Terug naar boven

Status

- Koningsbosch is een dorp in de provincie Limburg, gemeente Echt-Susteren. T/m 2002 gemeente Echt.

- Onder het dorp Koningsbosch vallen ook de buurtschappen Aan de Popelaar, Aan de School, Aan het Echterbosch, Aan Reijans en Spaanshuisken. Dat zijn in totaal 5 buurtschappen.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
De Boesj.

Oudere vermeldingen
Midden 18e eeuw 'het nieuwe dorp ofte Koningsbosch', 1767 ' 't Koningsdeel op den bosch alhier', 1776 'het soo genoemde Koninghsbos'.

Naamsverklaring
Betekent bos 'hoog hout, geboomte' van de koning. De plaatsnaam zou volgens sommigen herinneren aan het feit dat vanaf de vroege middeleeuwen tot aan 1794 koningen rechten hadden in dit deel van de gemeente.(1) "De naam van een van de jongste dorpen van de gemeente Echt-Susteren is ontleend aan het bos van hofmeier Pepijn van Herstal (635-714), die aan het hoofd stond van het hof van het Frankische koninkrijk en de overgrootvader is van Karel de Grote (747-814). Pepijn van Herstal regeerde als Major Domus over het Frankische koninkrijk van de laatste Merovingers. Pepijn van Herstal kwam vast te zitten in het moeras bij de huidige Pepinusbrug, toen hij vanuit zijn meyerhof te Susteren naar St. Petersburg (het latere Sint Odiliënberg) trok voor zijn biecht. De Echtenaren bevrijdden hem uit het moeras en uit dankbaarheid schonk hij hun het vrij gebruik van het Echterwald, terwijl het Echterwald bleef behoren tot het kroondomein van het Frankische Rijk van de Karolingen. Als aandenken aan de schenking van Pepijn van Herstal draagt een gedeelte van het Echterwald de naam Koningsbosch." (bron: 'De Cleernis van de gemeynte van Echt 18 meye 1477', in 'Publications de la Société Historique et Archéologique dans de Limbourg', deel XII, 1875, pag. 408)

Terug naar boven

Ligging

Koningsbosch ligt ZO van Echt, grenzend aan Duitsland (tegenover Bocket). De ‘internationale weg’ die vanaf het dorp naar het Z over Duits gebied loopt, verbindt Midden-Limburg met Zuid-Limburg bij Schinveld (zie daarvoor verder bij Selfkant). "Het dorp is gelegen aan de Prinsenbaan, genoemd naar de Prinsen van Oranje. De Prinsenbaan was van oorsprong een gedeelte van de Romeinse heirbaan tussen Heerlen en Xanten, van het traject Mederiacum (= het huidige Melick) - Teudurum (= het huidige Tüddern)." (bron: Heemkundekring Echter Landj)

Terug naar boven

Statistische gegevens

Koningsbosch heeft ca. 650 huizen met ca. 1.650 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"De verdeling van het Echterwald in het echter-se-bos en het koning-se-bos
Het Echterwald lag in de streek tussen Echt en Gangelt. Deze streek werd na de val van het Frankische Rijk opgedeeld tussen Gelre en Gulik. Het Echterwald kwam zo bij Gelre en hoorde bij Echt. De Gulikenaren (uit de huidige naburige Duitse dorpen) verloren daardoor hun eigendomsrecht in het Echterwald, dat zij van oudsher gemeenschappelijk met de Echtenaren hadden gebruikt voor weidegang en houtkap, maar ze behielden blijkbaar wel nog enige gebruikersrechten. Dit leidde eeuwenlang tot twisten en langdurige vetes tussen Gelre en Gulik. De Echtenaren zochten in 1477 bescherming bij hun landsheer, de hertog van Gelre, tegen hun Gulikse buurgemeenschappen, die hun eigendomsrechten in het Echterwald maar niet wilden opgeven. De hertog was graag bereid die bescherming te bieden; het ging immers om de grenzen van zijn eigen territorium.

Het koning-se-bos (als bos) komt voort uit de verdeling van het Echterwald van de schenking van Pepijn van Herstal, als op 18 mei 1477 met de zogeheten 'Cleernis van de gemeynte van Echt' de landsheer de hertog van Gelre Adolph van Egmond, het derde deel (het koning-se-bos) uit de schenking van Pepijn van Herstal bedingt van de Echternaren, in ruil voor zijn aangeboden bescherming van het Echterwald tegen de Gulikse (nu Duitse) indringers in het Echterwald, en de Echtenaren verder in het ongestoorde bezit van het overige tweederde deel (het echter-se-bos) blijven. Daarmee erkende de hertog tevens de schenking van Pepijn van Herstal, die in de akte van 18 mei 1477 als 'Coninck Pippijn' staat beschreven. Het Echterwald werd zo dus verdeeld in het koning-se-deel of het koning-se-bos, het latere Koningsbosch (als bos), en in het echter-se-deel of het echter-se-bos, het latere Echterbosch (als bos).

Het koning-se-bos kwam daarbij dus toe aan de landsheer en werd bewaakt door een boswachter (vorster) van de landsheer. Met het Verdrag van Venlo van 1543 werd het hertogdom Gelre overgedragen aan de Spaanse keizer Karel V. Het koning-se-bos komt hierdoor in het bezit van de nieuwe landsheer, het Spaanse gouvernement alhier, wat werd bezegeld met het Traktaat van Düsseldorf van 1554. Het koning-se-bos, dat toentertijd diende ten gerieve van het Spaanse gouvernement, werd daarna bewaakt door een boswachter in Spaanse dienst, waaraan de naam van het gehucht Spaanshuisken nu nog herinnert.

