Haerst

Plaats
Buurtschap
Zwolle
Salland
Overijssel

haerst_plaatsnaambord.jpg

Buurtschap Haerst viel vanouds onder de gemeente Zwollerkerspel, en is bij de gemeentelijke herindelingen van 1967 overgegaan naar de gemeente Zwolle. De buurtschap ligt nog altijd landelijk in het buitengebied.

Buurtschap Haerst viel vanouds onder de gemeente Zwollerkerspel, en is bij de gemeentelijke herindelingen van 1967 overgegaan naar de gemeente Zwolle. De buurtschap ligt nog altijd landelijk in het buitengebied.

Haerst

Terug naar boven

Status

- Haerst is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 31-7-1967 gemeente Zwollerkerspel.

- De buurtschap Haerst valt, ook voor de postadressen, onder de stad Zwolle.

- De buurtschap Haerst ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1133 Harsolthe, 1188 ingevoegd eind 13e eeuw Harsolte, 1346 Harzolt, 1381-1383 Haerste.

Naamsverklaring
De oudste vormen behoren bij Haarsolte, een voormalige havezathe N van Zwolle. Het eerste lid is onzeker. Misschien een samenstelling van haar 'zandige heuvelrug' en holte 'bij het bos met hoogopgaand geboomte', of van de plaatsnaam Haerst en holte. De naam wordt wel opgevat als haar-sete 'nederzetting bij een haar', maar is eerder te vergelijken met het Vlaamse heerst, een variant van horst 'met bomen begroeide hoogte'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Haerst ligt rond de wegen De Doornweg, Havezatheweg (het gedeelte van deze weg ZW van huisnummer 4), Dashorstweg (het gedeelte van deze weg vanaf huisnummer 7, in ZW richting) en Vijfhoekweg Zuid. De buurtschap ligt aan de O oever van de rivier de (Overijsselse) Vecht, NO van de stad Zwolle en de Zwolse wijk Berkum, ZZO van de stad Hasselt, ZO van het dorp Mastenbroek, ZW van het dorp Rouveen, NW van het dorp Dalfsen en ONO van het dorp 's-Heerenbroek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap onderscheiden in Haerst 1e gedeelte, met 13 huizen met 69 inwoners, en Haerst 2e gedeelte, met 20 huizen en 132 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 55 huizen en een handvol woonschepen, met ca. 150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In 1988 en 1989 zijn in een zandwinning in Haerst resten aangetroffen die de aanwezigheid van neanderthalers aantonen. Nergens in Salland zijn oudere resten van menselijke aanwezigheid aangetoond.

- De bedoeling van de site 't Plankenloodsje is de herinnering aan de vroegere basisschool ‘t Plankenloodsje / School met den Bijbel te Haerst levend te houden, o.a. met de geschiedenis, (klassen)foto’s, verhalen etc., als een 'digitaal museum'. De site beperkt zich daarbij niet tot alleen de school, maar beschrijft de hele omgeving van het Lichtmiskanaal in tekst en beeld, dus globaal de streek langs de huidige snelweg A28 tussen de Vecht bij Zwolle en buurtschap De Lichtmis in het noorden.

Deze omgeving viel oorspronkelijk onder 4 gemeenten; Zwolle/Zwollerkerspel (Haerst, Haersterbroek, Haerster Markte, Het Blik, Berkummer Broek), Nieuwleusen (De Ruiten/'De Roete' en Veenekampen, De Polhoeven/'De Polle'/''t Euilaand'), Dalfsen (De Hooislagen) en Hasselt (Gennerbroek). Het was/is voor deze gemeenten een beetje een uithoek en valt dus wat tussen wal en schip. Er is in deze streek veel veranderd, o.a. met de verdubbeling van de A28 en de demping van het Lichtmiskanaal, omstreeks 1970 en recentelijk door de aanleg van Bedrijventerrein Hessenpoort. Er waren in deze streek behalve boerderijen ook enkele winkels en zaken zoals bijv. bakkerij Padberg (nu Van Marle auto’s), chauffeurscafé Van Oosten en fietsenmaker Sander Padberg. Het is de bedoeling vooral foto’s van deze omgeving te plaatsen tot ca. 1970, dus t/m de werkzaamheden in het kader van de verdubbeling van de A28.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In het NW uiteinde van buurtschap Haerst, op de De Doornweg 47, staat het rijksmonumentale Huize Den Doorn (waar de weg door de buurtschap kennelijk naar genoemd is). De havezate was gedurende decennia in bezit van leden van de familie Van Raesfelt en later van de familie Van Haersolte die vanwege dat bezit werden verschreven in de ridderschap van Overijssel; een tak van de laatste familie droeg de naam Van Haersolte tot/van den Doorn.

