Gemeente Steenwijkerwold anno ca. 1870, kaart J. Kuijper. Het was een uitgestrekte gemeente die de stad en gemeente Steenwijk omringde. De gemeente omvatte een grote reeks buurtschappen, zie daarvoor het hoofdstuk Geschiedenis. (© www.atlasenkaart.nl)
- Steenwijkerwold is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Kop van Overijssel, gemeente Steenwijkerland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1972. In 1973 is de gemeente opgeheven en verdeeld over de bestaande gemeente Steenwijk en de nieuwe gemeenten Brederwiede en IJsselham. In 2001 zijn deze samengevoegd tot de nieuwe gemeente Steenwijkerland.
In de jaren zestig beginnen discussies over een gemeentelijke herindeling van Noordwest Overijssel. Dit leidt in 1973 tot een aantal herindelingen, waarbij de gemeente Steenwijkerwold grotendeels opgaat in de gemeente Steenwijk. De kernen Scheerwolde en Wetering worden toegevoegd aan de nieuwe gemeente IJsselham. Tijdens de discussies over de herindeling wordt in 1972 besloten om de buurtschappen Kerkbuurt en Gelderingen samen te voegen tot een dorp met de naam Steenwijkerwold, om zo deze naam - na het verdwijnen van de gelijknamige gemeente(naam) - te behouden. De plaatsnaam Thij wordt aanvankelijk ook opgeheven, maar is in 1993 weer in gebruik genomen.
- Wapen van de voormalige gemeente Steenwijkerwold.
- Onder het dorp Steenwijkerwold vallen ook de buurtschappen Basse, Basserveld en Molenhoek, alle drie in de praktijk, want voor de post vallen deze buurtschappen onder de postale plaats Basse. Verder valt de buurtschap Thij onder het dorp.
Terug naar bovenIn het dialect
Steenwiekerwold.
Benaming inwoners
Een inwoner van dit dorp is een Steenwijkerwoldiger.
Oudere vermeldingen
1376 Steenwickerwolde, 1381-1383 Steenwikerwolt, 1665 Steenwijker wolt. Zoals onder Status vermeld, was het dorp tot begin jaren zeventig verdeeld in de buurtschappen Kerkbuurt en Gelderingen. Laatstgenoemde naam was als plaatsnaam in gebruik voor bijv. instituut/complex De Voorzienigheid (dat je verder onder Geschiedenis beschreven vindt) en voor (o.a. de stempels en aantekenstrookjes van) het lokale postkantoor. In 1975 is de naam in de poststempels, en naar wij aannemen dan ook de plaatsnaam in bredere zin, gewijzigd in Steenwijkerwold. Gelderingen is nu de naam van de hoofdweg die door het dorp loopt.
Naamsverklaring
Betekent wold 'moerasbos, zompig bos' behorend bij Steenwijk.(1)
Het dorp Steenwijkerwold ligt OZO van het dorp Ossenzijl, ZO van de dorpen Paasloo, Blesdijke en Oldemarkt, Z van het dorp Willemsoord en het tweelingdorp De Blesse-Peperga, ZZW van het dorp Steggerda, ZW van de A32, WZW van de dorpen Eesveen en Nijensleek, WNW van de dorpen Tuk, Kallenkote, Darp en Havelte, NW van de stad Steenwijk en de dorpen Zuidveen en Onna, N van het dorp Giethoorn, NO van de dorpen Scheerwolde en Blankenham en de stad Blokzijl en ONO van het dorp Kalenberg.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Steenwijkerwold 880 huizen met 4.649 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 294/1.369 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Scheerwolde 93/596, Zuidveen 139/699, Onna 37/190, Nederland 31/182, Kallenkote 41/228, Eesveen 49/256, Willemsoord 162/925 en Muggenbeet 34/204.