Na de Spaanse Oorlog gaat het Echterwald in 1648 met de Vrede van Münster over aan het ambt Montfort, met het huis van Oranje als 'heer van Montfort'. Ons huidige koningshuis voert nog altijd de titel Heer/Vrouwe van Montfort. Met een Pruisische onderbreking tussen 1702 en 1769 kwamen vanwege vererving de heerlijke rechten van het koning-se-bos zo toe aan de Prinsen van Oranje. In de navolgende Franse tijd werden de gemene gronden aan de reële gemeenten toegekend en in kadasters geregistreerd. Het koning-se-bos is toen met het Echterwald waar het deel van uitmaakte als gemeenbos aan de gemeente Echt overgegaan. De Franse kadasterinschrijvingen vormden de grondslag voor de uiteindelijke tot heden toe geldige eigendomsrechten.

Ontstaan nederzetting
Deze nederzetting is als gehucht ontstaan nadat met octrooi van 17 juni 1720 door enkele inwoners van Saeffelen 100 bunder akkerland mocht worden ontgonnen in het koning-se-bos (als bos) gevolgd door het ontginnen van akkerland in 1740 door inwoners van Waldfeucht. In dit geheel ontstonden enkele hoeven, die samen een gehucht gingen vormen. Zwaantjeshof (van 1720-1740) is waarschijnlijk het eerste gebouw alhier. In een document van 21-08-1761 wordt het gehucht Koningsbosch, ook geschreven als KoningBosch, voor het eerst als plaatsnaam vermeld.

Ontstaan parochie
Op 9-10-1861 verzoeken enkele bewoners van het gehucht Koningsbosch aan bisschop Paradis om een kleine kerk, als annexe of rectoraat der parochiekerk van Peij, te mogen bouwen voor de buurtschappen in deze omgeving. Er volgen vele briefwisselingen en het ministerie van R.K. Eredienst verzoekt tot oprichting voor een bouw van de kerk van de parochie Echterbosch, voor de gezamelijke buurtschappen Echterbosch, Kantoor, Spaanshuisken en Koningsbosch. Uiteindelijk wordt na enig gesteggel tussen deze buurtschappen de kerk opgericht in laatstgenoemde buurtschap, omdat dit als centrum werd gezien van de genoemde buurtschappen. De kerkbouw was van 1863 tot 1867 en daarvoor werd een gedeelte van de schuur van Zwaantjeshof als hulpkapel ingericht.

Op 8-6-1863 verzocht de kerkraad bisschop Paradis om het rectoraat sacraal te verheffen en op 22-7-1863 werd dit verzoek aan de minister van R.K. Eredienst gericht. In 1871 is de parochie door het bisdom erkend. De inwijding van de kerk, gebouwd naar een ontwerp van architect Pierre Cuypers uit Roermond, geschiedde echter pas op 4-8-1879. Zo werd het de zelfstandige parochie Echterbosch voor de gezamelijke buurtschappen Echterbosch, Spaanshuisken Kantoor en Koningsbosch met een kerk in laatstgenoemde buurtschap. Omdat de parochie expandeerde vanwege het opgerichte klooster van de Zusters der Christelijke Liefde-Dochters van het Kostbaar Bloed (bouwstart 1873), was de 1e kerk uit 1863-1867 (het latere Patronaat) begin 20e eeuw te klein geworden en werd in 1926 gestart met de bouw van de huidige kerk. In 1927 is deze in gebruik genomen. Van rond die tijd wordt gesproken van de parochie Koningsbosch in plaats van de voorheen gebruikte parochienaam Echterbosch. Daarnaast werd vrijwel gelijktijdig - namelijk in 1925 - in het gehucht Diergaarde van de 'wijk' Echterbosch de kerk opgericht van Onze-Lieve-Vrouw Moeder der Heilge Hoop, en pas erkend in 1955 werd dit het huidige dorp Maria Hoop." (bron: Heemkundekring Echter Landj en Jos Loete)

Nadere informatie
- "In december 2019 is een boek verschenen over de historische ontwikkeling van Koningsbosch, getiteld ‘Mien heem, ‘t Boesjer Landj’. De auteurs Wiek Brandts en Jos Loete hebben jarenlang onderzoek gedaan naar de historie van het dorp en raadpleegden hiervoor archieven en bibliotheken in binnen- en buitenland. Het boek gaat over de Boesjer ontwikkeling, het bosgebruik, de regelgeving hierover, de grensgeschillen, het ontstaan van het dorp, het ontstaan van de parochie en het klooster en nog veel meer. De inhoud van het boek reikt veel verder dan de titel doet vermoeden. Op meerdere fronten is het regio- en grensoverschrijdend. Het boek omvat ruim 350 pagina’s en is ingebonden met harde kaft. De uitgave is mogelijk gemaakt dankzij documenten en foto’s, aangereikt door Boesjer families, en de hulp van promotors Bert Hendricks en Hennie Mohren, Heemkundekring Echter Landj, met name Lei Theelen, Michel Locht en John Laumen, Stichting Publicatiefonds Echter Landj en Drukkerij Koenen. Dit boek wordt zonder persoonlijk winstoogmerk uitgegeven; de eventuele opbrengst zal in zijn geheel ten goede komen aan de gemeenschap Koningsbosch. De oplage van het boek is 800 exemplaren, waarvan de meeste al in de voorverkoop zijn verkocht. Er zijn nog enkele exemplaren verkrijgbaar in de winkel van Tilda Muijsers-Geurts." (bron: Heemkundekring Echter Landj)

- Oude krantenartikelen m.b.t. Koningsbosch.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2014 is een reconstructie van de N572 in de kern Koningsbosch uitgevoerd. Door deze reconstructie heeft de Provincie de veiligheid en verkeersleefbaarheid ter hoogte van de dorpskom verbeterd. Het hoofddoel van de reconstructie is de snelheid in de kern te verminderen, het verbeteren van de de oversteekbaarheid en het tegengaan van wildparkeren. Deze doelen zijn bereikt door het aanpassen van het wegprofiel, het aanleggen van parkeerhavens en het aanleggen van oversteekplaatsen.

