Sparjebird

Plaats
Buurtschap
Opsterland
Fryslân

sparjebird_straatnaambord_sparjeburd.jpg

Sparjebird is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Opsterland. De buurtschap valt onder het dorp Hemrik. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Sparjeburd kunt zien dat je er bent aangekomen.

Sparjebird is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Opsterland. De buurtschap valt onder het dorp Hemrik. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Sparjeburd kunt zien dat je er bent aangekomen.

sparjeburd_sparjebird_blinddoekroute.jpg

Je hebt vast nog nooit van een Blinddoekroute gehoord. Wij hadden er ook nog nooit van gehoord. Misschien is het wel de enige in ons land. Je vindt hem in Speelbos Sparjebird in de gelijknamige buurtschap bij Hemrik. (© www.afanja.com)

Je hebt vast nog nooit van een Blinddoekroute gehoord. Wij hadden er ook nog nooit van gehoord. Misschien is het wel de enige in ons land. Je vindt hem in Speelbos Sparjebird in de gelijknamige buurtschap bij Hemrik. (© www.afanja.com)

Sparjebird

Terug naar boven

Status

- Sparjebird is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Opsterland.

- De buurtschap Sparjebird valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Hemrik.

- De buurtschap Sparjebird heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de bijna gelijknamige straatnaambordjes Sparjeburd kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Sparjeburd.

Spelling
De buurtschap staat in atlassen e.d. vermeld als Sparjebird. Dit is ook de gangbare spelling die men in de media en dergelijke voor deze plaatsnaam aanhoudt. De straatnaam luidt echter Sparjeburd (in het Fries dus). De plaats heeft geen plaatsnaamborden waaruit een officiële dan wel voorkeursspelling van de plaatsnaam blijkt. Omdat de Nederlandse spelling het gangbaarst is, conformeren wij ons daaraan.

Oudere vermeldingen
1718 Sparrje bird, 1884 Sparriabird.

Naamsverklaring
Samenstelling van de geslachtsnaam Sparringa* 'de lieden van de persoon Sparra*', koosvorm bij Sparulf, en bird, Fries burd 'boord van het water, rand, oever'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Sparjebird ligt rond de weg Sparjeburd en rond de weg Binnenwei (het gedeelte van deze weg vanaf huisnummer 36, in O richting). De buurtschap ligt O en NO van het dorp Hemrik, ZO van de dorpen Beetsterzwaag en Olterterp, NO van het dorp Jubbega, Z van de kern Drachten, ZZW van het dorp Ureterp, WZW van het dorp Wijnjewoude en NW van het dorp Donkerbroek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Sparjebird omvat ca. 50 huizen met ca. 125 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er in Hemrik twee kampen van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) (de Nederlandse variant van de ‘Arbeitseinsatz’): Wurksathe en Sparjebird (ook bekend als kamp Hemrik Noord of kamp Christiaan de Wet). Na de oorlog heeft laatstgenoemde nog zo’n twee jaar dienst gedaan als interneringskamp voor NSB’ers, collaborateurs, 'moffenmeiden' en kinderen van ‘foute’ ouders die heropgevoed moesten worden. Tegenwoordig is dit de locatie van het Speelbos. Van het kamp is ter plekke niets meer te herkennen. Projectgroep 'Voormalig NAD- en interneringskamp Sparjebird Hemrik'* zet zich er voor in om de sporen van deze bijzondere, maar weinig bekende geschiedenis weer zichtbaar te maken.
* Contactpersoon: Wilma Couperus, tel. 06-11629140.

