Status

- Eibergen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.

- De gemeente Eibergen is per 13-4-1819 vergroot met de gemeente Beltrum, die de gelijknamige buurtschap en verder nog de buurtschappen Lintvelde, Avest en Zwolle omvatte.

- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Holterhoek, 't Loo, Mallem en Olden Eibergen. Vanouds viel ook de buurtschap Zwolle onder dit dorp, maar die is met de herindeling van 2005 middels grenscorrectie naar de gemeente Oost Gelre overgegaan en daarmee onder de stad Groenlo komen te vallen.

- Wapen van de voormalige gemeente Eibergen.

Naam

In het Nedersaksisch
Eibarge.

Oudere vermeldingen
1188 ingevoegd eind 13e eeuw Ecberghe, Ecberghen, 1246 Hegberghe, 1381-1383 Eyberghe, 1616 Eyberch, 1715 Eibergen.

Naamsverklaring
Wordt verklaard als een samensteling van agjô-* 'spits' en berg.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Eibergen ligt N van Groenlo, ZO van Neede en grenst in het N aan de provincie Overijssel (Haaksbergen) en in het O ligt het dicht tegen de grens met Duitsland.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Eibergen 770 huizen met 5.298 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 162/1.198 (= huizen/inwoners), het dorp Rekken 125/894 en de buurtschappen Holterhoek 61/345, Hupsel 24/182, Olden Eibergen 49/362, Mallem 40/264, Loo 21/149, Avest 38/250, Zwolle 34/245, Beltrum 168/1.068 en Lindvelde 48/341. Tegenwoordig heeft het dorp (inclusief de buurtschappen) ca. 5.500 huizen met ca. 13.000 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Eibergen, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- De in 1985 opgerichte Historische Kring Eibergen (HKE) stelt zich ten doel het bestuderen van de plaatselijke en regionale geschiedenis en het (mede) organiseren van activiteiten in historisch verband. Tijdens ledenvergaderingen worden sprekers uitgenodigd, zo’n 4x keer per jaar verschijnt het vereniginsorgaan Old Ni-js, en ook andere publicaties komen tot stand vanwege de HKE. De vereniging organiseert in samenwerking met museum De Scheper ieder jaar een filmfestival en neemt deel aan de nationale Open Monumentendag en de Eibergse Boekenmarkt. Ook bij de vaststelling van straatnamen speelt de vereniging een rol.

"Old Ni-js is een uitgave van Historische Kring Eibergen. Dit tijdschrift brengt de collectie van de oudheidkundige vereniging dichterbij, in de lokale Bibliotheek. De artikelen zijn sinds 2021 namelijk ook online te raadplegen, op verschillende manieren (fullscreen lezen op artikelniveau, zoeken op woordniveau, in- en uitzoomen, bladeren). Dit project is onderdeel van het Verhaal van Gelderland en is medegefinancierd door de provincie Gelderland. Het initiatief is afkomstig van Rozet/de Bibliotheek Arnhem, in samenwerking met de Historische Kring. Gebeurtenissen uit het Eibergse verleden blijven op deze manier behouden en voor iedereen toegankelijk. Met deze nieuwe vorm van digitaal ontsluiten kun je op elk gewenst moment de artikelen uit de tijdschriften van de Historische Kring online lezen."

- "Museum de Scheper is het historisch museum van Eibergen en omgeving. Het noordoosten van de Achterhoek heeft een grote geologische, archeologische en historische rijkdom. Amateurarcheoloog en -historicus Herman Schepers heeft vanaf de Tweede Wereldoorlog veel verzameld en ook goed gedocumenteerd, resulterend in het geregistreerde Museum de Scheper. Het is gevestigd in een statige villa en een authentieke boerderij naast elkaar en is daarmee een uniek museum in Nederland. Het vertelt de Eibergse en Berkellandse geschiedenis, vanaf de oertijd tot de moderne tijd, een verhaal over het landschap, de mens en een Nederlandse gemeente, met opkomst, neergang en alle veranderingen daartussen die het verloop der eeuwen meebrengt. Bijzonder is ook de regionale literaire collectie met onder meer het werk van dichters Willem Sluiter en A.C.W. Staring, zijn zoon geoloog W.C.H.Staring en de bekende Eibergse schrijver Menno ter Braak."

