbinding was van Ommen naar de Kievitshaar en verder richting Meppel.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Wij kennen de situatie ter plekke niet, maar wij vermoeden dat in deze buurtschap verschillende monumentale (woon)boerderijen te zien zijn, hoewel de buurtschap geen formele (rijks- of gemeentelijke) monumenten heeft. Dankzij het feit dat de woonboerderij op Kievitshaar nr. 4 in 2016 te koop heeft gestaan, kun je hier via de link een kijkje in het interieur nemen.

- Verzamelingen beginnen vaak met één stuk van iets. En dan krijg of koop je er nog een, en nog een... tot je op een gegeven moment een verzameling hebt. Zo is het ook met Jakob de Weerd uit buurtschap Kievitshaar, die een herdenkingsbord van het Koninklijk Huis van zijn moeder kreeg. Nadien kocht hij er hier nog een, en daar nog een... en vandaag de dag is het een collectie van ca. 240 herdenkingsborden. In de zomer is de collectie van dhr. De Weerd te bezichtigen, mits er een bord aan de weg staat dat vermeldt dat de expositie geopend is.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Stap op de fiets en beleef het boerenleven van Kievitshaar - Balkbrug en omgeving (kaart). De fietsroute van 36 kilometer voert je langs 2 bijzondere producenten: de Reestlandhoeve (Hoofdweg 21, Balkbrug) en de Wolvarken Hoeve (Nieuweweg 10, Vinkenbuurt). De boerensector is belangrijk voor Overijssel: iedereen eet ervan, 70% van de grond wordt gebruikt door boeren en 1 op de 3 vrachtwagens in Overijssel is onderweg voor jouw maaltijd. Daarom stimuleert de provincie Overijssel met een speciaal Agro en Food programma deze innovatieve boerenbedrijven."

"De Reestlandhoeve is gelegen N van buurtschap Kievitshaar, in het Reestdal, met zijn uitstekende natuurlijke omstandigheden zoals een ijzeroerhoudende, zanderige en waterdoorlatende bodem. Vakmanschap, liefde voor mens en natuur en de biologische teelt staan mede garant voor de productie van de smaakvolle Reestlander wijnen. Binnen ons bedrijf werken wij met unieke methoden; zo klinkt er tijdens het groeiseizoen klassieke muziek in onze wijngaard ter versterking van de wijnstokken, en vinden volwassenen van jong tot oud met verschillende zorgvragen op de Reestlandhoeve een gezellige, veilige en warme plek om te verblijven en te genieten."

"Op onze Wolvarken Hoeve in buurtschap Vinkenbuurt, Z van buurtschap Kievitshaar, hadden we altijd al dieren lopen. In 2013 is daar het bijzondere ras Mangalica of Wolvarken bijgekomen. Samen met de Speelwerkplaats vormen dit de activiteiten op onze hoeve. Waarbij we op kleine schaal een bijzonder divers assortiment produceren van o.a. hout tot vleesproducten. Het varken dankt zijn naam aan zijn bijna schaapachtige, krullende vacht. Het ras komt oorspronkelijk uit Hongarije en het noorden van Servië. Er zijn 3 kleurvariaties: de roodbruine en de zwaluwbuik zijn aanwezig op onze Hoeve. Het is een trager groeiend ras dan het gewone varken. Het wolvarken ontwikkelt meer vet, in de vorm van spek en intramusculair vet. Dit maakt het vlees bijzonder smakelijk. Het hele jaar lopen de wolvarkens buiten op een groot perceel gras. Ze vinden het heerlijk om met hun snuit in de modder te wroeten. Ze krijgen alle tijd om rustig te groeien. Het zijn erg beweeglijke, stressvrije en sociale dieren. Het welzijn van de varkens en al onze andere dieren vinden wij erg belangrijk."

"Massale dennenmoord op de heide van de Kievitshaar. Zonde is het eigenlijk. Tientallen grove dennetjes staan op deze zaterdagmorgen in oktober 2020 fier in de hei. Nog wel. Rond 09.00 u. staat onze zaterdagwerkgroep, dit keer negen man/vrouw sterk, klaar om ze allemaal te lijf te gaan. De lucht ziet er niet goed uit; felle buien trekken over de uitgestrektheid van het Westerhuizingerveld en ze slaan ons niet over. Een regenpak is dan ideaal. Eigenlijk worden alleen de werkhandschoenen kletsnat. Maar ook dat went. Zo nu en dan komt het zonnetje toch nog even langs en zet het mooie stuk hei waar we werken in een kleurrijke gloed.