Met grondeigenaar Staatsbosbeheer is overeengekomen dat een herdenkingsplaquette in Speelbos Sparjebird de exacte plekken zal markeren. Daarnaast komt er een informatiezuil die de kampgeschiedenis in grote lijnen uit de doeken doet. Omdat Staatsbosbeheer het karakter van het Speelbos verder niet wil aantasten, gaat de werkgroep het voormalige kamp met een speciale app virtueel zichtbaar maken. Op acht verschillende punten in het bos kan de bezoeker dan op zijn mobiel beschrijvingen, oude beelden en persoonlijke verhalen downloaden om zo een indruk te krijgen van het toenmalige kampleven. Ook zijn er inmiddels vergevorderde plannen voor een boek en lesmateriaal voor de basisscholen uit de buurt. In november 2019 zijn er in ca. 75 steden en dorpen in de hele provincie Verhalenavonden georganiseerd, waarbij in totaal meer dan 300 inwoners een bijzonder verhaal vertelden over hun stad of dorp. Zo heeft men in Hemrik het verhaal van de NAD-kampen verteld. - Gelukkig heeft men dit opgenomen, zodat je het onder de link alsnog kunt bekijken.

Molen
In het Z deel van Sparjebird, Z van de Binnenwei, heeft een molen gestaan. De molen stond bekend als Molen De Vries, genoemd naar de eigenaren/molenaars. In 1884 bouwt Barteld Joukesz de Vries (een broer van Arend Joukesz de Vries, molenaar te Oudehorne) hier een windkorenmolen. Dat was rendabel geworden omdat de korenmolen in het NO gelegen bijna-buurdorp Duurswoude begin jaren tachtig was afgebroken. De molen heeft voorheen ergens in Overijssel gestaan. Het werd een zogeheten beltmolen (d.w.z. een molen geplaatst op een heuveltje). Staande op een heuveltje kon de molen aanzienlijk meer wind vangen dan een grondzeiler.

Na 1910 kwamen zijn zoons Jouke en Tjerk Barteld helpen. Zij stapten over op motorkracht en lieten begin jaren twintig de molen onttakelen. In 1937 is ook de molenromp verwijderd. In 1989 zijn de twee maalstenen die bij de inrit van het bedrijf stonden, verwijderd vanwege de aanleg van een fietspad. Het bedrijf van De Vries was een 'fouragehandel', later werd het een depot van CAF Leeuwarden (tegenwoordig Agrifirm). Blijkens de gelinkte pagina over de molen viel hij oorspronkelijk kennelijk onder het dorpsgebied van het N aangrenzende vroegere dorp Wijnjewoude (dat rond 1970 is opgegaan in het 'fusiedorp' Wijnjewoude). Tegenwoordig valt deze locatie onder het dorpsgebied van Hemrik. - Foto van de molen nog in vol ornaat anno ca. 1920, dus vlak voor de onttakeling. - Nog een foto van de molen anno ca. 1920.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In de dorpen rond de in 2015 gereedgekomen vernieuwde en verbrede provinciale weg N381 - van Drachten tot de grens met Drenthe bij Appelscha - is fors geïnvesteerd in het verbeteren van de verkeersveiligheid en het herinrichten van de dorpskernen. De opening van het dorpsplein in Sparjebird bij Hemrik in mei 2017, op de splitsing van de wegen Sparjeburd en Binnenwei, is de afsluiter van deze projecten. De omwonenden zijn blij dat de verkeersdrempels van klinkers zijn vervangen door stillere varianten van asfalt. Het plein is aangelegd volgens de principes van 'shared space'. En het hele traject van N381 tot en met Hemrik is nu ingericht als 60-kilometerweg. “Dêrtroch is it feiliger. No sille wy sjen hoe’t de ferkearsstromen har ûntwikkelje. Mei kastjes registrearje wy it ferkear, letter besjogge we at der maatregels nedich binne om by te stjoeren", aldus wethouder Wietze Kooistra bij de feestelijke opening van het plein. Er is ook een kunstwerk geplaatst, van Alie Popkema uit Bakkeveen. Twee grote cortenstaalobjecten markeren het begin en eind van het langgerekte dorp en verbeelden de omarming. Daartussen drie ronde schijven die het wezen van Hemrik verbeelden: turf, water en bos.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Kliederen met water bij de waterpomp, hink-stap-sprong over boomstammen, 3 verschillende touwbruggen en een echte klimboom. Dat vind je allemaal in Speelbos Sparjebird. Loop de greppelroute, sleep met takken of bouw een eigen hut. Vies worden mag! Dierenpad. Door het hele bos staan zo'n 10 uit hout gezaagde dieren. Bij elk dier is iets te doen, dus spelen en ontdekken maar! Ouders en begeleiders lopen gezellig mee. Af en toe duiken de kinderen het bos in voor een blinddoekroute, hutten bouwen, een speurtocht door een kabouterbos of een spannende greppeltocht. Echt verdwalen is er niet bij, want via een goed toegankelijk pad komen volwassenen en kinderen even verderop weer bij elkaar." Adres: Sparjeburd 4. (bron: Staatsbosbeheer) Het Speelbos is in 2011 door Staatsbosbeheer gerealiseerd. Het was het eerste officiële speelbos van Staatsbosbeheer in Fryslân. Met een netwerk van speelbossen door het hele land wil Staatsbosbeheer kinderen de natuur spelenderwijs leren ontdekken.

Staatsbosbeheer wilde in 2016 van de Blokhut in Speelbos Sparjebird af, omdat die door de jaren heen in matige staat was geraakt, het dak vol met asbest lag en zij zelf geen budget hadden voor renovatie of nieuwbouw. Uiteraard wilden Staatsbosbeheer en omwonenden de Blokhut wel graag behouden. Velen hadden er goede herinneringen aan, omdat de Blokhut decennialang onderdak bood aan onder meer een loopgroep, de spelweekorganisatie, en het Iepenloftspul. Daarom deed Staatsbosbeheer een oproep voor gegadigden die de Blokhut, die uit de jaren zestig dateert, wilden overnemen en renoveren. Ze kozen voor het plan van Marcel Annema en Marwin Coehoorn, die hier beiden als kind al kwamen spelen. Annema heeft er in 2014 zelfs nog zijn trouwfeest gevierd.

In 2017 hebben ze het pand grondig gerenoveerd. Zo is het dak vervangen, het installatiewerk vernieuwd en de keuken verbouwd, zodat mensen er een hapje en een drankje kunnen kopen. Met respect voor vroeger en oog voor het heden is bijna alles stijlvol vernieuwd. De houten betimmering zorgt voor precies de goede sfeer en het meubilair is industrieel retro. De houten banken zijn op maat gemaakt, naar voorbeeld van de banken die er jaren geleden stonden. Dit alles zorgt voor warmte, sfeer en gezelligheid, zowel binnen als ook buiten. Daarnaast is er een nieuw zonneterras aangelegd, waar je kunt genieten van een goede kop koffie, thee of (warme) chocomelk met slagroom. Of je kunt heerlijk nippend in de zon genieten met een glaasje wijn, frisje of een goed glas bier. Voor de kinderen is er natuurlijk limonade te krijgen en uiteraard volop keuze in ijsjes. Ook kun je er terecht voor een (borrel)hapje, een heerlijke lunch, een lekkere snack met knapperige frietjes, belegde broodjes en andere versnaperingen. Ook zijn er meer speeltoestellen gekomen. Nu is het weer een levendige pleisterplaats voor bezoekers van het Speelbos. De Blokhut is ook een geschikte gelegenheid voor vergaderingen, feestjes en schoolreisjes. - Reportages over Speelbos Sparjebird, in tekst en beeld, door weblogger Afanja.

Reacties

(2)

Deze buurtschap heeft best plaatsnaamborden verdiend, de buurtschap is groot genoeg. Doe er wat aan. M.vr.gr. Willem. Hobby fotograferen van plaatsnaamborden.

(excuses voor mijn late reactie, wegens ziekte)
Ik ben het helemaal met u eens. Daarom formuleer ik het ook bewust zo onder Status als een buurtschap geen plaatsnaamborden heeft, in de hoop dat een lokale persoon of instantie (bijv. Dorpsraad of heemkundekring) dat leest en denkt laten wij daar eens iets aan doen. Overigens heeft helaas ca. de helft van de ca. 4.000 buurtschappen in ons land nog altijd geen plaatsnaamborden, en probeer ik door mijn schrijverijen dus te promoten dat men daar meer aandacht aan gaat besteden. Voor nadere informatie over dit onderwerp zie https://www.plaatsengids.nl/kennisbank/plaatsen-zonder-plaatsnaamborden
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen