Nijetrijne, het kerkje van Evangelische Gemeente Maranatha dateert uit 1919
Nijetrijne is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Weststellingwerf, en daarbinnen gelegen in het streekje de Westhoek.
Terug naar bovenIn het Stellingwerfs
Ni'jtriene.
In het Fries
Nijetrine.
Oudere vermeldingen
1320 Nienwestrinde, 1399 kopie 18e eeuw Nyetrynde, 1408 Nyetrynde, 1509 Nouatrine(n), 1579 Nietrijndt.
Naamsverklaring
Betekent het Oudfriese trind 'rond', Oudengels trendan 'rollen', Middelnederlands trent, 'ronding, omtrek, grenslijn'. De vorm van de nederzetting is mogelijk het benoemingsmotief geweest. Met nije 'nieuwe' ter onderscheiding van Oldetrijne. Ook werd het onderscheid tussen deze plaatsnamen door middel van oost en west gemaakt: Ostrinde versus Nienwestrinde.(1)
Nijetrijne ligt ZW van Wolvega, als lintbebouwing aan de provincialeweg N351 (Pieter Stuyvesantweg) van Wolvega naar de Noordoostpolder. Bij de aanleg van deze weg in 1955 is de naastgelegen vaart gedempt. Het dorpsgebied strekt zich ook N en Z van deze weg uit. Het dorpsgebied vormt het NO kwart van de Westhoek van de gemeente Weststellingwerf. Het grondgebied van het dorp vormt het grootste deel van natuurgebied de Rottige Meente. Het dorp grenst in het NW aan het riviertje de Scheene, in het O aan de Jonkersvaart of Helomavaart, en in het Z aan de rivier de Lende (voorheen: Linde), waarachter de provincie Overijssel ligt (kernen Ossenzijl en Oldemarkt).
Terug naar bovenIn 1840 heeft Nijetrijne 22 huizen met 120 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp nog altijd ca. 120 inwoners, zij het nu in ca. 50 huizen.
Terug naar boven- E.e.a. over Nijetrijne in den beginne en over de naam.
- De openbare basisschool van Nijetrijne is in 1973 afgebroken.
- Inwoners Ellen Kijlstra, Aize Kijlstra, Hans Brandsma, Jan de Vries en Francisca Knulst hebben 5 jaar lang bronnenmateriaal vergaard en geredigeerd tot het prachtige boek 'Nijetrijne, terugblik op een turbulente eeuw', dat in 2014 is verschenen en uitgegeven door het Plaatselijk Belang van het dorp. Het boekwerk behandelt de geschiedenis van de laatste 100 jaar van het dorp, met meer dan 500 foto’s en memoires van inwoners en oud-inwoners. Daarnaast passeren ook enkele anekdotes en een algemene geschiedenis van het dorp de revue. Ook afgebroken gebouwen, beroepen uit het verleden en verenigingen worden zorgvuldig beschreven. Namen van Nijetrijners van de afgelopen 100 jaar zijn overzichtelijk in tabellen vermeld. Onder de link vind je een videoreportage van de boekpresentatie. De oplage van slechts 300 stuks was al snel uitverkocht.
Terug naar boven- Nijetrijne heeft 4 rijksmonumenten: de molens De Reiger en De Rietvink, de Driewegsluis en de Scheenesluis. Al deze objecten worden hierna beschreven.
- Nijetrijne heeft 1 gemeentelijk monument, zijnde de vervenersboerderij uit ca. 1860 op Pieter Stuyvesantweg 138.
- De door Jan de Liefde (1814-1869) opgerichte Vereniging Tot Heil des Volks uit Amsterdam zond rond 1870 evangelisten uit naar dit veengebied. In 1877 is toen de Vrije Zendingsgemeente Nijetrijne opgericht. In 2009 is de naam gewijzigd in Evangelische Gemeente Maranatha. Het kerkgebouw Maranatha (Pieter Stuyvesantweg 186) dateert uit 1919.
- In de Grote Veenpolder hebben in totaal 6 molens gestaan. In 1855 zijn de eerste 2 gebouwd. De molens stonden alle aan de ringdijk die de polder omsloot. Na het stichten van een elektrisch gemaal zijn 4 molens gesloopt, alleen de molens 1 en 5 (De Rietvink en De Reiger, beide in Nijetrijne) blijven - tot 1964 - hun functie behouden. In dat jaar neemt een gemaal de taken van de beide poldermolens over en worden de molens als recreatiewoning verkocht. Molen de Rietvink behoudt zijn oorspronkelijke inrichting en gaande werk. Tot de start van de restauratie is de molen nog geheel compleet naar de toestand van 1964 bij het beëindigen van zijn functie. Na de restauratie van 2008-2010 is molen De Rietvink weer geheel maalvaardig opgeleverd en is nu weer in staat om als (hulp)bemaling te fungeren. Waterstaatkundig is de situatie hiermee weer vrijwel geheel overeenkomstig met de situatie in 1855 bij het stichten van de molen en de polder. Bij beide molens staat nog een molenaarswoning. - Reportage over molen De Rietvink en directe omgeving en de perikelen aldaar rond een te realiseren theetuin, in Frysk Nijs, 30-5-2017.