- Vlakbij het pontje van Haerst ligt het eveneens rijksmonumentale Huize Arnichem (De Doornweg 17) met landgoed. Het is een in 1829 gebouwd blokvormig buitenhuis. De benaming verwijst naar een ver verleden dat in verband stond met de proosdij van St.-Lebuïnus in Deventer. Vanaf begin 20e eeuw tot 1965 hebben paters Dominicanen huize Arnichem bewoond als zomerverblijf. Tegenwoordig is het huis weer in particuliere handen. Op het landgoed ligt het graf van Lepejou. Dat was een in Celebes geboren slaaf, die naar verluidt - zekerheid heeft men daarover niet kunnen krijgen - het leven van Joan Hendrik Tobias zou hebben gered. Tobias bewoonde Huize Arnichem, en heeft enige tijd in Nederlands-Indië gewerkt. Als dank heeft Tobias Lepejou mee naar Nederland genomen, alwaar deze in 1828 is overleden. Het is vermoedelijk het oudste moslimgraf in Nederland. - Nog een artikel over Lepejou. - Nog een artikel over Lepejou.

- Deze boerderij is de laatst overgebleven bebouwing die toendertijd onder de bezittingen van Huize te Haerst viel.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het Haersterveer, NO van Zwolle tussen die stad en buurtschap Haerst, vlakbij restaurant De Agnietenberg, is het laatste handgetrokken kabelpontje van Nederland. Dit pontje over de Vecht is misschien wel het leukste pontje van Nederland (aldus de site van De Agnietenberg). Het pontje is van eind april tot 1 oktober dagelijks van 10.00-19.00 uur in de vaart. Het fiets- en voetveer wordt bediend door een 6-tal vrijwilligers. Een overtocht kost 60 eurocent. Aan de Zwolse kant vind je een enorme bel waarmee je de pontbaas kunt laten weten dat je wilt oversteken. In de linkerbalk onder de link vind je diverse filmpjes van het pontje.

- Rapportage over weidevogels in het Haersterbroek, De Ruiten-Veenekampen en de Tolhuislanden anno 2001.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's e.d. van Haerst e.o. op Facebook.

Terug naar boven

Links / voorzieningen

- Algemeen: - Beschrijving van buurtschap Haerst in tekst en beeld, met onderaan de pagina's links naar diverse andere pagina's over specifieke onderwerpen in deze buurtschap, op de site Zwolle in Beeld.

- Belangenorganisatie: - "Streekvereniging De Marsen is de bewonersvereniging voor het NO buitengebied van de gemeente Zwolle, gelegen NO van de rivier de Vecht, en omvat de buurtschappen Haerst (in het ZW), Tolhuislanden (in het ZO), De Ruiten (in het NW), en delen van de buurtschappen De Meele (in het NO, rond de Meeleweg) en Ankum (waarmee men zal doelen op de bebouwing rond de Hessenweg, voor zover gelegen op grondgebied van de gemeente Zwolle = Z van de elektriciteitscentrale en dan naar het W toe, red.). De vereniging is in ca. 1985 opgericht door de bewoners en regelt zoveel mogelijk de zaken voor de bewoners in ieders leefgebied. In de beginjaren was de vereniging nodig om de vuilstort tegen te houden die gepland was in De Marsen, dat is het gebied wat nu zo ongeveer Hessenpoort-Zuid is. Deze vuilstort is toen met succes door de leden tegengehouden. Toen de rust was weergekeerd kwamen er al snel nieuwe plannen voor onze buurt bovendrijven, namelijk industrieterrein Hessenpoort. Bewoners werden van hun geboortegrond verdreven door de uitbreiding van de industrie rondom Zwolle.

Inmiddels zijn we daar ook aan gewend geraakt en hebben we een kwalitatief hoogwaardig industrieterrein Hessenpoort in onze 'achtertuin'. We kunnen er inmiddels ook winkelen bij Ikea en koffiedrinken bij Van der Valk. In het noordoosten van ons gebied, langs de grens met de gemeente Dalfsen, zijn rond 2012 windmolens verrezen, die gezichtsbepalend zijn geworden. Toch is ons leefgebied nog altijd een gebied met veel landschappelijke waarden en is het fijn toeven op ons platteland. Als we wakker worden en de weidevogels jubelen of er staat een ree in de tuin die gewoon op zijn gemak de bloemetjes plukt dan geeft dat een geweldig gevoel." Op verzoek van de vereniging wordt het NO buitengebied van de gemeente, zoals hierboven beschreven dus het werkgebied zijnde van deze vereniging, in gemeentelijke stukken benoemd als Haerst - Tolhuislanden, naar de twee grootste / bekendste buurtschappen in het gebied. De berichten op de site van de vereniging zijn al 'even' niet meer bijgewerkt (het laatste bericht dateert uit 2016). Toch bestaat de vereniging getuige dit bericht kennelijk nog altijd.