Keuzes maken. De werkplek is een heideveld op de Kievitshaar. Het terrein is in beheer bij Staatsbosbeheer en onderdeel van het min of meer geflopte project 'Vipera verbindt'. Ooit zou er een ecologische verbindingszone gerealiseerd worden tussen Boswachterij Staphorst en de Haardennen. De crisis van 2008 en de kortzichtigheid van de toenmalige staatssecretaris Henk Bleeker deed de plannen in de onderste lades van het bureau belanden. Sterker nog, ze kwamen in de doos oud papier terecht. In de beoogde zone van heide zitten nog grote gaten. Die ruimte wordt gevuld met grasland en maisakkers. Toch blijven we optimistisch en hopen we dat deze verbinding in de toekomst toch nog tot stand komt.

Staatsbosbeheer moet het onderste uit de kast halen om de bestaande heide binnen het project open te houden en is dus erg blij met onze hulp. Heidebeheer bestaat vooral uit keuzes maken. Niets doen is geen optie. Binnen tien jaar ben je dan de heide kwijt en is het een jong bos geworden met zaailingen van vuilboom, eik, berk en grove den. Op deze morgen op de Kievitshaar is de aanval vooral gericht op de grove dennetjes. Emotieloos zagen we de ene na de andere den om en gooien de boompjes op grote bulten, die later door de beheerder worden opgehaald. Maar eigenlijk is het een grote slachtpartij. De heide vaart er wel bij. De een z’n dood... geldt zeker voor natuurbeheer." (bron: Natuurwerkgroep de Reest, oktober 2020)

- Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten in buurtschap Kievitshaar (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug)

- "Het college van Burgemeester en wethouders van de gemeente Hardenberg, overwegende: dat de weg Kievitshaar ter hoogte van de gelijknamige buurtschap is gelegen en vanaf deze buurtschap in zuidoostelijke richting naar de Nieuwe Dijk loopt; dat het gedeelte van de weg gelegen tussen de buurtschap en de Westerhuizingerweg een pad betreft dat is aangewezen als onverplicht fietspad; dat dit pad hiermee een belangrijke functie vervult in het toegankelijk maken van natuurgebied De Zwarte Dennen vanuit het zuidoosten voor met name het recreatief fietsverkeer; dat het betreffende pad ook gebruikt wordt door schoolgaande kinderen die per fiets naar de in Balkbrug aanwezige basisscholen fietsen;

dat een aandachtspunt in deze werd gevormd door het feit dat er vanaf de Kievitshaar geen logische directe verbinding richting Balkbrug aanwezig was, wat in de praktijk betekende dat fietsers moesten omrijden (bijvoorbeeld via de route Westerhuizingerweg - Hoofdweg, alwaar zij gemengd met het gemotoriseerd verkeer van de rijbaan gebruik moeten maken); dat het gedeelte van de weg tussen de Westerhuizingerweg en de Nieuwe Dijk namelijk een zandpad betrof, waardoor deze niet geschikt was om als fietspad te fungeren terwijl dit juist een logische schakel zou zijn om de hierboven genoemde directe fietsroute te realiseren;

dat Plaatselijk Belang Balkbrug in verband met het voorgaande de wens richting gemeente heeft uitgesproken om een directere fietsverbinding te realiseren tussen buurtschap Kievitshaar en Balkbrug; dat dit namelijk tot positief gevolg zou hebben dat een directere en comfortabeler fietsroute voor (recreatieve) fietsers van de campings rondom Balkbrug naar De Zwarte Dennen en vice versa ontstaat; dat dit daarnaast ook zou voorzien in een veiliger fietsroute voor de leerlingen die vanuit de omgeving naar de basisscholen in Balkbrug fietsen; dat de gemeente het gedeelte van de weg tussen de Westerhuizingerweg en de Nieuwe Dijk in dat verband recentelijk heeft voorzien van een betonverharding, zodat dit voormalige zandpad nu goed te gebruiken is door fietsers;