Tot ca. 1900 vinden we op kaarten ook nog N en Z van buurtschap Nederland respectievelijk de buurtschapjes Noord-Belt en Zuid-Belt. Begin 20e eeuw verdwijnen de plaatsnamen én de bebouwing van de kaart. Kennelijk afgebroken? Hetzelfde geldt voor het oude Scheerwolde, tot ca. 1900 nog een lintbebouwing van enkele handenvol huizen N van Nederland, W van Wetering, Z van de eendenkooi. Ook die bebouwing verdwijnt begin 20e eeuw van de kaart. In 1952 wordt er een nieuw dorp Scheerwolde gebouwd, O van Wetering, aan het Steenwijkerdiep. Tegenwoordig heeft het dorp Steenwijkerwold ca. 750 huizen met ca. 1.900 inwoners.
Terug naar bovenWijken en straatnamen
Vóór 1959 kende deze gemeente nog geen straatnamen. Op grond van een raadsbesluit van 7 april 1911 werd de gemeente verdeeld in 8 'wijken', zijnde: Wijk I: Steenwijkerwold, waartoe behoorden de buurten Tuk, Oosterhoek, de Berg, Oosterlage, Egge, Ten Broeke, Groenesteeg, Thij, Kwikkelo, Kerkbuurt, Gelderingen, Molenhoek, Gerritshoek, Westerlage, Vossehoek, Uvinge, Vels, Basse, Westenwold, Wolterholten, Achterbuurt (in 1947 veranderd in Witte Paarden), Marijenkampen, de Pol, de Eese, Baars, Braauwringen en 't Goor; Wijk II: Zuidveen, met de buurten Zuidveen en Verlaat; Wijk III: Onna; Wijk IV: Kallenkote; Wijk V: Eesveen, bestaande uit de buurten Eesveen en de Bult; Wijk VI: Scheerwolde, omvattende de buurten Wetering en Nederland; Wijk VII: Muggenbeet; Wijk VIII: Willemsoord.
De Voorzienigheid
In 1893 opent pastoor Muiteman het katholieke imperium De Voorzienigheid in Gelderingen / Steenwijkerwold. In de volksmond maar bijv. ook op ansichtenkaarten, die er vanaf begin 20e eeuw veelvuldig van verschijnen, wordt het 'het gesticht' genoemd. Het is in eerste instantie opgezet als centrum voor arme kinderen en 'ouden van dagen'. Al in 1895 komt er een lagere school en een 'normaal school' gereed en volgen een boerderij, bakkerij, kapel en grote moestuin. Tien jaar later zijn er ook ongeveer 200 verpleegden. In 1903 is er elektriciteit, riolering, gas en telefoon. Daarna wordt het complex uitgebreid met een reeks onderwijsinstellingen, met name LHNO (Huishoudschool), ULO, MAVO, HAVO, VHBO, Kweekschool. In 1969 zijn op Steenwijkerwold ca. 1200 leerlingen die een opleiding volgen en is de Croevinge Flat net klaar.
Ook in dat jaar begint de stagnatie in de groei en ontwikkeling, door teruglopende geboorten. Ruimer toelatingsbeleid en opvang van vluchtelingen moeten in 1978 de klap opvangen. De zaak kalft steeds verder af en in 1991 wordt er brand gesticht in de dan leegstaande oudste en mooiste gebouwen van De Voorzienigheid. Dit betekent het einde van 100 jaar katholieke onderwijshistorie van Steenwijkerwold.
Vandaag de dag zijn alleen de voormalige kapel (uit 1964, nu woonhuis) en het voormalige VHBO/LHNO-gebouw (nu kleinschalig woonzorgcentrum De Herbergier, waarvoor zie verder het kopje Links > Zorg) nog intact. Verder herinneren alleen nog enkele straatnamen aan roemruchte onderwijstijden. Het terrein heeft plaatsgemaakt voor een nieuwbouwwijk. - Op Facebookpagina De Voorzienigheid vind je heel veel foto's van vroeger betreffende dit instituut en de vele onderwijsvoorzieningen die daar zijn geweest, en kunnen oud-leerlingen met elkaar in contact komen. Het voorziet duidelijk in een behoefte; de pagina heeft al meer dan 5.000 volgers!