Terug naar boven

Agrarisch

- Om efficiënt werken mogelijk te maken heeft de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) in november 2018 aan adviesbureau Arvalis en het Kadaster opdracht gegeven om met belanghebbende eigenaren en gebruikers van de grond in het buitengebied van Koningsbosch de verkaveling en het landschap te verbeteren. Het project wordt mogelijk gemaakt door een subsidie van provincie Limburg en van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Via het programma ‘Verkavelen voor Groei’ wordt samen met grondeigenaren en gebruikers gekeken welke gronden in aanmerking komen om te ruilen. Het doel is dat meer grond direct rondom de boerderij komt en meerdere kleine kavels op afstand worden samengevoegd tot één grote kavel.

Pieter van Melick van de LLTB benadrukt het belang van kavelruil: "Een goede verkaveling van percelen is en blijft van groot belang voor de land- en tuinbouw. Uit berekeningen van het Kadaster en WUR blijkt dat een goede huiskavel en voldoende grote werkkavels een besparing kan opleveren van 200 tot 300 euro per hectare per jaar.” Hij berekent dat het voor een bedrijf van 40 hectare dan al snel gaat om een besparing van 10.000 euro per jaar. Van Melick is dan ook zeer te spreken over de kans die de Provincie Limburg en Europa biedt. Hij benadrukt verder dat alle projecten komen in goed overleg met de LLTB-afdelingen. Van Melick: “Zonder draagvlak in het gebied komt een vrijwillige kavelruil niet van de grond, dit hebben we dus vooraf goed getoetst bij de afdeling en bij leden”.

De aanpak Verkavelen voor Groei is ontwikkeld door het kadaster samen met LTO. Eric Collin, projectleider bij het Kadaster, licht toe: “Er is behoefte aan een vlotte aanpak waarbij agrarische ondernemers en grondeigenaren zelf aan het stuur zitten. Dit instrument voorziet daarin. De doorlooptijd van de kavelruil is minder dan één jaar en grondeigenaren maken zelf het ruilplan.” Hij wijst op de ervaring die inmiddels in Midden-Limburg en elders in Nederland is opgedaan met de aanpak. Van de ervaring is volgens hem veel geleerd, waardoor de projecten* nog efficiënter en effectiever kunnen worden opgepakt. Collin: “Essentieel is wel dat de grondeigenaren en grondgebruikers er positief instappen. Je moet elkaar wat gunnen.” Huub Janssen (Arvalis): “Dit is een unieke kans om de landbouwstructuur te verbeteren. Ik weet dat er altijd historie en gevoeligheden zijn in een gebied, maar de agrarische ondernemer zou zichzelf tekort doen als hij deze eenmalige mogelijkheid niet grijpt.”
* Er worden in totaal 5 van dit soort projecten in de regio uitgevoerd. Naast Koningsbosch betreft het gebieden in en rond - Beek, - Meijel, - Kessel-Baarlo en - Haler-Hunsel.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Koningsbosch heeft 4 rijksmonumenten, zijnde het klooster van de Liefdezusters van het Kostbaar Bloed van architect J. Kayser op Kerkstraat 119, de bijbehorende tuin met muur, de Lourdesgrot uit 1905 bij het klooster, en het wegkapelletje aan de Molenweg.

- In 1861 wordt in Koningsbosch een hulpparochie van Pey opgericht. Pastoor Kelleners verblijft aanvankelijk in de boerenhoeve Zwaantjeshof, waar een schuurkerk wordt ingericht. Van 1863-1866 wordt een nieuwe, neogotische kerk gebouwd, de St. Gottharduskerk, ontworpen door architect Pierre Cuypers. In 1871 wordt het dorp een zelfstandige parochie. De parochie verkrijgt relieken van St. Gotthard, waardoor het dorp een bedevaartpaats wordt. Deze kerk is in 1927 opgevolgd door de grotere, huidige RK kerk Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen (Prinsenbaan 133), ontworpen door architect Jan Stuyt (de St. Gottharduskerk krijgt dan de functie van patronaat en is uiteindelijk in 1992 afgebroken).

De kerk is opgetrokken in Nivelsteiner zandsteen in gotiserende stijl. Het interieur wordt gedekt door een houten gewelf in het middenschip en kruisgewelven in de zijbeuken. Tot de inventaris behoren een zandstenen preekstoelkuip, een orgeltribune en enkele beelden, afkomstig uit de vorige kerk. In de oorlogsjaren 1944-'45 liep de kerk schade op. Gedurende de maanden oktober 1944 tot januari 1945 is Koningsbosch herhaaldelijk door de geallieerde artillerie beschoten. Alle vensters uit de ateliers van Laudy en Nicolas werden vernield en ook de overige inventaris liep behoorlijke schade op. Volgens deze pagina is er formeel nog wel een RK parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen, maar valt deze sinds 2015 met nog vier buurparochies onder het Parochiecluster Echt. Voor de (voor)geschiedenis van de huidige kerk en parochie zie het hoofdstuk Geschiedenis.

- "Het klooster in Koningsbosch (Kerkstraat 119) is in fasen gebouwd tussen 1874 en 1912. Het oudste gedeelte betreft een klein H-vormig gebouw dat in 1876 met een kapel is vergroot. Het kenmerkte zich door een ambachtelijk-traditionele bouwtrant met neogotische en neoromaanse elementen en is nog herkenbaar in het oostelijk deel van het zuidpand en in het oostpand (Annavleugel). Een sobere neorenaissancestijl is toegepast voor het vermoedelijk in één fase omstreeks 1896 opgetrokken noordpand (Mariavleugel). Omstreeks 1896-1900 zijn de huidige kapel (westelijk pand) en een nieuw entreegebouw (zuidpand) gebouwd, die zich kenmerken door een rijke neogotische vormentaal. De laatste grote bouwfase rond 1912 betrof de uitbreiding van het oostpand. Het klooster bevindt zich in uitzonderlijke gave staat, hoewel het gebouw in- en uitwendig in de tweede helft van de 20e eeuw enkele malen op onderdelen is gewijzigd. De kapel heeft bij vertrek van de zusters in 1995 de inventaris grotendeels verloren. In 1982 is een schoolvleugel in de zuidoostelijke hoek van het gebouw afgebroken. De vrijkomende gevel is gedicht met afkomend materiaal.