In augustus 2018 is Molen De Rietvink in Nijetrijne overgenomen door Tanja en David Goede, waarbij David, gekoppeld aan het opleidingstraject van het ‘Gild Fryske Mounders’ (Gilde Friese Molenaars) de molenaarsfunctie gaat vervullen, in samenwerking met enkele vrijwillige molenaars. Er moet nog veel gebeuren, onder andere het vervangen van de roeden, wat de 'ruggegraat' van de wieken vormt. Daarnaast wordt er nog een molenschuur gebouwd, waarin o.a. sanitaire voorzieningen worden opgenomen.
- Tjasker Nijetrijne, gebouwd in 1976, is tot 2001 gebruikt voor de bemaling van natuurgebied de Bonne Brekken bij Wijckel. Nadat de boktjasker bij een storm zwaar beschadigd raakte, zijn de resten ervan opgeslagen. In 2007 is de molen herbouwd in natuurgebied de Rottige Meente, waar hij nu water tussen twee trekgaten pompt.
- In het dorpsgebied van Nijetrijne staat een reeks zogeheten Amerikaanse windmotoren. Windmotor 1 heeft een windrad van 12 bladen en een diameter van 3,5 meter. Hij staat ongeveer een kilometer ten noorden van het dorp, op de Z oever van de Scheene. De windmotor is niet maalvaardig. Nog geen honderd meter ZW van deze molen staat de identieke Windmotor 2. - Windmotor 3 heeft een windrad van 12 bladen en een diameter van 2,5 meter. Hij staat halverwege het dorp en buurdorp Munnekeburen, op de westelijke oever van de Scheene. De windmotor is in 2005/2006 gerestaureerd en is maalvaardig. Windmotor 4 heeft een windrad van 12 bladen en een diameter van 3,5 meter en staat aan een schelpenpad langs de oostelijke oever van de Scheene. Windmotor 6 heeft een windrad van 12 bladen en een diameter van 2,5 meter en staat bij de driesprong van de N351 (Pieter Stuyvesantweg) met de Kerkeweg naar Langelille.
Windmotor 7 heeft een windrad van 18 bladen en een diameter van 2,5 meter. De molen is in 2005/2006 gerestaureerd en staat ongeveer 150 meter ZO van de driesprong van de N351 met de Kerkeweg naar Langelille. Windmotor 8 heeft een windrad van 12 bladen en staat enkele honderden meters Z van de N351, niet ver van voorheen Molen Schokker. Windmotor 9 heeft een windrad van 18 bladen en staat nabij een vogelkijkhut in het ZO deel van natuurgebied de Rottige Meente. Voorheen Molen Schokker heeft een windrad van 21 bladen en een diameter van 6 meter. De molen stond oorspronkelijk in een natuurgebied aan de Tjonger. In 1998 is hij afgebroken. Drie jaar later is hij in opdracht van Staatsbosbeheer gerestaureerd door een viertal leerlingen van ROC Friese Poort uit Drachten. Daarna is de molen herplaatst op zijn huidige locatie Z van de N351. De windmotor is niet maalvaardig. De herbouw van de Windmotor bij Molen De Rietvink, bij de Scheenesluis, is in 2017 gereedgekomen.
- De Driewegsluis in Nijetrijne (bij Lindedijk 2, zo genoemd omdat op dit punt 3 wateren bij elkaar komen) is een opmerkelijke sluis, met drie paar sluisdeuren: één paar in de Jonkersvaart of Helomavaart en twee paren in de Linde. De huidige sluis is in 1927 gebouwd ter plaatse van een uit 1775 stammende voorganger, nadat de Provincie in 1917 de Jonkersvaart had overgenomen van de vervenersfamilie Heloma. De sluis heeft tot 1973 dienst gedaan en is in 1995 gerestaureerd.
- De Scheenesluis in Nijetrijne (bij Veendijk 7) met houten draaibrug is in 1914 gebouwd ter plaatse van een houten voorganger, die tot stand kwam in het kader van de drooglegging in 1847 van de 'Groote Veenpolder in Weststellingwerf'. Uit de tijd van de herbouw stammen de sluismeesterswoning, een café en een kleine scheepshelling.
- De voormalige herberg De Laatste Stuiver bij de Scheenesluis in Nijetrijne heette niet zo omdat men hier de laatste stuiver tol moest betalen (zoals dat wél het geval was bij De Leste Stuver bij Buitenpost), maar omdat de veenarbeiders en scheepslui hier na het werk voor 'een drankje' hun portemonnee kwamen legen, tot aan de laatste stuiver toe. Het pand uit 1865, tot 1947 als herberg in functie en sindsdien woonhuis, is in 2011 gekocht door Kees en Yvonne Smit, omdat zij er verliefd op waren geworden tijdens hun vele boottochtjes langs de Scheenesluis. Het pand was echter zodanig vervallen dat het helemaal opnieuw moest worden opgebouwd. De herbouw/restauratie is in 2013 gereed gekomen. Op 12 april 2013 is tijdens een feestelijke bijeenkomst de eerste/laatste steen gelegd door dochter Tesse Smit, en was het voor even weer de herberg uit vroeger tijden.