Recente ontwikkelingen

- In het noordwesten van Eibergen is in 2010 de nieuwbouwwijk Op de Bleek gebouwd. De wijk omvat 230 woningen. De locatie was tot 2007 in gebruik door de Koninklijke Textiel Veredelingsindustrie (KTV). Deze fabriek, met haar oorsprong in 1830, bood in de 20e eeuw werkgelegenheid aan ruim 700 mensen. Jarenlang was de hoge fabrieksschoorsteen met de naam ‘Ten Cate’ tot ver in de omtrek te zien en daarmee het symbool van de industriële bedrijvigheid van het dorp. Naast de aanleg van de nieuwe wijk is een oude tak van de Berkel hersteld en zijn historisch waardevolle panden behouden. De oude fabrieksschoorsteen is gerestaureerd en wordt aangelicht met een groene LED verlichting die gelijktijdig met de straatverlichting iedere avond de schoorsteen weer laat fonkelen, als baken van het dorp.

- Het centrum van Eibergen - het gebied tussen het Zwikkelaarsplein en het Hendrik Odinkplein - wordt de komende jaren grootschalig heringericht. De Brink wordt een stuk autoluwer gemaakt. Er komt deels nieuwe bestrating, nieuwe verlichting en nieuwe beplanting. De verbinding tussen het centrum en het park De Maat wordt verder versterkt. Een deel van de Berkelkade wordt ingericht als Berkelbeach. Waar nodig wordt verder nog de verkeersstructuur aangepast en wordt de waterhuishouding/riolering verbeterd.

Bezienswaardigheden

- Eibergen heeft 21 rijksmonumenten.

- Eibergen heeft 38 gemeentelijke monumenten.

- PKN-kerk De Oude Mattheüs (Grotestraat 50) valt onder de Protestantse Gemeente Eibergen - Rekken.

- De Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB (Nederlandse Potestanten Bond) afdeling Eibergen (Kerkstraat 45) was een geloofsgemeenschap met een breed eigentijds aanbod op het gebied van spiritualiteit, religie en cultuur. Zij organiseerde cursussen, lezingen, brunchbijeenkomsten en kerkdiensten op vrijzinnig christelijke basis. De afdeling is per 1 december 2019 opgeheven. De kleine neogotische kerk uit 1906 is verkocht aan (de anno 2019 beiden 53-jarige) Marc en Ellen Timmer. Zij hebben er Evangelische Gemeente De Parel gesticht.

- Watermolen de Mallumse Molen bevindt zich in de buurtschap Mallem en wordt daarom aldaar beschreven.

Evenementen en activiteiten

- Voorjaarskermis (april) en Najaarskermis (september). "Stichting Draaimolen is verantwoordelijk voor het organiseren van de voor- en najaarskermis in Eibergen. De toenmalige gemeente heeft in het verleden aangegeven deze organisatie graag uit handen te willen geven en zo vond Stichting Draaimolen haar oorsprong. Voor de attracties en de kwaliteitswaarborging hiervan hebben we een contract met de firma Jansen-Hanhmang."

- "Het parcours van de jaarlijkse Eiberrun (op een zondag in mei) is bijna volledig verhard. De start van alle afstanden vindt plaats bij de Pickerhal. De deelnemers aan de 0,6, 1,2 en 2,5 km lopen in het centrum. De deelnemers aan de 6 en 12 km maken na een kilometer door het centrum een uitstapje richting het prachtige buitengebied van Eibergen en Neede. Bedrijven en instanties kunnen zich inschrijven in teams van minimaal 3 en maximaal 5 lopers. Er wordt een klassement opgemaakt aan de hand van de drie snelste tijden van een team. Deelnemers aan de 6 en 12 km hebben minimaal de beschikking over respectievelijk twee en vier drankposten onderweg. Na afloop van de wedstrijd staat er voor iedereen een flesje water of sportdrank klaar. In de Pickerhal is er gelegenheid tot omkleden en douchen. Na afloop van de wedstrijd is er gelegenheid voor een fysio- en/of massage behandeling in de sporthal. De lokale EHBO-afdeling draagt zorg voor de medische verzorging."

- Het Have A Nice Day Festival (op een zaterdag in juli) is een dance festival "met een magische sfeer waar ze het tot in de Randstad over hebben", aldus de organisatie. Sinds 2004 uitgegroeid tot een line up van tientallen DJ's, op het terrein van het Openluchttheater. Desgewenst kun je van je Have A Nice Day een Have A Nice Stay maken, op een camping op een schitterend plekje in de Achterhoek, op 5 minuten rijden van het festival. Met pendelbus van en naar het festival, en op vrijdag- en zaterdagavond een feestje voor campinggasten.

