Status

- Hengstdijk is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Hulst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-6-1936. Per 1-7-1936 over naar gemeente Vogelwaarde, per 1-4-1970 over naar gemeente Hontenisse, in 2003 over naar gemeente Hulst.

- Wapen van de voormalige gemeente Hengstdijk.

- Onder het dorp Hengstdijk vallen ook de buurtschappen Kampen (deels), Oude Stoof, Pauluspolder en Vogelfort.

Naam

In het dialect
Usdijk.

Oudere vermeldingen
1161 kopie 13e eeuw Hencsdic, 1221 Hinghesdic, Hinghesdich, 1664 kopie 1679 Heijnsdijck, 1740 Hengstdijk, ca. 1750 Hengsdijk, Heijnsdijk, 1773 Hengst dyk, 1844 naast de huidige spelling ook Hengsdijk en Heinsdijk.

Naamsverklaring
Wel verklaard als een samenstelling van het Oudnederlandse dic = dijk 'waterkering, bedijkt land' en hengst 'mannelijk paard' of de persoonsnaam Hengist. De oudste vormen vertonen echter geen -t-.Het betreft hier de persoonsnaam Henge.(1)

Ligging

Het dorp Hengstdijk ligt ZW van het dorp Kloosterzande, W van de dorpen Kuitaart en Lamswaarde, NW van het dorp Terhole en de stad Hulst, NO van de dorpen Vogelwaarde en Zaamslag en O van de stad Terneuzen.

Statistische gegevens

In 1840 omvatten de gemeente en het dorp Hengstdijk 125 huizen met 670 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 280 huizen met ca. 700 inwoners.

Geschiedenis

- Het geschiedenisboek 'Hengstdijk, het dorp en zijn parochie', geschreven door George Sponselee en Eddie Prince, is nu in prijs verlaagd en te bestellen voor € 15 per stuk door een e-mailtje te zenden naar behoudcatharina@zeelandnet.nl. Ook tijdens activiteiten in de kerk kun je het boek tegen de verlaagde prijs aanschaffen.

Recente ontwikkelingen

- 't Jagershuis was de afgelopen jaren het enige overgebleven café in Hengstdijk. Het heropende in juni 2017, maar is in oktober van dat jaar door kortsluiting voor een groot deel afgebrand. Sindsdien stond het pand verder te verpauperen, tot de gemeente de eigenaar de keus gaf om het pand hetzij op te knappen hetzij af te breken. Anders zou er een dwangsom worden opgelegd. In maart 2019 heeft de eigenaar het pand afgebroken.

- In 2018 is de bebouwde kom aan de Vogelweg en de Hengstdijksestraat in Hengstdijk vergroot. De bebouwde kom loopt nu van de school tot de uitvoegstrook van camping De Vogel. De aanpassing was al jaren een wens van de dorpsraad, omdat er op de genoemde wegen regelmatig ongelukken gebeurden. Ook zijn de bushaltes bij de camping opgeheven en ter hoogte van de aansluiting op de Hengstdijkse Kerkstraat zijn drempelmarkeringen aangelegd.

Bezienswaardigheden

- Hengstdijk heeft 1 rijksmonument, zijnde de RK Sint Catharinakerk uit 1892 (die gebouwd is als opvolger van de vorige kerk uit 1797). De kerk is een goed voorbeeld van de stijl van architect P.J. van Genk. Het is een neogotische eenbeukige kruiskerk met een driezijdig gesloten koor en een westtoren met een vierzijdige naaldspits. Binnen zijn houten kruisribgewelven, opgaande van kolonnetten met knopkapitelen tegen wandpilasters. De gebrandschilderde ramen zijn geïnspireerd op de vroege gotiek. Het pijporgel is in 1917 gebouwd door Gebroeders Vermeulen, en in 1981 gerestaureerd door de firma A. Nijsse & Zonen uit Wolphaartsdijk. De kerk heeft sinds 2015 de status van kapel. Stichting Behoud Catharinakerk Hengstdijk is opgericht in 1998. Reeds vanaf 1994 was men bezig met het organiseren van activiteiten, om fondsen te verwerven voor instandhouding en onderhoud van deze prachtige kerk. De stichting is onderverdeeld in groepen, elk met hun eigen activiteiten.

Evenementen en activiteiten

- Nieuws over activiteiten in en rond de Catharinakerk in Hengstdijk.

- Carnaval. - Carnavalsstichting De Polderjongens is opgericht in 1975 en heeft ca. 24 volwassen leden en ca. 18 jeugdleden. - De Kindercarnavalsoptocht in Hengstdijk is op de zaterdag voor het carnavalsweekend.

