Empe

Plaats
Dorp
Brummen
Veluwe
Gelderland

empe_plaatsnaambord_kopie.jpg

Empe is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Brummen.

Empe is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Brummen.

Empe

Terug naar boven

Status

- Empe is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Brummen.

- De buurtschappen Klein Amsterdam (W van het dorp) en Noord-Empe (NW van het dorp) liggen in de gemeente Voorst, maar hebben in de praktijk ook banden met het Brummense dorp Empe. Ook de Z van het dorp gelegen buurtschap Tonden, die een formele woonplaats is, werkt op veel gebieden met het dorp samen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1046 kopie 12e eeuw Suthempe, 1226 en 1297 Empe, 1414 Empte, ca. 1444 Emp.

Naamsverklaring
Etymologie onzeker. Men heeft gedacht aan een tautologische samenstelling van het Germaanse ama-* 'natuurlijke waterloop' en apa* 'rivier, stroom'. Met sut 'zuidelijk gelegen' ter onderscheiding van Noord-Empe. Het dorp werd vroeger ook Emperbrugge of Empterbrug genoemd, naar een brug over de Emperbeek.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Empe ligt NW van Zutphen, Z van Voorst, als overwegend lintbebouwing aan de Emperweg. W en O hiervan ligt ook nog een stuk buitengebied met verspreide bebouwing. De kern grenst in het O aan de N345 (Apeldoorn - Zutphen).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Empe 74 huizen met 544 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 260 huizen met ca. 650 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Ter hoogte van Empe maakt de N345 een vrij scherpe bocht. Deze zogeheten Emperbocht is in 2015 heringericht om de verkeersveiligheid te verbeteren. Een deel is omgevormd van max. 80 km/uur naar max. 50 km/uur. Daarvoor is een deel van de weg compleet opnieuw aangelegd.

- In 2006 is station Voorst-Empe aan de spoorlijn Amsterdam - Zutphen heropend. Het station ligt op grondgebied van Empe, maar is ook bestemd voor het grotere en bekendere buurdorp Voorst. Vandaar dat die naam vooraan geplaatst zal zijn.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het dorp heeft 16 rijksmonumenten, waarvan er 12 betrekking hebben op 't Huis Empe met toebehoren.

- Empe heeft 2 gemeentelijke monumenten.

- Aan de buitenrand van het dorp ligt het kasteelachtige landhuis Huis Empe. Het huis dateert van omstreeks 1550. Het is gebouwd door Thomas van Buerlo, de toenmalige burgemeester van Zutphen. Het Huis kreeg bekendheid doordat in de jaren zestig van de 18e eeuw mr. W.H. van Hasselt zich hier toelegde op de zijdeteelt. Hij liet hiertoe 3.000 moerbeibomen planten. Het hoofdgebouw is van algemeen belang: vanwege de ouderdom van het hoofdgebouw dat in verschillende bouwfasen vanaf de 16e eeuw tot stand is gekomen; vanwege het vrij gaaf bewaard gebleven exterieur van het oostelijke gedeelte in classicistische stijl uit ca.1825; vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.

- Gevelstenen in Empe.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Nieuws over evenementen in Voorst, Empe en Tonden op Facebook.

- Oranjevereniging Empe (OVE) organiseert jaarlijks de Koningsfeesten (gedurende enkele dagen eind april) en de Oranjefeesten (weekend begin augustus).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Natuurmonumenten heeft van 2012 t/m 2015 herstelwerkzaamheden uitgevoerd op de Empese en Tondense heide, een Natura 2000-gebied van circa 200 hectare. De flora en fauna in het gebied werden bedreigd door verdroging. De zestig voorafgaande jaren is het gebied grotendeels dichtgegroeid en steeds armer aan plantensoorten geworden. Natuurmonumenten heeft met een reeks maatregelen de grondwaterstand verhoogd. Zo zijn sloten gedempt, is er her en der grond afgegraven, is een deel van de bomen verwijderd, en hebben er plagwerkzaamheden plaatsgevonden. Verder zijn er wandelroutes aangelegd. Het resultaat kun je bewonderen in deze drone-film over de Empese en Tondense Heide anno 2016.