dat het wenselijk wordt geacht om dit heringerichte gedeelte van deze weg, in overeenstemming met het andere gedeelte van de weg, nu middels dit verkeersbesluit ook aan te wijzen als onverplicht fietspad; dat het gezien het recreatieve karakter en het gebruik door schoolgaande jeugd namelijk vanuit verkeersveiligheidsoogpunt niet wenselijk wordt geacht dat bromfietsers van de Kievitshaar gebruik maken; dat het snelheidsverschil tussen fietsers en bromfietsers alhier namelijk tot gevaarlijke en derhalve onwenselijke situaties zou kunnen zorgen; dat bromfietsers bij gebruikmaking van deze weg voorts een verstorende factor zouden vormen voor het natuurgebied waar het pad doorheen loopt, hetgeen onwenselijk wordt geacht; dat bromfietsers derhalve van de rijbaan van het ter plaatse aanwezige wegennetwerk gebruik dienen te blijven maken, hetgeen zij in de huidige situatie reeds doen;

dat met het nemen van bovengenoemde maatregel dan ook wordt bewerkstelligd dat enerzijds het recreatieve karakter van de fietsroute Kievitshaar wordt benadrukt, terwijl gelijktijdig een verkeerveiliger en directer (fiets)alternatief voor schoolgaande kinderen richting Balkbrug wordt geboden; dat langs deze weg echter wel enkele weilanden en akkers liggen, die door de eigenaren enkel via deze weg te bereiken zijn; dat gezien de ontsluitingsmogelijkheden van deze percelen er geen andere optie bestaat dan landbouwverkeer gebruik te laten maken van het onverplichte fietspad om zodoende de bereikbaarheid van de weilanden/akkers in kwestie te waarborgen; dat dit wordt bewerkstelligd door landbouwverkeer op het als onverplichte fietspad aangewezen gedeelte tussen de Westerhuizingerweg en Nieuwe Dijk toe te staan, wat richting eenieder kenbaar wordt gemaakt door het plaatsen van onderborden; dat het gezien de breedte van het onverplichte fietspad en de lage intensiteiten van het landbouwverkeer niet in de lijn der verwachting ligt dat de verkeersveiligheid hierdoor in het geding komt;

dat het gedeelte van de Kievitshaar tussen de Westerhuizingerweg en Nieuwe Dijk daarnaast ook van oudsher veelvuldig gebruikt wordt door ruiters; dat het gewenst is dat ruiters dit ook in de nieuwe situatie kunnen blijven doen; dat dit kan worden bewerkstelligd door ruiters op het onverplichte fietspad toe te staan, wat richting eenieder kenbaar wordt gemaakt door het plaatsen van onderborden; dat het toestaan van ruiters op het onverplichte fietspad naar verwachting geen invloed heeft op de verkeersveiligheid, aangezien de zichtbaarheid op het hele onverplichte fietspad goed is en fietsers en ruiters daarom goed op elkaar kunnen anticiperen;

dat het treffen van een verkeersmaatregel een normale maatschappelijke ontwikkeling is waarmee een ieder kan worden geconfronteerd en waarvan de nadelige gevolgen in beginsel voor rekening van betrokkenen behoren te blijven; dat de in dit verkeersbesluit vermelde verkeermaatregelen op basis van artikel 2 van de WvW 1994, gelet op het voorgaande, derhalve strekken tot: het verzekeren van de veiligheid op de weg (artikel 2, lid 1, onderdeel a); het beschermen van weggebruikers en passagiers (artikel 2, lid 1, onderdeel b); het in stand houden van de weg Kievitshaar en het waarborgen van de bruikbaarheid daarvan (artikel 2, lid 1, onderdeel c); dat de in dit verkeersbesluit genoemde (delen van) wegen in beheer en eigendom zijn van de gemeente Hardenberg; dat overeenkomstig artikel 24 van het Besluit Administratieve Bepalingen inzake het Wegverkeer overleg heeft plaatsgevonden met de verkeersadviseur van politie-eenheid Oost Nederland, district IJsselland. Hij bracht hierover een positief advies uit.

Besluit: het gedeelte van de Kievitshaar gelegen tussen de Westerhuizingerweg en de Nieuwe Dijk aan te wijzen als onverplicht fietspad, waarop landbouwverkeer en ruiters worden toegestaan door het plaatsen van borden model G13 van Bijlage 1 van het RVV 1990 met daaronder een combinatie van onderborden model OB01 en OB05 en een onderbord met de tekst “toegestaan”." Aldus een publicatie van de gemeente in de Staatscourant d.d. 29-9-2014.

Terug naar boven

Beeld

- Foto van de familie Westerman bij hun boerderij in buurtschap Kievitshaar, anno 1928. Ook de familie Prins staat erbij. - Foto van de zandweg in de buurtschap in de jaren vijftig van de 20e eeuw.