- Duurzaamheid: - "Op 30 juni 2020 heeft een consortium bestaande uit Energiefonds Overijssel, Blauwvinger Energie en een private investeerder - ondersteund door financiering van ASN Groenprojectenfonds - de aandelen in Zonnepark Bomhofsplas verworven. Zij heeft de aandelen overgenomen van GroenLeven, de bouwer van dit zonnepark. Zonnepark Bomhofsplas, een zandwinplas van de firma Dekker, gelegen in de Zwolse buurtschap Haerst, heeft een capaciteit van 27,4 MW en een verwachte productie in het eerste volledige jaar van ca. 25.000 MWh. Hiermee kan het park 7200 huishoudens van stroom voorzien. Dit is vergelijkbaar met alle huishoudens in de wijk Assendorp in Zwolle. Het zonnepark is met haar ruim 18 hectare en 72.000 panelen de grootste drijvende zonne-energie installatie in Europa en de grootste buiten China wereldwijd.

Lokale energie en lokale participatie. Uniek aan het zonnepark in Haerst is dat de opgewekte stroom via lokale coöperatie Blauwvinger Energie, in samenwerking met Greenchoice, direct aan Zwolse huishoudens en bedrijven wordt aangeboden. GroenLeven CFO Siebren Zijlstra zegt hierover: 'Geweldig dat we het grootste drijvende zonnepark van Europa overdragen aan de lokale gemeenschap. Dit zonnepark is dé verwezenlijking van het Klimaatakkoord. Enerzijds door de dubbelfunctie die wordt toegepast door industriewater te combineren met zonnepanelen mét aandacht voor ecologie en anderzijds het lokale eigenaarschap. Dit sluit perfect aan bij de filosofie van GroenLeven. Ik ben dan ook zeer trots op deze stap. Dit zonnepark is nu zowel het grootste als het meest lokale drijvende zonnepark van Europa.'

Zwollenaren en andere geïnteresseerden kunnen straks ook zelf financieel in het park participeren; zij krijgen na de zomer van 2020 de mogelijkheid om een aandeel in het park aan te kopen en via obligaties te participeren. Gedeputeerde Tijs de Bree voor energie van de provincie Overijssel: “De aansluiting van Zonnepark Bomhofsplas in Haerst op het elektriciteitsnet per 1 juli 2020 is een mijlpaal voor de opwek van nieuwe energie in de regio Zwolle. Ik ben trots dat we hier via Energiefonds Overijssel een belangrijke bijdrage aan hebben kunnen leveren. Ik ben ook blij dat de initiatiefnemers er in zijn geslaagd een impuls te geven aan de natuur in en om de plas. Daardoor bereiken we dus meerdere provinciale doelen in één project. Financieel komt het park door de overdracht van de aandelen, en de participatie van het publiek straks ook echt in lokaal eigendom; een belangrijke randvoorwaarde in het klimaatakkoord.”

Ecologie en biodiversiteit. De Bomhofsplas in buutschap Haerst is industriewater; er wordt zand gewonnen. Inmiddels zit er na zo’n 30 jaar zeker onder- en bovenwaterleven in en rondom de zandwinplas. Hier wordt met het drijvende zonnepark een verdere stimulans aan gegeven. Het systeem is door GroenLeven met veel aandacht voor ecologische aspecten ontwikkeld en de biodiversiteit wordt op verschillende manieren gestimuleerd. Zo maakt het systeem gebruik van glas-glas panelen en brede lichtstraten, waardoor licht het water blijft raken en doordat de panelen boven het water liggen vindt er goede luchtcirculatie plaats. De omvormers en de transformatorhuizen drijven, dit zorgt ervoor dat er maar één kabel naar land gaat, waardoor de impact van het zonnepark op de flora en fauna in de oevers minimaal is. In totaal is maar 30% van de oppervlakte van de plas voorzien van panelen.

Recentelijk zijn biohutten geïnstalleerd. Dit zijn kooien die bestaan uit 3 compartimenten. In het middelste compartiment zit schelpmateriaal en aan beide kanten zitten “lege” manden. Het schelpmateriaal in deze middelste mand biedt een schuilplaats en voedsel voor kleine visjes en kleine gewervelde diertjes. De “lege” manden dienen als bescherming tegen te grote vissen, zodat de kleine visjes veilig in en rondom het schelpmateriaal kunnen bewegen. De komst van de biohutten betekent een stimulans voor de vispopulatie en ecologie in het water. Ook doet een ecologisch bureau bij het zonnepark onderzoek naar hoe de ecologie rondom drijvende zonneparken verder kan worden gestimuleerd. Voor ASN Groenprojectenfonds waren deze maatregelen een belangrijke drijfveer om in dit zonnepark te participeren. Fondsmanager Rosemarijn van der Meij zegt hierover: “Voor het ASN Groenprojectenfonds is Zonnepark Bomhofsplas in Haerst bij Zwolle de eerste financiering van zon op water. Deze variatie van mogelijkheden binnen de zonne-energie is belangrijk om deze vorm van energie optimaal te benutten. We verwachten dat dit project een opmaat is naar meer financieringen van zon op water, waarbij we ook de ontwikkeling kunnen financieren.”" (bron: Provincie Overijssel, juni 2020)

Reacties

(2)

Huize Arnichem: De Doornweg 17, naast de galerie van mevr. Van Oosterwijk op nr. 15.

Dank voor de tip Hans!, ik heb het adres toegevoegd.

Reactie toevoegen