- Wandelroute van het station in het dorp naar station Zutphen (14 km), via landgoed Voorstonden en het dorp De Hoven.

- Rondwandeling vanuit het dorp langs de buurtschappen Tonden en Voorstonden (15 of 12 km).

- De Groene Wissel Voorst - Empe (14 km) vanaf het NS-station voert je door het dorp Voorst en door de IJsseluiterwaarden (Voorsterklei en Rammelwaard) NO van Empe.

- Inwoners van het buitengebied van de gemeente Brummen hebben eind 2016 in totaal bijna 6.000 struiken (zoals sleedoorn, meidoorn, hazelaar en Gelderse roos) en ruim 160 bomen (knotbomen, laanbomen en hoogstamfruitbomen) op hun erven geplant. De beplantingsprojecten zijn een gezamenlijke actie van de landschaps-werkgroepen uit dorp Empe en de omliggende buurtschappen, de gemeente Brummen, provincie Gelderland en Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG). Bijzonder in de projecten 'Dorpen in het Groen' is de actieve inbreng van bewoners uit Empe - Tonden en Oeken - Voorstonden - Broek. Deelnemers zijn na een informatiebijeenkomst zelf aan de slag gegaan met het opstellen van een streekeigen beplantingsplan, en hebben daarnaast met hulp van SLG voor ieder erf een inrichtingsplan gemaakt dat aansluit bij het omliggende landschap. Door aanplant van streekeigen soorten wordt het erf weer aantrekkelijk voor allerlei diersoorten. Ook uit cultuurhistorisch oogpunt krijgt het erf meerwaarde wanneer er inheemse plantsoorten staan.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Empe, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Empe (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - "Onze leefomgeving verandert voortdurend. Maatschappelijke en economische ontwikkelingen zijn er de oorzaak van dat grote veranderingen op het gebied van wonen, werken, voorzieningen, verkeer en vervoer gaande zijn. Zo veranderde de landbouw structureel en deed schaalvergroting zijn intrede. Dit leidde tot een pijnlijk verlies aan arbeidsplaatsen. Als vervangende werkgelegenheid uitblijft zijn het vooral de jongeren die dorp en platteland verlaten. Naast deze bevolkingsterugloop bestaat ook nog het element van de vergrijzing en de daling van het aantal leerlingen. Dit laatste was vooral het geval in schooljaar 1998-1999, toen de School met de Bijbel in Tonden gesloten werd. Er is nu nog slechts één school in Empe en Tonden. De terugloop van de bevolking vormt een ernstige bedreiging voor het voortbestaan van de huidige voorzieningen. De middenstand in onze kleine kernen is mede afhankelijk van de klandizie uit de regio. Bij het wegvallen van bepaalde voorzieningen kan middenstand en klant geschaad worden.

Ook het verenigingsleven kan door gebrek aan leden in de problemen komen. Accommodaties kunnen verdwijnen, sociaal contact kan verminderen. Het leven op het platteland kan ontwricht raken, dorpsbewoners dreigen dan geïsoleerd te raken en daardoor in een achterstandssituatie te komen. Het omliggende buitengebied zal hiervan dan eveneens nadeel ondervinden. Om de leefbaarheid in onze kernen op z’n minst in stand te houden zijn een aantal voorwaarden essentieel: betrokkenheid van burgers bij de gemeentelijke besluitvorming; behoud van basisvoorzieningen zoals school, dorpshuis en openbaar vervoer; behoud van overige voorzieningen zoals het postkantoor, de bibliotheek en sport- en spelaccommodatie; passende en betaalbare woonruimte; werkgelegenheid in en bij de kernen.