Het klooster is van algemeen, cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang als hoofdonderdeel van het kloostercomplex van de Liefdezusters van het Kostbaar Bloed. Het klooster heeft typologische waarde als herkenbaar voorbeeld van een groot klooster van een onderwijscongregatie met pensionaat uit omstreeks 1900. Het klooster bezit architectuurhistorische waarde vanwege esthetische kwaliteiten, die onder meer tot uitdrukking komen in het materiaalgebruik van de kapel en het entreegebouw en in het bijzonder gaaf bewaarde interieur. Het klooster is voorts van waarde vanwege de binnen het gebouw te onderscheiden bouwstijlen, die kenmerkend zijn voor kloostergebouwen tussen 1874 en 1912 en als belangrijk werk binnen het oeuvre van architect Johannes Kayser. Het klooster heeft situeringswaarde vanwege de ligging aan de entree van het dorp Koningsbosch, waar het door grootte en uitstraling een belangrijke beeldbepalende rol speelt." Aldus de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

In de bloeitijd van het kloosterleven waren er in Koningsbosch 40 postulanten en novicen en 70 zusters. Oorspronkelijk waren er meer Duitse dan nederlandse zusters, zodat tot 1916 de Duitse taal de 'kloostertaal' was. Het klooster had een eigen boerderij, tuin, bakkerij, wasserij en ziekenzaal. Veel Koningsbosschenaren hebben in het klooster hun brood verdiend. In 1879 werd er een Duitse school gestart (de Höhere Töchterschule en Duitse Huishoudschool) met internen, voor leerlingen van 8 tot 18 jaar. In 1883 waren er 40 leerlingen. Naderhand werd gestart met een Normaalschool voor de opleiding tot onderwijzeres. In april 1896 werd deze school erkend als "bijzondere kweekschool". Van 1930 t/m 1944 was er een ULO, nadien MULO, die in de jaren zeventig MAVO werd. Ook kwam er een Huishoudschool bij, de latere LHNO. In 1961 waren er nog 191 internen, in 1981 waren dat er nog maar 11. Eind juni 1982 sloot het internaat haar deuren. In 1995 vertrokken de laatste zusters naar Sittard.

Door de jaren heen zijn er diverse herbestemmingsplannen geweest. Anno 2020 is er nog geen definitief herbestemmingsplan. Anno 2020 wordt het complex tijdelijk aan enkele bewoners verhuurd in het kader van anti-kraak/leegstandsbeheer. Het bestemmingsplan rond het klooster is in 2020 gewijzigd. De gemeente Echt-Susteren wil hiermee verzekeren dat het klooster gerestaureerd wordt voordat er eventueel woningen gebouwd mogen worden. In december 2020 neemt de gemeente een hernieuwd besluit over het bestemmingsplan klooster Koningsbosch. Tegelijkertijd wordt door de eigenaren naarstig gezocht naar geld voor de financiering van hun ambitieuze plannen.

- De Mariakapel in Koningsbosch, ook bekend als het Kapelletje van Genezing, staat aan de kruising van de Molenweg met de Koestraat ten westen buiten de dorpskern, en is omstreeks 1860 gebouwd door een van de eerste kerkmeesters. Decennialang is de kapel door buurtbewoners gebruikt door bij een geval van ziekte er een negendaagse noveen te houden, omdat er mensen na bezoek aan de kapel genezen zouden zijn. In 1950 vond er een restauratie plaats, waarbij in de plaats van het oorspronkelijke 17e-eeuws Mariabeeld een moderner Mariabeeld in de kapel is geplaatst. Van binnen is de kapel opgetrokken in rode baksteen, waarbij er in de achterwand gele bakstenen zijn ingemetseld die samen een kruis vormen. In de kapel staat op de rode plavuizen vloer een altaar en het interieur wordt gedekt door een rondboogvormig gewelf dat wit gestuukt is. Op het altaar zijn bloemen en kaarsen geplaatst met daar te midden van een Mariabeeld met een blauwe mantel.

- In 2011 is de Veldkapel aan de Pastoorsweg in Koningsbosch verkozen tot 'Landmark van Midden-Limburg’ (en vervolgens gerestaureerd). Een landmark is een herkenningspunt voor de regio, een plek waar mensen iets mee hebben. Markante herkenningspunten met grote toeristische aantrekkingskracht zijn voor de hand liggende landmarks. Maar ook het veldkruis bij het bankje aan de rand van het bos kan een landmark zijn. In 2010 vond onder de naam Dierbaaroord een project plaats waarin mensen hun favoriete landmarks met bijpassend verhaal hebben aangedragen. Een vakjury heeft daaruit naast de genoemde Veldkapel de volgende landmarks van Limburg gekozen: De Maas (Landmark van Limburg), Sittard, oude binnenstad (Landmark van de Westelijke Mijnstreek), Militaire begraafplaats, Margraten (Landmark van Maastricht Heuvelland), Kapel Genooi, Venlo (Landmark van Noord-Limburg), en Schachtsgebouw Oranje-Nassau I, Heerlen (Landmark van Parkstad Limburg). Het kapelletje is in 1953 gebouwd door de familie Geilen-Peeters, voordat zij naar Canada emigreerden. Een inwoonster van de Prinsenbaan stelde haar schilderij van O.L.Vrouw van Altijddurende bijstand spontaan ter beschikking voor het kapelletje.