Terug naar boven- Het piepkleine dorpje is in de regio beroemd vanwege Opera Nijetrijne. Sinds 2001 wordt hier ieder jaar in augustus een in Nederland nooit eerder uitgevoerde 18e-eeuwse komische opera uitgevoerd (met in de lustrumjaren een wél bekende opera) in de openlucht van het overweldigende landschap van natuurgebied de Rottige Meente. De opera’s zijn vertaald in het Nederlands, dus goed te volgen en aantrekkelijk voor een breed publiek, voor kenners en niet-kenners, voor jong en ouder. De opera is geliefd bij een breed publiek en krijgt jaarlijks goede recensies van de landelijke pers. In 2008 is de Opera zelfs vereerd met een bezoek van de toenmalige koningin (thans prinses) Beatrix.
Sinds 2017 zijn de producties noodgedwongen kleinschaliger; omdat het pad dat de locatie met de Pieter Stuyvesantweg verbindt sinds 2017 niet meer kan worden gebruikt, kan het festival vanaf dat jaar nog slechts 150 bezoekers per voorstelling ontvangen. De opera moet ook meer zelfvoorzienend worden. Daarvoor zijn eigen tenten en een tribune aangeschaft. Burgemeester van Weststellingwerf André van de Nadort heeft in augustus 2020 een koninkijke onderscheiding uitgereikt aan Yvon Scheper. Scheper is als initiatiefnemer, directeur, producent en organisator het gezicht van Opera Nijetrijne. Op initiatief van haar wordt deze opera al sinds 2001 jaarlijks georganiseerd. Zij levert ook nog op andere wijzen een bijdrage aan de cultuur in Friesland.
Terug naar boven- "Staatsbosbeheer gaat in natuurgebied Rottige Meente bij Nijetrijne de natuur een handje helpen, onder meer om de waterkwaliteit en watertoevoer te verbeteren. Daarnaast treffen we maatregelen om de historische legakkerstructuur te beschermen. De Rottige Meente is in de 19e en 20e eeuw door turfwinning ontstaan. Daardoor heeft het gebied de karakteristieke structuur gekregen met petgatten en legakkers. Normaal gesproken ontstaat in die petgaten nieuw veen: open water groeit dicht met waterplanten en verandert uiteindelijk in land. Die ontwikkeling levert vaak een grote diversiteit aan planten en dieren op. Maar in de Rottige Meente staat die ontwikkeling van water naar land onder druk. Dat komt door afname van de waterkwaliteit en waterdoorzicht. Daarnaast zijn legakkers continu onderhevig aan wind en golfslag, waardoor deze langzaam afbrokkelen. Beschermende herstelmaatregelen zijn hier dus noodzakelijk.
Daarom komen er nu maatregelen over een gebied van ruim 60 hectare. In december 2020 zijn we hier gestart met actief biologisch visbeheer. In 2021 wordt het gebied voorzien van greppels en begint het plaggen en het beschermen van de legakkers. Het water in de petgaten is nu troebel door algen en bepaalde vissen. Daardoor is er nu te weinig licht voor de waterplanten. Om het doorzicht van het water te verbeteren, heeft Staatsbosbeheer de visstand uitgedund. Na inventarisatie van vissoorten en aantallen zijn in december 2020 en januari 2021 een aantal afvisacties uitgevoerd en is overtollige vis overgeplaatst naar de Helomavaart. Voor het natuurherstel krijgt Staatsbosbeheer subsidie uit een Europees fonds voor plattelandsontwikkeling." (bron: Staatsbosbeheer, december 2020)
- Staatsbosbeheer heeft in Nijetrijne een excursieschuur, genaamd De Tentepolle (Pieter Stuyvesantweg 150).
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Nijetrijne is voor zover ons bekend niet met een website of -pagina op het internet aanwezig.
Reacties
(2)Op uitnodiging van Kees en Yvonne Smit, wonende in De Laatste Stuiver bij de Scheenesluis achter Nijetrijne / Munnekeburen, zag ik twee boeken op tafel liggen: het boek "Uit het schildersleven van Benno Pen" en "Nijetrijne - terugblik op een turbulente eeuw". Dit laatste boek zou ik graag willen kopen, maar weet niet waar dit te koop is. vr.gr. Benno Pen, De Meente 5, 8501 KP Joure
Gelukkig voor de uitgever, helaas voor degenen zoals u die het later nog willen bemachtigen, heb ik op het internet de mededeling aangetroffen (nu hierboven gelinkt, t.b.v. anderen die zich dit ook afvragen) dat de oplage van slechts 300 stuks al snel na verschijning was uitverkocht.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl
Reactie toevoegen