- Archief en geschiedenis van de gemeente Steenwijkerwold en haar kernen.
Terug naar boven- Steenwijkerwold heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, het baarhuisje uit ca. 1875 op de begraafplaats (Oldemarktseweg 94) en een archeologisch monument, namelijk een terrein waarin twee grafheuvels uit neolithicum en/of bronstijd. Onder de link staan 4 rijksmonumenten, maar de watertoren die daar wordt vermeld, valt niet onder dit dorp maar onder buurdorp Tuk.
- Steenwijkerwold heeft 3 gemeentelijke monumenten, zijnde de boerderij uit 1930, ontworpen door architect J. van Ommen, op Ten Holtheweg 52, de boerderij uit 1888 op Gelderingen 57, en de begraafplaats op Oldemarktseweg 94.
- De Hervormde (PKN) Andreaskerk maakt deel uit van de Protestantse Gemeente Steenwijkerwold.
- De RK H. Andreaskerk maakt deel uit van de Parochie H. Christoffel.
Terug naar boven- Evenementenagenda Steenwijkerwold.
- Koningsnacht en -dag.
- Volgens hun website is het Dicky Woodstock Popfestival (1e weekend van augustus) "het mooiste popfestival van het Noorden en ver daarbuiten" én werkt het verslavend. Eens een Woodstockganger, altijd een Woodstockganger. Het festival met drie dagen lang vier feesttenten met volop live-muziek, familiedag, stunts en nog veel meer, trekt ca. 15.000 bezoekers.
- Fietsavondvierdaagse (augustus).
- Elke 3e zaterdag in september organiseert MOV Steenwijkerwold een Septembermarkt ten bate van een goed doel. Lokale en regionale ondernemers en particulieren bieden hier hun goederen en diensten aan. Daarnaast is er een markt in tweedehands boeken, zijn er mooie prijzen te winnen bij het Rad van Fortuin en is er een verloting van een ballonvaart. Natuurlijk is er ook koffie en thee met iets lekkers erbij verkrijgbaar.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Steenwijkerwold, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Steenwijkerwold (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Steenwijkerwold.
- Nieuws: - Actualiteiten uit Steenwijkerwold op Facebook.
- Lokale links: - Steenwijkerwold linkspagina.
- Belangenorganisaties: - "Vereniging Dorpsbelang Steenwijkerwold heeft als doel o.a. het in overleg met gemeente en provincie en samen met vrijwilligers uit ons dorp, zorgen voor onderhoud, verbeteringen en nieuwbouw van infrastructuur van gebouwen en objecten, zoals straatverlichting, muziekkoepel, informatieborden en herbestrating. Verder organiseert de vereniging door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten, zoals het Dorpsfeest, optocht Sint Maarten, intocht Sint Nicolaas, Paaseieren zoeken, filmavond, Kerstmarkt, en fiets- en (spook)puzzeltochten voor jong en ouder. Bevordering en behartiging van sociale en culturele aspecten voor inwoners, ondernemers en verenigingen. Kortom belangenbehartiging voor leden en niet-leden. Als je lid wordt, draag je bij aan de leefbaarheid, gezelligheid en sociale samenhang in je dorp: wie wil dat niet. En je krijgt korting op de voorverkoop op entreekaarten voor het Dorpsfeest, en gratis deelname voor jou en al je gezinsleden tot 18 jaar aan alle activiteiten."