Op 5 september 2005 is het nieuwe kruis aan de Pastoorsweg nabij de Veldkapel ingezegend. Het oude kruis, daterend uit 1891, was gestolen (in oktober 2004), zoals ook het schilderij van O.L.Vrouw van Altijddurende bijstand. Het kruis was vervaardigd door Martien Erkens uit het naburige Saeffelen, en werd op het graf van zijn vader geplaatst. Toen dit graf in 1908 geruimd werd is het kruis geschonken aan de toenmalige pastoor Berger van Koningsbosch, die het een plaats gaf aan de Pastoorsweg. Mevrouw José Goyarts uit buurtschap Spaanshuisken heeft het huidige smeedijzeren veldkruis geschonken. Dit kruis is door de beheerder van het kapelletje, Har Muijsers, gerestaureerd, met financiële ondersteuning van Stichting Kruisen en Kapellen uit Echt.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Papegaai. - VC Valsj Alarm. - Zaate Hermenie Dikke Neut. - Videoreportage carnavalsoptocht Koningsbosch 2019.

- De Kermis (mei) wordt sinds 2018 gezamenlijk georganiseerd door Stichting Kermis en Stichting Speelvoorziening Koningsbosch. De kermis wordt gehouden van vrijdag tot en met maandag. Op vrijdagavond wordt gestart met de warming-up. Op zaterdagmiddag vindt de officiële opening plaats met ’s avonds het Boesjer Pleinfïees. Op zondagmiddag wordt de kermismatinee gehouden en op maandagmiddag is het tijd voor spek mit eier. De festiviteiten worden gehouden in de feesttent aan het Koningsplein en de entree is voor alle activiteiten gratis.

- Boesjer Kinder Zomerspektakel (op een zondag in augustus).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De mooie kastanjebomen aan de Kapelaan Verdonschotstraat in Koningsbosch waren in 2010 aangetast door een zeldzame bloedingziekte en moesten daarom worden gekapt. De gemeente opperde om door kettingzaagkunstenaar Roel van Wijlick uit Venlo van de stammen een kunstwerk te laten maken. De Dorpsraad heeft het plan verder opgepakt en ideeën voor onderwerpen van de houtsculpturen aangedragen. Uit de 6 stammen die na de kap resteerden, zijn de volgende kunstwerken ontstaan: een kapelaan (waar de straat naar vernoemd is), een non (naar het voormalig klooster), een smokkelaar (vroegere tijden van het grensdorp), een hamster/korenwolf (in de buurt is een leefgebied van de hamster), een kerkuil (omgeving van de kerk) en papegaaien (symbool Boesjer Vastelaovend). De beelden zijn ca. 5 jaar blijven staan. Uiteindelijk is de gehele bomenrij vervangen door beuken.

- Sinds de jaren zeventig zijn in het NW van het dorpsgebied forse plassen ontstaan, vooral W en deels ook O van de Kerkstraat. Dat zijn zandafgravingen van kalkzandsteenfabriek Xella De Hazelaer en de firma Sanders en Geraedts, "sinds 1957 producent en leverancier van industriezand en industriegrind voor de beton- en asfaltindustrie, wegenbouwzand voor infrastructurele werken, klei- en leemproducten voor de keramische industrie en backfillsand voor afdek van hoogspanningskabels, wat uit eigen groeves wordt gewonnen. Onze groeves liggen in Limburg en Duitsland langs de Nederlands-Duitse grens." "Sinds 2011 verzorgt Faunaconsult begrazing met een kudde Nederlandse landgeiten van het als natuur opgeleverde deel van Groeve Koningsbosch. In deze groeve vindt zandwinning plaats door de firma Sanders en Geraedts. De geiten zorgen er voor dat er geen dicht bos ontstaat, maar dat het open delen blijven in een parkachtig landschap."

"Het - helaas niet op het internet te vinden, red. - Natuurontwikkelingsplan Koningsbosch, dat is opgesteld in 1999 ten behoeve van de aanvraag om vergunning voor een ontgronding in fase 2 van groeve 1, bestrijkt het gehele terrein van de groeve. Volgens dat plan zullen beide fasen na afronding van de ontgrondingen een functie krijgen als gebied voor natuurontwikkeling. Volgens het plan is voor het plangebied in het bijzonder de ontwikkeling van half-natuurlijke eenheden van belang. Als zodanig worden de natuurdoeltypen "plas en moeras" en "bosgemeenschappen van arme zandgrond" vermeld. Voor de realisatie van dit laatse natuurdoeltype is in Nederland een kleine zoekruimte beschikbaar en realisering van dergelijke natuurdoeltypen heeft de hoogste prioriteit, aldus het plan. Aan realisering van het natuurdoeltype "plas en moeras", waarvoor een relatief grote zoekruimte beschikbaar is, wordt een lagere prioriteit toegekend.

Naar het college heeft gesteld en appellante en anderen niet hebben weersproken, is het gebied van fase 2 van de groeve gedeeltelijk ingericht als natte natuur en zal het overige deel ook zo worden ingericht, wanneer de zandwinning daar zal zijn beëindigd. Ook het terrein van groeve 2 is of wordt in hoofdzaak ingericht als natte natuur. Onder die omstandigheden geeft het in beroep aangevoerde geen grond voor het oordeel dat het college zich niet in redelijkheid op het standpunt heeft kunnen stellen dat de afwerking van het gebied waarop de vergunningaanvraag betrekking heeft als natte natuur niet aan verwezenlijking van de ter plaatse na te streven combinatie van natte en droge natuurwaarden bijdraagt en de ontgronding waarvoor vergunning is gevraagd daarom geen maatschappelijke meerwaarde heeft."

Aldus de Raad van State (RvS) in een uitspraak uit 2008. Voor nadere informatie zie de volledige overwegingen en uitspraak van de RvS onder de link. Samengevat komt dat er op neer dat de groeves in Koningsbosch na beëindiging van de zandwinning worden ontwikkeld tot natuurgebied, en dat een door de zandwinners aangevraagde vergunning voor de winning van ca. 400.000 m3 zand, naast de bestaande vergunningen, is afgewezen, omdat de provincie dat te zeer afbreuk vindt doen aan de uiteindelijke natuurdoelen na beëindiging van de zandwinning.

- Het Haeselaar, Bos en Broek en De Kuyper is een reeks van drie aaneengesloten natuurgebieden in het NW van het dorpsgebied van Koningsbosch. Samen zijn deze gebieden 79 ha groot. Ze zijn eigendom van de gemeente Echt-Susteren. De gebieden bevinden zich alle op de steilrand die de overgang van het middenterras naar het hoogterras van de Maas markeert. De steilrand heeft een niveauverschil van ongeveer 15 meter. De steilrand loopt vrijwel in noord-zuidelijke richting en zet zich voort over de Duitse grens tot Schalbruch, waar ze onderbroken wordt door het dal van de Saeffeler Bach. De Kuyper, het meest zuidelijke deel, loopt door tot de Duitse grens. Noordelijker ligt Bos en Broek en het Haeselaar.

In het oosten aangrenzend ligt kalkzandsteenfabriek Xella De Hazelaar, met de bijbehorende groeven en plassen ten zuidoosten daarvan. Het meest westelijke deel van het gebied was vroeger moerassig, want het werd gevoed met kwel die optrad ten gevolge van het plotselinge hoogteverschil. (bron: H. van Buggenum, 'Het Marissen en het Haeselaarsbroek', in: 'Natuur voor elkaar in het Maas-Swalm-Nette Grenspark', SNI Maastricht, 2017) Wij lezen in bepaalde bronnen dat het gebied De Kuyper/De Kuijper het Z deel uitmaakt van natuurontwikkelingsgebied Haeselaarsbroek. Het N deel valt onder buurtschap Pepinusbrug. Zie verder aldaar, hoofdstuk Landschap etc., voor een uitvoerige beschrijving van de natuurontwikkeling in het gebied Haeselaarsbroek (het brongebied van de Pepinusbeek).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Koningsbosch, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- YouTube-filmpjes m.b.t. Koningsbosch.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Koningsbosch (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Koningsbosch.

- Dialect: - "Een fervent bezoeker van de dorpswebsite kwam op het idee om een 'Boesjer woordebook' samen te stellen. Wij willen natuurlijk graag onze medewerking hieraan geven zodat het 'Boesjer plat' bewaard blijft. De schrijfwijze zal wellicht niet altijd correct zijn. Heb je een andere mening, dan horen wij dat graag."

- Buurtvereniging: - "Buurtvereniging Haverterstraat in Koningsbosch heeft als doel de mensen die in deze straat wonen elkaar in een ongedwongen sfeer met elkaar kennis te laten maken en middels activiteiten een hechtere ondelinge verbondenheid te kweken. Er zijn al veel huishoudens lid van onze buurtvereniging maar we zie als bestuur graag dat er nog meer huishoudens lid worden. Wanneer je nog geen lid bent kun je je opgeven bij Liset Golsteijn, Haverterstraat 5. Voor slechts € 12,50 per huishouden ben je al een heel jaar lid van onze vereniging. Je kunt hiervoor deelnemen aan een van onze activiteiten zoals bijvoorbeeld paaseieren rapen, einde zomeractiviteit, Barbeque (tegen bijbetaling) en ontvang je o.a. een kermis- en kerstattentie."

- Dorpshuis: - "De gemeente Echt-Susteren en WoonGoed2-Duizend zijn eigenaar van Gemeenschapshuis Oos Heem en hebben de in 2018 uitgevoerde uitbreiding en verbouwing van het gebouw betaald. Er is een nieuwe Huiskamer Plus met rustruimte bijgebouwd en de keuken is uitgebreid en aangepast. Ook is de bestaande zaal voorzien van een verhoogd podium en bergruimte. Door de verbouwing heeft het gebouw nieuwe mogelijkheden gekregen en is het multi-inzetbaar. Alle lokale verenigingen kunnen hier nu terecht voor het organiseren van (carnavals)activiteiten, concerten, vergaderingen of ontmoetingsmomenten. In Oos Heem is ook een Sociaal Wijkteam gevestigd, waardoor het gemeenschapshuis een nog centralere plek binnen de gemeenschap van Koningsbosch heeft gekregen.

De inrichting van het gebouw zou voor rekening van Stichting Beheer Gemeenschapsvoorziening Koningsbosch en de gebruikers van Oos Heem komen. Hiervoor is een beroep gedaan op het Oranjefonds, het VSB-fonds, het Kansfonds, het FSI-fonds en het RCOAK-fonds, die allemaal een bijdrage hebben toegezegd. Deze subsidies, samen met een bijdrage van de gemeente, het resultaat van een sponsoractie in het dorp en een eigen bijdrage van de stichting, hebben geleid tot een mooi bedrag van circa € 100.000. Qua inrichting heeft onder meer de nieuwe huiskamer een vloer gekregen die beter past bij de functie en bij de inrichting. Ook is er podiumverlichting gekomen en een geluidsinstallatie voor de musicerende verenigingen waaronder Harmonie St Cecilia, Fluit- en Trommelkorps St. Joseph en zangkoor Mes Amis. In mei 2019 is Oos Heem feestelijk heropend. De verbouwing, uitbreiding en herinrichting maken Gemeenschapshuis Oos Heem tot dé ontmoetingsplek in Koningsbosch waar jong en ouder nog vele jaren terecht kunnen." (bron: gemeente Echt-Susteren)

- Onderwijs en kinderopvang: - "Basisschool 't Keuningshöfke in Koningsbosch heeft in september 2018 bezoek gehad van de Onderwijsinspectie. De inspecteur heeft in alle groepen lessen bijgewoond om zicht te krijgen op het didactisch handelen van alle leerkrachten en na te gaan of wat in de voorafgaande presentatie is verteld ook zichtbaar was in de dagelijkse (les)praktijk. De inspecteur gaf aan dat hij in alle lessen (delen van) het Activerende Directe Instructie-Model had gezien. Dat is een werkwijze waarvan is aangetoond dat leerlingen het meeste opsteken van het leerstofaanbod. De taakgerichte werksfeer was enorm hoog, aldus de inspecteur. Er is sprake van een goede lesvoorbereiding, er wordt zeer efficiënt gewerkt (lestijd wordt optimaal benut) en er is sprake van een zeer ordelijk verloop van alle lessen.