- In een weekend eind juni is er jaarlijks het Midzomerfeest in Hengstdijk, met o.a. een schieting en een gaaibolling. Onderdeel van het Midzomerfeest is ook de grootste Boekenbeurs van Oost-Zeeuws-Vlaanderen (in 2020 voor de 26e keer), met ca. 10.000 tweedehands boeken, die uitgestald liggen in de Catharinakerk. Inwoners van het dorp en omliggende dorpen kunnen hiervoor het hele jaar door boeken inleveren bij mede-organisator Jo de Cock. De opbrengst is voor het onderhoud van de kerk. De beurs wordt mogelijk gemaakt dankzij de inzet van ca. 50 vrijwilligers, vooral leden van Carnavalsstichting De Polderjongens.

- "Met fietsteam 'Blubberen 4 Brett' doen wij sinds 2014 jaarlijks in september mee aan het fietsevenement Duchenne Heroes. We rijden voor alle jongens met de ziekte van Duchenne en speciaal voor Brett, het zoontje van Duco Verbrugge en Patricia Vervaeck uit Hengstdijk. We gaan er voor: 7 dagen 70 of 100 kilometer per dag op onze mountainbike sportief afzien in de blubber om te zorgen dat meer onderzoek gedaan kan worden naar deze rotziekte. Steun ons! Alle bijdragen, groot en klein, helpen mee!"

- Jaarlijks is er eind november het Internationale Kunstweekend (in 2019 voor de 22e keer). Kunstenaars exposeren hun werk in de Catharinakerk. Het evenement wordt georganiseerd door Stichting Behoud Catharinakerk Hengstdijk. De opbrengst is bestemd voor het behoud van de kerk. De organisatie kan ieder jaar een afwisselende collectie laten zien. Het comité benadert namelijk elk jaar andere kunstenaars in Zeeuws-Vlaanderen en België. Exposanten die eerder hun werk hebben laten zien mogen na een aantal jaren terugkomen met nieuw materiaal.

- Jaarlijks is er van 27 t/m 30 december een Kerststallententoonstelling in de Catharinakerk (in 2019 voor de 17e keer). Steeds meer verzamelaars lenen hun kerststal hiervoor uit aan de kerk, met een bonte mix aan kerststallen tot gevolg. "Je staat er van versteld op hoeveel manieren je het kerstverhaal kan uitbeelden", stelt Jo de Cock van de organisatie. Het aantal kerststallen dat tentoongesteld wordt ligt ergens rond de 1.000. Daar zitten ook collecties bij van verzamelaars met soms wel honderden kerststallen, en dan gaat het hard natuurlijk. Voor hen is het een mooie gelegenheid om hun collectie ook eens aan een breed publiek te kunnen laten zien. Inmiddels komt men uit heel Zeeland en Vlaanderen naar Hengstdijk om de kerststallen te bekijken. Bij de start in 2003 hadden ze nooit voorzien dat het zo groot zou worden. De kerk vraagt sinds 2015 2 euro entreegeld, maar rijk worden ze er niet van; het geld is nodig om de stookkosten te dekken. De organisatie vindt het mooi om op deze manier de kerk weer een functie te geven, die ook nog eens bij de geloofsovertuiging past.

Landschap, natuur en recreatie

- Waterschap Scheldestromen heeft in voorjaar 2019 de waterloop Oude Haven gebaggerd en verdiept. Deze waterloop begint bij kreek De Vogel bij Hengstdijk en eindigt bij gemaal Campen NW van het dorp (in de bocht waar de Kanaaldijk en Eendragtweg in elkaar overgaan). Er is 22.000 m3 baggerspecie verwijderd en er is 58.000 m3 van de vaste bodem verwijderd om de waterloop te verdiepen. Door het baggeren en het verdiepen van de waterloop is de afvoer van het oppervlaktewater verbeterd, is beter peilbeheer mogelijk en verbetert de waterkwaliteit door het verwijderen van de zuurstofarme baggerlaag.

De waterloop is met een zuigerbootje gebaggerd. Via een leiding is de baggerspecie getransporteerd naar laaggelegen landbouwpercelen bij Hengstdijk (Plattedijk) en Zaamslag (Eendragtweg), waarop de natte grond verspreid is als ophoging van deze percelen ter verbetering van de drooglegging. Na drogen en (daardoor) slinken, is de bagger uiteindelijk gebruikt om ongeveer 25 hectare aan percelen op te hogen. Op die manier is transport over de weg niet nodig en wordt overlast voor omwonenden tot een minimum beperkt. Deze manier van werken is ook de goedkoopste manier om de werkzaamheden uit te voeren.