Het overheidsbeleid biedt weinig reden om erop te vertrouwen dat aan de genoemde voorwaarden voldaan wordt. Het tegendeel lijkt eerder waar,hetgeen blijkt uit gedragingen van de overheid: beperking van woningbouw in dorpen; stringente normen voor vestiging van bedrijven; hogere leerlingennormen voor scholen en fusie of sluiting van bestaande scholen; beperking of opheffing van openbaar vervoer; het vanzelfsprekend vinden dat voorzieningen niet meer in elk dorp voorhanden kunnen zijn; het ontbreken van een samenhangend plattelandsbeleid. Kortom ontwikkelingen die menig dorpsbewoner onverbiddelijk voor grote problemen stellen. Juist deze problemen wil Vereniging Kleine Kernen Empe-Tonden zo goed mogelijk oplossen en zo de leefbaarheid in onze kernen behouden. De vereniging heeft inmiddels reeds enkele projecten met succes uitgevoerd: vermindering van de eigen bijdrage voor riolering in het buitengebied; terugkeer van de bibliobus; het verdedigen van de belangen van dorpsvoorziening ‘t Oortveld; inspraak bij verkeersremmende maatregelen nabij de basisschool; inrichting speelplaats Trepkesweide; duidelijke bewegwijzering naar de kernen."

- Dorpshuis: - "De verenigingen in het dorp Empe en de buurtschap Tonden maakten jarenlang gebruik van de accommodatie van Café Het Zwaantje. Dit was het adres voor vergaderingen en uitvoeringen en daarnaast vierde menig bruidspaar hier zijn huwelijksfeest. Nadat het karakter van het Zwaantje in 1979 drastisch werd veranderd, doordat het interieur tot een discotheek werd verbouwd, was er in het dorp geen geschikte locatie voor het verenigingsleven meer. De basis van dorpshuis het Oortveld is in oktober 1974 gelegd toen de Brummense oud-wethouder van onderwijs de heer D.W. Scholts het gebouwtje, een dependance van de J.H. Isingsschool, opende door het onthullen van een bord met de naam het Oortveld. Het Oortveld werd destijds beheerd door Stichting Onderdak en Verzorging. Dit was een door de gemeente Brummen opgerichte stichting, die enkele gebouwen in de gemeente beheerde. De naam het Oortveld is ontleend aan een koopakte uit 1546 van de gelijknamige boerderij. Deze is in 1972 afgebroken.

Omdat de gemeente niet zonder meer van plan was geld te investeren in een nieuw en groter opgezet dorpshuis, werden onder andere het Anjerfonds en het Koningin Julianafonds benaderd om de benodigde geldmiddelen bijeen te krijgen. In 1980 is de "Vereniging tot oprichting, instandhouding en exploitatie van een verenigingsgebouw te Empe" opgericht, die het bestaande gebouw van Stichting Onderdak en Verzorging heeft overgenomen. Op 4 april 1981 is in het kader van de fondsenwerving een grootscheepse actiedag georganiseerd, waar allerhande activiteiten, zoals een rommelmarkt en een bazaar plaatsvonden. Doordat men onverwacht de beschikking had gekregen over veel bruikbare onderdelen van een oud gebouw van het Mastler in Almen, waren de plannen in een stroomversnelling geraakt. Op 28 november 1981 kon het geheel vernieuwde Oortveld worden geopend. Door de verbouwing was het gemeenschapshuis twee maal ze groot geworden en geschikt voor alle verenigingen, die na het wegvallen van het Zwaantje hier een goed onderkomen vonden. De zaal, waarin een podium was gebouwd, bood plaats aan 250 personen. In de kelder is een professionele schietbaan aangelegd die door vrijwilligers is gebouwd.

ln 1992 stond er weer een ingrijpende verbouwing en een renovatie op het programma en op het echte aannemerswerk na, stroopten de vrijwilligers de mouwen weer op. De nieuwbouw werd casco door bouwmaatschappij Van den Belt uit Twello opgeleverd. Dit maal betrof het de bouw van een nieuwe vleugel, waarin voor een groot gedeelte de peuterspeelzaal de Belhamels een prachtig onderkomen kreeg (daarvoor werd bijna twaalf jaar van de toneelzaal van het Oortveld gebruik gemaakt). Ook werd de entree aanzienlijk verruimd en voorzien van een royale garderobe, de keuken kreeg de nieuwste snufjes en direct naast het toneel was een ruime kleedkamer gekomen. Verder werd de bestrating rondom het gebouw aangepakt en werden er 25 parkeerplaatsen, met verlichting, aangelegd in de Ganzekolk.