Ontwikkelpunten lagen in het aanleren van meer eigen verantwoordelijkheid (eigenaarschap over het leerproces) bij de leerlingen en een balans te zoeken tussen het leiden en begeleiden van leerlingen door de leerkracht. Hierin zouden we bijvoorbeeld ook meer gebruik kunnen maken van de verschillende ruimtes in het gebouw. Ook de inzet van meer coöperatieve werkvormen zou de leergierigheid en betrokkenheid van leerlingen verder kunnen bevorderen. De wijze van feedback geven aan leerlingen zou verder uitgebouwd kunnen worden door het stellen van een ander soort vragen, waarbij meer zicht ontstaat op het denkproces van individuele leerlingen. Tot slot kregen we het advies om kritisch te zijn op de lesmethodes en vooral de lesdoelen en leerlijnen centraal te stellen. De aandachtspunten die door de inspecteur werden benoemd, kwamen goed overeen met de geplande schoolontwikkeling. Een mooie 0-meting voor de toekomst dus! De Onderwijsinspectie concludeert al met al dat de onderwijskwaliteit op onze school in orde is."

- "De Krollevaar in Koningsbosch staat voor kleinschalige kinderopvang in huiselijke sfeer. Hierdoor krijgen kinderen persoonlijke aandacht en kan er kindgericht gewerkt worden. Aan de hand van vaste rituelen, ritme en regels wil ik ervoor zorgen dat kinderen zich zeker voelen. Vanuit een veilige basis durven en kunnen zij de wereld gaan ontdekken. Daarnaast is er aandacht voor de overdracht van normen en waarden. De opvang vindt plaats in een speciaal ingerichte hoek, met daarin volop speel- en ontwikkelingsmateriaal. Daarnaast is ons huis landelijk gelegen, waardoor kinderen naar hartelust buiten kunnen spelen en diertjes kunnen verzorgen. Bij de Krollevaar wordt op een professionele manier opvang geboden aan een kleine groep kinderen van 0-4 jaar. Naschoolse opvang (BSO), losse opvanguurtjes door de week of in het weekend en overnachting zijn in overleg mogelijk."

- Muziek: - Harmonie St. Cecilia Koningsbosch is in 1921 opgericht, destijds vooral om muzikale ondersteuning van kerkelijke activiteiten te verlenen. Nu ondersteunt de harmonie allerlei evenementen zowel binnen de Koningsboscher gemeenschap (bijv. opening Kermis, Allerheiligen, intocht Sinterklaas en de Communiemis) als daarbuiten.

- "Fluit- en Trommelkorps St. Joseph is een kleine vereniging met 23 spelende leden. Elke woensdagavond wordt er gerepeteerd in het Scoutinghome, onder leiding van onze dirigent Geert Hanssen. Tijdens activiteiten in het eigen dorp, zoals het openen van de Kermis, het inhalen van St. Maarten en St. Nicolaas en het verzorgen van serenades bij gouden bruiloften en jubileums is het Trommelkorps paraat. Ook speelt het korps in de kerk ter ere van haar schutpatroon Sint Joseph en een keer in de twee jaar 2e kerstdag 's morgens de Herdertjesmis. Ook buiten Koningsbosch is het trommelkorps bekend in binnen- en buitenland. We zijn in 2019 begonnen met een samenwerking met Spielmannzug Saeffelen. Ook nemen we deel aan diverse festivals en optochten en laten we ons beoordelen. Het deelnemen van de jeugd aan het solistenconcours is ook een doel van de vereniging om de jeugd tot prestaties te stimuleren en zo het niveau van de hele vereniging te bevorderen."

- Zanggroep Mes Amis uit Koningsbosch verblijdt de plaatselijke gemeenschap en vele anderen al sinds 1973 met haar muziek. De zanggroep bestaat uit ca. 25 leden, verdeeld over vijf stemgroepen (sopranen, mezzo-sopranen, alten, tenoren en bassen) en een combo (keyboard en drums). Het repertoire is uitermate veelzijdig, met hedendaagse en klassiek getinte nummers, wereldlijke muziek en muziek uit films en musicals. Als echt Limburgs koor staat er voor speciale gelegenheden natuurlijk ook een aantal dialectnummers op het repertoire. In de kerstperiode brengt het koor sfeervolle advent- en kerstliederen ten gehore.

Bij concerten wordt, behalve aan het muzikale aspect, veel aandacht besteed aan de visuele uitstraling van het koor. Elk nummer wordt voorzien van een aparte opstelling, aankleding en/of choreografie waardoor de sfeer van het nummer - van ingetogen tot spetterend - pas echt goed over de bühne komt. Naast concerten verzorgt Mes Amis ook regelmatig de muzikale omlijsting van Heilige missen, zowel in de eigen parochie van Koningsbosch als elders. Daarnaast is de zanggroep regelmatig te beluisteren bij speciale optredens in zorginstellingen, bij bedrijven of elders. Ook werkt het koor regelmatig samen met harmonieën en fanfares, om gezamenlijk het publiek te voorzien van een wervelende muzikale avond.

- "Mannenkoor St. Caecilia Koningsbosch staat sinds 2008 onder leiding van Marc Kalkhoven en wordt op piano begeleid door onze vaste pianiste Jeanny Vergoossen. Wij repeteren iedere dinsdagavond van 20:00-22:00 uur in Café Böhmerwald. Je bent van harte uitgenodigd om eens een repetitie bij te wonen."

- "Zanggroep Alegría uit Koningsbosch is opgericht in 1999. In 2007 heeft pianiste Hilde zich bij het gezelschap gevoegd. Naast een deskundige begeleiding op de piano draagt ze haar steentje bij aan de arrangementen van de Alegría-nummers. Zanggroep Alegría houdt zich voornamelijk bezig met de muzikale opluistering van huwelijken. Ook bij andere gelegenheden is Alegría in staat een toepasselijke noot toe te voegen. Denk daarbij aan gelegenheden als avondwakes, uitvaarten, jubilea, vieringen georganiseerd door ouderenverenigingen, optredens in verpleeghuizen, bij H. missen etc. Met meerstemmige zang en begeleiding op een piano/keyboard zorgen wij voor een sfeervolle performance. Alegría maakt gebruik van de natuurlijke akoestiek van een ruimte, zonder geluidsinstallatie of andere toeters en bellen. Dit zorgt voor een intieme sfeer op een comfortabel geluidsniveau."

- Sport: - Voetbalvereniging Conventus '03 is in 2003 ontstaan uit een fusie van de verenigingen M.H.D. uit Maria Hoop en Juliana uit Koningsbosch. In dat jaar is ook een nieuwe accommodatie gerealiseerd, tussen de beide dorpen in, aan de Prinsenbaan in buurtschap Echterbosch, genaamd Sportpark 'Aan de Blauwe Steen'. Op deze accommodatie, die voorzien is van drie voetbalvelden en een ruime kantine, is plaats voor zo'n 1.000 toeschouwers.

- Tennisvereniging Koningsbosch (TVK) beschikt over een moderne kantine met 2 kleedlokalen en 2 verlichte Advantage RedCourt tennisbanen, waardoor er ook buiten het seizoen en onder nagenoeg alle weersomstandigheden getennist kan worden.

- "De in 1978 opgerichte Luchtdruk SchietsportVereniging LSV Koningsbosch is een gezellige club voor jong en ouder, man en vrouw, ter beoefening van de schietsport met luchtdruk sportwapens, kaliber 4,5 mm/.177 diabolo (geweer, pistool). Onze club telt momenteel 32 leden. De jongste is 15 en de oudste is 79 jaar. We hebben een eigen clubgebouw in een rustige omgeving met 7 schietbanen van 10 meter lang in een gezellige ruimte, met bar. Er is voldoende parkeergelegenheid. Natuurlijk staat veiligheid voorop. Daarnaast gezelligheid en het ongedwongen beoefenen van de schietsport. Ieder op zijn eigen niveau, van beginner tot ervaren schutter. De vereniging heeft verenigingswapens waarmee geschoten kan worden. Een eigen wapen is dus niet nodig, maar kan natuurlijk wel. Kom eens (vrijblijvend) bij ons kijken en/of meeschieten. Openingstijden: zondagmiddag vanaf 14 uur. Locatie: Kapelaan Verdonschotstraat 3a."

- "Schietvereniging SV De Bosduif is een gezellige vereniging die in 1972 door enkele jagers is opgericht. In onze vereniging kun je voornamelijk kleiduiven schieten, maar er is ook gelegenheid om met pistool of geweer te schieten in de schietkelder op de kogelbaan. Bij het kleiduiven schieten hebben we 2 standen waarvan 1 jachtparcours met 5 posten. En een trapstand met 5 posten. We schieten op zondag van 10.00-13.00 uur te Koningsbosch. Tevens beschikt onze vereniging sinds 2019 over een KNSA-gecertificeerde Basistrainer Geweer en Pistool. Je bent van harte welkom om een keer te komen kijken of om een keer zelf mee te doen."

- Vrouwen: - "ZijActief afd. Koningsbosch verzorgt lezingen en ontspanningsavonden voor jong en ouder. In 2018 hebben we ons 60-jarig jubileum gevierd, en we hopen nog vele jaren op deze wijze door te gaan. Ook is er binnen onze vereniging een dansgroep actief, die al 25 jaar bestaat, en zijn er 2 fietsgroepen waar niet-leden ook aan kunnen deelnemen. Deze starten in het voorjaar en gaan door tot september, iedere woensdagavond bij goed weer."

- Zorg en welzijn: - Een aantal inwoners van Koningsbosch heeft in 2017 Zorgcoöperatie De Boesj opgericht. De zorgcoöperatie is een vereniging van mensen, die er voor willen zorgen dat inwoners van het dorp die zorg nodig hebben en daar niet zelf in kunnen voorzien, geholpen worden. Inmiddels zijn er diverse services ontwikkeld, zoals een uitleendepot voor hulpmiddelen. De zorgcoöperatie kan adviseren bij nuttige technische hulpmiddelen waardoor men langer thuis en in eigen dorp kan blijven wonen, zoals sensoren, bewegingsmelders, rookmelders en dergelijke, die ondersteunend werken op het moment dat er sprake is van een 'calamiteit' zoals een val in huis, inbraak e.d. Door deze hulpmiddelen kunnen kinderen, buren, mantelzorgers, politie of brandweer gealarmeerd worden zodat er snel hulp ter plekke is. En de gemeente heeft als pilot een duo-scootmobiel aan de zorgcoöperatie ter beschikking gesteld, voor mensen die slecht ter been zijn. Deze mensen krijgen zo de gelegenheid een boodschap te doen of te genieten van het natuurschoon in de gemeente. De voorziening kan gratis worden gebruikt door mensen met een handicap plus hun mantelzorger of een vrijwilliger.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Koningsbosch.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)