Het baggeren van de Oude Haven is onderhoudswerk dat voorkomt uit het Baggerprogramma Grote Wateren van het waterschap. Daarnaast is met de baggerwerkzaamheden een bijdrage geleverd aan verschillende doelen: Kaderrichtlijn Water (KRW) (verbeteren kwaliteit oppervlaktewater); Gewenst Grond en Oppervlaktewater Regime (GGOR) (goed peilbeheer onder dagelijkse omstandigheden); Waterbeheer 21e eeuw (WB21) (goede waterafvoer en voldoende waterberging onder extreme situaties). (bron: Waterschap Scheldestromen, 11-12-2018)

- Tot ca. 1960 bestond het huidige natuurgebied de Grote Putting bij Hengstdijk uit een vrijwel onbegaanbaar, nat graslandencomplex met veel slootjes en hoogteverschillen. In de winter stond het laaggelegen terrein grotendeels onder water. Dit is te danken aan de dikke laag zware klei in de ondergrond. In de middeleeuwen is handmatig het veen uitgestoken. Dit diende als brandstof of er werd zout uit gewonnen. Het afsteken van het veen gebeurde verspreid door het hele gebied. Het bijzondere is dat de hierdoor ontstane hoogteverschillen nog steeds te zien zijn. Doordat het gebied erg nat is, is het zeer in trek als broedgebied en foerageergebied voor allerlei watervogels.

Om het natte karakter op lange termijn te behouden en de functie als broedgebied en foerageergebied te bewaren heeft het gebied een andere waterhuishouding nodig dan de omringende gangbare landbouwpercelen. Het is lastig om beide functies in één gebied te combineren. Om dit te verbeteren, is in 2014 ruim 100 ha verworven rondom het bestaande natuurreservaat, als onderdeel van de Zeeuwse uitwerking van het Natuurnetwerk Nederland (voorheen EHS). In 2015 zijn deze akkers omgevormd tot weilanden en toegevoegd aan het natuurgebied, waarmee een van de oudste en best bewaarde bedijkingen van Zeeuws-vlaanderen nog mooier is geworden dan het al was. Het gebied wordt beheerd door Staatsbosbeheer. (bron: Dienst Landelijk Gebied, sept. 2014)

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Hengstdijk, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Algemeen: - Site van en over Hengstdijk.

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Hengstdijk heeft als doel het behartigen van de belangen van de inwoners van het dorp. De Dorpsraad is er ter verbetering en versterking van de leefbaarheid van het dorp. Diverse onderwerpen zoals het voorzieningenniveau, jeugd, ouderen, veiligheid en leefbaarheid hebben de aandacht van de Dorpsraad.

- Dorpshuis: - Dorpscentrum De Schuur draait sinds eind 2014 op zonne-energie. Het dorpshuis is toen voorzien van zonnepanelen. Voor deze installatie is een constructie gemaakt die zo min mogelijk extra belasting op het dak geeft. De 20 panelen leveren 5000 Wattpiek. Voldoende om het jaarlijkse energieverbruik van het dorpshuis te produceren. In 2018 is het dorpshuis gerenoveerd, om weer aan de eisen des tijds te voldoen. Onder meer de koelkasten, bar, tafels en stoelen zijn vernieuwd. Het project is mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van het Oranje Fonds, het Zeeuws Heldenfonds en de gemeente Hulst. Ook de dorpsraad had er een bedrag voor opzij gezet. Hier kun je lezen en zien wat er in 2018 zoal is gebeurd in het kader van de renovatie. - Beluister hier het interview met Ko op Omroep Zeeland (d.d. 11-1-2019) over de vernieuwingen in het dorpscentrum. Het bestuur van het Dorpscentrum denkt hiermee de komende jaren weer een passende plek te bieden voor de sociale verbondenheid van de inwoners.

- Onderwijs en kinderopvang: - Op Brede school 't Vogelnest krijgen ca. 40 kinderen van 4 tot 12 jaar les. Bij de school hoort ook Peuterspeelzaal 't Hobbelpaardje. De school staat onder het bestuur van scholengroep Perspecto. Op 't Vogelnest leren kinderen, leerkrachten en ouders van en met elkaar. De leerkrachten creëren een sfeer waarin kinderen maximale kansen krijgen om hun talenten te ontwikkelen. Kenmerkend zijn de drie waarden: Respect, Zelfbewustzijn, en Verantwoordelijkheid.

- Welzijn: - "De Zonnebloem afdeling Vogelwaarde omvat naast dit dorp ook de dorpen Hengstdijk en Terhole en het bijbehorende buitengebied. Onze enthousiaste groep vrijwilligers zet zich in voor mensen met een lichamelijke beperking vanaf 18 jaar. Iedereen wil wel eens een praatje, een beetje gezelschap. Voor mensen met een beperking is dit soms moeilijk te verwezenlijken. Naast huisbezoeken organiseren wij ook gezamenlijke activiteiten. Deze activiteiten worden meestal gehouden in het dorpshuis van Terhole. Heb je nog vragen? Neem gerust contact met ons op. Er kan zoveel meer dan je denkt."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Hengstdijk, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)