ln 2002 ontving het Oortveld € 20.000,- van het Oranjefonds. Dit was bestemd voor bouwkundige aanpassingen, die in maart 2004 konden worden afgerond. Onder meer is de riolering ten dele vernieuwd en volgens de nieuwste normen aangelegd: het regenwater wordt sindsdien apart afgevoerd. De houten kozijnen zijn vervangen door kunststof en van dubbele beglazing voorzien. Het schilderwerk binnen en aan de buitenzijde is door vrijwilligers onder handen genomen. Gemeenschapshuis Het Oortveld is bijna, behalve in de zomerperiode, de hele week bezet en is een belangrijk centrum voor het sociale en culturele leven in de kleine gemeenschap geworden. Liefst ca. 20 verenigingen maken al jarenlang gebruik van de faciliteiten die Het Oortveld te bieden heeft. De basis van het bestaan vormt, naast een gemotiveerd bestuur, een groot aantal enthousiaste vrijwilligers die zich bij toerbeurt op velerlei gebied inzetten om het Oortveld in stand te houden. Het is een goede gewoonte van het bestuur om tweemaal per jaar een avond te organiseren als erkentelijkheid aan iedereen die zich op welke wijze dan ook beschikbaar heeft gesteld voor de verschillende werkzaamheden in en rond het Oortveld."

- Onderwijs en kinderopvang: - "Basisschool J.H. Isings is een kleinschalige openbare school in Empe. Mede door de kleinschaligheid voelen leerlingen en ouders zich welkom op school. In ons onderwijsaanbod houden we rekening met verschillen tussen kinderen. We vinden het belangrijk dat de basis op orde is en werken met de moderne onderwijsmethoden. Door het werken met weektaken zijn kinderen eigenaar van hun leerproces. De school richt zich op betekenisvol leren, waarbij het ontwikkelen van vaardigheden, zoals samenwerkend en onderzoekend leren, belangrijk zijn. Verder zijn we trots dat we onze leerlingen schoolzwemmen aanbieden. Bent u nieuwsgierig geworden en zoekt u een school voor uw kind? Maak dan een afspraak voor een informatief gesprek en een rondleiding. U ziet de school in "actie" en proeft de sfeer op de J.H. Isings. U bent van harte welkom!." - Kinderdagverblijf en BSO Ut Trepke.

- Sport: - "Paarden Sport Vereniging PSV de Oortveldruiters is in 1978 van start gegaan als ponyclub op een terrein bij de familie Daaleman in Empe. De rijvereniging ging van start in 1990 bij de familie Hunnekink. Momenteel hebben we ongeveer 140 leden. Dit is een optelsom van verschillende lidmaatschappen bij elkaar, waaronder pony-, paarden-, voltige-, ere- en niet-rijdende leden. De vereniging bestaat uit de Rijvereniging voor Paarden, de Ponyclub en een actieve Voltigevereniging. De vereniging bezit een prachtige accommodatie bestaande uit een grote overdekte rijhal met kantine, buitenbak en een royale parkeergelegenheid."

Reacties

(2)

Ooit heeft er familie gewoond in dit dorp. Als ik dan post verstuurde, stuurde ik die naar Empe-Voorst. Kan het zijn dat het dorp ooit bij die gemeente gehoord heeft?

Ik denk dat het zo zat en zit: dit dorp is gemeente Brummen en ook altijd geweest. N hiervan ligt echter een buurtschap die op de kaarten Noord-Empe heet. Deze dus: https://www.plaatsengids.nl/noord-empe. Die valt onder de gemeente Voorst (en ook altijd zo geweest). Zeker voor de tijd van de invoering van de postcode (1978) moest men bij dergelijke 'grensgevallen' ter verduidelijking voor de postsorteerders er soms bij zetten naar welk dorp/postkantoor een brief of kaart moest voor de postsortering. Uw familie zal dan in Noord-Empe hebben gewoond, waarvan ik me kan voorstellen dat dat voor 1978 t.b.v. de postsortering 'Empe-Voorst' genoemd moest worden, omdat die post naar het postkantoor in Voorst moest en niet naar Empe.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen