Status

- Gietelo is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Voorst.

- De buurtschap Gietelo valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Voorst.

- De buurtschap Gietelo had tot voor kort geen plaatsnaamborden, en er is ook geen gelijknamige straatnaam (wat bij veel buurtschappen wél het geval is), dus je kon ter plekke nergens aan zien dat je de buurschap binnenkomt en weer verlaat. In 2021 heeft de buurtschap - na herinrichting van de doorgaande wegen door de buurtschap, de N345 en N790 - witte plaatsnaamborden gekregen, en geen blauwe, omdat de buurtschap buiten de bebouwde kom ligt. Er is echter binnen de plaatsnaamborden wel sprake van een 50-km-zone, die normaalgesproken alleen binnen een bebouwde kom voorkomt.

Naam

In het Nedersaksisch
Gietel.

Oudere vermeldingen
Eind 13e eeuw Gheetlo, 1299 Getele, 1313 in Geitlo, 1335-1336 Ghytelo, 1356 Geetlo, 1405 Gietel, Gyetelo, Ghietelo, 1665 Geetelo, 1840 'Gieteld of Gieteloo', 1936 Gietel.

Naamsverklaring
"Samenstelling van gêt 'geit, vrouwelijk hert' en lo 'licht, open bos'. Het in 1050 genoemde Getlo, ligging onbekend, mogelijk bij Deventer, is mogelijk ook Gietelo. De verklaring voor het eerste deel als get 'moeras' (?) is onwaarschijnlijk."(1)

Ligging

De buurtschap Gietelo ligt N van Voorst, Z van Bussloo, rond de Oude Deventerweg, Deventerweg en Rijksstraatweg.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Gietelo 73 huizen met 323 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Geschiedenis

Tweede Wereldoorlog
"Toen het front in het voorjaar van 1945 steeds dichterbij kwam, werden op zondag 8 april 1945 in de omgeving van Gietelo veel aanvallen uitgevoerd op Duitse stellingen en voertuigen. De burgerbevolking had vooral veel last van beschietingen van het Duitse afweergeschut achter de Nieuwenhof. Op zondagavond 8 april kwam de buurtschap plotseling onder een kort, maar hevig artillerievuur te liggen. In een woning aan de Oude Deventerweg werd Evert Hunnekink (geboren in 1914) getroffen. Hij overleed de volgende dag aan zijn verwondingen." (bron: website 'Bezoek Voorst')

Bezienswaardigheden

- Op landgoed De Poll in Gietelo bevindt zich o.a. de ruïne van kasteel De Nijenbeek. De Nijenbeek is een relatief jonge ruïne. Op 12 april 1945 beschoten de geallieerden de burcht vanaf Gorssel met granaten en tanks, om de Duitsers die in het bouwwerk zaten te verdrijven. Toen dit gelukt was, trokken de geallieerden de rivier over om hun opmars ter bevrijding van Nederland voort te zetten. Ze lieten de burcht grotendeels verwoest achter. De huidige ruïne is in de 13e eeuw gebouwd als donjon (verdedigingsburcht). Van de 16e eeuw tot de 19e eeuw werd erin gewoond. De Nijenbeek bestond toen uit een kasteel met voorburcht. In 2016 is de ruïne 'geconsolideerd', d.w.z. in de huidige staat geconserveerd. Bij de ruïne kun je ruimschoots genieten van het prachtige IJssellandschap. Aan de doorleefde, door oorlogen en weersinvloeden aangetaste toren is de rijke historie van het gebouw af te lezen. De ruïne zelf was aanvankelijk slechts enkele keren per jaar toegankelijk voor het publiek. Heemschut heeft ervoor gepleit om de ruïne vaker voor publiek open te stellen. Kennelijk heeft dat succes gehad, want sinds 2017 is de ruïne frequenter te bezichtigen (waarvoor zie de informatie onder de eerste link in deze alinea).

- Bij de ruïne staat de dikste peppel van Nederland: Nijenbeekse Peppel genoemd. Het is de dikste peppel van Nederland, al zijn er enkele concurrenten die hem op de hielen zitten. Hoewel de kroon door stormen is gehavend, is de enorme stam nog volledig gaaf en de boom zeer vitaal. De omtrek is ca. 8,01 meter en neemt jaarlijks nog altijd licht toe. Daarmee behoort deze populier al tot de dikste bomen van ons land. Als hij gezond blijft doorgroeien, dan is hij over 20 jaar misschien de dikste éénstammige loofboom van Nederland, hoogstens nog overtroffen door enkele mammoetbomen. De boom staat in de IJsseluiterwaarden die bij hoge IJsselstanden onderlopen.

Landschap, natuur en recreatie

- Het bijna 900 ha grote landgoed De Poll, met Huis De Poll of Huis te Gietelo, gelegen in de driehoek Wilp / Voorst / Klarenbeek, is opengesteld voor wandelaars, uitgezonderd het huis en naaste omgeving. Eigenares barones Van Lynden wil op het landgoed maximaal 7 nieuwe bouwkavels op basis van erfpacht uitgeven. De opbrengst wil ze gebruiken voor de restauratie van 7 monumentale boerderijen en het verbouwen van 5 andere. De 5 boerderijen die worden verbouwd moeten een woon- of woonwerkfunctie krijgen. Dat staat in het rapport 'Landgoed De Poll, ontwikkelen voor behoud' (2013). Het plan behelst verder het opknappen van de 8,8 kilometer aan meidoornhagen en het verbeteren van het netwerk van wandelpaden.

- In 2016 is Huis Sonneberg op het voorterrein van ruïne De Nijenbeek herbouwd. In het huis is een informatiepunt en een educatieve ruimte voor leerlingen van basisscholen gerealiseerd.

Links

- Zorg: - "Het vrijstaande woonhuis op Rijksstraatweg 6 in buurtschap Gietelo bij Voorst van zorginstelling Pluryn bestaat uit een gemengde groep bewoners tot 23 jaar met multiproblematiek. Voorst is een rustig dorp waar de groep gestaag aan zijn doelen kan werken: het voorbereiden op een zo zelfstandig mogelijk leven. Steden als Apeldoorn en Zutphen liggen dichtbij. De begeleiding is gericht op de toekomstige woonplek van de jongere, uitgaande van het individueel behandelingsplan. Zelf boodschappen doen, koken, wassen, continuïteit in dagbesteding en werk zijn doelen waaraan gewerkt wordt."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)