- Vereniging ‘Het Heideveld en de daartoe behorende fondsen en eigendommen in de buurtschap Steenwijkerwold’, kortweg Het Heideveld, is opgericht in 1819 en is daarmee een van de oudste verenigingen in de regio. Geboren uit nood, omdat de Maatschappij van Weldadigheid voor de realisering van de kolonie Willemsoord dacht een groot deel van de woeste Steenwijkerwoldse heidevelden te kunnen annexeren. Maar daar staken de Erfgenamen van ‘t Wold een stokje voor. Met de oprichting van Het Heideveld, met als werkgebied delen van de huidige kernen Steenwijkerwold, Willemsoord, De Pol, Baars, Basse en Witte Paarden, werden hun traditionele rechten veilig gesteld en kwam er duidelijkheid in de eigendomsverhoudingen van het gebied. Tientallen pachters huurden door de eeuwen heen kleine of grote stukken land en anno nu huren nog altijd ongeveer 90 inwoners een stuk grond in het 300 hectare grote gebied van Het Heideveld.
Bovendien profiteren velen onbewust van de charitatieve doelstelling van de vereniging: het verdelen van de bescheiden winst die jaarlijks gemaakt wordt. De ijsbaan in Marijenkampen, Zwembad ’t Tolhekke, buurthuizen en culturele centra in Basse, Marijenkampen en Willemsoord zijn instellingen, die profiteerden of nog altijd profiteren van financiële ondersteuning door Het Heideveld. Maar ook de muziekvereniging, geitenfokvereniging en andere sociaal-culturele instellingen in ‘Wijk I’ klopten nooit tevergeefs aan bij het bestuur. De kerken van Willemsoord en Steenwijkerwold krijgen ieder jaar een flinke kerstboom cadeau. Zomaar wat voorbeelden. De aanleg van een vissteiger in het Jodenveentje bij De Pol is een stap in het streven van het bestuur om verder uit de anonimiteit te treden en een bijdrage te leveren aan de gemeenschap in het werkgebied.
- MFC: - Het in 2010 gerealiseerde Multifunctioneel Centrum (MFC) Hoogthij speelt een centrale rol in Steenwijkerwold. Naast de centrale ligging in het dorp staat de maatschappelijke functie centraal. Hoogthij biedt de inwoners van het dorp en omliggende kernen een warme ambiance voor bijeenkomsten en vergaderingen. In het gebouw zijn diverse functies zoals bibliotheek, logopedie, raad van bejaarden, kinderopvang en fysiotherapie gevestigd. Hierdoor is Hoogthij in korte tijd een plaats geworden waar mensen elkaar ontmoeten, onder het genot van een kopje koffie een tijdschrift of boek kunnen lezen aan de ruime leestafel en de laatste nieuwtjes uit kunnen wisselen.
Hoe komt het MFC aan zijn naam? In de 13e eeuw zag het landschap rondom de marke Steenwijkerwold er heel anders uit als heden ten dage. Het dorp lag ingeklemd tussen de bossen van Drenthe en uitgestrekte moerasgebieden van de voormalige Zuiderzee. Een belangrijk verzamelpunt voor de bewoners van de nederzettingen in die tijd vormde de hoogte bij Thij. Deze natuurlijke hoogte, ontstaan door de uitlopers van de laatste ijstijd, bood een veilige plek om nieuwtjes uit te wisselen, elkaar te leren kennen, handel te drijven, en buurtspraak en markevergaderingen te houden. Een plek dus om samen te komen. Anno 2010 verschijnt op diezelfde plek, op de hoge locatie bij Thij, een moderne versie om samen te komen. Welke andere naam zou beter kunnen verwijzen naar de rijke historie van deze locatie dan Hoogthij?...
- Onderwijs en kinderopvang: - "In 1955 is het huidige schoolgebouw van de Woldschool in gebruik genomen, en krijgt zij ook die naam. Voorheen heette de school, die op de hoek Oldemarktseweg-Gelderingen stond, OBS Kerkbuurt. Vanaf ongeveer de 17e eeuw wordt er al aan de jeugd van Steenwijkerwold les gegeven. Het exacte begin van deze eerste (openbare) school in het dorp is niet meer te achterhalen. In 1875 en 1922 zijn er nog twee basisscholen in het dorp bijgekomen. De Woldschool is een school voor openbaar onderwijs. Openbaar Onderwijs: is er voor alle kinderen, ongeacht afkomst, geloof of levensovertuiging; bereidt kinderen voor op een leven in een open, veelvormige samenleving; kweekt begrip voor andere opvattingen, andere gedachten; staat voor verdraagzaamheid en respect voor de mening van anderen." Aldus de school op haar site. Helaas is de school anno 2020 onder de minimumnorm gekomen voor het aantal leerlingen (in schooljaar 2020-2021 waren het er nog 22), waardoor de school na afloop van schooljaar 2020-2021 de deuren moet sluiten.
- Kindcentrum Immanuël biedt basisonderwijs en kinderopvang onder één dak, met aandacht voor de natuur en voor de leefomgeving. Ze hebben een eigen 'Bellebos' met een natuur- en ontdekpad, vol natuurlijke verrassingen, een bloemen- en moestuin om lekker in te werken en dieren om respectvol te verzorgen. Het is een streekschool, die wordt bezocht door kinderen uit Steenwijkerwold, Tuk, Witte Paarden, Baars, Basse, De Pol, Marijenkampen en Willemsoord.
- De Don Boscoschool staat in een rustige buurt aan de rand van Steenwijkerwold, in de nabijheid van groene weides. De school is in 2007 verbouwd en heeft veel ruimte voor buitenspel. De speelplaats is open; kinderen kunnen er ook na school spelen. De school dankt zijn naam aan de Italiaanse priester Don Bosco, die zich in de 19e eeuw inzette voor jongeren. Zijn doel was toekomst bieden aan de kinderen van zijn tijd. Dat is waar de Don Boscoschool ook voor staat: bijdragen aan een succesvolle toekomst voor kinderen van onze tijd.
- Jeugd: - Just for Kids organiseert door het jaar heen leuke activiteiten voor kinderen in Steenwijkerwold in de leeftijd van 6 t/m 12 jaar.
- Muziek: - Brassband De Woldklank.
- De naam van Shantykoor The Reune Singers is ontleend aan het riviertje de Reune dat door het landschap van Steenwijkerwold stroomt. De ca. 20 leden zingen zowel in het Nederlands als Duits en Engels. Het repertoire is gebaseerd op alles wat met zee en zeemannen etc. te maken heeft, maar ook andere meedeiners worden niet geschuwd. - In 2016 is Popkoor Energy van start gegaan, met ca. 20 (vrouwelijke) leden.
- Sport: - Volleybalvereniging Steenwijkerwold is opgericht in 1964.
- Niet alleen bij gemeenten, ook bij verenigingen komen fusies, die in bepaalde situaties objectief gezien het verstandigst zijn, vaak maar moeizaam tot stand, omdat net als bij gemeenten ook geen vereniging graag zijn zelfstandigheid opgeeft en de emotie daardoor soms de ratio overheerst. Het hierna volgende verhaal is daar ook weer een 'mooi' voorbeeld van. De basis voor het ontstaan van de huidige voetbalvereniging SV Steenwijkerwold is reeds gelegd in 1964. In het toenmalige bestuur van B.W.S. is toen gepeild of men voelt voor een fusie met The Swallow.