Terug naar boven

Gedicht

Dichter, historicus, harmonicaspeler en vroegere boer Hendrik Sterken Rzn uit de zuidelijk gelegen buur-buurtschap De Maat beschrijft de buurtschap in een van zijn gedichten. Uit zijn gedicht 'De Kievitshaar' (1966):

(...)
Driej huuzen stunden ienzaam doar
hoog boaven op de belt
Rondumme lag gezichten wied
het grote heideveld
Twie'j bergen weerskàànt van de weg
net of 't een vesting was
En onder ien het leege làànd
doar schittern De Haarplas
Doar gonk de olde weg toe langs
van Möppelt noar de Schààns
Wie onderweg dan rösten wol
gaf Kievitshaar een kààns
Ien 't oosters huus, woar vrogger tied
een herberg is ewest
't Lig met de ramen noar de weg
net àànders as de rest
Bi'j de herberg stiet het bakhuus nog
de baknoamt is niet meer
Op d' olde muure ku'j nog zien
hoe of het was weleer
(...)

Reacties

(2)

Beste mensen,
Gisteren ben ik toevallig bij de familie J. de Weerd in deze buurtschap geweest om een boek op te halen wat uitgekomen is over de Kievitshaar (prachtig boek) en geschreven is door dhr. J. de Weerd. Alleen heb ik een uur zitten zoeken en vragen bij de mensen die er in de buurt wonen hoe ik er moest komen daar het verschrikkelijk slecht aangegeven is, daarom zou een betere wegbewijzering geen overbodige luxe zijn, in het bijzonder voor de hulpdiensten. Maar ik moet u eerlijk zeggen dat het een prachtige omgeving is met ontzettend veel natuur. Met vriendelijke groet, Henk Hagedoorn

Dank voor uw reactie. Ik ben het volledig met u eens. Helaas zijn veel buurtschappen in ons land 'ondergeschoven kindjes', die worden 'verwaarloosd' op het gebied van richtingborden en plaatsnaamborden, maar ook qua inhoudelijke informatie op sites en in literatuur. Op mijn site besteed ik juist daaróm dan ook net zo uitvoerig aandacht aan de buurtschappen als aan de steden en dorpen, terwijl de meeste (papieren en elektronische) naslagwerken over plaatsen en streken doorgaans alleen aandacht besteden aan de steden en dorpen en de buurtschappen vaak worden vergeten dan wel er met een paar regeltjes bekaaid vanaf komen.

Nog niet alle plaatsbeschrijvingen op mijn site zijn af. Zo was ik ook nog niet aan deze buurtschap toe gekomen. Als er iemand onderaan de pagina van een buurtschap reageert, is dat voor mij een mooie aanleiding om het hele internet af te zoeken naar wat er verder nog aan lezenswaardigs over de buurtschap in kwestie te vinden is. Dat heb ik hedenavond gedaan m.b.t. deze buurtschap, en dat heeft nog aardig wat opgeleverd. Ik heb nu o.a. de beschrijving van het boek, een mooi gedicht over de buurtschap, de naamsverklaring van de buurtschap en de herinrichting van de weg tot fietspad hierboven opgenomen.

Ook vermeld ik op diverse plekken op mijn site, zoals hier https://www.plaatsengids.nl/kennisbank/plaatsnaamborden, dat ik mij er over verbaas dat ca. de helft van de ca. 4.000 buurtschappen in ons land, waaronder Kievitshaar, geen plaatsnaamborden heeft. In de hoop dat gemeenten, heemkundekringen, dorpsraden e.d. het lezen en er iets mee gaan doen in hun werkgebied. Want buurtschappen zijn, hoe klein ook, óók woonplaatsen en bij woonplaatsen horen plaatsnaamborden te staan, dus ook bij buurtschappen. Gelukkig is er de afgelopen jaren een inhaalslag gaande, maar het gaat wel érg langzaam...
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

P.S. Weet u toevallig of het boek al is uitverkocht of dat er nog exemplaren verkrijgbaar zijn? Ik lees in een krantenbericht dat het boek alleen bij voorinschrijving verkrijgbaar was, maar wellicht heeft de auteur er een aantal extra laten maken voor mensen die nadien het boek alsnog willen bekomen? Dan kan ik dat hierboven erbij vermelden.

Reactie toevoegen