- De Eibergse Fietsdagen (augustus) is vier dagen fietsen in de prachtige omgeving van de Noordoost Achterhoek / Zuid Twente / Duitse grensgebied, over bospaden, kerkepaden en hessenwegen, door venen, langs meertjes en kabbelende beekjes, langs oude boerderijen, havezathen en kastelen. Je kunt kiezen uit de afstanden 25, 40 en 60 km.

- Het Kinderdagkamp (augustus) is een vakantieweek voor Eibergse kinderen waarbij zij in de bossen rond het dorp allerlei avonturen beleven.

- De Triathlon Eibergen (op een zaterdag in september) staat open voor individuele deelnemers en estafetteteams. Een estafetteteam bestaat uit drie personen, waarbij elke deelnemer een discipline aflegt. De achtste triathlon bestaat uit 500 meter zwemmen, 20 km fietsen en 5 km hardlopen. De minimale leeftijd voor deelnemers is 16 jaar. De startserie voor de individuelen kent een limiet van 100 startplekken en voor de estafette is er ruimte voor 30 teams.

- Een bijzonder evenement in Eibergen is het jaarlijkse World Police Indoor Soccer Tournament (oktober). In 1982 hebben medewerkers van het Eibergse bureau van de toenmalige Rijkspolitie het initiatief genomen tot dit toernooi. In eerste instantie was het toernooi bedoeld om de contacten en samenwerking met de naburige Duitse politiekorpsen te stimuleren. In de loop der jaren is het evenement uitgegroeid tot een Europees en vervolgens mondiaal toernooi, het grootste politievoetbalevenement ter wereld. Er wordt gevoetbald in vijf sporthallen, met ca. 3000 deelnemers in ca. 200 teams uit ca. 55 landen. Het evenement is inmiddels ook niet meer alleen voor politiefunctionarissen, maar ook voor medewerkers van brandweer, douane, Defensie, Belasting en landelijke, provinciale en gemeentelijke overheden.

Landschap, natuur en recreatie

- Openluchttheater Eibergen is naar eigen zeggen "een buitengewone belevenis in een van de mooiste openluchttheaters van Nederland". Met een unieke ligging, 100 meter achter het dorpscentrum, gesitueerd midden in het prachtige wandelpark De Maat. Uitstekend bereikbaar per fiets, bus en auto met gratis parkeervoorziening, direct naast het theater. Het theater heeft een capaciteit van 900 zitplaatsen met voor het podium een sta-gedeelte annex swingplein. De totale capaciteit is 1.700 personen. De activiteiten variëren van kindervoorstellingen, dance-event en Achterhoeks Streekfestival tot theater en popconcerten. In de winter doet het swingveld dienst als ijsbaan voor de jeugd.

- Theater Berkelland in Eibergen heeft zo veel meer te bieden dan alleen het geven of bezoeken van een theatervoorstelling. De theaterzaal, foyer en diverse kleinere ruimten zijn ook uitermate geschikt voor het houden van symposia of conferenties, met workshops, groepssessies en plenaire zittingen. Ook is het mogelijk om hier een condoleance te houden of een herdenkingsdienst. Er is veel mogelijk. Gebruikers kunnen beschikken over een beamer, theaterverlichting en -geluid, vergaderruimten en zalen voor 2 tot 370 personen, een foyer, kleedruimten, podia en een computerlokaal. Ook kan er catering worden verzorgd.

- In Eibergen is de afgelopen jaren veel gebeurd op en rondom de Berkel. Oude takken zijn bevaarbaar gemaakt, er zijn nieuwe wandelbruggen gebouwd en in de Berkel is een nieuwe meander aangelegd. De kleine stuw in de Ramsbeek is vervangen door vistrappen. Vissen kunnen nu verder trekken in de Pollegötte. De Berkelschippers bieden je op hun Berkelzomp Snippe een prachtige en leerzame tocht over de oude en de nieuwe Berkel, een uniek en authentiek vaarwater met een schitterende flora en fauna.

Op de oude Berkel, langs het Joodse kerkhof, vaar je door het leefgebied van de ijsvogel. Wellicht zie je deze blauwe schicht over het water scheren. Verder kun je genieten van de fuut, het waterhoentje en de meerkoet. De Berkelschippers nemen je mee in de historie van de Berkel, de Berkelzompen en de Berkelvaart. Een tocht met de Berkelzomp kan worden ingepast in een attractief programma, waarbij een bezoek aan het bezoekerscentrum in botenhuis 't Vonder mede is opgenomen, met expositie die je een goed beeld geeft van de geschiedenis van de Berkel en de Berkelvaart.

- "De Top Art winkels in Eibergen, Enschede en Winterswijk worden gerund door mensen met een beperking. Ook veel artikelen die worden verkocht, zijn gemaakt door mensen met een beperking. Bekijk hier de folder van de Top Art cadeauwinkel. De Top Art-winkels hebben ook een kunstuitleen. Bekijk hier de folder van de kunstuitleen. In de Top Art winkel help je klanten. Je zorgt dat alle producten mooi in de schappen staan, houdt de winkel netjes, bedient de kassa, en pakt cadeautjes in. Je werkt in je eigen tempo en op je eigen niveau en doet zo belangrijke werkervaring op. In de ruimte van de winkel is een speciale plek ingericht voor de schenkerij. Hier kunnen klanten genieten van een kopje koffie of thee met iets lekkers van de kleine kaart. Serveren doe je samen met elkaar en kun je leren. In de schenkerij staat een boekenkast. Hier kunnen via Marga's Minibieb gasten boeken ruilen en inleveren. Ieder kwartaal is er een voorleesmoment, met een speciale gast, voor leerlingen van de basisscholen."

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Eibergen, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- "Toen ik begon met de website "Eibergen in Foto's" heb ik nooit kunnen vermoeden dat het zo gewaardeerd zou gaan worden en dat die waardering zou blijven. Daar ben ik blij mee, daar heb ik voldoening van en daar ben ik dankbaar voor. Het begin was echt niet zo gemakkelijk. Zeker in die tijd waren er nog geen cursussen in het maken van internetsites en boeken over dat onderwerp. Er zat dus maar één ding op: het zelf uitpuzzelen. Zeker in de allereerste pagina's zitten uren en misschien wel dagen werk. Soms was ik tot diep in de nacht met de computer bezig. Had ik dan eindelijk een bepaalde foto op die plaats op de pagina waar ik hem wilde hebben, en zette ik dan die pagina op de site... Dan stond de foto weer op de plaats waar ik hem niet wilde hebben. Mailtjes van bezoekers zijn vaak de kurken, waarop ik verder kan dobberen, juist op het moment dat ik me vast voorneem: ik dóé het niet meer. Mailtjes van mensen die geëmigreerd zijn en in Canada of Australië ineens op internet hun eigen vroegere huis terugvinden... Dat doet je goed, al zijn er soms wel erg veel mailtjes en komt het er vaak niet meer van ze allemaal te beantwoorden.

Maar het allerheerlijkste van "Eibergen in Foto's" vind ik nog altijd het maken van de foto's. De laatste tijd gaat het soms wat strammer, de jaren eisen hun tol, maar het is zo'n bijzondere ervaring je onderwerp helemaal tot je te laten doorringen en dan ineens te zien: zó staat alles het best gerangschikt - knip, ik heb je! Prettig ook om eens een keertje met de bezoekers van de site te babbelen, heb je over en weer toch een beetje contact en dat stimuleert! Een ding zou ik verschrikkelijk leuk vinden: dat iedereen die nog geen mailtje krijgt als er weer een nieuwe pagina is zich via wandelaar@chello.nl gratis en voor niets op die mailtjes abonneert. Natuurlijk wordt het adressenboekje alleen hiervoor gebruikt. Met vriendelijke groeten en veel kijkplezier gewenst op mijn inmiddels ca. 1.000 pagina's, Pieter Verdonk."

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Eibergen (online te bestellen).

Links

- Jeugd: - Jong Gelre Eibergen is een vereniging voor en door jongeren van het platteland en de kleine dorpen en buurtschappen rondom het dorp, die activiteiten organiseert voor plattelandsjongeren in de leeftijd 16 t/m 35 jaar, zowel leden als niet-leden. De vereniging heeft verder nog een agrarische tak (AJK), die uitsluitend activiteiten organiseert gericht op het agrarische leven.

- "De geschiedenis van Scouting Skoltaro voert terug tot 1945. Toen werd de Eibergse groep 1 opgericht. Deze is ontstaan uit de Eibergse Padvinders Club. Daarna is in 1947 de groepsnaam gewijzigd in "Prinses Marijke Groep". In het midden van de jaren zeventig zijn de jongens- en de inmiddels opgerichte meisjesgroep samen verder gegaan onder de naam "Skoltaro". "Skoltaro" betekent in het Esperanto: een groep scouts. Skoltaro is een kleine, hechte en gezellige scoutingvereniging. De vrijwilligers van Skoltaro zetten zich in om elk weekend weer een leuke en uitdagende opkomst voor haar leden te organiseren. Skoltaro heeft drie speltakken; de welpen, de scouts en de explorers.

Skoltaro heeft 3 blokhutten en 2 kampvuurkuilen. Deze staan allemaal in het Slingebos (Oude Needseweg 3). Skoltaro houdt zich met name bezig met het spel van verkennen. Jaarlijks terugkerende activiteiten: Groepsraad bbq in september: voor groepsraadsleden van Skoltaro en helpende vrijwilligers; Halloween spooktocht: eind oktober; Nieuwjaarszwerftocht in januari: een oude traditie met als doel het inluiden van het nieuwe jaar; Sint Jorisdag rond 23 april: herdenken van het verslaan van de draak door Sint Joris; Familie Hike: eind van het seizoen; Weekend- en/of zomerkampen."

- Muziek: - Het gaat Nederland eind 19e eeuw economisch gezien niet voor de wind. Van welvaart is geen sprake en de werkloosheid is groot. Het is een periode van hard werken en lange dagen, vaak met alleen de zondag als rustdag. Het is dan ook niet verwonderlijk dat burgers op zoek gaan naar 'verpozing'. Sportverenigingen bestaan er in die tijd nog niet en van andere verenigingen is ook niet of nauwelijks sprake. De gebroeders Prakke van de drijfriemenfabriek en de leerlooierij in Eibergen realiseren zich dat een goede vrijetijdsbesteding voor hun werklieden belangrijk is. De Prakkes stellen daarom muziekinstrumenten ter beschikking en richten in 1897 muziekvereniging Euphonia op, die inmiddels een harmonieorkest, drumfanfare, percussiegroep, minirettes, twirlgroup, Clarineo-groep en Muziekfabriek omvat.

- Door meningsverschillen ontstaat in 1908 de tweede muziekvereniging in Eibergen: Excelsior. Ook deze heeft verschillende orkesten en speelt op hoog niveau.

- "Seniorenorkest De Achterhoek is een enthousiaste club van ca. 50 blazers en slagwerkers die elke donderdagmiddag van half twee tot half vier repeteert in Cultuurhuis ’t Spieker te Eibergen. De leeftijd van de dames en heren leden varieert van ca. 45 tot 90 jaar. Een groot deel van de muzikanten is tevens nog lid van de lokale muziekvereniging in hun woonplaats. De leden komen uit de hele Achterhoek en een deel van Twente. Sommigen spelen al hun hele leven, anderen zijn herintreders of laatbloeiers. Vogels van diverse pluimages dus.

De seniorenorkesten vullen een gat in de markt voor wat betreft overdag optredens. De leden van reguliere orkesten werken doorgaans overdag. Het orkest treedt een 6- tot 8-tal keren per jaar op. Het streven is om dit zoveel mogelijk op de repetitiemiddag te laten plaatsvinden. Mocht er een optreden zijn in de buurt van de donderdag dan wordt er een repetitie overgeslagen; de leden hoeven dan niet twee keer per week de afstand van huis naar Eibergen af te leggen. Wij kunnen altijd nieuwe muzikanten gebruiken bij ons orkest. Momenteel hebben we vooral plaats voor klarinetten, fluiten en een hobo, maar als je een ander instrument speelt en graag wilt komen spelen ben je ook van harte welkom. Heb je interesse of wil je ons orkest boeken? Neem dan contact op met Erna Zomer."

- Sport: - Voetbalvereniging FC Eibergen.

- Zorg: - Zorgboerderij De Drostlerhoeve biedt dagbesteding/logeeropvang, begeleiding en vakantieopvang voor kinderen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, gedurende de hele week, ook in het weekend en tijdens schoolvakanties. Zij streven naar gelijkwaardigheid door samen de klussen te klaren, en met dieren en planten bezig te zijn. Natuurlijk is er daarnaast de tijd om lekker te spelen, knutselen, bouwen of met muziek bezig te zijn.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)