Kennelijk heeft dat 'even' tijd nodig, want in 1971 - 7 jaar later dus! - wordt vervolgens een oriënterend gesprek gevoerd tussen de besturen van beide voetbalverenigingen, onder leiding van een maatschappelijk opbouwwerker. Als belangrijkste reden wordt aangegeven dat men naar buiten moet treden, op een in Steenwijkerwold aan te leggen nieuw sportcomplex, als een grote en sterke vereniging. In de clubbladen wordt elkaar de zwarte Piet toegespeeld door te melden dat bij de ander de bereidheid niet aanwezig is om tot een fusie te komen (ook dát doet ons denken aan sommige gemeentelijke herindelingen... ;-)
In mei 1973 worden de onderhandelingen opnieuw opgepakt. De gemeentelijke herindeling heeft in 1973 plaatsgevonden en de ontstane gemeente heeft er baat bij als B.W. S. en The Swallow fuseren. Eindelijk worden er nu knopen doorgehakt. De oprichtingsvergadering van de fusievereniging is op 15 juni 1973. 4 oud-bestuursleden van elke club worden benoemd in het nieuwe bestuur. Voor de periode van een jaar komt er eerst een neutrale voorzitter. Als naam wordt unaniem gekozen voor SV Steenwijkerwold. Ook/zelfs over de kleuren van het clubtenue wordt uitvoerig onderhandeld. Uiteindelijk wordt gekozen voor het inmiddels bekende rood-zwart. Op 10 augustus 1973 is het nieuwe sportcomplex opgeleverd.
- Bij de in 2018 opgerichte De Woldklautertjes kunnen kinderen van 18 maanden t/m 4 jaar oud om de week op zaterdag gymmen bij SV Steenwijkerwold.
- Overige verenigingen: - Motortoerclub de Woldraiders is opgericht in 2001 en heeft ca. 50 leden. "Wat kun je verwachten als je lid word van de Woldraiders?: 10 toerritten; koffie voor de rit bij vertrek vanaf Gelderingen; een uitstekend verzorgde BBQ; de allergoeiste snert (na de wereldberoemde Snertrit); heel veel lol voor weinig geld: lage contributie van € 25,00 per jaar."
- Zorg: - Zorgboerderij De Toevlucht.
- Herbergier Steenwijkerwold biedt kleinschalig wonen voor mensen met geheugenproblemen. Binnen de Herbergier staat kwaliteit van leven en een menswaardig bestaan voorop. Ze creëren dit aanbod door een warme en veilige plek te bieden waar de gasten zich thuis voelen, en hun leven kunnen voortzetten zoals ze dat gewend waren. Daarbij zijn aandacht en een persoonlijk benadering belangrijke uitgangspunten. Daar waar het kan willen ze beantwoorden aan de persoonlijke behoeften van de bewoners en zijn/haar partner en familie. Door de nadruk te leggen op huiselijkheid willen ze het ‘normale’ zo goed mogelijk verankeren in de zorg voor hun gasten.
Herbergier Steenwijkerwold is gevestigd in een voormalige huishoudschool uit 1928. Het gebouw is volledig gerenoveerd en heringericht voor de huidige functie. De Herbergier heeft een statige uitstraling, maar is tegelijkertijd warm en huiselijk ingericht. Iedere gast van de Herbergier heeft de beschikking over een ruime eigen kamer, elk individueel ingericht. Het wonen in de Herbergier gaat gepaard met 24-uurs zorg en begeleiding, afgestemd met de gasten en hun familieleden en/of vertegenwoordigers. Zorgondernemers Karin Bootsman en Wouter Burggraaff wonen met hun gezin in het privégedeelte van de Herbergier, en bieden de zorg samen met een team van verzorgenden en verplegenden. Kenmerkend voor een Herbergier - de voorziening maakt deel uit van een reeks soortgelijke instellingen onder dezelfde naam in het hele land - is het relatief hoge aantal medewerkers per dienst. Dat zorgt voor de juiste invulling en verhouding tussen de verzorging, begeleiding en indien nodig de verpleging van de gasten.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Steenwijkerwold alg., - idem RK en - idem Tijhof.
Reacties
(1)Ik ben op zoek naar gegevens over de openings- en sluitingsdatum van postkantoren in kleine dorpskernen. Ook zoek ik afbeeldingen van poststukken met poststempel van de betreffende kleine plaatsen.
Reactie toevoegen